ترکیب واقعیت مجازی با هوش مصنوعی می‌تواند به کابوس حریم خصوصی تبدیل شود

محققان با تجزیه‌وتحلیل نحوه‌ی حرکت افراد هنگام استفاده از هدست‌ واقعیت مجازی، مدل یادگیری ماشینی عجیبی توسعه داده‌اند که اطلاعاتی مثل قد، وزن، سن و وضعیت تأهل را با دقت بسیار زیاد پیش‌بینی می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد چگونه می‌توان از هوش مصنوعی برای حدس‌ داده‌های شخصی بدون اینکه کاربر آن‌ها را مستقیماً فاش کند، استفاده کرد.

فوریه‌ی ۲۰۲۳، محققان مطالعه‌ای در دانشگاه کالیفرنیا انجام دادند و موفق شدند فردی را از بین ۵۰ هزار کاربر واقعیت مجازی دیگر با دقت بیش‌ از ۹۴ درصد انتخاب کنند. نکته‌ی جالب اینکه محققان پس‌ از تجزیه‌وتحلیل فقط ۲۰۰ ثانیه داده‌ی حرکتی به این نتیجه دست یافتند.

در مطالعه‌ی دیگری که ماه ژوئن انجام شد، این تیم تحقیقاتی قد، وزن، شماره‌ی پا و ملیت افراد را با استفاده از داده‌های هزار نفری که بازی محبوب واقعیت مجازی Beat Saber را انجام دادند، با دقت بیش‌ از ۸۰ درصد شناسایی کردند. حتی اطلاعات شخصی دیگری مثل وضعیت تأهل و وضعیت شغلی و قومیت افراد با این روش با دقت بیش از ۷۰ درصد شناسایی شد.

محققان از مدل یادگیری ماشینی برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های آپلودشده در هدست‌های واقعیت مجازی ازجمله حرکات چشم یا دست استفاده کردند. ویوک نایر (Vivek Nair)، محقق ارشد دانشگاه برکلی می‌گوید:

این مدل اطلاعاتی مثل سن، جنسیت، قومیت و کشور را به‌آسانی تشخیص می‌دهد. به‌عنوان مثال، برای تعیین سن افراد این مدل از سرعت ضرباتی بهره می‌برد که افراد به هدف مجازی می‌زنند. زمان واکنش سریع‌تر با بینایی بهتر و سن کمتر ارتباط دارد. همچنین اطلاعاتی مثل سطح درآمد، وضعیت ناتوانی، وضعیت سلامتی و حتی گرایش‌های سیاسی نیز با این روش حدس‌زدنی هستند.

- ویوک نایر ، دانشگاه برکلی

تقریباً نیمی از شرکت‌کنندگان در مطالعه‌ی محققان دانشگاه برکلی از هدست کوئست ۲ متا استفاده کردند و ۱۶ درصد نیز هدست ایندکس ولو را روی سر خود قرار دادند. سایر شرکت‌کنندگان نیز از هدست‌های واقعیت مجازی شرکت‌های دیگر مثل HTC Vive و سامسونگ Mixed Reality استفاده کردند.

جی استنلی، تحلیلگر ارشد سیاست در اتحادیه‌ی آزادی‌های مدنی آمریکا، اعلام کرده است که هدست‌های واقعیت مجازی داده‌هایی را جمع‌آوری می‌کنند که نمی‌توان آن‌ها را ازطریق وب‌سایت یا اپلیکیشن معمولی به‌دست آورد. ازجمله‌ی این داده‌ها می‌توان به نگاه کاربر، زبان بدن، تناسب بدن و حالات چهره اشاره کرد. ناگفته نماند که جمع‌‌آوری این نوع اطلاعات مشکلات جدیدی در حوز‌ه‌ی حریم خصوصی کاربران ایجاد می‌کند.

