اقیانوس‌ها؛ عامل تبدیل سیاره زهره به جهنم امروزی

زهره‌ی امروزی، دنیایی جهنمی است اما این سیاره در گذشته‌ای دور چهره‌ای متفاوت داشت. براساس بررسی‌ها، احتمالا میلیاردها سال پیش زهره مانند زمین دنیایی سکونت‌پذیر بود؛ اما چه عاملی سیاره‌ی زهره را به این روز انداخت؟ براساس پژوهش‌های جدید، احتمالا زهره‌ی کهن میزبان اقیانوس‌های وسیعی بود و نیروهای کشندی این اقیانوس‌ها منجر به کندشدن چرخش محوری این سیاره و درنهایت تبدیل آن به جهنم کنونی شده‌اند.

زهره به‌دلیل شباهت‌های زیاد به زمین، لقب خواهر زمین را گرفته است اما برخلاف زمین، زهره اصلا سکونت‌پذیر نیست. ۹۶ درصد از جو خفه‌کننده‌ی زهره از کربن‌دی‌اکسید (در مقایسه با زمین که ۰.۰۴ درصد است) و ابرهای سولفوریک اسید تشکیل شده است که مانند پتویی سطح سنگی آن را مخفی کرده‌اند. میانگین دمای سطح زهره به ۴۶۲ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌رسد.

یکی از معیارهای تأثیرگذار بر محیط خشن این سیاره، چرخش کند محوری آن (چرخش به دور خود) است. به‌طوری‌که یک روز در زهره برابر با ۲۴۳ روز زمینی یا دوسوم سال زمینی است. این یعنی در هر نقطه‌ از این سیاره، تابش نور خورشید ماه‌ها طول می‌کشد. براساس شبیه‌سازی‌ها، احتمالا زهره در اوایل حیات خود اقیانوس‌هایی داشت، اما نیروهای جزرومدی اقیانوس‌ها منجر به کندشدن گردش سیاره و درنهایت تبخیر اقیانوس‌ها شدند.

اما براساس سرنخ‌های ناسا و مأموریت‌های گذشته، احتمالا زهره درگذشته تا این اندازه جهنمی نبود، اقیانوس‌هایی آبی داشت، جو آن رقیق‌تر و چرخش آن به دور خود هم سریع‌تر بود. تمام این معیارها می‌توانست زهره را به بهشتی واقعی تبدیل کند. براساس پژوهش‌های جدید دانشمندان در ناسا، دانشگاه بانگو و دانشگاه واشنگتن، اقیانوس‌های کهن زهره عامل اصلی تغییرات اقلیمی آن بوده‌اند.

پژوهشگرها برای بررسی این سناریو، شبیه‌سازی‌های متعددی را از زهره‌ی اقیانوسی اجرا کردند که در معیارهایی مثل عمق و سرعت چرخش سیاره به دور خود (از ۲۴۳ روز تا ۶۴ روز) متغیر بودند. براساس نتایج، جزرومدهای اقیانوس زهره به‌قدری قوی و بزرگ بوده‌اند که منجر به کندشدن چرخش سیاره شده‌اند، اگرچه کاهش سرعت چرخش بسته به عمق اقیانوس و سرعت چرخش اولیه‌ی سیاره متغیر است.

در برخی نمونه‌ها، نیروی کشندی در چند میلیون سال، منجر به کندشدن دوره‌ی چرخش سیاره تا ۷۲ روز زمینی شده است. این به‌معنی کاهش سرعت چرخش زهره در بازه‌های ۱۰ تا ۵۰ میلیون ساله است که در مقیاس بزرگ، بازه‌ی زمانی کوتاهی محسوب می‌شود. درنتیجه، با افزایش مدت تابش پیوسته‌ی خورشید، اقیانوس‌ها تبخیر شدند و این سیاره به‌سرعت به دنیایی سکونت‌ناپذیر و جهنمی تبدیل شد. به‌گفته‌ی ماتیاس گرین، مؤلف ارشد این پژوهش:

این پروژه اهمیت جزر و مدها در مدل‌سازی چرخش سیاره، وجود یا عدم وجود اقیانوس‌ها در زهره‌ی ۱۰۰ میلیون سال پیش و چگونگی تأثیر جزرومدها بر تغییرات اقلیمی این سیاره را نشان می‌دهد.

جالب‌تر از هر چیز، برخی دانشمندان به وجود حیات در زهره‌ی کنونی اعتقاد دارند. نقاط تاریک و اسرارآمیز ابرهای زهره می‌توانند میزبان اشکالی از حیات میکروسکوپی و حتی جمعیت‌های خزه‌ای باشند.