آموزش: ترسیم نمودار تأثیر ریسک و احتمال کسب و کار

برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار لازم است در قدم اول خودتان را بشناسید و بدانید چه نقاط قوت و ضعفی دارید. باید بدانید کارآفرینی چه مهارت‌هایی لازم دارد و آیا شما آمادگی و اطلاعات شروع این راه را دارید؟ اگر جواب این سؤال مثبت است و شما مصمم هستید، قدم دوم این است که ایده‌ی شغلی‌ خود را انتخاب کنید و بدانید در چه حوزه‌ای قصد فعالیت دارید؟ لازم است جامعه و بازار هدفتان را خوب بسنجید و مطمئن شوید که راهکاری جدید ارائه می‌دهید. از دوباره‌کاری بپرهیزید و دنبال ایده‌های تازه و قابل اجرا باشید.

البته این به آن معنا نیست که تمامی خطرات و موانع موجود در مسیر یک پروژه را از میان بردارید. قطعا چنین چیزی ممکن نیست؛ بلکه باید تصمیمی بگیرید تا با کم‌ترین ضرر به بهترین نتیجه‌ها دست یابید و منابع مالی و زمانی خود را مدیریت کنید.

برای ترسیم و بررسی نمودار ریسک‌پذیری دو پارامتر مد نظر است.

۱- احتمال وقوع خطر: بین صفر تا صد متغیر است. البته نمی‌تواند صفر باشد زیرا دیگر خطر نیست و نمی‌تواند صد باشد زیرا به یقین و اطمینان رسیده است.

۲- میزان تأثیرگذاری خطر: قطعا هر خطری پیامدهای منفی همراه خود دارد؛ اما میزان اثر آن از نظر هزینه، بر سلامت، زندگی انسان  یا جنبه‌های مختلف متفاوت است.

ترسیم نمودار به شما دید وسیع و سریعی از شرایط می‌دهد و کمک می‌کند که دو پارامتر «احتمال وقوع» و «تأثیر خطرات» را بررسی کنید، بتوانید برای تصمیماتتان اولویت‌ قائل شوید و در مرحله‌ی بعد منابعتان را برای مدیریت این ریسک آماده سازید.

همان‌طور که در تصویر می‌بینید، ستون عمودی نشان‌گر «احتمال رخ دادن خطر» و ردیف افقی نشان‌گر «شدت تأثیر» است که ۴ نوع نتیجه از آن حاصل می‌شود:

• احتمال پایین/اثر پایین: خطراتی که در گوشه‌ی پایین سمت چپ نمودار جای می‌گیرند، در این دسته قرار دارند و اغلب می‌توان آن‌ها را نادیده گرفت.
• احتمال بالا/اثر کم: خطراتی که در وسط نمودار جای دارند و از اهمیت متوسطی برخوردار هستند. یعنی لازم است احتمال وقوعشان را کم کنیم اما در صورت وقوع نیز می‌توان با آن‌ها کنار آمد.
• احتمال پایین/اثر بالا: این نوع خطرات در گوشه‌ی پایین سمت راست قرار می‌گیرند و امکان وقوع بسیار بعیدی دارند؛ اما در صورت وقوع پیامدهای بدی همراه خود خواهند داشت و لازم است برنامه‌های احتمالی، برای کاهش و مقابله با آن‌ها در نظر داشته باشیم.
• احتمال بالا/اثر بالا: خطرات دسته‌ی آخر در گوشه‌ی بالا و سمت راست از اهمیت و توجه حیاتی برخوردار هستند. درواقع این خطرات باید در اولویت توجه و سرمایه‌گذاری شما قرار گیرند و بیشترین تمرکز را برای مهار و مدیریت آن‌ها داشته باشید.

نکته ۱: نمودار بالا را به دو دسته‌ی احتمال پایین و احتمال بالا تقسیم نکنید و این‌گونه نباشید که تمام توجهتان به سمت احتمال بالا معطوف شود و از احتمال پایین غافل بمانید. در کسب‌وکار شرایط مختلفی پیش می‌آید پس تمامی جوانب را بسنجید.

نکته ۲: در برخی صنایع و حوزه‌ها‌ی کاری حساس، توجه به خطرات بسیار ضروری است؛ زیرا در صورت بروز منجر به آسیب‌های جدی یا حتی از دست رفتن زندگی افراد می‌شود. پس بابت کنترل خطرات با جدیت و اطمینان حاصل اقدام کنید.

• در مرحله‌ی اول لیست تمامی خطراتی که پروژه‌ی کاری شما را تهدید می‌کنند بنویسید.
• احتمال وقوع هر خطر را پیش‌بینی کنید و از نمره‌ی یک تا ۱۰، عددی برای ارزیابی آن اختصاص دهید.
• میزان تأثیر و تخریب خطرات را هم با مقادیر یک تا ۱۰ تعیین کنید.
• خطرات را با توجه به نمره‌ی احتمال و اثرشان، در نمودار جایگذاری کنید.
• نمودار تکمیل‌شده را بررسی کنید. به خاطر داشته باشید که خطرات پایین سمت چپ نادیده گرفته می‌شوند و در نقطه‌ی مقابل خطرات بالا و سمت راست به زمان و توجه بسیاری احتیاج دارند. تجزیه و تحلیل خطرات، برنامه‌ریزی و استراتژی‌های دقیق از اصول و مراحل «مدیریت خطر» هستند.

• احتمال وقوع بالا و تأثیر بالا
• احتمال وقوع کم و تأثیر بالا
• احتمال وقوع بالا و تأثیر کم
• احتمال وقوع کم و تأثیر کم

به‌منظور موفقیت در پیاده‌سازی و اجرای هر پروژه، لازم است بیش از همه بر خطرات جدی و حیاتی تمرکز کنید. در غیر این صورت تلاش‌‌های شما بی‌نتیجه خواهند ماند.