چشم انداز سال جدید: چرا و چگونه

با شروع سال جدید، همه در تکاپوی تغییر خواهند بود. اهداف جدید، حذف عادت‌های بد، ایجاد عادت‌های خوب، برنامه‌ها و نقشه‌های مختلفی که صفحه‌های تقویم‌ها را پر خواهند کرد؛ اما با شروع اردیبهشت به ورطه‌ی فراموشی سپرده خواهند شد. عدد روی ترازو همان که بود، خواهد ماند و زبان انگلیسی پیشرفت نخواهد کرد؛ دود سیگار هم چنان ریه را آزار خواهد داد و شکر از رژیم غذایی حذف نخواهد شد.

چشم انداز سال جدید، لیستی از اهداف است که که اغلب ما در شروع سال جدید، آن‌ها را تعیین می‌کنیم. اگر تا به حال برای اهداف و برنامه‌های خود در سال پیش رو برنامه ریزی نکرده‌اید، با ما باشید تا با فواید و چگونگی این کار آشنا شوید. اگر جزو آن دسته هستید که عمل به برنامه‌هایتان تا آخر فروردین بیشتر دوام نمی‌آورد، باز هم با ما باشید تا با دلایل شکست و چگونگی عملی کردن آن‌ها تا رسیدن به هدف آشنا شوید. این مطلب، اطلاعات مفیدی در مورد ترک عادت‌های بد و ایجاد عادت‌های خوب و تعیین هدف در اختیار شما می‌گذارد که در زمان‌ها و موقعیت‌های دیگر هم مفید خواهد بود. 

همه‌ی ما انسان‌ها تمایل داریم تغییرات مثبتی در زندگی خود ایجاد کنیم و فردی بهتر و مفیدتر باشیم. این نگرش، ابدا نگرش بدی نیست. هیچ کس از تغییر در زندگی بدش نمی‌آید. بسیاری از مردم، شروع سال جدید را زمان مناسبی برای این تغییر می‌دانند؛ تغییری همگام با تغییرات طبیعت!

ناگفته پیدا است که نوشتن چشم انداز سال جدید و عمل کردن به آن، کاری ایده‌آل و اغلب دست‌نیافتنی است. همه‌ی ما با انرژی مثبت فراوان، هدف‌ها را می‌نویسیم؛ اما با رسیدن به اوایل اردیبهشت، همه‌ی آن ذوق و شوق از بین می‌رود و هدف‌ها فراموش می‌شوند.

بر اساس نتایج پژوهش‌های صورت گرفته، تنها ۸ درصد از چشم‌اندازها عملی می‌شوند. این رقم تأسف‌برانگیز است. بسیاری از مردم، برای تغییر تلاش می‌کنند و چون این کار را با نگرشی صحیح و علمی انجام نمی‌دهند، شکست می‌خورند. آنگاه منتظر سال جدید می‌نشینند تا دوباره برای تغییر این عادت‌های بد تلاش کنند.

وقتی بدانیم چه چیز باعث شکست این چشم‌اندازها می‌شود، آنگاه می‌توانیم چشم‌اندازها را با دقت بیشتری تعیین و با جدیت بیشتری عملی کنیم.

دلایل شکست چشم‌اندازها اغلب یکی از این موارد هستند:

وقتی دارید برنامه‌هایتان را می‌نویسید، بر چه چیزهایی تمرکز می‌کنید؟

تمرکز بر بایدها و نباید‌ها به‌جای خواستن‌ها، به شکست می‌انجامد.

تمرکز بر چیستی برنامه یا هدف به‌جای چگونگی دستیابی به آن، به شکست می‌انجامد.

فکر کردن به اینکه چه کارهایی باید متوقف شود، به‌جای آن‌که چه چیزهایی باید به دست بیاید، به شکست می‌انجامد.

ده کیلو اضافه‌وزن، یک‌شبه از بین نخواهد رفت. عادت‌های بدی که به مرور زمان ایجاد شده‌اند، یک‌شبه از بین نخواهند رفت. باید در به ثمر نشستن این فعالیت‌ها صبور بود. 

تعیین اهداف زیاد و برنامه‌های متعدد، به شکست ختم می‌شوند. از همان ابتدا نباید سنگی بزرگ برداشت. ایده‌آل گرایی هم باعث می‌شود این هدف‌ها و برنامه‌ها به شکست ختم شوند. 

ناامید شدن باعث می‌شود افراد برنامه‌ها را به حال خود رها کنند. باید صبور بود و مدام تلاش کرد. هیچ فعالیتی یک‌شبه جواب نمی‌دهد. 

وقتی برنامه‌ای تعیین شود اما جوانب آن در نظر گرفته نشود، شکست خواهد خورد. 

