آیا افراد با فعالیت ذهنی بالا به استراحت بیشتری نیاز دارند؟

اگر به‌تازگی ورزش را در برنامه‌ی روزانه‌ی خود قرار داده‌اید احتمالا در آغاز، طبق برنامه پیش رفتن برای شما سخت خواهد بود. مسئله این نیست که چقدر سخت تمرین می‌کنید بلکه موضوع مهم این است که شما باید عادت‌های ناسالم را از زندگی‌تان حذف کنید؛ نداشتن خواب کافی و خوردن غذاهای آماده که ارزش غذایی چندانی ندارند از جمله عادت‌هایی هستند که سلامتی شما را به خطر می‌اندازند.

کاملا واضح است که مغز انسان در تمام طول روز هوشیار و فعال نمی‌ماند. تصور کنید میلیون‌ها سال پیش انسان‌ها چگونه زندگی می‌کردند؛ در آن زمان زندگی انسان‌ها حرکت آهسته‌تری نسبت به زمان کنونی داشت؛ به عبارت دیگر زندگی شتاب کنونی را نداشت و بیشتر فعالیت انسان شامل شکار، کشاورزی و تهیه‌ی غذا می‌شد. به لطف این سبک زندگی آرام، مردمان آن روزها در طی شبانه‌روز زمان زیادی برای استراحت جسم و ذهنشان داشتند و انرژی ازدست‌رفته را بازیابی می‌کردند. در حقیقت ‌آهنگ زندگی این انسان‌ها با طبیعت و طلوع و غروب خورشید هماهنگ بود زیرا به‌طور کلی ساعت بیولوژیک بدن انسان برای فعالیت در طی روز و استراحت در طی ساعات شب تنظیم شده است.

خواب کافی باعث افزایش تمرکز ذهنی و در نتیجه افزایش کارایی و بهره‌وری می‌شود. محققان دانشگاه راچستر در مورد خواب مطالعات زیادی را انجام داده‌اند. نتایج تحقیقات انجام‌شده بر روی موش‌ها نشان می‌دهد که خواب باعث افزایش فضای بین سلول‌های مغزی به میزان ۶۰ درصد می‌شود؛ در نتیجه مایع مغزی نخاعی در مغز این جانوران ۱۰ برابر سریع‌تر از زمانی که بیدار هستند جریان یافته و به گردش درمی‌آید.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که مغز انسان علاوه بر خواب کافی در طی شب، نیازمند مدتی استراحت در طول روز نیز هست. به عبارت دیگر در طی فعالیت‌های روزانه باید وقفه‌ی کوتاهی در انجام کارهای خود ایجاد کنید سپس به فعالیت ادامه دهید زیرا مغز انسان فقط ۹۰ الی ۱۲۰ دقیقه می‌تواند روی موضوعی تمرکز داشته باشد.

بررسی‌های زیادی روی این موضوع انجام شده که یکی از جالب‌ترین آن‌ها آزمایشی است که با مشارکت برخی از نوازندگان بااستعداد و مشهور جهان انجام شده است. این نوازندگان ویولن در سه جلسه‌ی ۹۰ دقیقه‌ای موسیقی خود را اجرا می‌کردند که البته وقفه‌ی کوتاهی بین هر جلسه ایجاد شده بود. محققان در این آزمایش مشاهده کردند که پس از یک استراحت کوتاه بعد از هر ۹۰ دقیقه اجرای موسیقی، این نوازندگان عملکرد بهتری داشتند.

علاوه بر این در زمینه‌ی تجارت و کسب و کار نیز آزمایشات مشابهی انجام شده است که نشان می‌دهد بعد از ۹۰ الی ۱۲۰ دقیقه کار و تمرکز بر روی یک موضوع باید کار را متوقف و به موضوع دیگری پرداخت؛ در این صورت با داشتن روز کاری ۸ ساعته‌ و ساعات کاری انعطاف‌پذیر، کارایی افراد و در نهایت بهره‌وری شرکت افزایش خواهد یافت.

اگر می‌خواهید تفکری راهبردی و خلاقانه برای حل و فصل مسائل و مشکلات پیچیده‌‌‌ی زندگی داشته باشید علاوه بر خواب کافی باید این شیوه (ایجاد وقفه در کار) را نیز به کار ببندید. با ایجاد چنین وقفه‌هایی استرس شما کاهش می‌یابد؛ این کاهش استرس عملکرد ذهنی فرد را بهبود بخشیده و برای  سلامتی عمومی بدن او مفید است. شاید با خود بگویید زمانی برای اجرای این روش ندارم اما به خاطر شغل و حرفه‌تان و مهم‌تر از آن به خاطر سلامتی‌تان باید به ذهن خود استراحت  بدهید.

