چگونه اعتیاد ذهن به اخبار بد را متوقف کنیم

این روزها با شنیدن و مطالعه‌ی اخبار، به خودتان حق می‌دهید که فکر کنید دنیا دارد به آخر می‌رسد. از اخبار سیاسی گرفته تا تغییرات جوّی و اقتصادی، هر جا می‌رویم اخبار بد و منفی احاطه‌مان کرده است. مشکل فقط این نیست که اتفاقات وحشتناک و بدی در سراسر جهان می‌افتد؛ بلکه ذهن ما نیز بیشتر اسیر توجه به اخبار نارضایتی است. روان‌شناسان این پدیده را «منفی‌گرایی» نامیده‌اند و معتقدند این جزو اولین موضوعاتی است که در کودکی می‌آموزیم.

ازآنجایی‌که این منفی‌گرایی به اجداد و نیاکان ما کمک کرده است که دربرابر موقعیت‌های تهدیدآمیز بالقوه‌ی زندگی هشیار باشند، امروزه این رویکرد درجهت خوشبختی و سالم ماندن و حتی بهره‌وری به‌نظرمان می‌آید.

در اینجا با رشته‌ای از پیامدها روبه‌رو هستیم. اولین مشکل هنگامی پیش می‌آید که دستخوش اخبار بد می‌شویم. پژوهش‌های محققان نشان می‌دهند تنها صرف سه دقیقه پای اخبار بد در صبحگاه (برعکس محتواهای روحیه‌دهنده) حالت روحی شما را برای تمام روز خراب می‌کند.

مشکل بعدی این است که خود اخبار هم دستخوش تغییرات منفی می‌شوند. طبق داده‌های دانشمندی به نام کالو لیتارو که تکنیک واکاوی احساسات را به‌منظور ارزیابی بار احساسی مقالات منتشرشده در نیویورک‌تایمز به‌کار برده است، اخبار به‌طرز پیشرفته‌ای از سال ۱۹۷۰ به‌بعد دلگیرتر و غم‌افزاتر شده‌اند. مقالات بررسی‌شده بین سال‌های ۱۹۴۵ تا ۲۰۰۵ منتشر شده و مجموعه‌ای از مقالات گوناگون ترجمه‌شده از ۱۳۰ کشور جهان بوده‌اند.

فارغ از اینکه آگاهی از اوضاع جامعه بهتر است، شنوندگان اخبار سنگین و منفی به‌دلیل «جهت‌‌گیری شناختی» دچار بی‌منطقی و نسنجیدگی می‌شوند. در علم روان‌شناسی جهت‌گیری شناختی را Availability Heuristic می‌نامند. این نگرش توضیح می‌دهد که افراد احتمال رویداد یا فراوانی اتفاقی را با مباحثی تخمین می‌زنند که به‌طور نمونه به ذهنشان رسیده‌ است. به‌همین‌دلیل است که افراد طوفان و گردباد را که به‌طور میانگین پنجاه نفر را در سال می‌کشد، دلیل عمومی‌تری برای مرگ درمقایسه‌با آسم می‌دانند که سالیانه جان چهارهزار نفر را به‌طور میانگین می‌گیرد.

هر فردی آگاه‌بودن و خبرداشتن را ترجیح می‌دهد. با‌این‌حال نمایش بیش‌ازحد اخبار، به‌ویژه اخبار منفی، ممکن است بر حال‌وهوا و توانایی خردمندی و منطقی‌بودن ما تأثیر جدی بگذارد. پس، چه کار کنیم؟

به‌عنوان اولین گزینه، می‌توانیم از کُندکردن چرخه‌ی اخبار شخصی خود آغاز کنیم. گوشی‌های هوشمند و نوتیفیکیشن‌های فوری و اپلیکیشن‌های خبری، اخبار داغ (به‌خصوص اخبار منفی) را سریع دردسترس قرار می‌دهند یا حتی بدتر از آن، این اخبار را بدون رضایت ما برایمان به‌طور مستقیم ارسال می‌کنند.

برای شکستن این چرخه، نیر ایال نویسنده‌ی کتاب قلاب و طراح رفتاری، خواندن اخبار از روزنامه را به‌جای اخبار آنلاین توصیه می‌کند.

