در سفر به سردشت از کجا دیدن کنیم؟

سردشت در جنوب استان آذربایجان غربی واقع شده است و از شهرهای مرزی به شمار می‌رود که با کردستان عراق ۱۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارد. این منطقه آب‌وهوای معتدل کوهستانی دارد و درنتیجه گرمای تابستان در آن شدید نیست و مقصدی ایدئال برای سفرهای تابستانی محسوب می‌شود.

سردشت به‌واسطه‌ی وجود جاذبه‌های طبیعی و محیطی و مناظر بکر و فوق‌العاده، در استان و حتی کشور یک محدوده جغرافیایی استثنائی به شمار می‌رود و از مهم‌ترین جاهای دیدنی آذربایجان غربی است.

سردشت در دامنه کوه «گرده سور» قرار دارد؛ درحالی‌که کوهستان‌‌های قندیل در شمال غربی آن هستند. سردشت یکی از شهرستان‌های مرزی و کردنشین استان آذربایجان غربی است که در جنوب غربی این استان و امتداد جنوبی ارومیه قرار دارد و با شمال کشور عراق و اقلیم کردستان عراق هم‌مرز است. 

مرکز این شهرستان، شهر سردشت است که از شمال با پیرانشهر (۹۰ کیلومتر)، ‌از شمال شرق با مهاباد (۱۲۰ کیلومتر)، از شرق با بوکان (۱۰۵ کیلومتر) و از جنوب شرق با بانه (۶۰ کیلومتر) در استان کردستان همسایه است.

قبل از اسلام، سردشت در ضلع شمال غربی شهر کنونی قرار داشت و دارای پنج برج و باروی محکم بود که آثار آن هنوز باقی مانده است و مدتی به‌نام «نیزه رو» نامیده می‌شد. این منطقه‌ی تاریخی و باستانی مملو از آثاری است که تاکنون شناسایی نشده و دست نخورده مانده یا به غارت رفته ‌است. جالب اینکه در نزدیکی سردشت آثار قلعه‌ای مربوط به دوره اشکانیان به‌نام «وارش قاضی آوا» وجود دارد.

برخی در زبان کردی، «سردشت» را «زرتشت» و «زرادشتر» می‌خوانند و عقیده دارند از نام زرتشت گرفته شده که بعد از حمله اعراب به ایران به سردشت تغییر کرده است. طبق روایتی دیگر، سردشت می‌تواند از دو قسمت «سر» و «دشت» تشکیل شده باشد که به‌معنی دشتی است که تا رودخانه زاب ادامه دارد.

جاذبه‌های طبیعی سردشت از کوه‌ها و دره‌ها گرفته تا دشت‌ها، چشمه‌ها، چمنزارها و مراتع، چشم‌انداز دل‌انگیزی را پیشکش نگاه گردشگران می‌کنند. این منطقه، آبشارهای فصلی، دشت‌های سرسبز زیاد و آب‌وهوای بسیار خنک و مطبوعی دارد و از همین رو، گزینه‌ای عالی برای سفرهای تابستانی به شمار می‌رود.

علاوه بر آبشار شلماش که معروف‌ترین جاذبه‌های گردشگری سردشت محسوب می‌شود، رودخانه زاب و سد سردشت، منطقه حفاظت‌شده جنگلی میرآباد، منطقه گردشگری آلان، آبشار رزگه و غیره نیز طرفداران زیادی بین گردشگران دارند که در ادامه به اختصار به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

آبشار شلماش سردشت را می‌توان یکی از شگفتی‌های طبیعت ایران دانست که شامل مجموعه‌ای از سه آبشار در فاصله‌ی ۲۰۰ متری از هم می‌شود. بخش بالایی آبشار بسیار زیبا و تماشایی است؛ اما برای مشاهده‌ی مناظر زیباتر می‌توانید حدود ۳۸۰ پله را پایین بروید تا چشم‌انداز تمام‌نمایی از این آبشار را به نظاره بنشینید. اگر چنین تصمیمی گرفتید، یک دست لباس اضافه همراه داشته باشید؛ زیرا حتما خیس خواهید شد. بهار و تابستان، بهترین زمان سفر به آبشار شلماش است که امکان بازدید از آن به‌صورت ۲۴ ساعته و رایگان وجود دارد. جنگل‌های بلوط زیادی در نزدیکی آبشار قرار دارد که بازدید از آن‌ها نیز خالی از لطف نخواهد بود؛ هرچند فراموش نکنیم که مهم‌ترین وظیفه‌ی ما در چنین مواقعی، به جا نگذاشتن هیچ اثری از خودمان در محیط‌زیست و حفاظت از آن است.

