نوستالژی؛ پلی‌ استیشن 1، آغازگر جنبش گرافیک در بازی‌های ویدیویی

پلی‌استیشن یک که بعضاً آن را با نامِ خودمانی سونی ۱ نیز می‌شناسیم، توانست زلزله‌ای را در صنعت گیم ایجاد کند و بازی‌هایی که نسل‌به‌نسل با پیشرفت‌های گرافیکی اندک همراه بودند، به‌ناگهان با یک جهش گرافیکی عظیم مواجه سازد. این دستگاه که توسط شرکت ژاپنی سونی به بازارها عرضه شد، به‌لطف سخت‌افزار قدرتمند و بازی‌های باکیفیت، توانست در همان آغاز راه به موفقیت‌های خیره‌کننده‌ای دست پیدا کند و رقبای قدری چون نینتندو و سگا را برای همیشه به حاشیه براند.

حرف از بازی‌های ویدیویی شد و در این بین ذکر نام Winning Eleven 3 خالی از لطف نیست. این بازی که با نام فوتبال ۹۸ بین جامعه‌ی گیمرهای ایران مطرح بود، بخش اعظمی از خاطرات و نوستالژی شیرین ما از کنسول پلی‌استیشن یک را تشکیل داده است. منتخب جهان، کاشته‌های روبرتو کارلوس و منوهای ژاپنی که شناسایی بازیکنان را تنها از طریق شماره‌ی پیرهنشان میسر می‌کرد، همگی بخشی از روزمرگی‌های گیمرهای آن دوران بود.

حال که خورشید آن دورانِ خوش غروب کرده و کم‌سن‌ترین گیمرهای آن روزگار اکنون در میانه‌ی جوانی قرار دارند، تصمیم گرفتیم مقاله‌ای با محوریت این کنسول خاطره‌انگیز به‌رشته‌ی تحریر در آوریم.

وقتی سونی برای نخستین بار از کنسول پلی‌استیشن رونمایی کرد، این شرکت هیچگونه تجربه‌ای در این زمینه‌ نداشت. آن‌ها برای اولین‌بار در حوزه‌ی گیمینگ قدم می‌گذاشتند و پیش‌تر هیچگاه بازی یا محصولی مرتبط به این صنعت را توسعه نداده بودند. با این وجود، آن‌ها در نخستین تجربه‌شان توانستند گام‌های مؤثری بردارند و بازی‌هایی که تا پیش از آن، عمدتاً به‌فضای دو‌بعدی محدود می‌شدند، در قالب سه‌بعدی به مصرف‌کنندگان ارائه کنند.

اهالی سونی کارتریج‌ها را از کنسول‌های بازی حذف کردند و با اضافه‌کردنِ سی‌دی رام، توانستند در صنعت بازی‌ جریان جدیدی را ایجاد کنند. به‌لطف سی‌دی رام، توسعه‌دهندگان می‌توانستند علاوه بر دسترسی به فضای ذخیره‌سازی بیشتر، فایل‌های صوت، گرافیک و داده را به صورت همزمان تقسیم کنند. افزون بر این، این دیسک‌های کوچک به بازی‌سازان این توانایی را می‌داد تا ساخته‌های خود را در حجم بیشتر و با هزینه‌ی کمتر به دست مصرف‌کننده برساند.

این محصول ابتدا در زادگاهِ خود، یعنی ژاپن عرضه شد و پس از وقفه‌ی یک‌ساله، در سال ۱۹۹۵ برای بازارهای آمریکای‌ شمالی و اروپا در دسترس قرار گرفت.

با این اوصاف، مؤفقیت در بازار پررقابت گیم کارِ چندان آسانی نبود. سونی برخلاف نینتندو، سگا و آتاری که از بازیگران اصلی صنعت بازی در آن دوران بودند، استودیوی بازیسازی داخلی نداشت. از آن جهت که پایین‌ نگاه‌داشتنِ قیمتِ تمام‌شده‌ی کنسول موضوعی مهم برای استقبالِ مصرف‌کنندگان محسوب می‌شد، تولیدکنندگان کنسول‌های بازی، اغلب بازی‌های ماندگار و باکیفیت را توسط استودیوهای داخلی خود تولید می‌کردند؛ این امر باعث می‌شد تا از طریق فروش بازی‌ها، تولیدکننده‌ها به سود بیشتری دست پیدا کنند.

بنابراین، سونی برای بقا در چنین صنعتی، دو راه بیشتر در پیش نداشت؛ آن‌ها یا باید دست به تأسیس استودیو‌های داخلی می‌زدند یا به‌ناچار باید روش جدیدی را در پیش می‌گرفتند. خوشبختانه آن‌ها راه و رسم دوم را انتخاب کرد؛ به‌این ترتیب، توسعه‌دهندگان شخص‌ثالث برای اولین‌بار به‌صورت گسترده وارد صنعت گیم شدند.

