آیا تولید غذای بیشتر در مساحت‌های کمتر زمین ممکن است؟

اگر دنیا بر این امید است که به نتایج قابل‌توجهی در زمینه‌ی تغییرات اقلیمی دست یابد، فقط پاک‌تر شدن خودروها و کارخانجات کافی نخواهد بود؛ باید مزارع گندم و گاوهای ما نیز به‌طور موثری پر‌بازده‌تر شوند.

این موضوع نتیجه‌ی برجسته‌ی مطالعه‌ی جدیدی است که توسط موسسه منابع جهانی منتشر شده است. در این گزارش هشدار داده می‌شود که سیستم کشاورزی دنیا به‌منظور تامین غذای مورد نیاز میلیاردها انسان دیگر بدون مشارکت در بروز یک فاجعه‌ی اقلیمی، نیاز به تجربه‌ی تغییرات شدیدی در دهه‌های پیش‌رو خواهد داشت.

این امر چالش دشواری است: در حال حاضر بخش کشاورزی تقریبا ۴۰ درصد از زمین‌های جهان را به‌خود اختصاص داده است و مسئول تولید حدود یک‌چهارم از گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های بشری است. اما با وضعیت جمعیت جهان که انتظار می‌رود تعداد آن از ۷/۲ میلیارد نفری که امروزه وجود دارند، به حدود ۱۰ میلیارد نفر در سال ۲۰۵۰ برسد و در این میان میلیون‌ها فرد وجود خواهند داشت که با افزایش درآمد، گوشت بیشتری مصرف خواهندکرد، تاثیر محیطی این امر بسیار عمیق خواهد بود.

پژوهشگران بر اساس روندهای کنونی محاسبه کرده‌اند که در سال ۲۰۵۰ نسبت به سال ۲۰۱۰، باید برای تامین نیازهای مردم ۵۶ درصد کالری بیشتری تولید شود. اگر کشاورزان و پرورش‌دهندگان دام بخواهند با تخریب جنگل‌ها و اکوسیستم‌های بیشتری برای فراهم کردن زمین و چراگاه، این تقاضا را برآورده سازند، مثل همان کاری که معمولا در گذشته انجام می‌دادند، منطقه‌ای به وسعتی در حدود دو برابر کشور هند تخریب خواهند شد. حتی اگر انتشارات حاصل از سوخت‌های فسیلی جهان سریعا متوقف شود، این کار حفظ دمای زمین را در محدوده‌ی توافق‌شده‌ی بین‌المللی غیرممکن می‌کند. زمانی که جنگل‌ها به زمین‌های کشاورزی تبدیل می‌شوند، ذخایر عظیم کربن درختان آزاد شده و وارد اتمسفر می‌شود. جانت رانگاناتان معاون علم‌و‌پژوهش موسسه منابع جهانی می‌گوید:

غذا اساس تمام چالش‌های مرتبط با پایداری است. بدون ایجاد تغییرات عمده در این سیستم، ما نمی‌توانیم به هدف محدود کردن افزایش دمای کره زمین برسیم.

پژوهشگرانی که در گذشته در مورد مساله غذا مطالعه کرده بودند، پیشنهاد می‌کردند که کلید رسیدن به یک سیستم کشاورزی پایدار،  ترغیب مصرف‌کنندگان در جهت کاهش مصرف گوشت و اجتناب از اسراف مواد غذایی است؛ اگرچه در گزارش جدید هشدار می‌دهند که عملی کردن این پیشنهاد کار آسانی نیست. نویسندگان توصیه می‌کردند که مصرف‌کنندگان عمده‌ی گوشت گاو و گوسفند مثلا مردمی که در اروپا و آمریکا زندگی می‌کنند، می‌توانند میزان مصرف خود را تا سال ۲۰۵۰ در حدود ۴۰ درصد کاهش دهند و در حدود ۱/۵ وعده در هفته از این نوع غذاها مصرف کنند.

این دو نوع گوشت دارای اثرات محیطی قابل‌توجهی هستند اما پژوهشگران در مطالعه جدید روی حرکت دنیا به سمت گیاهخواری به‌عنوان یک راه‌حل، تاکیدی نکردند. تیموتی سرچینگر پژوهشگر دانشگاه پرینستون و موسسه‌ی منابع جهانی و نویسنده‌ی مقاله می‌گوید:

ما می‌خواستیم از پرداختن به راه‌حل‌های جادویی اجتناب کنیم. ما می‌توانیم تغییری از سمت مصرف گوشت گاو به سمت مصرف گوشت مرغ را در نظر بگیریم و البته این به‌خودی‌خود، مسیری طولانی است. تاثیرات اقیلمی حاصل از صنعت پرورش طیور درحدود یک‌هشتم تاثیرات اقلیمی مرتبط با صنعت پرورش گاو است.

