آیا به تأخیر انداختن زمان بیداری از خواب، مضر است؟

بیشتر ما احتمالا در مرحله‌ای از زندگی، از عملکرد چُرت (snooze) ساعت‌های زنگ‌دار استفاده می‌کنیم؛ دوست داریم فقط چند دقیقه بیشتر زیر پتو بمانیم و افکار خود را جمع کنیم. این رویکرد ممکن است بی‌ضرر به‌نظر برسد؛ اما امکان دارد این‌گونه هم نباشد. برای آغاز، مهم است که بدانیم چرا اصلا از دکمه‌ی چرت استفاده می‌کنیم.

برای برخی از افراد این عادتی است که از دوران نوجوانی آغاز می‌شود. اما برای بسیاری از افراد هم می‌تواند سیگنالی از وجود یک مشکل درخورتوجه در ارتباط با خواب باشد. خواب بی‌کیفیت با تعدادی از اختلالات سلامتی نظیر فشار خون بالا، مشکلات حافظه و حتی کنترل وزن همراه است. یک متخصص درد صورت که خواب و نحوه‌ی تاثیر آن را روی وضعیت‌های دردناک را به‌طور گسترده مورد مطالعه قرار داده است، می‌گوید:

ما ازطریق آزمایش متوجه شدیم که بسیاری از بیماران دچار درد مزمن از اختلالات مختلف خواب نیز رنج می‌برند.

اکثر افراد بالغ حدودا به ۷/۵ تا ۸ ساعت خواب خوب در شب نیاز دارند. این امر موجب می‌شود که ما زمان کافی برای بودن در مراحل خواب که با عنوان حرکت غیرسریع چشم (NREM) و حرکت سریع چشم (REM) شناخته می‌شوند، داشته باشیم. ما ۴ تا ۶ بار در طول شب از سه مرحله‌ی NREM به‌مرحله‌ی REM گردش می‌کنیم. بخش اول شب عمدتا خواب عمیق NREM ست و بخش آخر عمدتا از خواب REM تشکیل می‌شود.

حفظ این ساختارِ به‌خوبی تعریف‌شده، برای خواب خوب و آرام‌بخش مفید است. اگر این فرایند مختل شود، ما در زمان برخاستن از خواب هنگام صبح، دارای حس خستگی هستیم. عوامل مختلفی می‌توانند روی چرخه‌ی خواب اثرگذار باشند. برای مثال، اگر یک فرد در طول خواب به‌خوبی تنفس نکند (خرخر یا آپنه خواب)، این امر موجب برهم خوردن توالی طبیعی خواب شده و موجب می‌شود که وقتی فرد از خواب بیدار می‌شود، احساس کند خستگی‌اش در نرفته است. کیفیت خواب می‌تواند به‌طور منفی تحت‌تاثیر استفاده از وسایل الکترونیکی، مصرف تنباکو یا الکل در هنگام غروب قرار گیرد. حتی غذا خوردن بیش از اندازه نزدیک زمان خواب می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

استفاده از دکمه‌ی چرت که اغلب در دوران نوجوانی یعنی زمان تغییر ریتم‌های شبانه‌روزی آغاز می‌شود، موجب می‌شود که ما بخواهیم تا دیر وقت بیدار بمانیم و هنگام صبح دیرتر از خواب برخیزیم. استفاده از دکمه‌ی چرت و به تأخیر انداختن چند دقیقه در زمان بلند شدن از رختخواب موجب کاهش خستگی ما نمی‌شود. درحقیقت براساس برخی فرضیات، این امر ممکن است موجب سردگمی مغز و آغاز ترشح مواد شیمیایی عصبی شود که موجب خواب می‌شوند.

نتیجه نهایی: احتمالا بهترین کار این است که زنگ هشدار ساعت خود را برای یک زمان خاص تنظیم کنید و در همان زمان از خواب برخیزید. اگر به‌طور مدام هنگام صبح احساس خستگی می‌کنید، برای یافتن علت آن با یک متخصص خواب مشورت کنید.