انتقاد از گوگل به دلیل جمع آوری اطلاعات مکانی کاربران در حالت غیرفعال بودن این ویژگی

شرکت‌های بزرگ حوزه‌ی فناوری سرمایه‌گذاری بزرگی روی داده‌های جمع‌آوری شده از کاربران انجام داده‌اند؛ اما بارها نیز به خاطر همین مسئله مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. گزارشی که اخیرا توسط اَسوشیتدپرس منتشر شده، ویژگی «تاریخچه‌ی مکانی» یا Location History گوگل را هدف انتقاد قرار داده است. حتی زمانی که ویژگی تاریخچه‌ی مکانی را غیرفعال کرده‌اید؛ گوگل همچنان به پیگیری موقعیت مکانی شما ادامه می‌دهد.

این مسئله نمونه‌ی بارزی از الگوهای فریبکارانه است که کاربران را در رابطه با کنترل بر داده‌های شخصی‌شان فریب می‌دهد. جالب این است که در زمان غیرفعال‌سازی ویژگی تاریخچه‌ی مکانی، به شما گفته می‌شود که «مکان‌های بازدید شده توسط شما از این پس ذخیره نخواهند شد»؛ اما در عمل، ثبت موقعیت مکانی شما پایان نمی‌یابد. هرچند گوگل ادعا می‌کند که کاربران را در رابطه با این مسئله آگاه می‌سازد؛ اما این آگاه‌سازی در حداقل سطح ممکن قرار دارد. در عین حال، این ویژگی به‌گونه‌ای طراحی شده که کاربران را از مداخله‌ی بیشتر در فرایند جمع‌آوری داده منصرف می‌کند.

مشکلی که با آن مواجه هستیم، مشکلی ساده است؛ وقتی در نتظیمات حساب گوگل ویژگی تاریخچه‌ی مکانی را غیر فعال می‌کنید، به شما گفته می‌شود که از این پس چنین تاریخچه‌ای ذخیره نمی‌شود؛ اما آن‌چه به شما گفته نمی‌شود این است که دیگر اپلیکیشن‌ها و سرویس‌های گوگل که به اطلاعات مکانی وابسته هستند، همچنان به ذخیره‌ی چنین اطلاعاتی ادامه می‌دهند.

البته اگر بخواهیم نگاه عادلانه‌تری داشته باشیم، باید در نظر بگیریم که در زمان غیرفعال‌سازی این ویژگی، گوگل پیام زیر را به کاربران نشان می‌دهد:

این تنظیمات بر دیگر خدمات مکانی روی دستگاه شما، همچون سرویس مکانی گوگل و ویژگی پیدا کردن دستگاه (Find My Device) تاثیر نمی‌گذارند. برخی اطلاعات مکانی ممکن است به عنوان بخشی از فعالیت‌های شما در دیگر سرویس‌های گوگل همچون جستجو و نقشه‌ها، ذخیره شوند.

هرچند منطقی است که برای اطلاع از وضعیت آب‌وهوا در اختیار داشتن موقعیت مکانی کاربر لازم خواهد بود؛ اما جمع‌آوری منظم و سیستماتیک چنین داده‌هایی چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. در حقیقت، این کار برخلاف پیامی است که توسط گوگل به کاربران نشان داده می‌شود. شاید نتوان این مسئله را الزاما نوعی فریبکاری از سوی گوگل قلمداد کرد؛ اما واضح است که اهالی مانتن‌ویو، به گونه‌ای عامدانه، سطح فعالیت‌های جمع‌آوری داده توسط دیگر اپلیکیشن‌ها و خدمات خود را پایین‌تر از میزان واقعی نشان می‌دهند.

