همه‌چیز درباره برنامه‌نویس‌شدن: ماجراجویی در دنیای کدها

به‌طور خلاصه، یک برنامه‌نویس عهده‌دار فرایند کدنویسی، اشکال‌زدایی و تطبیق با نتایج مورد انتظار، و نگه‌داری از کد منبع است. جایگاه امروز برنامه‌نویسی حاصل گام‌های متعددی در طول تاریخ است. گرچه به‌ظاهر برنامه‌نویسی ابداعی جدید به‌شمار می‌رود، اما رویدادهای بسیاری از گوشه‌های مختلف دنیا روند توسعه‌ی کامپیوتر و برنامه‌نویسی را پیش برده‌اند.

 قدیمی‌ترین نمونه‌ی عملی از برنامه‌نویسی به سال ۱۸۰۱ در کشور فرانسه برمی‌گردد. در این سال، شخصی به‌نام ژاکارد یک دستگاه بافندگی طراحی کرده بود که قادر بود تعدادی از فرآیندهای بافندگی را ازطریق کارت‌های پانچ شده به‌صورت خودکار و به ترتیب انجام دهد. فناوری جدید علاوه‌بر کمک به تولید پارچه‌های باکیفیت‌تر و پیچیده‌تر موجب شد که به‌جای تعداد زیادی کارگر، کل فرایند تنها توسط یک اپراتور مدیریت شود. این روند در خلال انقلاب صنعتی و در دیگر کشورهای اروپایی ادامه یافت که به‌دنبال آن و در نتیجه‌ی کاهش نیاز به نیروی انسانی جنبش‌های ضدفناوری نظیر لودیت‌ها شکل گرفتند که برای حفظ جایگاه شغلی‌شان مبارزه می‌کردند.

یکی دیگر از ابتدایی‌ترین ایده‌های طراحی یک ماشین قابل برنامه‌ریزی که توانایی انجام یک سری دستورها خاص را داشت، به بیش از یک قرن پیش برمی‌گردد. چارلز بابج در سال ۱۸۳۴ پیشنهاد ساخت ماشین بخاری را داد که قادر بود برخلاف سیستم‌های تک‌کاره‌ی هم‌عصر خود مجموعه‌ای از کارها را به‌صورت مکانیکی انجام دهد. دستگاه محاسباتی آقای بابج که تحت عنوان موتور تحلیل‌گر شناخته می‌شد، توانایی انجام چندین کار هم‌زمان را داشت. طی این دوره ماشین‌های جدید دیگری نیز ساخته شدند که ساختار تازه‌تری نسبت به قبل داشتند. در سال ۱۸۴۷ جرج بول، ریاضی‌دان انگلیسی، ارتباط میان علم ریاضیات و منطق را با ارائه‌ی جبر منطقی اثبات کرد.

یافته‌های او پس از حدود یک قرن در محاسبات کامپیوتری به کار گرفته شد و به این ترتیب، اولین کامپیوتر الکترونیکی به نام ENIAC در دهه‌ی ۱۹۴۰ توسط ارتش ایالات متحده ساخته شد. این کامپیوترهای جدید بسیار حجیم و دارای حافظه بسیار ناچیزی بودند و دستور دادن به آن‌ها مستلزم جابجایی و تنظیم هزاران کابل و کلید توسط برنامه‌نویسانی بود که در آن سال‌ها عمدتا از میان زنان بودند. آن‌ها ازطریق این جابجایی‌ها به کامپیوتر می‌گفتند چه کاری را (What)، به چه صورت (How) و در چه زمانی (When) انجام دهد. برنامه‌نویسی به شکل امروزی آن، حاصل تفکر و اقدامات این اشخاص است. 

