محصولات کشاورزی منطقه آمازون ده‌هزار سال پیش اهلی شده‌اند
با ظهور کشاورزی در تمدن‌های اولیه، محصولات کشاورزی در چهار مکان در سرتاسر جهان اهلی شدند: برنج در چین، غلات و حبوبات در خاورمیانه، ذرت و لوبیا و کدو در آمریکای میانه و سیب‌زمینی و کینوآ در آند. به‌تازگی، گروهی بین‌المللی از پژوهشگران پنجمین منطقه‌ی اهلی‌کردن گیاهان را در جنوب‌غربی منطقه‌ی آمازون تأیید کرده‌اند که در آن مانیوک و کدو و دیگر گیاهان خوردنی در هولوسن اولیه که از حدود ده‌هزار سال پیش آغاز شد، به گیاهان باغی تبدیل شدند. پژوهشگران گزارش می‌کنند:
نتایج ما «لیانوس دموخوس» را به‌عنوان کانونی برای کشت گیاهان اولیه تأیید می‌کند و نشان می‌دهد انسان‌ها از زمان رسیدن به این منطقه، باث تغییرات شدیدی روی مناظر منطقه‌ی آمازون شدند که اثرهای ماندگاری بر تنوع زیستگاه و حفظ گونه‌ها گذاشت.
مساحت لیانوس دموخوس ساوانی تقریبا ۴۸،۷۰۰ مایل‌مربع است که در کشور بولیوی و در جنوب‌غربی منطقه‌ی آمازون قرار دارد. در این چشم‌انداز، آثاری از مزارع مرتفع، تپه‌ها، کانال‌ها و جزایر جنگلی به‌چشم می‌خورد که به نقش انسان‌ها در ایجاد آن‌ها اشاره می‌کند.
جزیره‌ی جنگلی در لیانوس دموخوس بولیوی، یکی از محوطه‌هایی است که در آن کاوش‌های باستان‌شناسی وجود مشاغل انسانی را در هولوسن اولیه و میانی نشان داده است.
پژوهشگران جزایر جنگلی واقع در ساوانا را به‌دنبال یافتن نشانه‌هایی از باغبانی اولیه بررسی کردند. خوزه کاپریلس، استادیار انسان‌شناسی دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا می‌گوید:
اساسا بخش‌های بزرگی از جزایر جنگلی را به روش سنجش از دور نقشه‌یابی کردیم. فرض ما این بود شکل منظم جزایر جنگلی منشأ انسانی دارد.
اومبرتو لومباردو، از دانشگاه برن و مسئول این مطالعه، خاطرنشان می‌کند:
درواقع، بیشتر جزایر جنگلی مدوّر مصنوعی هستند و جزایر نامنظم مصنوعی نیستند. الگوی مشخصی وجود ندارد.
خوزه کاپریلس، استادیار انسان‌شناسی در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا، حین کاوش در جزایر جنگلی سان‌پابلو
پژوهشگرانی حدود ۳۰ جزیره را مستقیما و زمینی بررسی کرده و نشان داده‌اند که بسیاری از آن‌ها ممکن است به‌عنوان محلی برای کشت گیاه استفاده شده باشند. آنان می‌گویند بیش از ۴،۷۰۰ جزیره‌ی جنگلی مصنوعی در ساوانای لیانوس دموخوس وجود دارد. کاپریلس بیان می‌کند:
شواهد باستان‌شناسی درزمینه‌ی اهلی‌کردن گیاهان، به‌‌ویژه در منطقه‌ی آمازون بسیار کم است؛ جایی که وضعیت اقلیمی بیشتر مواد آلی را از بین می‌برد. هیچ سنگی در این منطقه وجود ندارد؛ زیرا دشتی آبرفتی است و یافتن شواهدی از شکارچی‌گردآورندگان اولیه در آن دشوار است.
ناگفته نماند پژوهشگران گیاسنگ‌ها را تجزیه‌و‌تحلیل کردند. این گیاسنگ‌ها از نمونه‌های تعیین‌قدمت‌شده با رادیوکربنِ کاوش‌های باستان‌شناسی جزیره‌ی جنگلی و هسته‌های رسوبی جمع‌آوری شده بودند. گیاسنگ‌ها ذرات معدنی ریزی هستند که داخل گیاهان تشکیل می‌شوند.
شکل گیاسنگ‌های سیلیکایی بستگی به گیاهی دارد که آن‌ها در آن تشکیل می‌شوند و به باستان‌شناسان اجازه می‌دهد گیاهانی را شناسایی کنند که در جزایر جنگلی رشد می‌کردند. پژوهشگران شواهدی از مانیوک گیاه کدو و ذرت اولیه را پیدا کردند که به‌ترتیب به ۱۰،۳۵۰ و ۱۰،۲۵۰ و ۶،۸۵۰ سال پیش مربوط می‌شد. احتمالا مانیو، کدو، ذرت و دیگر غذاهای سرشار از کربوهیدرات مانند سیب‌زمینی شیرین و بادام‌زمینی بخش مهم رژیم غذایی مردم را در لیانوس دموخوس تشکیل می‌دادند که در نارماهی و گیاه‌خواران بزرگ مصرف قرار می‌شدند. لومباردو می‌گوید:
سال‌ها است که باستان‌شناسان و جغرافی‌دانان و زیست‌شناسان استدلال می‌کنند آمازون جنوب‌غربی مرکز احتمالی اهلی‌کردن گیاهان بوده است؛ زیرا بسیاری از گیاهان زراعی مهم مانند مانیوک، کدو، بادام‌زمینی و برخی از واریته‌های فلفل تند و لوبیاها ازنظر ژنتیکی به گیاهان وحشی بومی این منطقه بسیار نزدیک هستند.
اومبرتو لومباردو، از دانشگاه برن، در حال نمونه‌برداری از هسته‌های رسوبی در لیانوس دموخوس
تا زمان انجام مطالعه‌ی اخیر، دانشمندان منطقه‌ی مذکور را کاوش باستان‌شناسانه نکرده بودند؛ منطقه‌ای که ممکن است آثار اهلی‌کردن محصولات کشاورزی مهم در دوران پیشاکلمبی داشته باشد. پژوهشگران می‌گویند داده‌های آن‌ها نشان می‌دهد اولین ساکنان جنوب‌غربی آمازون، تنها شکارچی‌گردآورندگان نبوده‌اند؛ بلکه مردمان این سرزمین در دوران ﻫﻮﻟﻮﺳﻦ اولیه به کشت گیاهان مشغول بودند. شاید اولین انسان‌هایی به این منطقه رسیدند، از قبل اقتصاد مختلطی داشتند.
نظرات