مهم‌ترین جنبه‌های شخصیت فردی در مصاحبه‌های استخدامی

مصاحبه‌ی استخدامی در غالب شرکت‌های حرفه‌ای، تأثیر بسیار زیادی بر آینده‌ی شغلی فرد می‌گذارد. حتی اگر رزومه‌ی افراد مملو از تجربه‌های مهم کاری باشد، چند ساعت یا چند دقیقه مصاحبه تأثیر مهم‌تری روی تصمیم‌گیری نهایی کارفرما خواهد گذاشت. درواقع، همین زمان به‌ظاهر بی‌اهمیت کوتاه می‌تواند استخدام شدن یا نشدن متقاضی را تعیین کند. درنتیجه، متمایزبودن در جلسه‌ی مذکور اهمیت فراوانی برای نیروی انسانی دارد.

دراین‌میان، آشنایی با آنچه کارشناس استخدامی در نظر دارد (اهداف او از سؤال‌ها)، برای متقاضی اهمیت پیدا می‌کند. ذهن‌آگاهی درباره‌ی سؤال‌ها و آمادگی برای پاسخ‌دادن، یکی از رویکردهای مناسب متقاضیان خواهد بود که بخت استخدام را افزایش می‌دهد. درادامه‌ی این مطلب زومیت، چند نمونه از موارد پرتکرار در مصاحبه‌های استخدامی و روش‌هایی برای پاسخ‌گویی مناسب به آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

افراد با نگاه‌کردن به رزومه، متوجه احساس همکاری با شما نخواهند شد. درحقیقت، نحوه‌ی تعامل و ارتباطات کاری هیچ‌گاه در رزومه مشخص نمی‌شود. همچنین، متقاضی تمایل دارد خود را همکاری باارزش و فردی معرفی کند که ارتباط و همکاری با او جذاب خواهد بود؛ درنتیجه، سهم عمده‌ای از رویکردها و اطلاعات مؤثر در استخدام اجتماعی هستند. البته، قطعا دانش و تخصص در حوزه‌ی فعالیت اهمیت دارد؛ اما درنهایت، باید تلاش کنیم ازلحاظ ارتباط و همکاری خود را فردی مناسب تیم نشان دهیم.

یکی از اشتباه‌های رایج متقاضیان استخدام، شرکت در مصاحبه‌ی شبیه به آزمون است. درواقع، آن‌ها مصاحبه را مانند امتحانی می‌بینند که یا باید بدون اشکال یا در حد قبولی اولیه بگذرانند. ایراد اصلی چنین تصوری، جایی خود را نشان می‌دهد که فرد سؤال‌کننده را مانند استاد و آموزگار می‌بینید؛ درنتیجه، سؤال‌های او را نوعی پرسشنامه‌ی صرفا تخصصی تصور می‌کنید که فقط به پاسخ‌های صحیح نیاز دارد. 

درنتیجه‌ی تصور بالا، متقاضی تلاش می‌کند هرچه‌بیشتر خود را تبلیغ کند. البته، چنین تلاشی عموما به‌صورت ناخودآگاه انجام می‌شود؛ ولی به‌هرحال فرد بهترین پاسخ‌ها را در ذهن خود آماده می‌کند. پاسخ‌هایی که طبق تصور خودش، خوشایند کارشناس مصاحبه خواهند بود.

یکی دیگر از مزایای تغییر رویکرد به تلاش برای همکاری، افزایش هماهنگی مغز متقاضی و مصاحبه‌کننده خواهد بود. چنین اتفاقی عموما در مکالمه‌های عادی یا آشنایی‌های فردی رخ می‌دهد. در مکالمه‌های عادی، افراد به‌سرعت صحبت و تلاش می‌کنند اطلاعات را در روندی زمان‌بندی‌شده منتقل کنند. مغز هر فرد در پاسخ به اطلاعات دریافت‌شده، درکی از صحبت‌ها پیدا و لغات و لحن صدا و حتی سبک دستورزبانی جملات بعدی را پیش‌بینی می‌کند. در مکالمه‌ی مثبت، همان ساختارها را طرفین تکرار و کپی می‌کنند و درنهایت، مغزها باهم هماهنگ می‌شوند.