برنامه‌نویسی را نه با نگاه درآمدزایی بلکه باید با دل وجان و از سر علاقه شروع کنید. در این مسیر، با سوالات بسیاری روبه‌رو خواهید شد؛ از جمله آنکه بهترین زبان برنامه‌نویسی چیست؟ چقدر طول می‌کشد تا یه برنامه‌نویس خوب بشویم؟ و چقدر از این حرفه درآمد خواهیم داشت؟

یادگیری برنامه‌نویسی کار چندان آسانی نیست؛ این اولین حقیقتی است که باید با آن رو‌به‌رو شوید. بااین‌حال، هنگامی که برنامه‌نویسی را با دیگر مهارت‌ها و مسیرهای شغلی مقایسه می‌کنید، این حرفه به‌دلیل مزایای فراوان خود می‌تواند انتخاب مناسبی برای‌تان باشد:

• برنامه‌نویس‌ها در حوزه‌ای بسیار هیجان‌انگیز کار می‌کنند که هر روزه چالش‌های تازه و دانش جدید را به ارمغان می‌آورد.
• برنامه‌نویس‌ها فرصت دارند تا در هر ساعت از شبانه‌روز و در هر کجا که مایلند کار کنند.
• آموختن برنامه‌نویسی در مقایسه با دیگر مهارت‌هایی که ممکن است یادگیری‌شان در دانشگاه سه یا چند سال به طول بینجامد، آسان‌تر است. مطمئنا، می‌توانید چند سالی از زندگی‌تان را وقف یادگیری برنامه‌نویسی در دانشگاه کنید، اما وقتی که امکان یادگیری این حرفه به‌صورت آنلاین و آن هم ظرف چند ماه وجود داشته باشد، چنین کاری منطقی به‌نظر نمی‌رسد. آموزش برنامه‌نویسی بسته به نوع زبان و استعداد شما می‌تواند بین ۳ تا ۶ ماه به طول بینجامد، هرچند که مسیر یادگیری در برنامه‌نویسی هرگز متوقف نمی‌شود و یک برنامه‌نویس موفق همواره در حال یادگیری و مطالعه‌ی مباحث جدید است.

مهندسی نرم‌افزار دومین شغل پرتقاضا در ۵ سال گذشته بوده و نیز در رده‌ی سوم پردرآمدترین گروه‌های شغلی سال ۹۷ قرار دارد و به نظر می‌رسد با توسعه زیرساخت‌های اینترنتی، استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای دیجیتال، گروه شغلی برنامه‌نویس تقاضای بالایی پیدا کرده است. در ایران نیز طی سال‌های گذشته، میزان استخدام برنامه‌نویسان کامپیوتر، مخصوصا آن گروهی که به زبان‌های برنامه‌نویسی تحت وب تسلط بیشتری داشته‌اند، با نرخ قابل قبولی در حال افزایش بوده است و به‌دلیل توسعه‌ی صنعت نرم‌افزار در داخل کشور پیش‌بینی می‌شود این روند همچنان ادامه یابد.

همان‌طور که می‌بینید، دلایل زیادی برای یادگیری برنامه‌نویسی وجود دارد. در این مقاله  به شما نشان می‌دهیم که چطور می‌توانید این حرفه را در هفت مرحله‌ی به‌نسبت ساده بیاموزید.  

اولین و قطعا یکی از مهم‌ترین مراحل برای تبدیل شدن به یک برنامه‌نویس ماهر، شناسایی دلایلی است که قصد دارید وارد این حرفه شوید. کمی با خود خلوت کنید و در مورد سوالات زیر حسابی فکر کنید، چرا که پاسخ اصولی به این پرسش‌ها به شما کمک خواهد کرد که انتخاب درستی داشته باشید:

پیش از هر اقدامی باید این سؤال را از خودتان بپرسید که آیا هدف‌تان از یادگیری برنامه‌نویسی این است که صرفا از جانبش پول درآورید؟ آیا ایده یا مفهومی در گوشه‌ی ذهن‌تان دارید که قصد دارید خودتان آن را به واقعیت تبدیل کنید؟ یا شاید هم فقط می‌خواهید در این زمینه مطالبی یاد بگیرید، زیرا به نظر می‌رسد رشته‌ای است که این روزها روی بورس است؟ صادقانه به این سوالات پاسخ دهید، زیرا آینده‌ی شغلی‌تان به پاسخ شما به این سؤال‌ها بستگی دارد.

باید دقیقا بدانید که می‌خواهید با آموخته‌های تازه‌ی خود در زمینه‌ی برنامه‌نویسی به کجا برسید و چه اقداماتی صورت دهید. به‌عنوان مثال، دوره‌های آموزشی و زبان‌های برنامه‌نویسی مورد نیاز برای توسعه‌دهندگان نرم‌افزار یا مهندسان سیستم کاملا متفاوت از مهارت‌های یک مهندس شبکه است.