پژوهشگران روی استراتژی‌هایی تمرکز کرده‌اند که می‌توانند به کشاورزان و دامداران کمک کنند تا غذای بیشتری را با استفاده از زمین‌های کشاورزی موجود تولید کنند و در همین حال موجب کاهش انتشارات گازهای گلخانه‌ای شوند؛ شاهکاری که نیاز به ایجاد تغییرات عمده در فعالیت‌های کشاورزی در سرتاسر جهان و پیشرفت سریع تکنولوژی دارد.

گاوها در تولید گازهای گلخانه‌ای نقش قابل توجهی دارند

برای مثال پژوهشگران خاطرنشان کردند که تولید گوشت گاو در برزیل و حاصل از چراگاه‌هایی که از مدیریت خوبی برخوردارند، چهار برابر زمین‌هایی است که مدیریت ضعیفی دارند. این امر تا حدودی ناشی از تفاوت در بهداشت و سلامت گاو و شیوه‌ی پرورش گیاهان است.

افزایش بهره‌وری همه‌جانبه می‌تواند به تقاضای در حال افزایش پاسخ دهد و در‌عین‌حال نیاز به تخریب جنگل‌ها را نیز کاهش دهد. نویسندگان همچنین به تکنیک‌های بالقوه‌ای برای کاهش تاثیرات اقلیمی مزارع موجود اشاره کردند؛ برای مثال ترکیبات شیمیایی جدیدی که می‌توانند از تولید نیتروس‌اکساید توسط کودهای نیتروژنی جلوگیری کنند. نیتروس‌اکساید (N2O) یکی از گازهای گلخانه‌ای قوی است. دانشمندان همچنین در حال بررسی افزودنی‌های خوراکی هستند که موجب می‌شوند گاوها متان (CH4) کمتری تولید کنند؛ گاز متان یکی دیگر از عوامل موثر در گرم شدن کره زمین است.

در این گزارش آمده است که با روند کنونی افزایش دما، تولید ۵۶ درصد کالری بیشتر بدون گسترش زمین‌های کشاورزی موجود، دشوارتر هم می‌شود زیرا افزایش دما موجب کاهش محصول می‌شود.

اما سرچینگر می‌گوید بسیاری از توصیه‌های ذکرشده در این گزارش، مانند تولید واریته‌های پرتولیدتر محصولات کشاورزی یا پیشگیری از فرسایش خاک می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا خود را با تغییرات اقلیمی انطباق دهند.

لینوس بلومکوئیست، مدیر حفاظت در موسسه Breakthrough که در این پژوهش مشارکتی نداشته است، می‌گوید:

در گذشته، ما شاهد حرکت موازی سیاست‌های کشاورزی و حفاظتی بدون وجود تعاملی بین این دو بوده‌ایم و اکنون چالش بزرگ این است که این دو را به هم پیوند بزنیم؛ به‌صورتی که کشاورزی متراکم‌تری بدون استفاده از زمین‌های بیشتر داشته باشیم.

در توصیه‌ی دیگری، نویسندگان خواستار اعمال محدودیت استفاده از محصولات زیست‌انرژی مانند ذرت پرورش‌یافته به‌منظور تولید سوخت‌های زیستی شدند که در استفاده از زمین با محصولات غذایی در رقابت هستند. منابع مالی نیز موانع مهمی به‌شمار می‌روند. پژوهشگران پیشنهادهایی همچون افزایش حمایت مالی را از پژوهش‌هایی با هدف بررسی ایده‌هایی نظیر کودهایی که بدون استفاده از سوخت‌های فسیلی تولید شوند، اسپری‌های ارگانیکی که بتوانند از طریق افزایش زمان ماندگاری غذاهای تازه، موجب کاهش ضایعات غذا شوند و تکنیک‌های ویرایش ژنی که بتوانند محصولات پرتولید‌تری تولید کنند، ارائه دادند. آن‌ها همچنین به وضع مقررات جدیدی که باعث تشویق صنعت خصوصی در جهت توسعه فناوری‌های مرتبط با کشاورزی پایدار شود، اشاره کردند.

توبیاس بدکر، متخصص اقتصاد کشاورزی در بانک جهانی که در این مطالعه نیز مشارکت داشته است، می‌گوید:

طی سه سال گذشته، تعداد ۵۱ کشور حدود ۵۷۰ میلیارد دلار در سال برای حمایت از تولید غذا صرف کردند. اگر این یارانه‌ها به‌صورتی تنظیم می‌شدند که از فعالیت‌های پایدارتر در این زمینه حمایت می‌کردند، شاید ما می‌توانستیم این وضعیت را به‌کلی تغییر دهیم.