پنج عنصر مهم و تأثیرگذار بر کیفیت عکاسی

اگر فکر می‌کنید همه‌چیز به ابزار وابسته است، باید بدانید تصویربرداری خوب، هرگز در ابزار عکاسی خوب خلاصه نمی‌شود و این خود عکاس و نگاه او به عکاسی است که نقش اصلی را ایفا می‌کند. بنابراین، قبل از اینکه قسمت شعاری این جملات توجه شما را جلب کنند، با زومیت همراه باشید تا پنج نکته‌ی مهم در بهبود دید و کیفیت عکاسی شما را معرفی کنیم.

جورج ایستمن، بنیان‌گذار کُداک:

نور را در آغوش بگیر و تحسینش کن و دوستش بدار؛ اما مهم‌تر از همه، نور را به‌خاطر تمام ارزش‌هایت بشناس تا یکی از ابزارهای مهم دنیای عکاسی را دردست داشته باشی.

نور جوهره و ماده‌ی اولیه‌ی عکاسی است و جایی که نور نباشد، عکسی هم در کار نخواهد بود. البته همه‌ی ما از اولین لحظات چشم‌گشودن به این دنیا با مفهوم نور آشنا شده‌ایم؛ اما این آشنایی، نوعی آشنایی ناخودآگاه بوده است و چنین چیزی دردی از عکاسی دوا نخواهد کرد. برای اینکه عکاسی خلاق باشید، نور را آگاهانه ببینید و به آن فکر کنید و کنش‌وواکنش‌های آن را همواره درنظر داشته باشید.

نگاه دقیق و آگاهانه کمک می‌کند نور را بفهمید و آن‌ را به‌رسمیت بشناسید. اگر چنین نگاهی با آگاهی از ویژگی‌ها و تونایی‌های دوربینتان نیز ترکیب شود، کار تمام است؛ چراکه خواهید توانست حتی بدون دردست‌داشتن دوربین نیز کادرها را در اطراف خود ببینید و آن‌ها را درک و انتخاب کنید و تصویری نهایی را متصور شوید که دوربین به شما تحویل خواهد داد.

این موضوع نیازمند کسب تجربه‌های فراوانی درباره‌ی دوربین و تنظیمات نوردهی آن است؛ پس وقتی در حال گشت‌و‌گذار و اکتشاف در دنیای نورها هستید، دوربینتان را در کیف یا محفظه‌اش تنها نگذارید.

ادوارد وِستون، عکاس:

نیاز به دانستن قوانین ترکیب‌بندی، تقریبا چیزی شبیه به دانستن جاذبه‌ی زمین قبل از پیاده‌روی‌کردن است.

ترکیب‌بندی در عکاسی به این معنا است که چه جای‌گذاری و ترتیبی را برای عناصر موجود در کادر درنظر می‌گیرید، کدام‌یک از عناصر را در کادرتان قرار می‌دهید و کدام‌یک را از صحنه کنار می‌گذارید.

درنظر داشته باشید دانش و قوانین ترکیب‌بندی، فقط به عکاسی تعلق ندارد و حتی به دوران نقاشان کلاسیک برمی‌گردد؛ ازاین‌رو، مطالعه‌ی اصولی کمک فراونی به پیشرفت در مسیر ترکیب‌بندی خواهدکرد.

البته به‌کارگیری عین قوانین ترکیب‌بندی در معنای کتابی‌اش نه‌تنها هیچ الزامی ندارد؛ بلکه اولویت اصلی درک آن‌ها است. چه‌بسا گاهی در شرایطی خاص و با به‌کارگیری کمی خلاقیت در تأکید بر سوژه، بتوان به نتایج شگفت‌آوری دست یافت.

هنری کارتیه برسون، عکاس خبری:

عکاسی برای من به‌معنی درک رویداد و اهمیت آن در کسری از ثانیه است که به‌وسیله‌ی سازمان دقیقی از فرم‌ها بیان می‌شود.

