۵ دلیل برای فراموش کردن مریخ و بازگشت دوباره به ماه

امیدواری برای استعمار مریخ بر این فرض استوار است که می‌توانیم سیاره‌ی سرخ را زمینی‌سازی کنیم تا به مانند زمین، تبدیل به سیاره‌ای با دمای مناسب و هوایی برای تنفس شود. اما، یافته‌های پژوهشی که به‌تازگی منتشر شد، نشان داد که زمینی‌سازی مریخ با تکنولوژی فعلی امکان‌پذیر نیست.

با در نظر گفتن دشواری استعمار مریخ، اکنون زمان خوبی برای ارزیابی ارتباط ما با ماه، نزدیک‌ترین همسایه‌ی کیهانی خودمان است. اولین فرود موفق روی ماه، مربوط به کاوشگر لونا-۹ است که در سال ۱۹۶۶ روی ماه فرود آمد و برای نخستین بار، جزئیات دقیقی از قمر طبیعی زمین را به زمین مخابره کرد. از زمان سپیده‌دم عصر فضا، بیش از ۶۰ ماموریت موفق، از جمله ۸ ماموریت سرنشین‌دار به ماه انجام گرفته است. معروف‌ترین این ماموریت‌ها، ماموریت آپولو ۱۱ در ژوئیه سال ۱۹۶۹ که اولین حضور انسان در ماه بود.

این پیشگامان فضایی، فهم ما از زمین و جهان را گسترش دادند. به‌عنوان مثال، در ماموریت آپولو ۱۵ که در سال ۱۹۷۱ انجام گرفت، فضانوردان سنگ پیدایش، یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های موجود در دهانه‌های ماه را با خود به زمین آوردند. تجزیه‌وتحلیل دیگر نمونه‌های سطح ماه از فرضیه‌ی برخورد بزرگ پشتیبانی می‌کند که در حال حاضر، پذیرفته‌‌شده‌ترین نظریه در مورد چگونگی شکل‌گیری ماه است. بر اساس این نظریه، ماه حدود ۴ میلیارد سال قبل پس از برخورد سیاره‌ی فرضی تئا به زمین، پدید آمده است.

سنگ پیدایش، حداقل ۴ میلیارد سال قبل شکل گرفته، یعنی در طول دوران پیدایش منظومه شمسی

اما از آن زمان، چشم ما به‌جای ماه به مریخ دوخته شد. در دهه‌ی ۱۹۹۰، پس از چندین ماموریت ناموفق، کاوشگر مارس پثفایندر روی مریخ فرود آمد. این اولین فرود موفق در مریخ از زمان پروژه‌های وایکینگ در اواخر دهه ۱۹۷۰ بود. تصاویری که این کاوشگر به زمین فرستاد، تخیل جمعی ما را برانگیخت و موجب انجام ماموریت‌های دیگری به سیاره سرخ شد. و امروز، به جای ناراحتی از عدم انجام ماموریت به مریخ در آینده‌ای نزدیک، بهتر است که نگاهی به ۵ دلیل برای توجه بیش‌تر به ماه بیاندازیم که سزاوار توجه بیش‌تر است.

فضاپیماها برای غلبه بر گرانش زمین و رسیدن به فضا، نیاز دارند که به‌سرعت بالایی دست پیدا کنند. فضاپیماها برای سفر از زمین به مریخ، نیاز به حداقل سرعت نزدیک به ۴۸ هزار کیلومتر در ساعت دارند. اما با توجه به میدان گرانشی ضعیف ماه، سفر همان فضاپیما از سطح ماه به مریخ، تنها نیاز دارد به سرعتی حدود ۱۰ هزار کیلومتر در ساعت دست پیدا کند. همچنین این فضاپیما برای سفر به مریخ، تقریبا نیاز به سوختی حدود یک سوم، سوخت لازم برای رسیدن به ایستگاه فضایی بین‌المللی دارد.

هسته یک راکتور همجوشی

تریولیت معدنی، ترکیبی از گوگرد و آهن که روی زمین به ندرت یافت می‌شود، نیز در پوسته ماه وجود دارد. می‌توان گوگرد موجود در تریولیت را استخراج و آن را با خاک ماه ترکیب کرد و مصالح سخت و مقاوم‌تری نسبت به سیمان پرتلند تهیه کرد که می‌تواند برای ساخت پایگاه‌های دائمی در ماه مورد استفاده قرار گیرد. ساخت یک پایگاه دائمی روی ماه، می‌تواند میزان محموله ماموریت‌های فضایی را نیز به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش دهد.