پاسخ به این سؤال نیز اهمیت زیادی دارد. آیا واقعا دل‌تان می‌خواهد که برنامه‌نویس قابلی شوید و در این رشته کار کنید؟ اگر در تصمیم‌تان جدی هستید، همین حالا دست به کار شوید و یادگیری برنامه‌نویسی را آغاز کنید.

برنامه‌نویسی شامل تخصص‌ها و انواع مختلفی است. پس از آنکه در مورد یادگیری برنامه‌نویسی مصمم شدید، باید به دقت درباره‌ی تخصص مورد نظرتان در زمینه‌ی برنامه‌نویسی تصمیم‌گیری کنید. برخی از محبوب‌ترین تخصص‌های برنامه‌نویسی عبارت‌اند از:

در دنیای طراحی وب،‌ واژه‌هایی مثل Front End یا Back End ممکن است زیاد به گوش شما بخورد. توسعه‌دهندگان وب را می‌توان در این دو دسته‌بندی آورد. برنامه‌نویسان فرانت مسئول نوشتن کدهایی هستند که شکل و شمایل یک وب‌سایت و شیوه‌ی نمایش محتوای آن را مشخص می‌کند. بک‌اندها نیز عهده‌دار ایجاد اسکلت و زیربنای یک وب‌سایت و طراحی هسته‌ی دیتا و منطق سرور هستند. درواقع فرانت‌کارها در حکم بازیگران صحنه نمایش بوده و بک‌اندها نیز شبیه به عوامل پشت صحنه‌ای هستند که به‌صورت مستقیم روی صحنه نمی‌آیند، ولی تاثیر کارشان در اجرای نمایش مؤثر است.

برنامه‌نویسان نرم‌افزار (همان‌طور که احتمالا می‌توانید خودتان حدس بزنید) مسئول ایجاد و توسعه‌ی نرم‌افزار هستند. آن‌ها معمولا طرح یا مفهومی را که ایده‌ی آن توسط خود یا شخص دیگری ارائه شده است، در قالب کد درمی‌آورند و آن را به محصولی عملیاتی تبدیل می‌کنند.

دانشمندان داده عموما نقش‌های متفاوتی ایفا می‌کنند. دانشمندان داده علاقه زیادی به حل مسئله با رویکرد داده‌محور داشته و وظیفه‌ی پیش‌بینی فرآیندها، متن‌کاوی، تحلیل سری زمانی، و تحلیل شبکه‌های اجتماعی را برعهده‌ دارند. آن‌ها مهارت خود در تحلیل آماری و مدل‌سازی یادگیری ماشینی را در جهت پیش‌بینی و پاسخ به سوالات مهم بنگاه‌های اقتصادی به‌کار می‌برند. دانشمندان می‌توانند در مراکز تحقیقاتی یا دانشگاه‌ها کار کنند. آن‌ها در زمینه‌ی تحقیقات مهارت دارند و برای ساده‌سازی کارشان از کدنویسی بهره می‌گیرند.

مدیران پایگاه داده نیز وظایف متفاوتی را بر دوش دارند. آن‌ها عمدتا مسئول گردآوری مقادیر زیادی اطلاعات و تأمین، سازماندهی و تحلیل آن هستند. اگر به آمار و تجزیه و تحلیل داده علاقمند هستید، می‌توانید در این شغل خوش بدرخشید. یک متخصص دیتابیس وظایف دیگری نیز بر عهده دارد؛ از جمله سازماندهی و نگه‌داری داده‌هایی مثل اطلاعات مالی، اطلاعات مشتریان، اطلاعات انبار و کلیه‌ی اطلاعاتی که ارزش حفظ و طبقه‌بندی را دارند. این متخصصان دارای تخصص و دانش بالایی در کار با نرم‌افزارهای ساخت و توسعه‌ی بانک‌های اطلاعاتی مثل اوراکل، SQL و اکسس هستند.

با افزایش روزافزون کاربران گوشی‌های هوشمند، تقاضا برای برنامه‌های جدید و هیجان‌انگیز موبایل نیز بالا رفته است. توسعه‌ی برنامه‌های موبایل به‌سرعت تبدیل به یکی از پرطرفدارترین زمینه‌های برنامه‌نویسی می‌شود. برنامه‌نویسان تلفن همراه فرصت‌های بسیار زیادی نیز در زمینه فریلنسینگ دارند.