اصطلاح معروف هنری کارتیه برسون، یکی از عکاسان خبری مشهور، با عنوان لحظه‌ی قطعی که نام کتاب او نیز است، خلاصه‌ی جامعی از یکی دیگر از مهم‌ترین نکات اصولی و اولیه‌ی عکاسی است.

براین‌اساس، باید بدانید فقط سوژه‌ی خوب کافی نیست؛ بلکه لحظه‌ای است که تصمیم می‌گیرید دکمه‌ی شاتر را بفشارید و نور را به حسگر دوربین خود برسانید. این یکی از عناصر تعیین‌کننده‌ی مهم‌ در کیفیت عکس شما است. هرچند برمبنای سوژه‌ی انتخابی و شرایط آن، تصمیم‌گیری درباره‌ی لحظه‌ی قطعی مذکور و رسیدن به بهترین نتیجه می‌تواند از چنددهم ثانیه تا چند ماه زمان ببرد.

عناصر طبیعی زیادی نظیر فصول و ساعات مختلف روز و آب‌وهوا هستند که روی منظره یا سوژه‌ تأثیر می‌گذارند. به‌عنوان مثال، اینکه در چه ساعتی از روز قصد داشته باشید از یکی از سوژه‌های شهری عکاسی کنید یا زاویه‌ی تابش آفتاب دربرابر سوژه یا منظره‌ در چه وضعیتی است، تأثیر انکارناپذیری بر وجوه مختلف تصویر نهایی خواهد گذاشت.

پس برای حصول بهترین نتیجه، همیشه شرایط جانبی موضوع عکاسی خود را درنظر بگیرید و پیش‌بینی کنید تا هم در ابزار عکاسی مدنظر خود انتخاب بهتری داشته باشید و هم مطمئن شوید محیطی و نوری سوژه‌ در بهترین حالت ممکن باشد.

برای نمونه، عکاس ورزشی معمولا در زمینه‌ی ورزش مشخصی فعالیت می‌کند و براین‌اساس، همواره می‌داند باید از چه لنزی و با چه فاصله‌ی کانونی برای رویداد پیش رو استفاده کند تا هیچ صحنه‌ی اتفاقی و هیجان‌انگیزی را ازدست ندهد.

اینکه مکانی را انتخاب کنید و برای شکار لحظه و کادری خاص به انتظار بنشینید، روش مرسوم بسیاری از عکاسان برای ثبت لحظاتی ماندگار است. اگر متوجه مکانی با نوردهی مناسب شدید که کادرهای خاصی در آن توجه شما را جلب می‌کند؛ اما مثلا رهگذری پیاده را کم دارد، شاید ارزشش را داشته باشد برای وقوع این اتفاق مقداری صبر کنید. جذابیت نتیجه‌ی نهایی، خستگی این انتظارتان را جبران خواهد کرد.

نِوادا وایر، عکاس سفری و نویسنده:

تونایی دیدن کیفیت رنگ‌ها و روابط موجود میان آن‌ها، هنر و مهارتی است که باید با تمرین مستمر ارتقا یابد.

می‌دانیم نور جوهره‌ی عکاسی است؛ اما آنچه هنگام دیدن عکس متوجه می‌شوید، نور نیست؛ بلکه تجلی آن، یعنی رنگ و تونالیته است. بنابراین، شاکله‌ی عکس شما رنگ‌ها و تونالیته‌ها هستند و توجه به آن‌هاست که مفهوم تصویر مدنظرتان را تعیین می‌کند.

همواره حواستان به روابط رنگ‌های مختلف با یکدیگر باشد؛ چراکه همیشه همه‌ی رنگ‌ها باهم روابط دوستانه‌ای ندارند و برخی از این دشمنی‌ها ممکن است تمام سوژه و تصویرتان را ازبین ببرند.

