گزارش نگران‌کننده سازمان ملل در مورد تغییرات اقلیمی

درحالی‌که سران کشورهای جهان هفته‌ی آینده در مادرید به بحث و گفت‌وگو پیرامون تغییرات آب‌وهوایی خواهند پرداخت، آخرین گزارش منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد، حاکی از از افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای است. این گزارش روز گذشته منتشر شد و نویسندگان آن عنوان داشتند که غلظت گازهای گلخانه‌های به‌طرز مهلکی افزایش یافته است.

در ارزیابی سالانه برنامه‌ محیط‌‌زیست‌ ملل‌ متحد (UNEP) عنوان شده که وضعیت بسیار وخیم است. در ادامه این گزارش آمده که کشورهای دنیا با وجود هشدارهای مکرر دانشمندان نتوانستند از افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای بکاهند. در همین حال، دو کشور چین و ایالات متحده که بزرگ‌ترین کشورهای آلاینده‌ی دنیا محسوب می‌شوند، در سال گذشته حتی بر میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود افزوده‌اند. نویسندگان گزارش اخیر عنوان داشتند که هم‌اکنون به اقداماتی بسیار فوری و جدی نیاز است.

گزارش جدید عنوان کرده که طی یک دهه‌ی گذشته، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای سالانه ۱٫۵درصد رشد داشته است

اما به‌نظر می‌رسد که شکاف عمیقی میان واقعیت مقابله با تغییرات آب‌وهوایی و مذاکرات دیپلماسی وجود دارد. شاهد این امر نیز آنکه، درحالی‌که هفته آینده (از ۱۱ تا ۱۸ آذر) کنفرانس مقابله با تغییرات آب‌وهوایی در مادرید برگزار می‌شود، حتی صحبتی از عمل به وعده‌های سران کشورهای جهان برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در میان نیست. درواقع، یک سال از مهلت امضاکنندگان توافق‌نامه پاریس باقی مانده و در جلسات پیش‌روی قرار است که پیرامون نحوه‌ی اجرای این پیمان بحث و گفت‌وگو شود.

ریچل کیت، دیپلمات سابق سازمان ملل متحد که هم‌اکنون معاون دانشکده حقوق و دیپلماسی فلچر، دانشگاه تافتس در ماساچوست است، گفت:

(کنفرانس) مادریدی فرصت مغتنمی است که به روند مقابله با تغییرات اقلیمی شتاب داده شده و مسیر صحیحی در پیش گرفته شود.

در گزارش اخیر تأکید شده، ۲۰ کشور ثروتمند جهان که مسئول تولید بیش از سه چهارم آلاینده‌های دنیا هستند، باید اقدامات بسیار جدی‌تر و فوری‌تری را در راستای حذف سوخت‌های فسیلی در پیش گیرند. در همین حال، ثروتمندترین کشور دنیا یعنی ایالات متحده هم‌اکنون رسما در حال خروج از توافق‌نامه پاریس است.

گزارش جدید عنوان کرده که طی یک دهه‌ی گذشته، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای سالانه ۱٫۵درصد رشد داشته است و در صورتی که جلوی عواقب تأثیرات تغییرات اقلیمی گرفته نشود شاهد خشکسالی‌، طوفان و قحطی در میانه‌ی قرن حاضر خواهیم بود. همچنین تأکید شده که برای ماندن در وضعیت ایمن لازم است که انتشار گازهای گلخانه‌ای بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ سالانه ۷٫۶ درصد کاهش یابد. در همین حال، سازمان جهانی هواشناسی (WMO) روز دوشنبه در گزارش جداگانه‌ای اعلام کرد که انتشار ۳ گاز گلخانه‌ای عمده یعنی دی‌اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن نسبت به اواسط قرن هجدهم در جو کره‌ زمین به‌شدت افزایش پیدا کرده است.

آلدن میر، مدیر سیاست و قانون‌گذاری اتحادیه دانشمندان نگران (UCS)، روز سه‌شنبه پس از انتشار گزارش در تماس تلفنی به خبرنگاران گفت:

ما در خواب درحال حرکت به سمت یک فاجعه‌ی آب‌و‌هوایی هستیم؛ نیاز است بیدار شویم و اقدامات فوری را در پیش گیریم.

گزارش اخیر نشان می‌دهد، حتی اگر همه‌ی کشورها به تعهدات فعلی خود مطابق با توافق‌نامه آب‌وهوایی پاریس عمل کنند (که بسیاری از کشورهای جهان از  ایالات متحده، برزیل و استرالیا به چنین تعهداتی پشت کرده‌اند)، میانگین افزایش دمای جهانی به ۳/۲ سانتیگراد از زمان شروع دوران صنعتی خواهد رسید. براساس مدل‌سازی‌‌های علمی، این میزان از افزایش میانگین جهانی دما به‌شدت احتمال وقوع رویدادهای آب‌و‌هوایی مانند ذوب یخچال‌های طبیعی و بالا آمدن سطح دریاها را افزایش می‌دهد و جان میلیاردها نفر در سراسر جهان را تهدید خواهد کرد. در توافق‌نامه پاریس، کشورهای امضاکننده توافق کردند تا گرمایش زمین را در مقایسه با دوران ماقبل صنعتی زیر ۲ درجه سانتیگراد نگه دارند.