باوجوداین، آهسته‌کردن چرخه‌ی خبری راه‌حل کامل و دقیقی نیست و هنوز با معضل ازدست‌دادن اطلاعات و اعتماد به منابع خبری روبه‌رو هستیم. خطر اخبار تقلبی و گردش‌های خبری بسیار سریع مسئولیت بررسی خبرها را برای خواننده ایجاد می‌کند تا بتواند اخبار موثق را از اخبار ناموثق تشخیص بدهد.

تشخیص اخبار موثق از خبرهای نادرست از دیدگاه جیهی جلولی، روزنامه‌نگار آزادکار، مهارتی است که هر خواننده‌ای نیاز دارد. او می‌گوید:

انتخاب اینکه چه چیز بخوانیم و کی بخوانیم و چطور بخوانیم، مهارت سواد خبری محسوب می‌شود. همان‌طورکه سواد مالی به این معنا است که پول چگونه کار می‌کند و مؤثرترین راه مدیریت آن چیست، سواد خبری هم به‌معنای آشنایی با چگونگی ایجاد نشریات و مجلات و مؤثرترین روش‌های استفاده از روزنامه‌ها است. پیگیری کورکورانه‌ی گردش اخبار با ازراه‌رسیدن خبرهای جدید کار را برای تغییر ذهنیت شما سخت می‌کند.

برندان نایهان، یکی از محققان علوم سیاسی است که همواره درزمینه‌ی تصحیح اطلاعات غلط منتشرشده مطالعه کرده است. وی به این نتیجه رسیده که وقتی ایده‌های نادرستی در ذهن مردم شکل می‌گیرد، استراتژی مطمئنی برای بیرون‌آوردن آن‌ها از این حالت وجود ندارد. این مسئله به‌ویژه برای ذهن‌هایی بغرنج‌تر است که خبرهای نادرست به‌طور ایدئولوژیک دردسترس آن‌ها قرار دارد. بنابراین، اگر تصحیح اطلاعات غلطِ موجود در ذهن حتی با وجود ارائه‌ی حقیقت تااین‌حد سخت است، بهتر است از ابتدای شنیدن خبرها کمی تردید داشته باشیم و زود نپذیریم.

درادامه، توصیه‌ی مفیدی از افراد مختلف را برای شما می‌آوریم که کمک می‌کند درعین آنکه باخبر می‌مانید، در خبرها غرق نشوید و تحت‌تأثیرشان قرار نگیرید.

درحالی‌که اکثر افراد وقت زیادی در فیسبوک می‌گذرانند، براین، مهندس نرم‌افزار، به این نکته اشاره می‌کند که چرا ایجاد سدی دربرابر اطلاعات اشتراک‌گذاری‌شده در صفحه‌اش نوعی مبارزه است. او چنین بیان می‌کند:

فیسبوک به‌خصوص به منبع خبری خیلی از اعضایش تبدیل شده است. نتیجه برای من این‌طور است که اگر حدود صد پست از دوستان و غریبه‌ها را ببینم، درصورت وجود لینک سریع از یکی از واحدهای خبرگزاری در هر پست، اغلب اوقات تیتر و محتوای آن منفی و خشمگین و عصیانگر است. می‌بینید که هرچه موضوع مهم‌تر باشد، افراد بیشتری آن را به‌اشتراک می‌گذارند. در پایان روز، این موضوع ممکن است روی من فشار بیاورد و باعث شود درگیر موضوعی بشوم که قصد نداشته‌ام در گفت‌وگوها و مذاکره‌ی خود آن‌ها را مطرح کنم؛ چون حالا من به خواندن و حرف‌زدن درباره‌ی آن موضوع معتاد هستم.

دیوید، برنامه‌نویس، از شروع تنظیم نحوه‌ی دسترسی‌اش به اخبار می‌گوید:

برنامه‌ی صبحگاهی من در سال گذشته به این شکل بود که بیدار و با بررسی سرخط خبرها مطمئن شوم که دنیا هنوز نابود نشده است. سپس، به توییتر و فیسبوک شخصی‌ام نگاهی بیندازم تا ببینم چه گروه‌هایی دارم که در آن همراه‌با دوستان می‌توانم درباره‌ی فاجعه‌ی آن روز صحبت کنم. این رفتارم امروز دارد به‌سر می‌آید و درتلاشم که راهی برای جلوگیری از این رفتار پیدا کنم. البته نه درحدی‌که کاملا از اطلاع از اخبار فاصله بگیرم. مبارزه با این را رفتار شروع کرده‌ام. برای این کار پیاده‌روی‌های صبحگاهی را پیش از نگاه‌کردن به گوشی در ابتدای صبح آغاز کردم. بررسی گوشی را به زمان ناهار موکول کردم. همچنین، اپلیکیشن‌های یادآوری تمرکز بر تنفس را روی گوشی فعال کردم. با کمک این کارها توانستم راهی برای تمرکز بر کارهای ضروری به‌جای توجه به سیر اخبار نگران‌کننده پیدا کنم. این باعث شد انسان مفیدتری بشوم.