اگر شما برنامه‌ای تعیین کنید که فقط به آن علاقه‌مند هستید، با حجم عظیمی از داستان‌ها و بهانه‌های مختلف، انجام آن را به تعویق خواهید انداخت. اما وقتی تعهد داشته باشید؛ هرچه پیش آید، شما آن برنامه را عملی می‌کنید و برای رسیدن به هدف تلاش خواهید کرد.

سعی کنید چند نکته‌ی مهم زیر را در تعیین چشم‌اندازهای خود در نظر داشته باشید تا شانس موفقیت آن‌ها را افزایش دهید.

هدف‌های مبهم و برنامه‌های نامشخص، راه به جایی نمی‌برند. در تعیین برنامه‌های خود، جزییات را مشخص کنید؛ چگونگی دست‌یابی به اهداف و اجرای آن‌ها را در نظر داشته باشید.

سعی کنید برنامه‌ها و هدف‌های خود را ریزتر کنید. هدف‌هایی کوچک‌تر، قابل ردیابی و مبتنی بر زمان، باعث می‌شوند دیدی روشن نسبت به پیشرفت و مشکلات کار خود داشته باشید. برای مثال، وقتی با بالا رفتن از پله‌ نفستان می‌گیرد، نباید برنامه‌ریزی کنید که در دوی ماراتن شرکت کنید. باید از پیاده‌روی‌های روزانه شروع کنید و پس از مدتی سراغ دویدن‌های آرام بروید؛ نهایتا شما پس از چندین ماه خواهید توانست واقعا در دوی ماراتن شرکت کنید! تفاوت در این است که هدف‌گذاری روی دوی ماراتن به‌احتمال قوی شکست خواهد خورد؛ اما پیاده‌روی روزانه به‌احتمال قوی عملی خواهد شد.

تا زمانی که به هدف‌ها و برنامه‌های خود متعهد نباشید، کاری از پیش نخواهید برد. تعهد به آن‌ها، شما را وا‌می‌دارد که تحت هر شرایطی به هدف‌ها پایبند باشید و برنامه‌های خود را عملی کنید.

پیش از تعیین هدف خود، در مورد آن و راه‌های دستیابی مطالعه کنید؛ مشکلات را بشناسید و ابزار لازم برای دستیابی به اهداف یا عملی کردن برنامه‌های خود را مهیا کنید. مثلا وقتی می‌خواهید شکر را از رژیم غذایی خود حذف کنید، در مورد جانشین‌های آن مطالعه کنید و آن‌ها را خریداری کنید. سپس با خیال راحت شکر را حذف کنید.

پس از گذشتن مدت‌زمانی خاص، بررسی کنید که آیا این برنامه‌ها عملی هستند یا خیر. اگر سنگین هستند، آن‌ها را ساده‌تر کنید یا تغییرات لازم را اعمال کنید تا مطمئن باشید که انجام می‌شوند.

وقتی برنامه‌های متعددی انتخاب می‌کنید، انرژی شما میان این گزینه‌های متعدد پخش می‌شود و شما را از موفقیت دور می‌کند. سعی کنید با تمرکز بر تنها یک چشم انداز، آن را به سرانجام برسانید و سپس سراغ دیگر چشم‌اندازها یا برنامه‌ها بروید.

حال باید دید چگونه می‌توانیم برنامه‌ها را عملی و آن‌ها را مرتبا اجرا کنیم. توجه به مرحله‌های زیر سودمند خواهد بود:

تا وقتی برنامه‌ یا هدف‌ شما چیزی باشد که دیگران به شما گفته‌اند یا چیزی باشد که به هر شکل باید انجامش دهید، موفقیتی در کار نخواهد بود. شما باید برنامه یا هدفی را برگزینید که واقعا به آن علاقه داشته باشید.

هر بار موفق شدید برنامه‌ی خود را انجام دهید، عادت جدید خود را بار دیگر تکرار کنید یا به هدفتان نزدیک‌تر شدید، به خودتان پاداش بدهید. این پاداش نه‌تنها مغز شما را تحریک می‌کند تا به انجام این کارهای جدید پایبند بماند؛ بلکه به شما انگیزه‌ی بیشتر و حس پیشرفت می‌دهد.

در مورد عادت‌ها یا هدف‌هایتان به خانواده و دوستانتان بگویید و از آن‌ها بخواهید از شما حمایت کنند. اگر شکست بخورید، آن‌ها می‌توانند با حمایتشان، شما را دوباره در مسیر قرار دهند.

اصلا اشکالی ندارد که در راه دستیابی به هدف‌ها یا عملی کردن برنامه‌هایتان شکست بخورید. به این شکست‌ها به چشم یک شروع دوباره یا یک توقف کوتاه نگاه کنید. نباید ناامید شوید و عطای برنامه‌ها و هدف‌هایتان را به لقایش ببخشید.

