تواضع و فروتنی، خصوصیت بارز رهبران موفق

کلمات قدرت بالایی دارند. برخی از آن‌ها می‌توانند شما را خوشحال کنند و برخی دیگر بدون هیچ توضیحی می‌توانند باعث گریه کردن بشوند. برخی کلمات روی افراد مختلف تأثیرات متفاوتی دارند. کلمه‌ی «Humility» در زبان انگلیسی نیز یکی از این کلمات است. برخی افراد آن را به فروتنی و تواضع معنی می‌کنند و معانی مثبتی برای آن قائل هستند و برخی دیگر آن را به نشانه‌ی تسلیم بودن، نداشتن اعتمادبه‌نفس و کم‌رویی می‌دانند. معنای کاملی که لغتنامه‌ها برای این کلمه در نظر می‌گیرند عبارت است از: «تواضع، بی‌ریایی و تظاهر نکردن به این‌که از دیگران برتر هستید». تعریف دیگری که برای این کلمه عنوان شده است، به اتکای پایین به برتری‌ها و خشوع در مورد آن‌ها اشاره دارد. 

نتیجه‌ی تحقیقاتی که روی شرکت‌های موفق انجام شده است، نشان می‌دهد که آن‌ها رهبرانی با خصوصیات مشترک دارند. این رهبران با عنوان رهبران سطح ۵ شناخته می‌شوند. خصوصیات مشترک این مدیران موفق، اشتیاق فراوان برای پیروزی در عین حفظ تواضع است. آن‌ها با قدرت تیم‌های خود را مدیریت می‌کنند؛ اما در کنار آن، از هرگونه مبالغه و چاپلوسی دوری می‌کنند. آن‌ها سعی دارند شخصیت خود را دور از مسیر موفقیت شرکت نگاه دارند و به موفقیت‌های شخصی محدود نباشند. نمونه‌ای از این رهبران سطح ۵، دیوید پاکارد، یکی از مؤسسان شرکت اچ‌پی است. پاکارد همیشه خود را در درجه‌ی اول کارمند و سپس مدیرعامل اچ‌پی می‌دانست. او از هرگونه خودنمایی و تظاهر دوری می‌کرد. یکی از نقل‌قول‌های معروف او در این مورد بسیار تأثیرگذار است:

نباید در مورد کاری که قبلا انجام داده‌اید خودنمایی کنید؛ بلکه باید باز هم پیشرفت کنید و کاری بهتر برای انجام دادن پیدا کنید.

از دیگر مثال‌های رهبران این دسته، می‌‌توان به مدیرعامل شرکت انرژی و خط لوله‌ی Enbridge اشاره کرد. پاتریک دنیل مدیرعاملی است که دو اصل اساسی رهبری را در کارهای خود پیش گرفته است: او روی نتایج تمرکز می‌کند، متواضع است و از همه مهم‌تر، تمرکز کاری را از روی خود به شرکت معطوف می‌کند و دیگران را در موفقیت‌ها شریک می‌داند. او معتقد است بزرگی و عظمت از فروتنی و نادیده گرفتن خود شروع می‌شود.

اکثر افراد فروتنی را با ترس و خجالت اشتباه می‌گیرند. واقعیت این است که فروتنی با خراب کردن یا بدنام کردن خود تفاوت دارد. تواضع به معنای درک و اتکا به توانایی‌ها، برتری‌ها و دستاوردهای شخصی بدون داشتن غرور است. این لغت متضاد غرور و گستاخی  (به خود بالیدن بیش از حد) است. غرور و گستاخی عادتی است که به سقوط و از دور خارج شدن بسیاری از قهرمانان کسب و کار منجر شده است. در واقع تواضع به معنای اعتمادبه‌نفس کامل به خاطر برتری‌ها و دستاوردها (بدون نیاز به فریاد زدن آن‌ها) است. این خصوصیت باعث می‌شود به دیگران اجازه دهیم از لایه‌های مختلف مهارت‌های ما استفاده کنند. تواضع هیچ‌گاه به معنی نداشتن شوق و اشتیاق برای رسیدن به اهداف جدید نیست.

