احتمال ابتلا به ویروس کرونا ازطریق سطوح چقدر است؟
ترس از ابتلا به ویروس کرونا ازطریق لمس سطوح آلوده، باعث شده بسیاری از افراد در ماه‌های گذشته اطرافشان را به‌طورمستمر ضدعفونی و بسته‌های خود را بازنشده رها کنند و درباره‌ی لمس دکمه‌های آسانسور استرس داشته باشند؛ اما احتمال ابتلا به کووید ۱۹ ازطریق لمس سطح آلوده چقدر است؟
پرسش مذکور ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول کرده است؛ به‌طوری‌که باعث شد در هفته‌ی گذشته، مرکز پیشگیری و کنترل بیماری (CDC) توصیه‌‌های بهداشتی خود را به‌روزرسانی کنند. شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌های خبری هم به کاهش شدت هشدارهای CDC درباره‌ی لمس سطوح اشاره کرده‌اند. CDC برای شفاف‌سازی تماس غیرمستقیم با سطوح آلوده و ریسک ابتلا به کووید ۱۹ از این طریق، بیانیه‌ای جدید منتشر کرده است. این سازمان می‌گوید:
براساس داده‌های پژوهش‌های آزمایشگاهی روی کووید ۱۹ و اطلاعات موجود درباره‌ی بیماری‌های مشابه، ممکن است شخصی ازطریق لمس سطح یا شیء آلوده و سپس لمس دهان یا بینی یا چشم خود به ویروس کووید ۱۹ مبتلا شود؛ اما این فرایند روش اصلی گسترش ویروس نیست.
آیا بیانیه‌ی یادشده به این معنی است که با لمس دستگیره‌ی در احتمال ابتلا به ویروس افزایش می‌یابد؟ پاسخ به این پرسش ازنظر تئوری مثبت است؛ چراکه همیشه باید دستان خود را بشویید و از لمس صورت خودداری کنید. تعدادی از پژوهش‌های آنفولانزا، راینو ویروس، کرونا ویروس و دیگر میکروب‌ها نشان می‌دهند بیماری‌های عفونی ازجمله ویروس جدید کرونا می‌توانند ازطریق لمس سطوح آلوده به‌ویژه در مراکز شهر و اداره‌ها و بیمارستان‌ها منتقل شوند. ارین برومیج، ایمنی‌شناس و استاد زیست‌شناسی در دانشگاه ماساچوست دارتماوث می‌گوید:
لمس سطوحی مثل دستگیره‌های در و دکمه‌های آسانسور عامل اصلی ابتلا به کووید ۱۹ در ایالات متحده نیستند؛ اما هنوز فرضیه‌ی لمس صورت به‌قوت خود باقی است. اگر شخصی آلوده‌ای در دستان خود عطسه کند و با شما دست بدهد و سپس شما چشمان خود را لمس کنید، آلوده می‌شوید. شخصی که از لیوانی می‌نوشد و سپس شما لیوان و در مرحله‌ی بعد چشم یا دهان خود را لمس کنید، آلوده خواهید شد.
آلودگی به این روش منتقل می‌شود: شخصی آلوده در دستان خود عطسه یا سرفه می‌کند. بخشی از قطره‌های سرفه یا عطسه ممکن است روی سطحی در اطراف آن شخص پاشیده شوند یا شخص میکروب‌ها را ازطریق لمس لوله‌ی آب منتقل کند. طبق پژوهش‌ها، ویروس کرونا تا سه روز روی پلاستیک و فولاد دوام می‌آورد؛ اما در‌صورتی‌که روی سطحی بنشیند، ویروس پایدار معمولا در چند ساعت یکپارچگی خود را از دست می‌دهد.
درنتیجه، قطره‌ای که بلافاصله پس از عطسه روی سطح می‌نشیند، مسری‌تر از قطره‌ای است که چند روز از نشستن آن روی سطح گذشته است. درصورت لمس سطوح آلوده و برداشتن مقدار کافی ویروس و سپس لمس چشم یا دهان یا بینی، اگر همه‌چیز به‌خوبی پیش برود، بیمار خواهید شد.
جولیا مارکوس، همه‌گیرشناس بیماری‌های عفونی و استادیار بخش پزشکی جمعیتی در دانشکده‌ی پزشکی هاروارد معتقد است:
زنجیره‌ی طولانی از رویدادها برای آلوده‌شدن اشخاص ازطریق خواروبارفروشی‌ها، پست، ظروف بیرون‌بر و سطوح دیگر لازم هستند. گام نهایی در زنجیره، لمس چشم یا بینی یا دهان با دست آلوده است؛ بنابراین، بهترین روش برای اطمینان از شکست زنجیره شستن دست‌ها است.