برای مدیسون، دانشمند علوم اطلاعات، بهترین راه محدودکردن صرف اخبار روی تلفن‌همراهش است. همچنین، باید مطمئن شود گوشی در هنگام کار نزدیک و دردسترس او نیست. وی می‌گوید:

بیشتر پیگیری‌های خبری و اطلاعات عمومی من ازطریق تلفن‌همراهم انجام می‌شود. برای اینکه تمرکزم روی کار و یادگیری‌ام حفظ شود، از بازکردن وبگاه‌های خبری و رسانه‌های اجتماعی روی رایانه‌ام دوری می‌کنم. اخیرا تلفن‌همراهم را خارج از محیط اداری می‌گذارم تا در زمانی‌که می‌خواهم پربار و فعال باشم، از برداشتن آن خودداری کنم.

کو مارک نیز مانند دیوید بر تعادلی سالم در طول روز تمرکز می‌کند:

دنیا در سال‌های اخیر تغییراتی اساسی کرده و ورود بی‌اجازه‌ی بعضی از اخبار و اطلاعات، به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است. فکر می‌کنم بیشتر از گذشته نیاز است که در لحظه آگاه باشیم؛ اما حداقل تلاش کنیم تا قبل از زمان ناهار از اخبار دوری کنیم. استراتژی من برای مدت‌ها به این شکل بوده است:در اغلب اوقات گوشی موبایل را بی‌صدا نگه می‌دارم و صفحه‌ی نمایش آن را به پشت روی میز می‌گذارم. سال‌ها پیش فیسبوک را ترک کردم و شاید تنها دوسه مرتبه در سال آن‌هم برای خبرگرفتن از دوستان و فامیل به آن وارد شوم.میزان نور درون ساختمان و مسافت دید چشم را هر یک ساعت یک‌بار تغییر می‌دهم. برای مثال، به بیرون از ساختمان می‌روم و به دوردست نگاه می‌کنم. شما هم می‌توانید در دوره‌ی زمانی مشخصی چنین کاری انجام دهید و به‌طور کل حدود دَه تا سی دقیقه پیاده‌روی کنید.وسط روز تمرین ورزشی می‌کنم.

هنک، مهندس نرم‌افزار، تصمیم گرفت به‌طور کلی از اخبار مطلع نشود. او فهمید خواندن آنلاین مطالب غیرخبری بسیار کمک‌کننده است:

تقریبا بر نادیده‌گرفتن امور پافشاری می‌کنم. تنها تعداد بسیار کمی از اپلیکیشن‌هایم زنگ یادآوری دارند. هیچ‌گاه فیسبوک نداشته‌ام. هرگز خارج از ساعات مشخصی ایمیل یا توییترم را چک نمی‌کنم؛ مگر زمان‌هایی که زیرفشار قرار می‌گیرم یا به تعویض موضوع متمرکزشده احتیاج دارم. سعی می‌کنم بخش درخورملاحظه‌ای از مطالعه‌ی آنلاینم را به فناوری و موضوعات مشابه آن اختصاص دهم. همچنین، زمان استراحت برای انجام تمرین‌های ورزشی بدنی نیز بسیار مفید است.

این، نوعی دلداری و همدلی برای ما است تا بفهمیم در دست‌به‌گریبان‌شدن با سیل بی‌رحمانه‌ای از اخبار بد تنها نیستیم. هرکسی از روزنامه‌نگار گرفته تا افراد معروف، به‌نوعی با مرز باریک آگاه‌شدن از اخبار و غرق‌شدن در آن درگیر هستند. درهرصورت، اگر می‌خواهیم شادتر و نوآورتر باشیم نباید اجازه بدهیم منفی‌نگری روزهای ما را درخود فروببرد.