اگر در ارتباط با مصاحبه‌کننده رویکردی شبیه به دوست داشته باشید، او هم به‌مرور رویکرد مشابه دوستانه را پی می‌گیرد. در چنین روشی، با لبخند، زبان بدن صمیمانه، صحبت‌کردن دوستانه و ارسال انرژی مثبت، ارتباط چشمی و اشتیاق، هماهنگی مغزی با مخاطب را شروع می‌کنید. درنهایت با ایجاد مکالمه‌ی دوستانه، کارشناس مصاحبه به‌احتمال زیاد متقاضی را فردی مناسب گروه و فرهنگ سازمانی خود می‌بیند.

وقتی به مصاحبه‌ی استخدامی دعوت می‌شوید؛ یعنی مهارت‌های اصلی برای فعالیت در شغل مدنظر را دارید. گفتنی است امروزه، توانایی یادگیری و افزایش‌ مهارت‌ها اهمیت زیادی برای کارفرمایان دارد و قطعا در مسیر کاری، به یادگیری مهارت‌های جدید نیاز خواهید داشت. در اینجا، نشان‌دادن تمایل برای یادگیری اهمیت بسیار زیادی پیدا می‌کند. درواقع، تنها ذکر تمایل در رزومه کافی نیست و متقاضی باید درک کند آماده‌ی افزایش مهارت‌های خود هستید.

کارشناسان مصاحبه برای درک تمایل فرد به یادگیری، احتمالا سؤال را در لحنی غیرمستقیم مطرح می‌کنند. درواقع، شاید متوجه منظور اصلی آن‌ها، یعنی یادگیری نشوید. البته شاید منظور را درک کنید؛ اما روشی برای پاسخ مناسب نداشته باشید. به‌هرحال در چنین شرایطی، نمی‌توان به بخت‌واقبال متکی شد یا پاسخ‌هایی با چاشنی دروغ ارائه کرد. متخصص استخدام قطعا پاسخ‌هایی با چاشنی دروغ زیاد می‌شنود و در تشخیص آن‌ها استاد است.

مصاحبه‌کننده‌ی حرفه‌ای به متقاضی‌ای تمایل دارد که انگیزه‌ی توسعه‌ی فردی را نشان دهد. همچنین، متقاضی ابتدا باید نشان دهد در چه مواردی اطلاعات ندارد. درحقیقت، باید حفاظ امنیتی دانای کل خود را پایین بیاورد و پس از نشان‌دادن نقاط جهل مهارتی، به‌دنبال اطلاعات بیشتر از مخاطب باشد.

درنتیجه‌ی توضیحات مذکور، هرگاه با سؤال‌هایی مبهم روبه‌رو شدید، به‌دنبال شفاف‌سازی باشید. سؤال مبهم را با ظاهری متفاوت مطرح کنید یا تفسیرهای مدنظر خود از سؤال را به مصاحبه‌کننده بگویید. حتی اگر پس از توصیف‌های مجدد متوجه منظور سؤال نشدید، بازهم راه‌حل در پیش دارید. به کارشناس بگویید قبلا با چنین مسئله یا مشکلی مواجه نشده‌اید.

برخی از سؤال‌های مبهم نیازمند شناسایی سناریویی از محیط کار هستند. در چنین وضعیتی، از مصاحبه‌کننده بپرسید آیا باید روش حل مسئله‌ی خود را در سناریو مذکور توضیح دهید یا او روش حل مسئله در سازمان را شرح خواهد داد (یا هر دو). به‌هرحال، هدف نهایی این است که نحوه‌ی روبه‌روشدن با مشکلات را خودتان شرح و نشان دهید که در همه‌ی شرایط از یادگیری استقبال می‌کنید.

یکی از روش‌های کاربردی دیگر برای نشان‌دادن تمایل به یادگیری، سؤال‌کردن از فرصت‌های ادامه‌ی تحصیل یا دوره‌های آموزشی است. آیا دوره‌های آموزشی داخلی و سمینارهای مهارتی در شرکت برگزار می‌شود؟ آیا مربیان آموزشی یا هرگونه تسهیلات دیگر برای افزایش مهارت کاربران دارند؟ پرسش درباره‌ی امکانات و منابع مذکور بیش از همه نشان می‌دهد که به‌دنبال فرصت‌های آموزشی هستید.