در طول این مسیر باید باانگیزه باقی بمانید، وگرنه خسته می‌شوید و همه چیز را رها می‌کنید. به این فکر کنید که چرا می‌خواهید تغییر ایجاد کنید و دلایل خود را روی یک برگ کاغذ بنویسید و همراه خود داشته باشید. شما می‌توانید دلایل خود را روی کاغذی کوچک هم بنویسید و آن را روی آینه یا جایی که همواره جلوی چشمانتان باشد، نصب کنید.

در پایان روز، از خودتان سؤال کنید. سؤال‌هایی مانند:

آیا در دستیابی به هدف‌هایم یا عمل به برنامه‌هایم، پیشرفت داشته‌ام؟

آیا هدف یا برنامه من معقول است و می‌توانم آن را انجام دهم؟

چه کار می‌توانم انجام دهم تا موفق‌تر باشم؟

سؤال‌های مختص به خودتان را طرح کنید و سعی کنید با پاسخ به آن‌ها و عمل به پاسخ‌هایتان، در مسیر باقی بمانید.

با استفاده از صفحات داده گسترده، دفترچه یادداشت، استفاده از تقویم‌ها، ترسیم نمودار یا استفاده از اپلیکیشن‌ها، پیشرفت خود را ردیابی کنید. این کار باعث می‌شود بهتر برنامه‌ریزی کنید و انگیزه بگیرید. 

حال که می‌خواهید تغییر ایجاد کنید، باید این کار را از راه علمی آن انجام دهید تا احتمال نتیجه دادن آن افزایش یابد. عادت‌ها، اموری شرطی و خودکار هستند. مدت‌زمان زیادی لازم است تا هر عادت شکل بگیرد؛ بنابراین حذف آن‌ها هم زمان می‌برد. به سه نکته‌ی زیر توجه کنید تا تغییر عادت‌های خود را به روشی علمی انجام دهید.

• از قدم‌های کوچک شروع کنید. می‌بینید که این مورد در تمام این مقاله تکرار می‌شود. همه‌ی ما می‌دانیم که سنگ بزرگ نشانه‌ی نزدن است. «تغذیه‌ی سالم‌تر» یک قدم کوچک نیست؛ «ورزش کردن» یک قدم کوچک نیست. مثلا به‌جای اینکه بگویید: «می‌خواهم بیشتر ورزش کنم»، بگویید: «هر روز صبح به‌جای آسانسور از پله‌ها استفاده می‌کنم تا سر کار بروم.» یا مثلا می‌توانید با توجه به مسیرتان، کمی جلوتر از اتوبوس یا تاکسی پیاده شوید و بخشی از مسیر را پیاده بروید. 

• عادت جدید خود را به یکی دیگر از کارهای خود متصل کنید. این عادت قبلی، باید کاملا ثابت و حتمی باشد. مثلا فرض کنید شما صبح‌ها تا چای خود را ننوشید، آن روز برایتان آغاز نخواهد شد. در چنین حالتی، به‌جای قند از شیرین‌کننده‌های طبیعی یا مصنوعی همراه با چایتان استفاده کنید و شکر/قند را حذف کنید. 

• عادت‌های جدید خود را حداقل در هفته‌ی اول انجامشان، کاملا ساده انتخاب کنید. این عادت‌ها باید در شما نهادینه شوند و برای نهادینه شدن باید ۳ تا ۷ بار پشت سر هم انجام شوند؛ بنابراین آن‌ها را ساده انتخاب کنید تا انجامشان راحت باشد. 

سلف-استوری، داستانی است که هر شخص از شخصیت خود در ذهنش دارد که به رفتارش جهت می‌بخشد. شما می‌دانید چه کسی هستید و چه چیز برایتان مهم است. در واقع این داستان‌ تأثیر بسیار زیادی بر تصمیم‌ها و اقدام‌های شما دارد. شما تصمیم‌هایی می‌گیرید که به داستان خود وفادار بمانید؛ در واقع تصمیم‌هایی می‌گیرید که با داستانی که از خود در ذهن دارید، مطابقت داشته باشند. بنابراین اگر بتوانید سلف-استوری خود را عوض کنید، آنگاه تغییر رفتار امری ساده‌تر خواهد بود. اما چگونه باید این کار را انجام داد؟

• داستان خود را بنویسید. به جزییاتی از داستان خود که با چشم‌اندازهای جدیدتان مطابقت ندارد، توجه ویژه کنید. 

• حال داستان خود را دوباره بنویسید؛ اما این بار یک سلف-استوری جدید بسازید. داستان کاراکتر جدید خود را بگویید؛ داستان فردی که زندگی را ارج می‌نهد.

شما چه فکر می‌کنید؟ برای سال جدید، چشم‌اندازهای خود را تهیه کرده‌اید؟ چه ایده‌هایی برای امسال دارید؟