رفع فیلتر توییتر؛ فرصتی برای بازتعریف نقش پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی

بیش از یک دهه از زمان ورود جدی شبکه‌های اجتماعی به کشورمان می‌گذرد و در طول بیش از یک دهه‌ی اخیر با وجود در پیش گرفتن سیاست‌های قهری در قبال این سرویس‌ها، روزبه‌روز بر شمار کاربران آن‌ها اضافه شده‌اند. به‌طور حتم با گذشت یک دهه از زمان آشنایی کاربران ایرانی با شبکه‌های اجتماعی، می‌توان ادعا کرد که تقریبا جامعه‌ی کاربران ایرانی نوع رفتار خود در قبال شبکه‌های اجتماعی را نشان داده و کمی به بلوغ رسیده است. برای مثال شبکه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک دیگر آن شور و شوق اولیه در جذب کاربران ایرانی را ندارند؛ چراکه اینستاگرام موفق شده است به‌عنوان جایگزین، نظر کاربرانی را که به دنبال پیچیدگی نیستند جلب کند.

توییتر نیز از همان ابتدا باب طبع کاربران عادی نبود و تنها بخشی از جامعه که به دنبال دریافت آخرین اخبار و حاشیه‌نویسی در قالب توییت‌ها برای این اخبار بودند، جذب این شبکه‌ی اجتماعی شدند. خط مشی توییتر و گردانندگان آن به‌روشنی گویای این موضوع است که توییتر بیشتر قصد ایفای نقش به‌عنوان یک پلتفرم اشتراک‌گذاری اخبار دارد. حتی فیسبوک نیز در چند سال اخیر به دلیل دور شدن از تعاریف اولیه و ظهور گزینه‌های جذاب‌تر برای کاربران ایرانی در کنار در پیش گرفتن سیاست‌هایی مشابه توییتر برای نمایش فید خبری برای کاربران، شاهد کاهش محسوس تعداد کاربران فعالش در کشورمان بوده است. در مجموع می‌توان چنین نتیجه گرفت که کاربران ایرانی نقش و عملکرد هر یک از شبکه‌های اجتماعی را درک کرده‌اند و به زبان ساده‌تر هر یک از این سرویس‌ها مشتریان خاص خود را در کشور یافته‌ است.

حال با توجه به شرایط ایجادشده در کشور که منتهی به فیلتر پیام‌رسان تلگرام شده است، به نظر می‌رسد فضا برای بازتعریف نقش شبکه‌های اجتماعی مساعد است. همان‌طور که اشاره کردیم، فیلتر اغلب شبکه‌های اجتماعی پرکاربرد در کنار ایجاد محدودیت در به‌کارگیری پیام‌رسان‌هایی نظیر وایبر باعث شد تلگرام وظیفه‌ی ارتباط بین کاربران ایرانی را بر دوش بگیرد و علاوه بر ایفای نقش به‌عنوان یک پیام‌رسان، مقصدی برای رفع نیازهای کاربران با خواسته‌های مختلف باشد. با توجه به ساختار متفاوت تلگرام، عامه‌ی کاربران نمی‌توانند اخبار معتبر را از شایعات تشخیص دهند. این در حالی است که توییتر ابزارهای بسیاری برای اطلاع‌رسانی و خبررسانی دارد.

همان‌طور که می‌دانید، مسدودسازی تلگرام تنها در اثر محتوای منتشرشده توسط چند کانال بود که امکان فیلتر کردن آن‌ها به دلیل ساختار این پیام‌رسان توسط مراجع ذیصلاح مقدور نیست؛ حال‌آنکه این موضوع در مورد توییتر صدق نمی‌کند و برای اعمال محدودیت برای دسترسی به یک منبع خبر، لازم نیست دسترسی به کل توییتر محدود شود. در واقع اگر دولت استفاده از توییتر را جایگزین کانال‌های تلگرام کند، حداقل اگر بخواهد شخص خاصی را مسدود کند نیازی به مسدودسازی کل سرویس ندارد و از طرفی مردم نیز به شکل بهتری می‌توانند از اخبار و رویدادهای مورد نظر خود مطلع شوند.