همجوشی هسته‌ای، فرایندی که به‌طور طبیعی در ستارگان انرژی رخ می‌دهد، می‌تواند انرژی آینده ما را نیز تامین کند. راکتورهای همجوشی آینده از هلیوم-۳ بهره خواهند برد که یک ایزوتوپ سبک‌تر از هلیومی است که در بالون‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ایزوتوپ در زمین بسیار نادر است؛ اما روی ماه فراوان است که می‌توان آن را از ماه استخراج کرد.

موضوعی که قبلا توجه بسیاری از شرکت‌های خصوصی و سازمان‌های دولتی را جلب کرده است. آنها پیشنهاد داده‌اند که این مواد ارزشمند از ماه استخراج شده و به زمین بازگردانده شوند. این علاقه شرکت‌های خصوصی، می‌تواند انگیزه و منابع مالی مورد نیاز برای حضور دائمی انسان در ماه را فراهم کند.

ماه، جهانی غیر فعال است، هیچ تغییر عمده‌ی زمین‌شناسی طی ۳ میلیارد سال اخیر در قمر طبیعی زمین رخ نداده است. اما روی زمین، ویژگی‌های سطحی مانند آب باران، جزر و مد، باد یا رشد گیاهان تغییرات زیادی را پدیده می‌آورند. ماه به این جهت، تاریخچه‌ای از منظومه‌ی شمسی را در خود حفظ کرده و آماده اکتشافات ما است.

چگالی جو ماه، بسیار رقیق است و ۱۰ تریلیون بار رقیق‌تر از جو زمین است. نبود جو در ماه، شرایط مناسب برای مشاهدات نجومی با گستره‌ی از انواع طیف‌های الکترومغناطیسی را فراهم می‌کند. یک رصدخانه‌ی رادیویی در سمت تاریک ماه، می‌تواند به‌طور کامل از پارازیت‌های رادیویی زمین محفوظ باشد. مورد دیگر اینکه یک جو کم‌تراکم، بر خلاف زمین که در آن، نورهایی با طول موج پایین مسدود می‌شوند، می‌تواند استقرار تلسکوپ‌های پرتو ایکس یا گاما روی سطح را امکان‌پذیر کند. چنین مشاهداتی می‌تواند با حضور انسان در ماه، به‌مراتب راحت‌تر از یک تلسکوپ مداری باشد. همچنین می‌توان به‌مرور زمان چنین مشاهدات نجومی را ارتقا داد.

یکی از موانع عمده برای ماموریت مریخ این است که هنوز اطلاعات زیادی درمورد نحوه‌ی واکنش بدن انسان در طول سفرهای طولانی در فضا نداریم. اگر اتفاق غیر منتظره‌ای در چنین ماموریتی رخ دهد، برای تامین آذوقه یا نجات فضانوردان دست کم به ۲ سال زمان نیاز است.

رصدخانه‌های مستقر در ماه، می‌توانند مشاهدات عمیق‌تری را نسبت به رصدخانه‌های زمینی انجام دهند

یکی دیگر از نگرانی‌های عمده درمورد رفتن به مریخ، آلودگی ناخواسته محیط بی‌نظیر مریخ توسط موجودات زمینی است. هر چند که کاترین کانلی، مامور مرکز محافظت سیاره‌ای ناسا، عقیده دارد که مریخ قبلا به‌وسیله کاوشگر فینیکس، مریخ‌نورد کریوسیتی و شاید هم مریخ‌نوردهای وایکینگ‌، آلوده به میکروب‌های زمینی شده است!

اما، ماه تقریبا کاملا استریل است، بنابراین چنین نگرانی‌هایی آنجا بی‌معنی است. در حالی که اولین پژوهش‌های علمی روی ماه در اواخر دهه ۱۹۶۰ صورت گرفت، در نیم قرن بعد، ما به یک حضور پایدار در آنجا نزدیک نشدیم. این به رغم پیشرفت‌های تکنولوژیکی متعددی است که قابلیت‌های فضایی ما را نسبت به دوران ماموریت‌های آپولو به‌طور قابل‌توجهی بهبود داده است. بنابراین، قبل از اینکه بتوانیم جهش بزرگ دیگری در فضا داشته باشیم، بهتر است که گام‌های کوچک‌تری را در نزدیکی سیاره زمین بگذاریم!