عامل شیوع در بازار ونژوی چین هم می‌تواند انتقال بزاق باشد. در ژانویه، هفت کارگر در دفتری مشترک و پس از بازگشت همکارشان از ووهان بیمار شدند. این بازار تعطیل بود و مقام‌های بهداشتی تعداد بیشتری از افراد بیمار ازجمله زنان شاغل در بازار و دوستان آن‌ها را تعقیب کردند. هیچ‌کدام از آن‌ها با افراد بیمار دفتر یادشده ارتباطی نداشتند. پژوهشگران اتاق استراحت و آسانسورها را هم بررسی کردند.
پژوهش‌های دیگر از ردیاب‌های نامرئی فلوئورسنت، میکروب‌های جعلی که زیر نور سیاه می‌درخشند، برای ردیابی گسترش میکروب‌ها از روی سطوح استفاده کرده‌اند. در مجموعه‌ای از آزمایش‌ها، ۸۶ درصد کارکنان پس از لمس سطوح آلوده به اسپری میکروب جعلی آلوده شدند. وقتی پودر اسپری روی لوله‌ی دست‌شویی و در خروجی ریخته شد، درخشندگی میکروبی روی دست‌ها، صورت، تلفن و موی کارمندان دیده شد. میکروب جعلی از تلفن مشترک به سطح میز، فنجان‌های نوشیدنی، صفحات کلید، خودکارها و دستگیره‌های در رسید. دکمه‌ی ماشین کپی هم عامل آلودگی اسناد و تجهیزات کامپیوتری بود. میکروب‌های جعلی، تنها بیست دقیقه پس از رفتن به خانه روی کوله‌پشتی‌ها، کلید‌ها، کیف‌های دستی، دستگیره‌ی خانه، کلید چراغ و تجهیزات آشپزخانه نشستند.
ویروس کرونا پس از چند ساعت فرود روی سطوح، یکپارچگی خود را از دست می‌دهد
طبق ویدئو منتشرشده در اینترنت، آزمایش نور سیاه نتایج مناسبی دارد. میکروب‌های درخشان روی دستان یکی از افراد حاضر در رستوران نشستند و در انتهای غذا تمام افرادی که پشت میز آن شخص بودند، آلوده به میکروب شدند. درنتیجه، به‌همین‌دلیل دانشمندان خوردن غذا در فضای مشترک را در طول شیوع ویروس منع می‌کنند.
با اینکه آزمایش‌های مشابه نشان‌دهنده‌ی گسترش میکروب‌ها روی سطوح هستند، میکروب‌ها هم باید به مدتی طولانی زنده بمانند و حجم زیادی داشته باشند تا شخصی را بیمار کنند. یوجین ام. چودنوفسکی، استاد دانشگاه نیویورک، معتقد است سطوح واسطه‌های مؤثری برای انتقال ویروس نیستند. برای مثال، درباره‌ی آنفولانزا میلیون‌ها کپی از ویروس آنفولانزا برای آلوده‌کردن شخص ازطریق تماس سطح، به دست‌زدن به بینی لازم هستند؛ اما برای آلوده‌شدن ازطریق ورود هوا به داخل ریه‌‌ها، تنها چندهزار کپی لازم است. چودنوفسکی، فیزیک‌دان تئوری و پژوهشگر متمرکز بر آلودگی هوازی، اعتقاد دارد الگوی مشابهی برای ویروس جدید کرونا به‌چشم می‌خورد؛ اما آمار دقیق حجم موردنیاز آن هنوز مشخص نیست. او می‌افزاید:
سطوح عامل اصلی انتقال ویروس نیستند و در‌این‌زمینه حق با CDC است. سطوحی مثل دستگیره‌های در و دکمه‌های آسانسور که زیاد لمس می‌شوند درمقایسه‌با سطوحی مثل بسته‌های غذا، نقش معنادارتری در گسترش آلودگی ویروسی دارند.
درهرصورت بهترین روش برای محافظت از خود دربرابر ویروس کرونا، صرف‌نظر از اینکه انتقال سطحی یا تماس انسانی باشد، فاصله‌گذاری اجتماعی، شستن مداوم دست‌ها، لمس‌نکردن صورت و زدن ماسک است. دنیل وینتسکی، استادیار فوق‌دکتری در بخش بیماری‌های عفونی دانشگاه کلمبیا می‌گوید:
شستن دست‌ها نه‌تنها برای پیشگیری از انتقال بزاقی، بلکه برای پیشگیری از انتقال فرد‌به‌فرد هم اهمیت دارد. قطره‌های ویروس معمولا هنگام صحبت و سرفه و عطسه در دست‌ها منتشر می‌شوند و در‌صورتی‌که شخص در فاصله‌ی یک‌متری از شخص آلوده باشد، می‌توانند او را آلوده کنند.
نظرات