در پیامی که در سطور بالا ذکر شد، گفته می‌شود که صرفا «برخی اطلاعات مکانی» توسط سرویس جستجو ذخیره می‌شوند؛ اما در حقیقت، اطلاعات مکانی توسط سرویس جستجو به صورت منظم و دقیق ذخیره می‌شوند. دقت داده‌های مکانی ثبت شده توسط سرویس جستجو تا حدی بالا است که می‌توان با کمک این داده‌ها پیشینه‌ی تمام رفت‌وآمدهای یک شخص طی چند روز گذشته را بازسازی کرد. بر اساس گزارش Associated Press، هرچند ویژگی تاریخچه‌ی مکانی خاموش است؛ اما در عمل گوگل همچنان به ثبت تاریخچه‌ی مکانی شما ادامه می‌دهد.

اما حذف کردن اطلاعات مکانی نیز داستان دیگری است. گوگل با این ادعا که امکان حذف داده‌های مکانی به کاربران داده شده است، سعی می‌کند از خود دفاع کند. ولی مشکل این است که اهالی مانتن‌ویو در رابطه با چگونگی حذف این داده‌ها نیز مورد انتقاد قرار گرفته‌اند؛ بر اساس مطالعات پیشین، پیدا کردن روش حذف این داده‌ها برای بسیاری از افراد غیرممکن است. گوگل کنترل‌های مجزایی را برای انواع مختلف داده‌های مکانی در نظر گرفته است؛ علاوه بر این، داده‌های مختلف از یکدیگر جدا شده‌اند و بر یکدیگر اثر نمی‌گذارند. در نتیجه، حذف یا محدودسازی گروهی از داده‌ها، به معنی حذف یا محدودسازی دیگر داده‌های مکانی نیست. همچنین، برخی از داده‌ها را می‌توان به‌صورت گروهی حذف کرد، اما گروه دیگری از داده‌ها باید به صورت یک به یک حذف شوند؛ با این حال، گوگل توجیهی برای وجود این تفاوت‌ها ارائه نمی‌کند.

در بیانیه‌ای که توسط گوگل برای وب‌سایت تک‌کرانچ ارسال شده، گفته شده است:

[ویژگی] تاریخچه‌ی مکانی یکی از محصولات گوگل است که کاربران به صورت کاملا اختیاری از آن استفاده می‌کند. آن‌ها می‌توانند در هر زمان این [اطلاعات مکانی] را ویرایش یا حذف کنند؛ یا اینکه این [ویژگی] را غیرفعال نمایند. هماهنگونه که گفته شده، در زمان غیرفعال‌سازی ویژگی تاریخچه‌ی مکانی، ما اطمینان حاصل می‌کنیم که کاربران خواهند دانست که گوگل برای بهبود تجربه‌ی استفاده از سرویس‌هایی همچون جستجو و سرویس کمکی رانندگی، کماکان به استفاده از داده‌های مکانی ادامه می‌دهد.

قطعا با برخی تغییرات جزئی در رابط کاربریِ بخش تنظیمات گوگل می‌توان کاربران را مطلع ساخت که چه اطلاعاتی ذخیره می‌شوند و ذخیره‌سازی این اطلاعات در چه زمان‌هایی صورت می‌گیرد. برای مثال، ارسال یک اعلانیه (Notification) در زمان ثبت موقعیت مکانی یا ارائه‌ی لینک‌های مربوط به دیگر تنظیمات مکانی می‌تواند کافی باشد.

اما کاملا مشخص است که ساختار تنظیمات فعلی به‌گونه‌ای طراحی شده، تا علی‌رغم گزینه‌ی انتخاب شده توسط کاربر، ثبت داده‌های مکانی همچنان ادامه یابد. جالب این است که با غیرفعال‌سازی تمام ویژگی‌های ثبت داده‌های مکانی، مشکلاتی در استفاده از برخی سرویس‌ها ایجاد خواهد شد. مشخص است بخش تنظیمات به‌صورت عامدانه بدین شکل طراحی شده است؛ اما با پرده برداشتن از چنین مواردی، می‌توان به بهتر شدن شرایط به نفع کاربران کمک کرد.