تحقیقات نشان داده است زمانی که انسان بعد از چند ساعت کار و احساس خستگی ذهنی، از محیط بسته‌ی محل کار یا منزل خارج می‌شود و چند قدمی پیاده‌روی می‌کند، قسمت‌های مختلفی از مغز او به فعالیت وادار می‌‌شود؛ علاوه بر این نور خورشید باعث افزایش ویتامین D و سروتونین در بدن می‌شود که هر دو برای سلامتی مفید هستند.

بعد از انجام کارهای روزمره، پرداختن به فعالیت‌های موردعلاقه مانند مطالعه‌ی‌ یک کتاب یا نوشتن یادداشت‌های روزانه باعث می‌شود که فرد احساس بهتری داشته باشد. علاوه بر این انجام کارهایی که دوست دارید به سلامت عمومی بدن شما نیز کمک می‌کند زیرا با این کار به مغز فرصت کافی برای استراحت و بازیابی می‌دهید.

ورزش و فعالیت بدنی فقط برای تقویت عضلات و سلامتی جسم مفید نیست بلکه عملکرد مغز را نیز بهبود می‌بخشد. پیاده‌روی و بالا رفتن از پله به‌جای استفاده از آسانسور و ۵ الی ۱۰ دقیقه ورزش یوگا ساده‌ترین راه برای داشتن فعالیت بدنی است.

تحقیقات نشان می‌دهد که خواب کوتاه در طی روز، خواب‌آلودگی فرد را کاهش می‌دهد و همچنین باعث بهبود عملکرد شناختی مغز و حافظه‌ی کوتاه‌مدت می‌شود.

سعی کنید برای چند دقیقه هیچ کاری انجام ندهید و به مشکلات زندگی و مسائل کاری خود فکر نکنید. این تمرین باعث می‌شود توانایی حل مسئله و خلاقیت ذهن افزایش یابد.

سعی کنید در طی روز برای دقایقی وسایل الکترونیکی خود را کنار بگذارید. قبل از خواب، تلویزیون و کامپیوتر را خاموش کرده و تلفن همراه خود را در حالت بی‌صدا قرار دهید.

اگر چه داشتن خواب کافی شبانه و استراحت ذهنی روزانه شروع خوبی است و شما را در مسیر سلامتی قرار می‌دهد اما این نکته را همیشه به خاطر داشته باشید که افرادی با فعالیت ذهنی بیشتر با مشغله‌های کاری فراوان به استراحت و تعطیلات بیشتری نیاز خواهند داشت. گاهی اوقات افراد برای سال‌ها هیچ تعطیلاتی ندارند و از سوی دیگر در طی این سال‌ها که به‌سختی کار کرده‌اند و درآمد کمتری نیز داشته‌اند. چطور ممکن است که با وجود کار زیاد و نداشتن تعطیلات، درآمد کمتری داشته باشید؟ پاسخ این سؤال بسیار ساده است؛ کاملا واضح است که اگر فرد هیچ استراحتی نداشته باشد کارایی کمتری خواهد داشت و در پایان هفته بعد از هفت روز کار بی‌وقفه، احساس خستگی مفرط خواهد داشت و هفته‌ی بعد را خسته و بدون انرژی آغاز می‌کند.

اگرچه تعطیلات و استراحت کافی برای سلامتی مفید است و کارایی و خلاقیت کارکنان را افزایش می‌دهد؛ اما بررسی‌های انجام‌شده در آمریکا نشان می‌دهد که در طی سال، فقط ۲۵ درصد از کارکنان از تمام مرخصی‌های سالیانه‌‌ی خود استفاده کرده‌اند. همچنین در یک بررسی جداگانه مشخص شده است که داشتن تعطیلات بیشتر، استرس و خستگی افراد را کاهش نداده است به عبارت دیگر ۲۶ درصد از کارکنانی که بیشترین مرخصی و تعطیلات را داشته‌اند همچنان احساس خستگی می‌کردند و برای شروع کار انرژی کافی نداشتند. برخی کارشناسان در زمینه‌ی مدیریت معتقد هستند که صرفا داشتن تعطیلات باعث بازیابی ذهن کارکنان افزایش بهره‌وری آن‌ها نخواهد شد. همچنین مطالعات علمی نشان می‌دهد که ذهن انسان تنها برای مدت محدودی قادر به تمرکز است.

اگر بیش از اندازه درگیر مشغله‌های کاری خود هستید و به‌اندازه‌ی کافی استراحت نمی‌کنید، تأثیر‌ آن فقط به عملکرد ضعیف در محل کار محدود نمی‌شود بلکه سلامتی شما را نیز به مخاطره می‌اندازد.