به‌واسطه‌ی استفاده از توان پردازشی بالا و بهره‌گیری از سی‌دی رام، توسعه‌دهندگان شخص‌ثالث استقبال خوبی را از کنسول تازه‌وارد سونی انجام دادند و در مدت زمان کوتاهی، توانستند با تولید محصولات موفق و جذاب، قلب گیمرهای آن زمان را تسخیر کنند. در این میان، سونی به‌عنوان پلتفرمِ هدف، بیشترین سود را از این موضوع کسب کرد.

همکاری تازه‌وارد ژاپنی‌ها با توسعه‌دهندگان به آن‌ها اجازه داد تا در ابتدا، بازی‌های قدرتمندی را برای پلتفرم خود عرضه‌ کنند؛ بازی‌های که به‌صورت منظم و هفتگی، به تعداد آن‌ها افزوده می‌شد.

یک سال پس از عرضه‌ی پلی‌استیشن یک، نینتندو نیز دست به‌کار شد و نخستین کنسول بازی سه‌بعدی خود را روانه‌ی بازار کرد؛ با این حال، آن‌ها همچنان استفاده از کارتریج را گزینه‌ی مناسب‌تری نسبت به دیسک می‌دانستند. پافشاری این کهنه‌سرباز دنیای گیم روی سنت‌های قدیمی، چیزی نبود که توسط توسعه‌دهندگان مورد استقبال قرار گیرد و کنسول نینتندو ۶۴، بسیار زودتر از انتظار، رقابت را به رقیب تازه‌نفس خود واگذار کرد.

در حالی که بازی‌های فوق‌العاده‌ای چون Goldeneye 007 در فهرست بازی‌های نینتندو ۶۴ قرار داشت؛ اما به‌دلیل پشتیبانی نکردن از توسعه‌دهندگان شخص‌ثالث و بازی‌های اندک، سونی، پلتفرم جذاب‌تری برای بازی‌سازان محسوب می‌شد.

از نکات فوق که بگذریم، به مهم‌ترین جنبه‌ی این کنسول یعنی بازی‌های آن می‌رسیم. مگر می‌شود از پلی‌استیشن یک یاد کرد و نامی از درایور، پپسی من، فوتبال ۹۸ و کراش نیاورد؛ عناوینی که خاطرات چند نسل را با خود به همراه دارند.

طبق آمار ارائه‌شده، تا ۳۰ ژوئن ۲۰۰۷، ۷۹۱۸ بازی به‌ صورت جهانی برای این کنسول عرضه شد بود که در مجموع به فروش ۹۶۲ میلیون عددی دست پیدا کرده بودند. آخرین عنوانی هم که برای این کنسول منتشر شد، فیفا فوتبال ۲۰۰۵ نام داشت که بازار ایالات‌متحده آمریکا را هدف قرار داده بود.

 از مهم‌ترین بازی‌های عرضه شده برای پلی‌استیشن یک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Metal Gear Solid 
• Tekken 3
• Castlevania: Symphony of the Night
• Ridge Racer Type 4
• Resident Evil 2
• Final Fantasy VII
• Crash Bandicoot 2
• (Wipeout XL (Wipeout 2097
• Ape Escape
• Tomb Raider 2

با این حال، نخستین خریدارانِ این کنسول با مشکلات سخت‌‌افزاری آزاردهنده‌ای دست‌‌و‌پنجه نرم می‌کردند. در هزار نسخه‌ی ابتدایی پلی‌استیشن یک، بسیاری از کاربران قطع مقطعی تصویر و پخش صدا از درون قطعات دستگاه را گزارش داده‌اند. طبق بررسی‌های به‌عمل آمده، مشخص شد که به‌دلیل جایگذاری نادرست دریچه‌ی انتقال حرارت، جریان هوا به‌درستی بین قطعات سخت‌افزاری به گردش در نمی‌آمد؛ همین موضوع باعث می شد تا علاوه بر کاهش عملکرد بازی‌ها، پلاستیک درونی کنسول نیز ذوب شود.

برای رفع این مشکل، کاربران باید دستگاه خود را در قسمت‌هایی قرار می‌دادند که جریان هوا در آن‌جا جریان داشته باشد؛ همچنین سونی پیشنهاد کرد که در زمان غیرفعال بودنِ دستگاه، آن را از برق جدا سازید تا جریان برق باعث ایجاد آسیب و افزایش دما نشود. در نهایت سونی این مشکلات را به مرور و در نسخه‌های آتی مرتفع کرد.

حرف از نسخه‌های مختلفِ پلی‌استیشنِ یک شد، خوب است که به آن‌ها اشاره داشته باشیم. در طول حیات پلی‌استیشن یک، سونی مدل‌های مختلفی از این کنسول را به بازار عرضه کرد که در اکثرِ آن‌ها، تغییرات تنها به درگاه‌ها خلاصه می‌شد. با این وجود، این شرکت در ۷ جولای ۲۰۰۰ میلادی از PS One رونمایی کرد که نسبت به نسخه‌ی ابتدایی، اندازه‌ای کوچک‌تر و طراحی زیباتری داشت. سونی در مجموع موفق شد تا سال ۲۰۰۶ میلادی، ۲۸.۱۵ میلیون دستگاه از این نسخه را به فروش برساند.