خاویر نیل: میلیاردری که فرانسه را به قطب استارتاپ‌ها تبدیل می‌کند

خاویر نیل در دو جمله به این شکل خلاصه می‌شود: سرمایه‌داری با دارایی ۶.۷ میلیارد دلار که هشتمین ثروتمند فرانسوی است. وی تاکنون صدها میلیون دلار از سرمایه‌ی خود را صرف تلاش برای ترویج کارآفرینی برای جوانان کرده است.  

از بزرگ‌ترین اقدامات وی در این خصوص، صرف هزینه‌ی ۵۰ میلیون دلار برای تأسیس یک مدرسه‌ی برنامه‌نویسی رایگان در سال ۲۰۱۳ در پاریس بود؛ علاوه بر این وی ۳۰۰ میلیون دلار برای راه‌اندازی بزرگ‌ترین شرکت سرمایه‌گذاری در زمینه‌ی استارتاپ‌ها در سال گذشته هزینه کرد. این شرکت که استیشن‌اف Station F نام دارد، ۱۰۰۰ استارتاپ را در فضایی به اندازه‌ی ۶ زمین فوتبال مشغول به کار کرده است. در خارج از این فضا، کارگران ساختمانی مشغول ساخت یک رستوران، چند هتل و سه بلوک آپارتمانی برای کارآفرینان هستند. از طرفی نیل و امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور جوان فرانسه دوستان هم‌فکر یکدیگر هستند و هر دو نفر تلاش دارند مدل‌های کسب و کارهای ساختارشکنانه را در فرانسه پیاده‌سازی کنند. تاکنون نیل بیش از ۴۰۰ استارتاپ را پشتیبانی کرده است.

 در دهه‌ی ۱۹۸۰، فرانسه مقدمات لازم را برای تبدیل شدن به قطب کارآفرین‌ها فراهم کرد. نیل قبل از این‌که در این راستا قدم بردارد، یک نوجوان درونگرای هکر بود و با رایانه‌ی شخصی خود کدنویسی می کرد. در سال ۱۹۸۲، یعنی یک دهه قبل از این‌که دیگر کشورها به شبکه‌ی جهانی وب بپیوندند و دو سال قبل از متولد شدن مارک زاکربرگ، فرانسه مانیتورهای پلاستیکی کوچکی را به دستگاه‌های تلفن متصل کرد تا امکان برقراری یک ارتباط دایال‌آپ فراهم شود. بنابراین، فرانسوی‌ها زودتر از تمام مردم جهان آنلاین شدند.

البته باورش سخت است؛ اما در آن زمان شرکت دولتی فرانس تلکام یک سیستم ارتباطی جدید به نام مینی‌تل به هر خانواده‌ی فرانسوی عرضه کرد که با استفاده از آن ۲۵ میلیون شهروند این کشور می‌توانستند از وضعیت آب و هوا مطلع شوند، خریدهای خواروبار خود را انجام دهند و هزینه‌ی سرویس‌های مختلف را به وسیله‌ی هزینه‌ی قبض تلفن‌ پرداخت کنند.

 نیل در یک خانواده‌ی متوسط ۴ نفره بزرگ شد. وقتی به سن ۱۷ سالگی رسید، پدر خود را مجبور کرد یک خط تلفن دیگر برای نصب مینی‌تل خریداری کند. بنابراین به وسیله‌ی یک شبکه‌ی دایال‌آپ توانست با دیگر گیک‌های دنیای رایانه وارد چت و گفتگو شود؛ ضمن این‌که به توسعه‌ی Minitel Rose که یکی از سرویس‌های پرطرفدار چت بود، کمک کند.

در واقع، روش درآمدزایی این سیستم چیزی مشابه آی‌او‌اس اپل و اندروید گوگل بود. به این ترتیب، فرانس تلکام ۷۵ درصد از درآمد حاصل از خدمات خود را با نسل جدیدی از هکرهایی که کارآفرینان دنیای دیجیتال شده بودند، سهیم شد. وقتی نیل به ۲۲ سالگی رسید، توانست سرویس Pon Editions مینی‌تل را به قیمت ۲۰۰۰ فرانک خریداری کند و ۲ سال بعد آن را به قیمت ۱.۶ میلیون فرانک بفروشد.

سرمایه‌ی نیل با گذشت زمان رشد کرد و مینی‌تل دیگر پتانسیل گذشته را نداشت. وقتی وب جهانی روی کار آمد، این سیستم خود به خود منزوی شد. نیل با الهام از ایالات متحده و با کمک سرمایه‌ای که از فروش نرم‌افزار پس‌انداز کرده بود اولین سرویس ارائه‌دهنده‌ی اینترنت در فرانسه را در سال ۱۹۹۴ تأسیس کرد و نام آن را ورلدنت گذاشت. او کیت های اتصال رایگان به اینترنت را در مجلات برای میلیون ها فرانسوی عرضه کرد. در نهایت نیل در ۳۳ سالگی ورلدنت را به قیمت بیش از ۵۰ میلیون دلار فروخت.