اما سال گذشته، هیئتی از دانشمندان سازمان ملل متحد اعلام کردند که محدوده‌ی ایمن‌تر نگه داشتن میزان گرمایش کره‌زمین تا ۱٫۵ درجه سانتیگراد است. در حال حاضر، راهکارهای زیادی پیش‌روی کشورهای جهان است، از حذف کامل سوخت‌های فسیلی از جمله زغال سنگ، کثیف‌ترین سوخت فسیلی جهان تا روی آوردن به انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی و البته وضع قوانین سختگیرانه برای تولید اتومبیل‌های دیزلی و بنزینی و متوقف کردن جنگل‌زدایی. اما در حقیقت، بسیاری از کشورهای جهان در روند مقابله با تغییرات آب‌وهوایی جهت اشتباه را در پیش گرفته‌اند. تجزیه‌وتحلیل دیگری که اخیرا منتشر شد میزان تولید و فروش زغال سنگ، گاز و نفت کشورهای جهان را تا سال ۲۰۳۰ تخمین زده بود. این گزارش عنوان کرده بود که اگر نهایتا تمامی این سوخت‌های فسیلی استخراج شده و مصرف شوند، کشورهای جهان روی هم تعهدات اقلیمی خود را زیر پا خواهند گذاشت و هدف نگه‌داشتن گرمایش زمین زیر ۲ درجه سانتیگراد دست‌نیافتنی‌تر از قبل خواهد شد.

بسیاری از کشورهای جهان در روند مقابله با تغییرات آب‌وهوایی جهت اشتباه را در پیش گرفته‌اند

این گزارش نشان می‌دهد، شماری از کشورهای جهان از جمله کانادا و نروژ، قصد دارند ضمن افزایش تولید سوخت‌های فسیلی برای فروش به کشورهای دیگر، انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشورهای خود را کاهش دهند. مایکل لازاروس، نویسنده اصلی گزارش و مدیر مؤسسه محیط‌زیست استکهلم در این رابطه گفت که این راهکار در مقیاس جهانی اصلا تأثیری نخواهد داشت. او در ادامه افزود که تابه‌حال بحث چگونگی جلوگیری از تولید سوخت‌های فسیلی کاملا در مذاکرات بین‌المللی تغییرات آب‌وهوایی غایب بوده است.

آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) به‌تازگی در گزارشی از ازدیاد تولید و فروش اتومبیل‌های اسپرت خبر داده و عنوان داشته که افزایش اتومبیل‌های شاسی‌بلند که بنزین بیشتری نسبت به اتومبیل‌های معمولی مصرف می‌کنند، می‌تواند تمام نفتی که اتومبیل‌های برقی کنار گذاشته‌اند را به‌مصرف برساند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در بیانیه‌ای گفت:

۱۰ سال است که گزارش انتشار گازهای گلخانه‌ای به همگان هشدار می‌دهد و درست ۱۰ سال است که کشورهای دنیا در حال افزایش گازهای گلخانه‌ای خود هستند. هیچ‌وقت مانند حالا فرصت بهتری برای گوش دادن به علم نبوده است. عدم توجه به این هشدارها و در پیش نگرفتن اقدامات فوری و جدی برای معکوس کردن روند انتشار گازهای گلخانه‌ای بدین معنا خواهد بود که باید همچنان شاهد موج‌های مهلک و فاجعه‌آمیز گرما، طوفان‌های شدید و آلودگی هوا باشیم.

اما فشار روی سران کشورهای جهان برای کنار گذاشتن سوخت‌های فسیلی و بازسازی نیرومحرکه‌ی اقتصاد جهانی در حالی صورت می‌پذیرد که تمایل به همکارهای‌های بین‌المللی بسیار کم شده، احساسات ملی‌گرایانه رو به افزایش بوده و سران چندین کشور دنیا رابطه‌ی تنگاتنگی با صنایعی دارند که بزرگ‌ترین منابع انتشار گازهای گلخانه‌ای سیاره محسوب می‌شوند. اگر تنها یک نکته خوب در گزارش اخیر به چشم بخورد این است که روند فعلی مقابله با تغییرات اقلیمی به وخامت سابق نیست. درواقع،‌ گزارش انتشار گازهای گلخانه‌ای سال ۲۰۱۵ عنوان داشته بود که بدون اعمال هیچ‌گونه سیاست آب‌وهوایی، گرمایش جهانی به ۴ درجه‌ی سانتیگراد نسبت به دوران ماقبل صنعتی خواهد رسید!