آنچه در بالا خواندید، تنها اشاره‌ای گذرا به برخی از رایج‌ترین مشاغل برنامه‌نویسی بود. اگر هیچ‌کدام از این حوزه‌ها مورد اقبال‌تان نبود، تحقیقات بیشتری انجام دهید و تخصص‌های دیگر در زمینه‌ی برنامه‌نویسی را نیز بررسی کنید. پیشرفت فزاینده‌ی فناوری موجب شده تا هر روزه عناوین و نقش‌های جدید شغلی به‌وجود بیایند، بنابراین لازم است که آخرین اخبار و روندهای صنعت را دنبال کنید و با شبکه‌ای از برنامه‌نویسان همکاری کنید تا از فرصت‌های تازه غافل نشوید.

هنگامی که زمینه‌ی تخصصی خود در برنامه‌نویسی را انتخاب کردید، باید به زبان‌هایی که مربوط‌به آن زمینه هستند تسلط پیدا کنید. به‌عنوان مثال، یک مدیر پایگاه داده باید به SQL اشراف داشته باشد، فرانت‌کارها نیز باید در زمینه‌ی CSS و جاوا اسکریپت متخصص باشند و اگر قصد دارید که برای گوشی‌های هوشمند برنامه بسازید، باید به زبان Java یا Swift مسلط باشید.

پایتون یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی متنوع و گسترده در دنیای هیجان‌انگیز برنامه‌نویسی است. پایتون یک انتخاب عالی برای افرادی است که مایل به کار در علوم داده، توسعه نرم‌افزار یا تقریبا هر زمینه‌ی دیگر از برنامه‌نویسی هستند. پایتون در تعدادی از فناوری‌های نوظهور مانند یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی نیز کاربرد دارد. پایتون بستری بسیار امن بوده و به همین سبب مورد استفاده‌ی سایت‌ها و سرویس‌هایی نظیر یوتیوب و دراپ‌باکس قرار گرفته است. سادگی و آسانی یادگیری این زبان و ارزش بالای آموز آن، پایتون را به یک زبان برنامه‌نویسی محبوب تبدیل کرده است.

اگر قصد دارید که به‌عنوان یک فرانت‌اند کار کنید، در این‌صورت یادگیری HTML و CSS ضروری خواهد بود. اگرچه آن‌ها دو زبان مجزا هستند، اما عموما برای ایجاد صفحات وب جذاب و هوشمندانه از هر دوی این زبان‌ها درکنار یک‌دیگر استفاده می‌شود. در یک جمله‌ی ساده می‌توانیم بگوییم که CSS آمده تا دنیای وب و صفحات وب را برای ما زیباتر کند. و این کار را با کمک و یاری HTML انجام می‌دهد.

جاوا اسکریپت یک زبان برنامه‌نویسی چند منظوره است که کاربردهای متعددی دارد. جاوااسکریپت زبانی قانونمند و با ساختاری استاندارد است که به‌لحاظ کارایی و استفاده از پرامتیازترین زبان‌های برنامه‌نویسی در سراسر دنیا است. این زبان ارزش یادگیری بسیار بالایی داشته و نقطه‌ی شروع خوبی برای ورود به دنیای برنامه‌نویسی است. این زبان در طراحی وب‌سایت‌های تعاملی، طراحی فرانت، طراحی اپلیکیشن‌های موبایل، توسعه‌ی بازی و حتی در علم رباتیک استفاده می‌شود!

جاوا به‌عنوان یکی از متنوع‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی در جهان شناخته می‌شود. جاوا ارزش یادگیری بسیار بالایی دارد، هرچند که یادگیری آن دشوارهای خود را دارد. بهره‌مندی این زبان از ماشین مجازی موجب می‌شود تا جاوا با هر پلتفرمی سازگار باشد و انتخابی مطمئن برای توسعه‌دهنده‌های بک‌اند، برنامه‌نویسان اپلکیشن‌های اندرویدی و مدیران داده باشد.