شلماش در زبان کردی به‌معنای تخته سنگی بسیار بزرگ است که برخی معتقدند علت این نام‌گذاری موقعیت آبشار است که آب آن از روی تخته سنگ‌هایی بزرگ، پایین می‌ریزد.

چشمه آب معدنی گراوان یا چشمه کانی گراون در ۱۲ کیلومتری سردشت، از جاهای دیدنی آذربایجان غربی به شمار می‌رود و ازآنجاکه آب این چشمه خواص درمانی بسیاری برای پوست دارد و جزو آب‌های گازدار معدنی است، پس از آبشار شلماش به‌عنوان معروف‌ترین جاذبه گردشگری سردشت محسوب می‌شود. این آب گازدار و معدنی بعد از جوشیدن از دل زمین، در مسیر خود مواد و املاحی را به جا می‌گذارد که در طول زمان روی هم انباشته شده و توده‌ی مخروطی شکل امروزی را به وجود آورده است.

این سازه‌ی آهکی و رنگارنگ ۲۰ متری با پس‌زمینه‌ای از تپه‌های سبز و درختان بلوط باعث حیرت هر بیننده‌ای می‌شود. این منطقه‌ در فصل بهار و تابستان به اوج زیبایی خود می‌رسد و گردشگران و طبیعت دوستان می‌توانند از طبیعت بکر آن نهایت لذت را ببرند. هرچند در زمستان هم دیدنی است؛ چراکه این منطقه زمستان‌های پربرفی دارد و وقتی روی این سازه آهکی پوشیده از برف می‌شود، شبیه به یک قلعه سفید به‌نظر می‌رسد.

آب چشمه به رودخانه زاب کوچک می‌ریزد که از کنار این چشمه می‌گذرد و در فصل بهار یکی از پرآب‌ترین رودخانه‌های منطقه می‌شود. رودخانه زاب در مسیر خود از پیرانشهر، سردشت تا عراق، چشم‌اندازهای بسیار زیبایی را به وجود می‌آورد که به‌ویژه در فصل بهار بسیار تماشایی است. این رودخانه به طول ۴۰۰ تا ۴۴۰ کیلومتر است که از کوه‌های کردستان سرچشمه می‌گیرد و به‌سمت غرب ایران و کشور عراق جریان می‌یابد و به رود دیاله و سد دوکان و سپس به دجله می‌پیوندد.

منطقه گردشگری آلان، یکی از سرسبزترین جاهای دیدنی سردشت است که در ۱۳ کیلومتری جنوب سردشت و در حاشیه جاده ارتباطی سردشت به رزگه (جاده آلان) واقع شده است و در نزدیکی آبشار شلماش قرار دارد.

از جاذبه‌های این منطقه می‌توان به آبشار رزگه اشاره کرد که به‌صورت دو پله‌ای از بالای صخره‌ به پایین می‌ریزد. علاوه بر این، روستای بیتوش هم با درخت‌های انار، انجیر و گلابی وحشی‌ جذابیت‌های خود را دارد؛ ضمن اینکه آخرین روستای سردشت محسوب می‌شود که با خاک اقلیم کردستان عراق هم‌مرز است. روستای گرویس و روستای مزرعه (مزره) هم جزو باصفاترین روستاهای منطقه آلان هستند که باید در برنامه سفر گردشگران قرار بگیرند.

جاذبه‌های تاریخی سردشت نظیر حمام قاجاری بیستون و پل تاریخی قلاتاسیان نیز بخش مهمی از دیدنی‌های این منطقه را تشکیل می‌دهند که بازدید از آن‌ها را نباید از دست بدهید.

پل قلاتاسیان مربوط به دوره قاجار است که به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در شهرستان سردشت بر سر راه قدیمی سیرآباد به مهاباد، در قسمت شمالی رودخانه زاب کوچک ساخته شده است.

