چرا زباله‌های پلاستیکی قابل بازیافت نیستند؟

در سال ۲۰۱۷، بریتانیا ۱۱ میلیون تن زباله پلاستیکی تولید و حدود دو سوم آن را بازیافت کرد؛ یا شاید هم صرفا اینگونه به نظر می‌رسد. گزارشی از NAO نشان می‌دهد بیش از نیمی از زباله‌های قابل بازیافت بریتانیا برای بازیافت شدن به خارج از بریتانیا ارسال می‌شوند؛ اما در عوض، مقصد نهایی عمده‌ی این زباله‌ها، محل‌های دفن زباله یا اقیانوس است.

سازوکار بازیافت در بریتانیا به اوضاع نابه‌سامانی منتهی شده است. اما پرسش این است که چه عاملی مانع از قابل بازیافت بودن زباله‌های پلاستیکی بریتانیا می‌شود؟

همکاری عمومی نقش بزرگی در رفع مشکلات زباله‌های پلاستیکی در محیط دارد. وقتی حیات‌وحش دریایی در صحنه‌ی سیاره آبی ۲ با پلاستیک‌های موجود در اقیانوس در تلاش و تقلا بود، واکنش دولت برانگیخته شد. اخیراً گام‌های مثبتی در این جهت برداشته شده است؛ از جمله این موارد می‌توان به منع کاربرد میکروبیدها در مواد آرایشی و بهداشتی و هزینه‌ برای کیسه‌های پلاستیکی اشاره کرد. اما این اقدامات تازه شروع کار هستند.

مغازه‌ها بر طبق یک پیمان پلاستیک متعهد شدند بسته‌بندی‌های اجتناب‌پذیر را از بین ببرند و اطمینان حاصل کنند که بسته‌ها تا سال ۲۰۲۵ می‌تواند مجدداً مورد استفاده، بازیافت یا کمپوست قرار گیرند. یک سوم پلاستیک‌های مغازه‌ها در حال حاضر به‌راحتی قابل بازیافت نیستند. این در حالی است که پیمان فوق بین خرده‌فروشان، به‌صورت داوطلبانه است و اهداف آن مورد استقبال قرار می‌گیرد. باید در نظر داشت که  صرفا قابل بازیافت بودن پلاستیک، دلیلی برای بازیافت کردن آن محسوب نمی‌شود. دفع زباله‌های خانگی محلی، از محلی به محل دیگر متفاوت است و بسیاری از مسئولین فقط نوع محدودی از آن را می‌پذیرند.

در حال حاضر جداسازی زباله مواد مرکب (شامل انواع لیوان‌های قهوه) برای بازیافت کردن دشوار است. اعتبار: Shutterstock

گستره‌ی وسیعی از انواع پلاستیک‌ها وجود دارد که در محصولات تجزیه‌پذیر و بسته‌بندی‌ها به کار می‌روند. یک راه حل، محدود کردن انواع پلاستیک به یک استاندارد است؛ به این ترتیب، بازیافت کردن آنها تسهیل خواهد شد. چنین روندی به‌معنای پلاستیک‌های رنگی کم‌تر خواهد بود. ظروف سیاه مواد غذایی به‌ویژه از نمونه‌های دردسرساز هستند. این ظروف حاوی رنگ‌دانه‌هایی هستند و به‌همین دلیل، شناسایی بسته‌بندی از طریق تکنولوژی مرتب‌سازی دشوار می‌شود.

مواد مرکب آن‌هایی هستند که انواع مختلفی از مواد را در یک محصول دارند. برای مثال: یک کیسه‌ی پلاستیکی با پوششی از فویل یا یک لیوان قهوه‌ی تجزیه‌پذیر ساخته‌شده با پوشش پلاستیکی. جداسازی اینگونه محصولات دشوار و پرهزینه است و در بسیاری موارد آلوده و بی‌ارزش هستند.

طراحی بسته‌بندی‌هایی با قابلیت جداسازی‌ بهتر، مهم است. برخی مشاوران توصیه‌هایی در این زمینه به شرکت‌ها می‌دهند. برای مثال، می‌توان لایه‌ی بیرونی محصول را که توسط مشتری قابل برداشتن است، از چسب‌های محلول در آب ساخت. این طراحی برای دستیابی به محصولات تجزیه‌پذیر به معنای جریان‌های پلاستیکی درجه‌ی غذایی است؛ یعنی مواد در صورت تماس مستقیم با مواد غذایی ایمن هستند و بنابراین تشخیص و جداسازی را آسان‌تر می‌کنند.

مواد اولیه‌ی خام بیشتر پلاستیک‌ها، سوخت‌های فسیلی هستند. این مواد نسبت به مواد بازیافتی ارزان‌ترند. مواد اولیه مبتنی بر گیاهان با استفاده از کربن کمتر، راه حل به صرفه‌ای است؛ اما این محصولات زراعی برای تولید انرژی یا غذا به کار می‌روند و آنگونه که در نگاه نخست به‌نظر می‌رسند پایدار نیستند. در این زمینه دخالت دولت می‌تواند اثر قابل توجهی داشته باشد.

آیا ما می‌توانیم از شر تمامی بسته‌بندی‌های پلاستیکی خلاص شویم؟ متأسفانه این امر در برخی موارد امکان‌پذیر نیست. پلاستیک عمر تولید را طولانی می‌کند، مانعی در برابر باکتری‌ها، فیلمی از گاز محافظ و یک لایه‌ی ضد آب مناسب مهیا می‌کند. تصور خریدن ماهی خام بدون محافظ پلاستیکی سخت است.

اما راه حل‌هایی وجود دارد. مشتری می‌تواند ظروف قابل استفاده‌ی خود را به همراه خود به مغازه ببرند و خرده‌فروشان هم می‌توانند بیشتر از مواد بازیافت‌شده (و قابل بازیافت) استفاده کنند. سال ۲۰۲۵ راهی طولانی به‌نظر می‌رسد؛ وقتی پلاستیک هنوز هم در زنجیره‌های غذایی وجود دارد. از بین بردن مواد یک بار مصرف ممکن است؛ اما باید همه‌ی ما در این راه حل شرکت کنیم.

بازرگانان در این مورد با هم گفت‌وگو می‌کنند؛ اما می‌توان از بی‌تابی مردم در برابر عدم تعهدات و انتخاب‌ها چشم پوشید. آن‌ها لازم به نوآوری دارند. دولت بریتانیا تغییرات مثبتی ایجاد کرده است؛ اما این دستاوردها ساده بوده‌اند. آن‌ها باید سرمایه و قانون‌گذاری‌هایی مهیا کنند تا بتواند از روش‌های پلاستیک یک بار مصرف پشتیبانی کند. مشتری‌ها نیز باید به برخی شرایط نامطلوب تن در دهند. پلاستیک‌ها کالاهای تجزیه‌ناپذیری هستند و صدها سال در محیط می‌مانند. تاکنون هزینه‌ی واقعی چرخه‌‌ی عمر پلاستیک‌ها در قیمت‌ پرداختی صندوق‌های فروشگاهی بازتابانده نشده است.