پی‌اچ‌پی یکی از زبان‌های محبوب برنامه‌نویسی است که با هدف طراحی صفحات پویای وب توسعه داده شده است. متن باز و رایگان بودن این زبان، پشتیبانی خوب و فریمورک‌های قدرتمندی مثل لاراول، موجب محبوبیت فراوان این زبان شده است. عمده سایت‌های ایرانی محبوب از زبان برنامه‌نویسی پی‌اچ‌پی استفاده می‌کنند و لذا یادگیری و تسلط بر این زبان می‌تواند آینده‌ی شغلی خوبی را برای‌تان رقم بزند.

سوئیفت یکی دیگر از  زبان‌های برنامه‌نویسی است که توسط اپل و به منظور توسعه‌ی برنامه‌های متکی بر سیستم‌عامل انحصاری شرکت اپل نظیر IOS و MacOS ارائه شده است. این زبان با هدف تسهیل برنامه‌نویسی و افزایش سطح امنیت آن و جلوگیری از خطاهای برنامه‌نویسی، توسط اپل توسعه داده شده است و اجازه می‌دهد تا مبتدیان هم بتوانند با استفاده از آن اقدام به طراحی اپلیکیشن‌های iOS کنند.

سالیدیتی احتمالا ناشناخته‌ترین زبان برنامه‌نویسی در این فهرست است. سالیدیتی یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا است که برای کار با فناوری جدید بلاک‌ و توسعه‌ی قراردادهای هوشمند روی بلاک‌چین اتریوم طراحی شده است. ظهور ارزهای رمزنگاری‌شده و فناوری بلاک‌چین باعث افزایش تقاضا برای جذب توسعه‌دهندگان سالیدیتی شده است.

آخرین زبان در فهرست ما، روبی است. اولین‌بار مهندسان ژاپنی این زبان را برای ساخت بازی‌ها توسعه دادند. این زبان که از جمله کارآمدترین زبان‌ها برای توسعه‌ی وب‌اپلیکیشن‌ها و وب‌سرویس‌ها و بازی‌ها شناخته می‌شود، به آسانی قابل یادگیری است؛ هرچند که در مقایسه با سایر زبان‌های برنامه‌نویسی در حوزه‌ی توسعه‌ی وب چندان وسیع نیست و فرصت‌های شغلی کمتری هم دارد. ماهیت روبی شبیه پایتون است و برای طراحی شبکه‌های اجتماعی و بسترهای تجارت الکترونیک نیز کارایی دارد.

حالا که قصد دارید به یک برنامه‌نویس تبدیل شوید، کافی است این راز را به ذهن‌تان بسپارید:

شما باید تمرین کنید! شما باید زیاد تمرین کنید‍!

امروزه بسیاری از شرکت‌ها بدون توجه به مدرک تحصیلی‌تان، نمونه کارهایی از شما مطالبه می‌کنند تا میزان مهارت‌تان را مشخص کنند. هر چند داشتن مدرک تا حدودی موجب اعتبار بیشتر برای‌تان می‌شود، اما در دست داشتن نمونه کارهای عالی و قابل قبول کلید استخدام شما توسط کارفرمایان خواهد بود. در حال حاضر وب‌سایت‌های آموزشی متعددی در زمینه‌ی برنامه‌نویسی وجود دارد که w3schools.com و bloc.ioc ساده‌ترین و کامل‌ترین آن است. به‌علاوه کتاب‌های خودآموز متعددی هم وجود دارد که در صورت به‌روز بودن و آموزش کارگاهی می‌تواند کمک فراوانی به پیشرفت‌تان کند. اما شاید یکی از بهترین روش‌های یادگیری اصولی برنامه‌نویسی، کارآموزی در شرکت‌ها و یادگیری مبانی برنامه‌نویسی از زبان حرفه‌ای‌های این رشته است.

حالا شما شناخت مناسبی از رشته‌ی خود دارید. تخصص‌تان در زمینه‌ی برنامه‌نویسی را انتخاب کرده‌اید، مهارت‌ها و زبان‌های برنامه‌نویسی مرتبط با آن حوزه را کسب کرده‌اید و شروع به تمرین کدنویسی کرده اید. حالا کافی است مجموعه‌ای از نمونه کارهایتان را برای کارفرمایان ارسال کنید و منتظر پاسخ‌شان بمانید. البته یکی از مزایای بزرگ برنامه‌نویسی این است که اگر حتی به استخدام جایی هم درنیایید، می‌توانید شخصا از آن پول در بیاورید و به‌صورت فریلنسری کار کنید.

