چرا گردشگران فضایی اسپیس ایکس روی ماه فرود نمی‌آیند

تاکنون دوازده نفر، همه مرد و همه فضانوردان ناسا، روی ماه قدم گذاشته‌اند. دوازده نفر دیگر، دوباره همه مرد و همه از ناسا، بدون اینکه روی ماه فرود بیایند، به دور ماه سفر کرده‌اند. اما ممکن است با برنامه ایلان ماسک، به شمار افرادی که به دور ماه سفر کردند، افزوده شود. ایلان ماسک هفته گذشته اعلام کرد که یوساکو مائزاوا، میلیاردر ژاپنی و احتمالا ۶ تا ۸ هنرمند دیگر به‌همراه او به‌وسیله‌ی موشک بزرگ فالکون (BFR) به ماه سفر خواهند کرد.

ماسک قبلا وعده داده بود تا یک گردشگر فضایی را تا پایان سال ۲۰۱۸ به ماه بفرستد، اما این بار اعلام کرد که این برنامه فضایی در سال ۲۰۲۳ انجام خواهد شد. مائزاوا مبلغ گزافی به اسپیس ایکس پرداخته کرده تا به‌همراه چند هنرمند به ماه سفر کند. با این حال او هر مبلغی که پرداخت کرده (مبلغ دقیق فاش نشده)، تنها می‌تواند به‌همراه گروهش به دور ماه بگردد؛ اما هیچ فرودی روی ماه در کار نخواهد بود.

فرستادن ایمن انسان به مدار ماه، چالش‌برانگیز است؛ اساسا نیاز به طراحی فضاپیمایی است که بتواند فضانوردان را در طول سفر زنده نگه دارد و آن‌ها را دوباره به زمین بازگرداند. اما روی سطح ماه، مسئله فوق‌العاده پیچیده‌تر است.

چرا اسپیس ایکس نمی‌تواند فضاپیمای خود را روی ماه فرود بیاورد؟

اگر فیلم‌های مربوط به سری مأموریت‌های آپولو را تماشا کرده باشید، حتما متوجه ماژول فرماندهی شده‌اید؛ سفینه‌ای که فضانوردان را به مدار ماه می‌برد اما روی ماه فرود نمی‌آمد. هر فرود موفقیت‌آمیز، نیاز به دو فضانورد دارد تا سوار ماژول فرود شوند و روی سطح ماه فرود بیایند. در همین حال، فضانورد سوم باید در ماژول فرماندهی منتظر بقیه بماند. فضانوردان پس از هر قدم‌زنی روی ماه، با ماژول فرود به مدار ماه برمی‌گشتند تا به فضانورد سوم بپیوندند و به زمین بازگردند.

با این حال، برنامه همیشه اینطور نبوده است. در اولین روزهای پروژه آپولو، مهندسان ناسا به‌طور جدی در تلاش برای فرود کل ماژول فرماندهی روی ماه بودند؛ اما به‌زودی متوجه شدند احتمال اینکه یک ماژول فرماندهی که قادر به فرود روی ماه باشد، دوباره به مدار ماه برود، به زمین برگردد و پس از ورود به جو زمین سالم بماند، حتی با استانداردهای مأموریت آپولو نیز غیرعملی است.

البته ناسا توانست در دهه ۱۹۶۰ بر این چالش‌ها غلبه کند. بدین ترتیب، ایده‌ی یک فضاپیمای یک‌بار مصرف و بسیار سبک برای فرود روی ماه متولد شد. اما چرا اسپیس ایکس نمی‌تواند ماژول فرود خود را بسازد؟ درواقع، روی کاغذ، هیچ دلیلی وجود ندارد که نشان دهد SpaceX نمی‌تواند این کار را انجام دهد. اسپیس ایکس طی سال‌های اخیر موفق به انجام فرودهایی روی زمین شده که ناسا در دهه ۱۹۶۰ آرزوی آن‌ها را داشت. ایلان ماسک ادعا کرده که شرکتش، روزی انسان را روی مریخ فرود می‌آورد.

ماژول سرنشین‌دار مأموریت آپولو ۹ که به عنکبوت مشهور است

اما واقعیت این است که اگر بخواهیم از تاریخ درس بگیریم، طراحی و ساخت یک ماژول فرود، پروژه‌ای کاملا مجزاست که نیاز به هزینه‌ای بالا دارد. ناسا بین سال‌های ۱۹۶۳ تا ۱۹۷۳ برای برنامه ماژول قمری خود ۲٫۲۴ میلیارد دلار صرف کرد. همچنین ساخت ماژول فرماندهی ۳٫۷۳ میلیارد و موشک ساترن ۵ نیز ۶٫۴۲ میلیارد دلار هزینه در برداشت. با محاسبه‌ی تورم، این مبلغ برای امسال، ۱۷ میلیارد دلار خواهد بود. توماس جی.کِلی، مهندس سرپرست ناسا در مورد تلاش‌ها برای ساخت ماژول فرود در کتاب خود: «فرودگر ماه: چگونه ماژول قمری آپولو را ساختیم»، توضیح داده و از آن به‌عنوان «تلاش بی‌پایانی برای کوچک‌سازی فضاپیما جهت سبک‌تر شدن» یاد کرده است.

کِلی در کتاب خود نوشته، در طراحی اصلی فرودگر، یک کابین وجود داشت که فضانوردان می‌توانستند در آن بنشینند و پنجره‌های عریض شیشه‌ای داشت که خدمه می‌توانستند با نمای پانورامیکی فرود همکاران خود روی ماه را تماشا کنند. اما با گذشت زمان، برای اولین پرواز بدون‌سرنشین در مأموریت آپولو ۵ که ژانویه ۱۹۶۸ انجام گرفت، ماژول فرود تنها یک پنجره کوچک و سه‌گوشه‌ای داشت که به‌جای صندلی، تسمه‌هایی در آن گنجانده شده بود تا فضانوردان را ایستاده نگه دارد. ناسا در خلال مأموریت آپولو ۹ در سال ۱۹۶۹، ماژول قمری سرنشین‌داری را در مدار پایین زمین آزمایش کرد که به جهت ظاهر عجیب و پایه‌های زیاد، فضانوردان به آن عنکبوت می‌گفتند.

اگر هدف اسپیس ایکس، اکتشاف ماه باشد؛ که حداقل در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ هدف ناسا بود، می‌تواند گزینه‌های بیشتری در اختیار داشته باشد. فضانوردان آموزش‌دیده و حرفه‌ای می‌توانند در فضاپیمای کوچکی روی ماه فرود بیاند و به اکتشاف بپردازند. اما اسپیس ایکس تا هز میزان که گردشگران فضایی خود را آموزش دهد؛ نمی‌تواند همچون خلبانان فضایی و فضانوردان حرفه‌ای در کنترل فضاپیما یا سایر مسائل فنی درگیر شود.

درواقع، اسپیس ایکس برای فرود روی ماه نیاز به گروهی از متخصصان و فضانوردان حرفه‌ای دارد تا ایمنی و راحتی مأموریت را تضمین کنند که بار اضافی بر دوش فضاپیما خواهند بود و این مورد می‌تواند برای فرود مشکل‌ساز باشد. در عوض، اسپیس ایکس تصمیم گرفته که گردشگران را به سفری به دور ماه بفرستد که بتوانند از تماشای ماه لذت ببرند؛ و اکتشاف پیشگامانه‌ای در کار نخواهد بود.