مریخ‌نورد کیوریاسیتی حجم بالایی از متان را روی مریخ شناسایی کرد

هفته‌ی گذشته، مریخ‌نورد کیوریاسیتی توانست بیشترین حجم متان را در طول ماموریت ۷ ساله‌اش در سیاره‌ی سرخ شناسایی کند. ابزار طیف‌سنج لیزری این مریخ‌نورد موفق به ثبت توده‌ای از متان با حجم ۲۱ بخش در میلیون واحد (ppbv) در دهانه‌ی گیل شد. کیوریاسیتی از سال ۲۰۱۲ در حال بررسی این منطقه است. به‌طور کلی میانگین متان موجود در مریخ به ۱۰ ppbv می‌رسد؛ بنابراین ناسا برای پی بردن به منشاء این تراکم، به مشاهدات بیشتری نیاز دارد.

اهمیت این کشف از اکتشافات گذشته‌ی این مریخ‌نورد بیشتر است؛ زیرا میزان متان کشف‌شده سه برابر بیشتر از اکتشافات قبلی است و گمان می‌رود بخشی از این گاز، منبع بیولوژیکی داشته باشد؛ بنابراین ردیابی منبع متان مریخ می‌تواند راهی برای یافتن پاسخ این پرسش باشد که آیا میکروب‌ها در شرایط سخت سیاره‌ی سرخ زندگی می‌کنند یا خیر.

• تأیید وجود متان روی مریخ؛ آیا سیاره سرخ میزبان حیات است؟
• وضعیت کنونی حیات در مریخ چگونه است؟

متان، مولکول مهمی برای حیات میکروبی روی زمین است و کشف آن روی یک سیاره‌ی دیگر می‌تواند به این معنی باشد که میکروب‌ها منشأ انتشار این گاز هستند. البته هنوز برای هیجان‌زدگی زود است؛ زیرا میکروب‌ها تنها منبع احتمالی متان نیستند. به‌گفته‌ی پاول ماهافی، دانشمند مریخ در مرکز هوافضای گودارد ناسا:

باتوجه‌به ارزیابی‌های فعلی، نمی‌توان گفت منبع متان زمین‌شناسی یا زیست‌شناسی و حتی حیات مدرن یا کهن باشد.

دانشمندان در گذشته و طی مأموریت‌های وایکینگ در دهه‌ی ۱۹۷۰ علائمی از وجود متان را روی سطح مریخ کشف کردند؛ بنابراین شناسایی متان بیشتر لزوما به‌معنی یافتن حیات نیست. باتوجه‌به اینکه کیوریاسیتی و کاوشگرهای دیگر مجهز به آشکارسازهای متان هستند، به نظر می‌رسد سطح متان همیشه در نوسان بوده و مانند یک روح خبیث مرتب ظاهر و سپس ناپدید شده است.

توماس زوربوخن، معاون مأموریت‌های علمی ناسا در توییتر خود نسبت به پیش‌داوری و نتیجه‌گیری مستقیم هشدار داده و معتقد است متان می‌تواند منبع زمین‌شناختی هم داشته باشد. اینجا روی زمین، ما حجم نسبتا بالایی از متان را دراختیار داریم (نزدیک به ۱۸۰۰ ppbv در جو در سال ۲۰۱۱) که از این بین، ۹۰ تا ۹۵ درصد توسط موجودات زنده یا مرده تولید شده است.

اما با بررسی نقاط دیگر منظومه‌ی شمسی، می‌توان نتیجه گرفت که فعالیت‌های زمین‌شناختی هم می‌توانند منجر به تولید متان شوند. در غول‌های گازی مانند زحل، مشتری، اورانوس و نپتون، بخش زیادی از متان ازطریق واکنش‌های شیمیایی تولید می‌شود. پلوتو از یخ‌ متان برخوردار است و قمر تایتان زحل دارای دریاچه‌هایی از متان مایع است. درنتیجه این ترکیب در منظومه‌ی شمسی کمیاب نیست؛ اما متان زمین، فرآورده‌ی فرآیندهای بیولوژیکی است.

هنوز ایده‌های متعددی در رابطه با توصیف مکانیزم‌های بیولوژیکی و غیربیولوژیکی وجود دارد و هنوز مشخص نیست سرچشمه‌ی متان، حیات فرازمینی باشد.

اکنون کیوریاسیتی پس از شناسایی این حجم گسترده از متان، باید وظایف بیشتری انجام دهد. به نقل از ناسا، توده‌های غیرمعمول متان قبلا هم روی مریخ مشاهده شده‌اند اما هنوز نمی‌توان با اطمینان گفت که این توده‌ها تا چه مدت دوام می‌آورند یا دلیل ایجاد آن‌ها چیست. با آزمایش‌های بیشتر می‌توان به نتایج بیشتری در این مورد رسید.

بااین‌حال به‌گفته‌ی این سازمان، کیوریاسیتی ابزار دقیقی برای تعیین سرچشمه‌ی دقیق متان ندارد. همیشه لازم است قبل از اثبات یافته‌ها به تکرار جستجوها و یافته‌ها پرداخت. شاید بتوان نسبت به احتمال وجود حیات مریخی هیجان‌زده شد اما قبل از تأیید هر نوع دوست مریخی باید وجود آن را اثبات کرد.

حتی اگر کیوریاسیتی موفق به کشف توده‌ی دیگری از متان نشود، دانشمندان ناسا با این کشف به اطلاعات جدیدی در مورد جریان‌های گازی گذرا در دهانه‌ی گیل دست یافته‌اند. صرف‌نظر از اینکه منبع متان مریخی بیولوژیک یا زمین‌شناختی باشد، شناسایی منشاء انتشار این گاز می‌تواند شناخت ما نسبت به سیاره‌ی سرخ را افزایش دهد.