روشن است که برنامه‌نویسی زمینه‌ای به سرعت در حال توسعه است. شاید امروز مهارت‌های زیادی در این حرفه داشته باشید، اما مهارت‌های امروزتان پاسخگوی نیازهای فردا نخواهد بود. بنابراین باید مهارت‌ها و زبان‌های جدید را یاد بگیرید. اولین برنامه‌ای که بیشتر برنامه‌نویسان به نوشتن‌‌اش پرداختند، برنامه‌ی «سلام جهان» (Hello world) بوده است که تنها یک پیغام کوتاه روی نمایشگر نمایش می‌دهد. آن‌ها با تمرین و یادگیری مستمر توانسته‌اند پایه‌گذار برنامه‌های پیچیده و پرکاربرد کنونی شوند.

به کمک آزمون تیپ‌نمای شخصیت مایرزـ بریگز (MBTI)، می‌توان نوع و فراوانی تیپ شخصیتی خبرنگاران را مورد کنکاش قرار داد. تیپ های شخصیتی MBTI توسط ایزابل مایرز و کاترین بریگز برای دسته‌بندی افراد براساس نحوه‌ی رفتار و فکر کردن آن‌ها ساخته شد، که به ۱۶ دسته تقسیم می‌شوند. هر تیپ شخصیتی توسط ۴ حرف (مانند INTJ و ESTJ ) کدگذاری می‌شود که هر حرف نشان‌دهنده‌ی بُعدی خاص از شخصیت است.

براساس تحقیقات جهانی از برنامه‌نویسان، در بررسی ویژگی‌های شخصیتی کدنویس‌ها براساس تیپ‌نمای مایرز ـ بریگز، ۴ محور ویژگی شخصیتی برون‌گرایی- درون‌گرایی، حسی- شهودی، تفکری- احساسی و ادراک‌کننده- قضاوت‌کننده سنجیده می‌شود.

در آیتم برون‌گرایی- درون‌گرایی (اینکه افراد انرژی‌شان را از کجا می‌گیرند و آن را به کجا هدایت می‌کنند؛ دنیای بیرونی یا درونی؟)، برنامه‌نویسان عمدتا و درمجموع، درون‌گرا هستند. در آیتم حسی- شهودی (به‌این معنا که ما معمولا چه نوع اطّلاعاتی را متوجه می‌‏شویم) نیز برنامه‌نویسان بیشتر شهودی هستند و کسب اطلاعات آنان ازطریق شم ‌آنان و نه حواس پنجگانه صورت می‌گیرد. در بعد تفکری- احساسی، برنامه‌نویس‌ها بیشتر تفکری هستند؛ یعنی براساس تفکر تصمیم می‌گیرند. به‌علاوه بیشتر برنامه‌نویس‌ها قضاوت‌کننده هستند؛ یعنی معمولا سازماندهی‌شده، ساختارمند و منظم هستند.

میزان درآمد برنامه‌نویس‌ها به عوامل متعددی از جمله سابقه‌ی کار، تجربه، پست سازمانی پیشین، میزان تخصص و تسلط بر زبان برنامه‌نویسی و نیز محل کار برنامه‌نویس بستگی دارد. روی‌هم‌رفته توسعه‌دهندگان وب و برنامه‌نویسان کامیپوتر در میان پردرآمدترین مشاغل جهان به‌شمار می‌روند. متوسط درآمد سالانه‌ی برنامه‌نویسان در سال ۲۰۱۸ و مطابق داده‌های سامانه حقوق و دستمزد PAyScale معادل ۶۱.۸۳۳ دلار است:

متوسطی پرداخت سالانه‌ی شرکت‌های مشهور به برنامه‌نویسان نیز به قرار زیر است:

بازار کار برنامه‌نویسی این روزها در ایران نیز حسابی داغ است و سازمان‌های داخلی تلاش می‌کنند تا برنامه‌نویس‌های برتر را به خود جذب کنند. در این بین تعداد زیادی از برنامه‌نویسانی که قصد تغییر شغل دارند، تخمین درستی از حقوق منصفانه خود در این بازار ندارند و نمی‌دانند باید چه عددی را به‌عنوان حقوق درخواستی خود ذکر کنند. بر همین اساس جاب ویژن تصمیم گرفت تا یک نظرسنجی سراسری و بزرگ را برای محاسبه‌ی میانگین دستمزدها در این حوزه برگزار کند و براساس داده‌های واقعی، گزارش تحلیلی و جامعی از سطح حقوق و مزایای برنامه‌نویسان منتشر کند.