برای مثال، ممکن است در کادر، رنگ جیغ و بی‌ربط کاری کند که توجه مخاطب بر سوژه‌ی اصلی تصویرتان با اختلال مواجه شود یا حتی برعکس، به وجود رنگی خاص در فضای تصویر نیازداشته باشید که درحال‌حاضر، در صحنه وجود ندارد. در چنین وضعیتی لازم است با ترفندهایی همچون تغییر زاویه‌ی دید، رنگ مدنظر را از تصویر خارج یا به آن وارد کنید تا هم‌خوانی رنگی مدنظرتان حاصل شود.

هرچند رنگ در تصاویر سیاه‌وسفید معنایی ندارد، این تصاویر نیز هرگز از این قواعد مستثنا نیستند؛ با این تفاوت که به‌جای رنگ‌ها، طیف‌های نوری و ترکیب‌هایی از سیاه‌وسفید هستند که در نقش گوینده‌ی تصویر ظاهر می‌شوند.

دراین‌صورت، حساسیت توجه به نور دوچندان می‌شود؛ چراکه حتی جسمی سیاه در شرایط نوری خاص می‌تواند کاملا روشن به‌نظر برسد و همین‌طور برعکس.

قوانین پیش‌فرض در زمینه‌ی عکاسی سیاه‌وسفید نشان می‌دهد عکس سیاه‌و‌سفید باکیفیت، عکسی است که سیاه و سفید و طیف خاکستری بین این‌ دو را شامل شود. باوجوداین، باید بدانید چنین قوانینی همیشه برای همه‌ی وضعیت‌ها و ایده‌ها کاربرد ندارند. برای مثال، بسیاری از عکاسان شهری هستند که با درنظرنگرفتن این قوانین، عکس‌هایی با کنتراست بالا و فارغ از طیف‌های خاکستری و البته بسیار گیرا و جذاب ثبت می‌کنند.

الیوت اِرویت:

عکاسی هنر مشاهده است که بیشترِ آن را نحوه‌ی مشاهده‌ی شما و بخش کمتری از آن را خود چیزهایی تشکیل می‌دهد که مشاهده می‌کنید.

درحالی‌که چهار عنصر قبلی بررسی‌شده می‌توانند با مطالعه‌ی بیشتر فراگرفته شوند، این موضوع آخر ممکن است برای بسیاری از افراد مشکلی بزرگ باشد؛ چراکه خلاقیت و بینش موضوعی نیست که چندان به‌واسطه‌ی کلمات منتقل‌شدنی باشد.

باید درنظر بگیرید علاوه‌بر مطالعه و تمرین، یکی از راه‌های مهم‌ پرورش خلاقیت و بینش، شناخت بیشتر قابلیت‌های ابزاری است که دردست دارید. برای نمونه، وقتی بدانید دوربینتان در شرایط نوری مختلف چه امکاناتی دارد یا چه محدود‌ی فاصله‌ی کانونی یا عمق میدان را ارائه می‌دهد، ناخودآگاه دید بازتری به محیط اطراف و ایده‌های موجود در آن پیدا خواهید کرد.

افزون‌براین، شناخت ابزار و تمرین فراوان با امکانات آن باعث می‌شود وقتی قصد دارید از سوژه یا منظره‌ای خاص عکاسی کنید، به‌جای آنکه بخشی از ذهن خود را صرف جزئیات فنی دوربین کنید، تمام توانتان را روی کادر مدنظر بگذارید و فضای بیشتری برای بروز خلاقیت خود پیدا کنید.

بررسی پنج عنصر اساسی و مؤثر روی کیفیت عکاسی به‌پایان رسید؛ اما نمی‌توان برای دنیای عکاسی و خلاقیت‌های بی‌شمار آن پایانی درنظر گرفت. پس، دوربین خود را دردست بگیرید و ماجراجویی را آغاز کنید و تجربیاتتان را در مسیر این ماجراجویی با ما و سایر کاربران زومیت‌ به‌اشتراک بگذارید.