مصاحبه‌کنندگان عموما به‌دنبال افرادی هستند که کارها را به‌صورت خودکار انجام دهند یا شروع‌کننده‌ی کاری باشند. بهترین راه برای نشان‌دادن چنین روحیه‌ای، آماده‌بودن کامل در مصاحبه است. به‌ بیان‌ دیگر، باید شناخت مناسبی از شرکت مقصد و فعالیت‌های آن داشته باشید. تاریخچه و توانایی‌ها و ضعف‌ها همگی اهمیت دارند. اگر با کارمندان کنونی یا سابق شرکت مذکور ارتباط دارید، اطلاعات مدنظر را ازطریق آن‌ها کسب کنید.

برخی از سؤال‌های مصاحبه‌ای عموما تکراری هستند؛ درنتیجه، می‌توان با مطالعه‌ی مطالب مرتبط، برای آن‌ها آمادگی کلی پیدا کرد. در اینجا، تهدیدی به‌صورت توهم دانایی کل ایجاد می‌شود. به‌ بیان‌ دیگر، شاید تصور کنید اطلاعات کامل و جامعی درباره‌ی مسائل دارید، درصورتی‌که این‌گونه نیست. درحقیقت، متقاضیان عموما تصور می‌کنند اطلاعات کاملی درباره‌ی زمینه‌ی کاری و ابزارها و تکنیک‌های مرتبط با تخصص خود دارند؛ اما در روز مصاحبه، توانایی ارائه‌ی پاسخ مناسب را نخواهند داشت. به‌ همین دلیل، تمرین اهمیت زیادی در فعالیت‌های پیش از مصاحبه پیدا می‌کند.

تمرین به متقاضی امکان می‌دهد کضعف‌ها و کمبود دانش خود را پیدا کند. در زمان تمرین، فرصت جبران و پرکردن خلأ‌های اطلاعاتی وجود دارد؛ درنتیجه، با تکرار برخی موارد واضح و پاسخ‌های مناسب، می‌توان در روز مصاحبه عملکردی رضایت‌بخش نشان داد.

برخی افراد تصور می‌کنند تمرین‌کردن سؤال‌ها پیش از مصاحبه، پاسخ‌های آن‌ها را تمرین‌شده و نه از روی دانایی نشان دهد. فراموش نکنید در همه‌ی مصاحبه‌ها، علاوه‌بر سؤال‌های تکراری، سؤال‌های ناگهانی و جدید هم مطرح می‌شود؛ ازاین‌رو، می‌توانید مهارت‌های پاسخ‌گویی سریع و حل مسئله‌ی خود را در آن سؤال‌ها نشان دهید. به‌علاوه، آمادگی برای مصاحبه را به‌راحتی مصاحبه‌کننده شناسایی و درک می‌کند و نشان‌دهنده‌ی پیش‌گام‌بودن شما برای انجام فعالیت‌ها خواهد بود.

با وجود تمامی راهکارهای گفته‌شده و هزاران مطلب آموزشی دیگر درباره‌ی مصاحبه‌های استخدامی، همیشه امکان ردشدن در مصاحبه‌ها وجود دارد. همه می‌دانیم مقدار آگاهی و مهارت نیز بسیاری مواقع در ردشدن بی‌تأثیر هستند. در‌صورتی‌که با چنین نتیجه‌ای مواجه شدید، از پرسیدن دلیل نهراسید. اگر ارتباط خوبی با مصاحبه‌کننده برقرار شده باشد، پرسیدن بازخورد دشوار نخواهد بود. در چنین مکالمه‌ای، به‌دنبال راه‌هایی برای بهبود مهارت‌های خود باشید. درواقع، بپرسید در چه صورتی شغل مذکور به شما می‌رسید.

درنهایت، آگاهی از قصد مصاحبه‌کنندگان در فرایندهای استخدامی، قدم مؤثری در آماده‌سازی پیش از جلسه خواهد داشت. تمام تلاش خود را به‌کار بگیرید تا درکی از نیازهای شرکت مخاطب و کارشناس پیدا کنید. موارد گفته‌شده در این مقاله، تنها مثال‌هایی از انتظارات مشترک شرکت‌ها و کارشناسان بودند. فراموش نکنید شرایط کاری و صنعت مقصد و بسیاری از عوامل دیگر، در انتظارات مصاحبه‌کننده تأثیر می‌گذارند.