در این نظر سنجی، ۱۳۰۷ نفر شرکت داشته‌اند که نتایج آن در زیر قابل مشاهده است.

آموزش برنامه‌نویسی در سطوح مختلفی از کلاسهای آموزشی آنلاین گرفته تا تحصیلات دانشگاهی انجام می‌شود. با این وجود، کارفرمایان بیشتر به میزان دانش و تجربه‌ی فرد در زبان‌های برنامه‌نویسی توجه دارند تا مدارک تحصیلی. هرچند که قدیمی‌ترها همواره مدرک دانشگاهی را به‌عنوان بهترین مسیر دستیابی به شغلی پردرآمد و آینده‌دار در نظر می‌گرفتند. اما بسیاری از توسعه‌دهندگان نام‌آور هرگز مدرکی از دانشگاه نگرفته‌اند یا حتی در مقطعی ترک تحصیل کرده‌اند. طبق گزارشی که در سال ۲۰۱۶ منتشر شده است، بیش از نیمی از برنامه‌نویسان فعال مدرکی در حوزه‌ی علوم رایانه‌ای ندارند. کسانی که به برنامه‌نویسی به‌عنوان حرفه‌ی آینده‌ی خود نگاه می‌کنند، می‌کوشند تا به‌صورت خودآموز به یادگیری تازه‌ترین مباحث روز دنیای برنامه‌نویسی بپردازند. بااین‌حال، مبحث برنامه‌نویسی در سطوح مختلفی در مراکز آموزشی دولتی، خصوصی و مجازی ارائه می‌شود. در مجموع فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم کامپیوتر، مهندسی نرم‌افزار، مهندسی فناوری اطلاعات یا کارشناسی ارشد در یکی از گرایش‌های ارشد مهندسی کامپیوتر و گرایش‌های ارشد مهندسی فناوری اطلاعات، به ظاهر آمادگی بیشتری برای ورود به این شغل دارند.

بااین‌حال، طبق آمار نظرسنجی مراکزی چون StackOverflow (معتبرترین وب‌سایت پرسش و پاسخ برنامه‌نویسان) نیز بیشترین درصد برنامه‌نویسان دارای مدرک لیسانس بودند و ۱۲ درصد هم محصل یا دانشجو بودند. جالب است بدانید که نیمی از برنامه‌نویسان شرکت‌کننده در  این نظرسنجی، مدرک دانشگاهی مرتبط با رشته کامپیوتر نداشتند.

در سال‌های گذشته علاقمندان به تحصیل در زمینه علوم کامپیوتر در رشته‌ای با عنوان کامپیوتر در هنرستان‌ها مشغول به تحصیل می‌شدند که با تغییر نظام آموزشی از سال ۹۵، این رشته با عنوان جدید شبکه و نرم‌افزار رایانه به هنرجویان ارائه شد. به‌طور کلی رشته‌های هنرستان در ایران در چهار زمینه‌ی اصلی صنعت، کشاورزی، هنر وخدمات ارائه می‌شود که رشته‌ی شبکه و نرم‌افزار رایانه در دسته‌ی صنعت قرار می‌گیرد. مهم‌ترین درس برای این رشته در سه ساله اول متوسطه، درس کار و فناوری است. هنرجویان طی این دوره مباحث متعددی از جمله ریاضیات، زبان انگلیسی، نصب و راه‌اندازی سیستم‌های رایانه‌ای، تولید محتوای الکترونیک، دانش فنی پایه، توسعه برنامه‌سازی و پایگاه داده، پیاده‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی و طراحی وب، تجارت الکترونیک و امنیت شبکه را فرا می‌گیرند.