تا این قسمت داستان نیل می‌توانست سرگذشت یک قهرمان سیلیکون ولی باشد؛ اما نیل فرانسوی دانشگاه را رها کرده بود و هیچ حمایت مالی خانوادگی نداشت تا بتواند در خارج از فرانسه هم راه خود را باز کند. این‌که او توانسته بود در دهه‌ی ۹۰ در فرانسه به یک کارآفرین فناوری تبدیل شود، به اندازه‌ی کافی شاهکار محسوب می‌شد؛ چرا که در آن زمان، کارآفرینی با موانع زیادی همراه بود. قوانین شغلی بسیار سختگیرانه بود و استارتاپ‌ها در هنگام مواجهه با بن‌بست مجبور به کاهش اعضای تیم خود می‌شدند. در همان زمان، مدیران شرکت تلکام فرانس با وی رفتار تحقیرانه‌ای پیش گرفتند. در واقع آن‌ها فقط درآمدزایی نیل را می‌خواستند و نمی‌خواستند همکاری جدی‌تری با او داشته باشند.

نیل از موضع قدرت وارد عمل شد. در سال ۲۰۰۲، خاویر نیل شرکت Free را تأسیس کرد که خدمات سه‌گانه‌ی وب، تلویزیون و تلفن ارائه می‌داد. درست همان کاری که شرکت‌های AT&T و ورایزن انجام می‌دادند. در سال ۲۰۱۲ مشترکین فرانسوی برای برخورداری از خدمات اینترنتی مجبور به پرداخت ۵۰ یورو در ماه بودند. هکر سابق در مقابله با شرکت‌هایی مانند فرانس تلکام این مبلغ را به ۲۵ یورو در ماه کاهش داد. این حرکت سهم Free را طی دو سال به سه برابر افزایش داد و نیل به عنوان یک چهره‌ی شاخص در بین کارآفرینان فرانسوی معرفی شد.

پس از آن، نیل تصمیم گرفت سرمایه‌گذاری خود را در عرصه‌ی تکنولوژی دو برابر کند. از این رو با شرکت سرمایه‌گذاری کیما وارد همکاری شد. مقر این شرکت اکنون در طبقه‌ی بالای ساختمان استیشن اف قرار دارد. از طرفی ستارگان مطرحی مانند تونی فادل، مدیر ارشد سابق اپل در پروژه‌ی ترموستات Nest، نیل را حمایت کردند. شرکت کیما ادعا می‌کند که فعال‌ترین شرکت سرمایه‌گذاری در جهان است که سابقه‌ی حمایت از ۴۰۰ شرکت را در رزومه‌ی خود دارد.

خاویر نیل روزانه ۱۵۰۰ ایمیل دریافت می‌کند و به تک‌تک آن‌ها پاسخ می‌دهد. زمانی که تیم نیل به این نتیجه برسد که شرکتی ارزش سرمایه‌گذاری دارد، جزئیات را به او ایمیل می‌کند و آقای میلیاردر اقدام به امضای اسناد لازم می‌کند.

از طرفی، نیل تمایل دارد در مدیریت خود دخالت مستقیم نداشته باشد. یکی از همکاران او می‌گوید: «در تاکسی به همراه نیل نشسته بودیم و از جلسه‌ای برمی‌گشتیم. نیل از من پرسید کدام‌یک از شرکت‌ها در معرض افول قرار دارند؟ پس از این‌که وی اسم چند شرکت را شنید، واکنش خاصی نشان نداد.»

نیل حتی هیچ‌وقت از شرکت کیما تقاضای گزارش مالی برای ارزیابی رشد و درآمدزایی شرکت‌های زیر نظر نکرده بود؛ زیرا او، استیشن اف را برای درآمدزایی تأسیس نکرده است. نحوه‌ی مدیریت و پشتیبانی او از استارتاپ‌ها، یک رویکرد بشردوستانه را تداعی می‌کند. از نظر نیل حمایت شرکت‌های نوپا بیش از آن‌که درآمدزا باشد، هیجان‌انگیز است؛ کاری که هیچ سرمایه‌دار دیگری انجام نمی دهد.

در دهه‌ی گذشته نیل سرمایه‌ی زیادی صرف پرورش کارآفرینانی مانند خودش کرده است. در سال ۲۰۱۳، او ۳ درصد از سهام Free را به قیمت ۴۰۰ میلیون دلار فروخت و بخشی از از این پول را صرف ساخت مدرسه‌ی برنامه‌نویسی کرد.

وی پس از ملاقات با رکسانا وارزا و همراهی او تصمیم گرفت یک انکوباتور با ظرفیت پشتیبانی از ۱۰۰۰ استارتاپ را راه‌اندازی کند. در آن زمان، بسیاری از استارتاپ‌های پاریس در ساختمان‌های کهنه یا خیابان های باریک مشغول به فعالیت بودند. شرکت نیل توانسته است حدود ۳۰ سرمایه‌گذار را به خود جذب کند. با این حال او می‌گوید: «هنوز به حمایت های مالی بزرگ‌تری احتیاج داریم.»

به نظر شما آیا امثال خاویر نیل‌ها می‌توانند دولت‌ها و سیستم‌ها را تحت تأثیر قرار دهند یا خود بخشی از سیستم سازنده‌ی شرایط مناسب باشند؟