تعریف واقعی تواضع را می‌توان در رهبرانی که از همه موفق‌تر هستند دید. آن‌ها هرچه بیشتر به دستاوردهای جدید می‌رسند، کمتر در مورد آن‌ها صحبت می‌کنند. رفتار آن‌ها تجلی ضرب‌المثل «درخت هرچه پربارتر، سربه‌زیرتر» است.

رهبران فروتن، علاوه بر کنترل غرور خود، در رفتار با دیگران نیز متفاوت هستند. آن‌ها صرف نظر از موقعیت شغلی و سطح کارمندی، با همه با احترام رفتار می‌کنند. به بیان دیگر یک مدیر باشخصیت، خود واقعی‌اش را در ارتباط با فردی نشان می‌دهد که هیچ سود کاری و شخصی برای او ندارد.

فروتنی تأثیرات مثبتی روی رفتارهای ما خواهد داشت. وقتی این سبک از رفتار را انتخاب می‌کنیم، موقعیت‌های جدید موفقیت به سراغ ما می‌آیند. با فروتنی، از حالت دفاع روی نقطه‌نظرات شخصی، به ذهنی باز می‌رسیم که ایده‌های جدید را قبول و آن‌ها را بررسی می‌کند. در این حالت، ذهنی تشنه خواهیم داشت که برای یادگیری از هر فردی آماده است و هر موقعیتی را برای پیشرفت بیشتر غنیمت می‌شمارد. در نهایت ما از تلاش صرف برای عالی بودن دست برمی‌داریم و از لحظات لذت خواهیم برد.

برای تمرین تواضع و فروتنی می‌توانید استراتژی‌های زیر را به کار گرفته و تمرین کنید:

۱- وقتی در شرایطی باشید که تنها برای پیروزی در جلسات و بحث‌ها تلاش کنید، فروتنی نشان دادن بسیار دشوار خواهد بود. در این شرایط شما هر موقعیتی را به‌عنوان فرصتی برای برد می‌شناسید و اجازه‌ی بروز تواضع را در رفتارهایتان نمی‌دهید. وقتی در چنین شرایطی قرار گرفتید، کمی سکوت کنید. اجازه دهید دیگران هم نظرات خود را بیان کنند و بدون در نظر گرفتن جایگاه شغلی و سازمانی، با دید باز به مسائل نگاه کنید.

۲- کلماتی جادویی وجود دارند که گفتن آن‌ها، شما را از تلاش بیهوده برای پیروزی همیشگی و شکست دادن اطرافیان نجات می‌دهند. «حق با شما است» یکی از این عبارات جادویی است.

۳- وقتی حس کردید دیگران را بیش از حد نصیحت و راهنمایی می‌کنید، ترمز رفتار خود را بکشید. به این نکته توجه داشته باشید که بسیاری از راهنمایی‌های شما برای راحت‌تر کردن کار خودتان و پیشرفت شخصی شما هستند.

۴- نظرات دیگران را در مورد نوع رهبری خود جویا شوید. پرسیدن سؤال در مورد نحوه‌ی کارکردتان، شما را فردی متواضع نشان می‌دهد. عمل کردن به پاسخ اطرافیان، نکته‌ی ظریف دیگری است که تواضع را مرحله‌ی اعلا می‌رساند.

۵- تمرین تواضع را در شرکت نهادینه کنید. وقتی شخص شما به‌عنوان مدیر اصلی، رفتارهای فروتنانه مانند تقسیم امتیاز موفقیت‌ها دارید، دیگران نیز به پیروی از شما تشویق می‌شوند. برای مدیران رده‌های پایین‌تر و مدیران جوان، برنامه‌های مربی‌گری برای پرورش این رفتار داشته باشید.

تمرین فروتنی مزایای زیادی برای شخص و تیم و شرکت تحت رهبری شما دارد. این کار، رفاقت و دوستی را در تمام سطوح شرکت به جریان می‌اندازد، اضطراب را کاهش می‌دهد، دید باز نسبت به مسائل را بیشتر می‌کند و در نهایت باعث بهبود اعتمادبه‌نفس در افراد می‌شود.