دانش‌آموختگان هنرستان، کاردانش و فنی حرفه‌ای که پیش‌دانشگاهی را نگذرانده‌اند، برای ورود به دانشگاه ابتدا وارد مقطع کاردانی می‌شوند و سپس در صورت تمایل تحصیلات‌شان را در مقاطع بالاتر ادامه می‌دهند. بااین‌وجود دانش‌آموزانی که مقطع پیش‌دانشگاهی را گذرانده باشند نیز می‌توانند کاردانی کامپیوتر را انتخاب کنند. هدف این دوره، تربیت برنامه نویسانی است که در زمینه‌های مختلف برنامه‌نویسی جهت راه‌اندازی و استفاده سیستم‌های سخت‌افزاری جدید یا موجود فعالیت کنند. دانش‌آموختگان این دوره می‌توانند به‌صورت فردی یا در قالب گروهی نسبت به برنامه‌نویسی و تولید نرم‌افزارهای مختلف برای شرکت‌های خصوصی، سازمان‌های دولتی و سایر کارفرمایان اقدام کنند. کاردانی کامپیوتر در تمام دانشگاه‌های شبانه و روزانه، آزاد، غیرانتفاعی، علمی کاربردی و فنی حرفه‌ای پذیرش دانشجو دارد. درصورتی‌که شما نیز داوطلب کاردانی کامپیوتر هستید، می‌توانید در زمان ثبت‌نام دانشگاه دفترچه راهنما را از سایت سازمان سنجش یا سایت دانشگاه آزاد (برای ثبت‌نام بدون کنکور آزاد) دریافت و نسبت به ثبت‌نام اقدام کنید. مدت مجاز تحصیل در مقطع کاردانی تا دو سال‌ونیم است، اما معمولاً دانشجویان می‌توانند طی دو سال آن را به پایان برسانند.

دانشجویان کاردانی کامپیوتر باید بین ۶۸ تا ۷۳ واحد درسی را بگذرانند.

گرایش‌های رشته‌ی کامپیوتر در مقطع کارشناسی دارای دو گرایش سخت‌افزار و نرم‌افزار است که دانشجو می‌تواند باتوجه‌به علاقه نسبت به انتخاب هر کدام اقدام کند. دانشجو در طول مدت تحصیل رشته کارشناسی نرم‌افزار با انواع برنامه‌ها و نحوه‌ی کار کردن با آن‌ها آشنا می‌شود و علاوه‌بر آن اصول برنامه‌نویسی که یکی از مهم‌ترین مباحث رشته‌ی کامپیوتر محسوب می‌شود را آموزش می‌بینید.

گرایش‌های رشته کامپیوتر در مقطع کارشناسی ارشد دارای چهار گرایش نرم‌افزار، معماری کامپیوتر، هوش مصنوعی و الگوریتم و محاسبات است.

در دنیای مجازی، وب‌سایت‌هایی وجود دارد که به شما کمک می‌کند از صفر بتوانید برنامه‌نویسی را یاد بگیرید. استفاده‌ی صحیح از این وب‌سایت‌ها مستلزم تسلط نسبی به زبان انگلیسی (برای سایت‌های خارجی)، حوصله و علاقه فراوان، اختصاص زمان کافی و برنامه‌ریزی دقیق است. 

در ادامه، تعدادی از منابع فارسی و انگلیسی آنلاین برای یادگیری برنامه‌نویسی را  مشاهده می‌کنید:

• وب‌سایت انگلیسی coursera
•  w3schools.com (بهترین و کامل‌ترین و ساده‌ترین سایت آموزش برنامه‌نویسی با امکان تمرین و تست)
• bloc.io (وب‌سایتی برای آموزش آنلاین برنامه‌نویسی)
• continuinged.uml.edu (وب‌سایتی برای آموزش آنلاین برنامه‌نویسی با ارائه مدرک)
• codeavengers.com (بستر آنلاین و رایگان برای شروع آموزش برنامه‌نویسی)
• html.ir (وب‌سایتی برای اموزش ساده و قدم به قدم html از صفر)
• lynda.com  
• وب‌سایت انگلیسی Code Academy
• وب‌سایت انگلیسی udemy
• وب‌سایت انگلیسی tutorialspoint
• وب‌سایت w3schools
• وب‌سایت انگلیسی udacity

و وب‌سایت‌های فارسی:

•  زومیت
•  فرانش
• فرادرس
• مکتب خونه
• کد فرند
• سکان آکادم