صخره‌ای بودن بستر رودخانه مانع از انجام عملیات پی‌سازی برای این پل شد و درنتیجه پایه‌های آن مستقیما روی صخره‌ها سوار شده‌اند. درباره وجه تسمیه پل، برخی آن را منتسب به قلعه «تاسیان» متعلق به عصر ساسانی می‌دانند؛ هرچند بعضی معتقدند این پل متعلق به دوران ساسانی است و به گواه بسیاری از باستان‌شناسان، دلیل اولیه ساخت این پل استفاده از آن در لشکرکشی‌های نظامی برای قلعه تاسیان بوده است.

حمام قدیمی سردشت یا همان حمام بیستون که در فهرست آثار ملی ثبت شده، متعلق به دوران قاجار است و معماری آن به سایر حمام‌های دوره قاجار در دیگر نقاط کشور شباهت دارد. باتوجه‌به اینکه این حمام در داخل خود شهر سردشت قرار دارد، به‌راحتی می‌توانید از آن بازدید کنید.

منبع عکس: خبرگزاری صدا و سیما

سردشت دارای سه بازارچه فعال مرزی قاسم رش، کیله و بیژوه در منطقه آلان است و مبدا صدور کالاهای خارجی به بازارچه‌ها و پاساژ شهرهایی چون بانه، مهاباد و پیرانشهر و حتی ارومیه محسوب می‌شود.

در بازارچه مرزی کیله سردشت، قیمت کالاها به میزان چشمگیری پایین است که علت آن به‌ هم‌مرز بودن سردشت با عراق و نداشتن تعرفه گمرکی روی محصولاتی که در بازارچه ارائه می‌شود، برمی‌گردد. در این بازارچه که در ۱۷ کیلومتری سردشت واقع شده و با نزدیک‌ترین شهر عراق تنها ۲۲ کیلومتر فاصله دارد، لوازم‌خانگی، لوازم آشپزخانه و... به فروش می‌رسد.

از غذاهای محلی سردشت می‌توان به آش دوغ، ترخینه، به‌ ر‌به سیل، آش گیلاخه، خورشت کنگر، دولمه لوشه، قاورمه و کوکی پنگه اشاره کرد که بدون چشیدن آن‌ها، سفرتان به این خطه از ایران کامل نخواهد شد.

کلانه (که لانه) یکی دیگر از غذاهای محلی سردشت است که اصالت آن به شهر کرمانشاه برمی‌گردد؛ ولی تقریبا در اکثر شهرهای کردنشین وجود دارد. این غذا فقط از ترکیب نان و روغن حیوانی و سبزی محلی درست می‌شود و در صورتی که اوایل بهار به سردشت رفتید، آن را همراه‌با دوغ طبیعی و درکنار آتش میل کنید که حسابی می‌چسبد.

شهر سردشت، سماق‌های باکیفیتی دارد که جزو سوغاتی‌های معروف سردشت به حساب می‌آید. انگور سیاه، گلابی وحشی، انجیر و زالزالک نیز از جمله خوراکی‌های خوشمزه‌ای هستند که گردشگران در طول سفرشان خریداری می‌کنند.

سردشت موقعیتی کوهستانی دارد و به همین دلیل در فصل پاییز و زمستان، هوایی بسیار سرد با برف و باران بر این منطقه حاکم می‌شود. با این اوصاف، بهترین زمان سفر به سردشت را می‌توان فصل بهار و تابستان دانست که آب‌وهوا خنک شده و برای یک سفر تابستانی بسیار مناسب می‌شود. جالب است بدانید که شهر سردشت دارای جاده مستقیم با شهرهای بوکان، ارومیه، مهاباد، بانه و پیرانشهر است.

منبع عکس: سایت مکانچی

در طول سفر به سردشت، علاوه بر اینکه امکان اقامت در تنها هتل این شهر را دارید، می‌توانید از اقامتگاه‌های بوم‌گردی استفاده کنید و ساعاتی را همچون مردم بومی و به دور از هیاهوی زندگی شهری بگذرانید و درعین‌حال به درآمدزایی مردم محلی کمک کنید.