متا که پیش‌از‌این بیشترین درآمد خود را از تبلیغات مبتنی‌بر داده‌های کاربران به‌دست می‌آورد، برای پُرکردن فضایی که به داده‌های خصوصی کاربران ارتباط دارد، به یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی روی آورده است. بااین‌حال، مشخص نیست چه میزان از داده‌های واقعیت مجازی در این ترکیب وجود دارد.

سال ۲۰۲۱، اپل با اِعمال تغییراتی در سیاست‌های حریم خصوصی خود میزان داده‌هایی که متا و سایر شرکت‌ها می‌توانستند از روی آیفون جمع‌‌آوری کنند، محدود کرد و همین اقدام کافی بود تا درآمد غول شبکه‌های اجتماعی جهان سالانه ۱۰ میلیارد دلار کاهش یابد.

از سال ۲۰۲۱، متا تبلیغات خود را در هدست‌های واقعیت مجازی محدود کرده است. این شرکت می‌گوید که از داده‌های پردازش‌ و ذخیره‌ شده در دستگاه‌ها مثل تصاویر دست برای هدف قرار‌دادن افراد با آگهی‌های شخصی‌سازی‌شده بهره نخواهد برد.

هنگامی‌که از متا خواسته شد تا جزئیات بیشتری درباره‌ی سیاست حریم خصوصی داده‌های جمع‌آوری‌شده از هدست‌های واقعیت مجازی و واقعیت ترکیبی ارائه دهد، به مرکز ایمنی کوئست اشاره کرد که در آن توضیح داده است که کاربران چگونه می‌توانند آواتار و تصویر نمایه و نام کاربری خود را روی حالت خصوصی تنظیم کنند.

متا می‌گوید داد‌ه‌هایی که کاربران به سرورهای این شرکت ارسال می‌کنند، در سرورهای آن‌ها باقی خواهد ماند و پس‌ از بهبود خدمات و ویژگی‌های مختلف، یعنی زمانی‌که دیگر به داده‌های مذکور نیاز نداشته باشد، آن‌ها را از حساب افراد حذف خواهد کرد.

در گذشته، متا به‌دلیل جمع‌آوری داده‌های شخصی حساس از کاربرانش با نظارت‌های نهادی مختلف مواجه شده است. سال ۲۰۲۱، این شرکت سیستم تشخیص چهره‌ی خود را متوقف و بیش‌ از یک‌میلیارد تصویر از چهره‌ی افراد را پس‌ از مواجهه با فشارهای نظارتی حذف کرد. داده‌های بیومتریک مثل تصاویر چهره بسیار حساس هستند؛ زیرا قابلیت تغییر ندارند و می‌توان از‌ آن‌ها برای تشخیص آسان افراد استفاده کرد.

ازآن‌جاکه هدست‌های واقعیت مجازی برای کارکرد صحیح به جمع‌آوری داده‌هایی مثل حرکات چشم و دست نیاز دارند، ساخت کنترل‌های حریم خصوصی برای این محصولات بسیار سخت‌تر از وب‌سایت‌ها یا برنامه‌ها است.

به‌گفته‌ی استنلی، چند راهکار وجود دارد که ازجمله‌ی آن‌ها می‌توان به رمزنگاری اطلاعات جمع‌آوری‌شده ازطریق هدست‌های واقعیت مجازی یا محدود‌کردن حجم این داده‌ها اشاره کرد. او می‌گوید شرکت‌هایی که چنین محصولاتی می‌سازند، محرک‌هایی برای جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی افراد دراخنیار دارند که می‌توان از آن‌ها برای اهداف بازاریابی استفاده کرد.

براساس اعلام محققان، کنترل‌های حریم خصوصی و آگاهی مصرف‌کننده درباره‌ی میزان داده‌هایی که هدست‌های واقعیت مجازی جمع‌آوری می‌کنند، کم است. استنلی می‌گوید در ترکیب با برون‌يابی‌های قدرتمند هوش مصنوعی، نمی‌توان انتظار داشت مصرف‌کنندگان از خود در این بخش دفاع کنند و این شرایط منطقی نیست.