چطور از شر جاسوس افزار نصب شده بر روی گوشی خود خلاص شویم؟

جاسوس‌افزار (Spyware) برنامه‌ای است که پس از نصب شدن بر روی یک گوشی هوشمند، به هکر این اجازه را می‌دهد که به تمامی اطلاعات گوشی دسترسی داشته باشد و بدون آن که کاربر متوجه شود، تمامی فعالیت‌هایش را زیر نظر بگیرد. جاسوس‌افزارها در انواع مختلف و برای سیستم‌عامل‌های گوناگون توسعه داده می‌شوند، اما اغلب این نرم‌افزارهای مختلف به قصد جاسوسی از گوشی‌های اندرویدی طراحی می‌شوند. دلیل انتخاب اندروید، گستردگی بسیار زیاد آن و آزادی‌های فراوانی است که به کاربر می‌دهد، و همین آزادی‌ها است که در صورت غفلت کاربر می‌تواند برای او خطرآفرین باشد.

جاسوسی از گوشی هوشمند احتمالی است که می‌تواند به راحتی رخ دهد. بهتر است بدانید که تعداد بسیار زیادی برنامه‌ی اندروید وجود دارد که می‌توانند این کار را به سادگی انجام دهند. ابتدا بررسی کنید که هیچ کس شما را از طریق آدرس آی‌پی گوشی هوشمندتان ردیابی نمی‌کند. گوشی هوشمندتان را به همراه خود به یک پیاده‌روی صبحگاهی ببرید. با انجام این کار ساده، می‌توانید مطمئن شوید که‌ آدرس آی‌پی گوشی‌تان در طول این پیاده‌روی و پیش از آن که به خانه برگردید، حداقل ۳ یا ۴ بار تغییر کرده است.

برای ردیابی گوشی هوشمند شما، هکر نیاز دارد که یک برنامه‌ی جاسوسی بر روی آن نصب کند. این جاسوس‌افزار می‌تواند به شکل بدافزاری همانند برنامه‌ی Godless باشد که اخیرا کشف شده و سر و صدای بسیاری به پا کرد. این بدافزارها ممکن است در درون یک برنامه‌ی به ظاهر بی‌خطر پنهان شده باشند و به عنوان قسمتی از آن دانلود شوند.

جاسوس‌افزارها نیز تقریبا این گونه هستند. آن‌ها در ظاهر برنامه‌ای مفید و کاربردی به نظر می‌رسند، اما در حقیقت برای جاسوسی از شما شکل گرفته‌اند. از جاسوس‌افزارهای معروف می‌توان به ردیاب تلفن جی‌پی‌اس اشاره کرد که با دسترسی‌هایی که در دستگاه اندرویدی شما به دست می‌آورد، می‌تواند هر اطلاعاتی را از اسمارت‌فون شما انتخاب کرده و به هکر تحویل دهد. تفاوت آن‌ها با بدافزارها در این است که جاسوس‌افزارها را می‌توان رسما از گوگل پلی هم دانلود کرد!

اما چرا گوگل این برنامه‌ها را از پلی استور حذف نمی‌کند؟ زیرا این برنامه‌ها موارد استفاده‌ی مشروع و درست هم دارند. فرض کنید که اداره یا شرکت محل کار شما، یک گوشی به شما داده باشد تا اطلاعات و تماس‌های شرکتی را با آن رد و بدل و برقرار کنید. شرکت شما این حق را دارد که برای حفظ امنیت اطلاعات حساس خود، گوشی شما را با استفاده از یک برنامه‌ی ردیابی تحت نظر بگیرد. اما فقط این مورد نیست. والدین هم گاهی می‌خواهند بر فعالیت‌های فرزندانشان در فضای مجازی نظارت کنند. در این گونه مواقع، این برنامه‌ها می‌توانند کمک بزرگی به آن‌ها بکنند.

در هر صورت عده‌ی کثیری از مردم، با میل و رضایت خود این برنامه‌ها را در گوشی هوشمندشان نگه می‌دارند. اخیرا حتی برنامه‌هایی به نام «ردیاب زوج» نیز به بازار عرضه شده است. این برنامه‌ها برای آن دست از عشاق شکاک مناسب است که می‌خواهند تمام فعالیت‌ها، ارتباطات و حتی پیام‌های متنی طرف مقابل خود را زیر نظر بگیرند!

اگر شما یک فرد بزرگسال هستید و با پول خود یک اسمارت‌فون خریده‌اید، تنها خودتان می‌توانید در مورد نصب یا عدم نصب چنین برنامه‌هایی بر روی آن تصمیم بگیرید. اما توجه داشته باشید که اگر فردی به صورت فیزیکی به گوشی هوشمند شما دسترسی داشته باشد، یا رمز عبور آن را بداند، یا حتی به حساب گوگل شما دسترسی داشته باشد، می‌تواند بدون کوچکترین زحمتی یک برنامه‌ی جاسوسی بر روی گوشی شما نصب کند، بدون آن که شما متوجه شوید! بهتر است گوگل چنین احتمالاتی را هم در نظر گرفته و هنگام نصب چنین برنامه‌هایی بر روی گوشی کاربر، با فرستادن یک اعلان یا ایمیل او را آگاه کرده یا به او هشدار دهد.

اما چگونه می‌توانید بفهمید که یک جاسوس‌افزار بر رو گوشی شما نصب شده است؟ یک گوشی همیشه گرم یا یک باتری که به سرعت خالی می‌شود می‌توانند سرنخ‌های مفیدی باشند، چرا که این علائم نشان‌دهنده‌ی مصرف انرژی دستگاه برای انجام کاری پنهان یعنی انتقال داده‌ها به هکر هستند.البته همیشه هم این‌طور نیست، ممکن است پردازش‌های عادی بسیاری در پس‌زمینه فعال باشند که شما از آن‌ها بی‌خبرید.

اگر می‌خواهید در مورد وجود یا عدم وجود جاسوس‌افزار بر روی گوشی هوشمند خود مطمئن شوید، باید برنامه‌ای ضد جاسوس به نام Anti Spy Mobile را نصب کنید. این برنامه می‌تواند جاسوس‌افزارها را یافته و توانایی لازم برای پاک کردن آن‌ها را به شما بدهد (در حین نگارش این مقاله، برنامه‌ی Anti Spy Mobile از پلی استور گوگل حذف شد. به جای این برنامه می‌توانید از برنامه‌ای مشابه به نام «Anti Spy» استفاده کنید).

اگر به جاسوسی از فعالیت‌هایتان مشکوک هستید، بهتر است علاوه بر نصب این برنامه، اقداماتی دیگر همچون تعویض فوری رمز ورود گوشی هوشمند و اکانت گوگل خود را نیز در دستور کار قرار دهید. از این به بعد هم برنامه‌های مورد نیاز خود را فقط و فقط از پلی استور گوگل دانلود کنید و از نصب هر فایل متفرقه‌ای با پسوند apk. به شدت پرهیز کنید.