آینده بازار موبایل از نگاه کوالکام:‌ هوش مصنوعی، عامل خرید گوشی‌های جدید

در سال ۲۰۲۱ و اوج همه‌گیری کرونا که صنعت نیمه‌هادی درگیر کمبود جهانی تراشه بود، کریستیانو آمون (Cristiano Amon) به‌عنوان مدیرعامل بزرگ‌ترین شرکت تراشه‌ساز موبایل دنیا انتخاب شد.

حالا که سه سال از معضل کمبود تراشه می‌گذرد، دردسر دیگری به صنعت نیمه‌هادی و به‌ویژه کوالکام روی آورده است؛ خرید گوشی‌های هوشمند و سایر محصولات الکترونیکی در زمان افزایش تورم و به‌بلوغ رسیدن تکنولوژی ساخت موبایل کاهش پیدا کرده و شرکت‌های تراشه‌ساز در حال دست‌وپنجه‌نرم‌کردن با معضل عرضه‌ی مازاد محصولات به بازار هستند.

آمون، مهندس برزیلی‌الاصل، در سال ۱۹۹۵ به کوالکام پیوست. او برای مقابله با رکود بازار موبایل، ایده‌ی گسترش کسب‌وکار کوالکام و ورود این شرکت به دنیای کامپیوترهای رومیزی و خودروهای برقی را مطرح کرد.

اهالی سن‌دیگو با پیاده‌سازی این ایده‌ی جذاب، افزایش یک‌سومی سهام در سال ۲۰۲۳ را تجربه کردند، اما رابطه‌ی ضعیف کوالکام با صنعت موبایل باعث عقب‌ماندن این شرکت از رقبای دیرینه‌ای مانند انویدیا و ای‌ام‌دی شد.

با تکامل سریع هوش مصنوعی در دو سال گذشته، شرکت‌های سازنده‌ی تراشه، بخش عمده‌ای از دیتاسنترها و فناوری‌های رایانش ابری‌شان را در اختیار توسعه و بهبود مدل‌ها و ابزارهای مبتنی‌بر هوش مصنوعی مولد مانند ChatGPT قرار داده‌ و سود هنگفتی را از این طریق به‌دست آورده‌اند.

کریستیانو آمون در مصاحبه‌ای خواندنی با فایننشال‌تایمز و تقریبا دو هفته پیش از رونمایی گلکسی AI در گوشی‌های جدید سامسونگ گفت بر این باور است در سال ۲۰۲۴ هوش مصنوعی به طور گسترده به گوشی‌های هوشمند ورود می‌کند؛ موضوعی که می‌تواند توازن قدرت در این بازار پررونق را که سال‌ها در اختیار غول‌های بزرگی مانند اپل و گوگل بود، تا حد زیادی دست‌خوش تغییر کند.

صحبت‌های مدیرعامل کوالکام در سایه‌ی تمرکز ویژه‌ی سامسونگ بر قابلیت‌های هوش مصنوعی گوشی‌های جدید خود و همچنین زمزمه‌های حضور پررنگ‌تر هوش مصنوعی در آیفون ۱۶ اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و دید بهتری از آینده‌ی گوشی‌های هوشمند مبتنی‌بر AI می‌دهد. البته آمون از این هم فراتر می‌رود و معتقد است تجهیز خودروهای آینده به هوش مصنوعی مولد هم ایمنی وسایل نقلیه را افزایش می‌دهد و هم موجب ارتقای کیفیت زندگی انسان‌ها می‌شود.

فایننشال‌تایمز: سال گذشته، اهالی فناوری در مورد نقش هوش مصنوعی مولد و تراشه‌های قدرتمند در رایانش ابری صحبت می‌کردند. به نظر شما، در سال ۲۰۲۴ شاهد اتفاقات هیجان‌انگیزی در این‌باره خواهیم بود؟

کریستیانو آمون: من فکر می‌کنم سال ۲۰۲۴ قطعاً شاهد تغییرات شگرفی در رایانش ابری خواهیم بود. با وجود انتقال بخش زیادی از پردازش هوش مصنوعی به موبایل‌ها در سال پیشِ‌رو، رایانش ابری همچنان از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. کوچ از سیستم‌های متمرکز (رایانش ابری) به سیستم‌های توزیع‌شده (پردازش روی موبایل) قبلاً هم انجام شده و حالا نوبت هوش مصنوعی است تا از سرورهای قدرتمند به گوشی‌ها و کامپیوترهای کوچک‌تر مهاجرت کند.

فایننشال‌تایمز: آیا فاصله‌گرفتن از رایانش ابری با ساخت چیپ‌های پیشرفته توسط کوالکام و سایر شرکت‌ها رقم می‌خورد یا مدل‌های مبتنی‌بر هوش مصنوعی در حال بهینه‌شدن برای اجرا روی دستگاه‌های کوچک‌تر هستند؟

کریستیانو آمون: هر دو. توسعه‌ی ابزارهای هوش مصنوعی روی موبایل، نیازمند تراشه‌ی قوی، طراحی مدل‌های هوش مصنوعی کوچک و بهینه‌‌سازی برای موبایل، توسعه‌ی اپلیکیشن‌ها براساس مدل‌های هوش مصنوعی جدید و استفاده از آن‌ها در موبایل، کامپیوتر، خودروهای برقی و سایر تجهیزات الکترونیکی است.

فایننشال‌تایمز: فکر می‌کنید واکنش مصرف‌کنندگان به این تغییرات چگونه خواهد بود؟ به عبارت دیگر، موبایل‌های مبتنی‌بر هوش مصنوعی چه تفاوتی با موبایل‌های هوشمند امروزی خواهند داشت؟

کریستیانو آمون: پیاده‌سازی هوش مصنوعی مولد در گوشی‌های هوشمند به دو صورت قابل اجرا است؛ حالت اول، توسعه‌ی هوش مصنوعی مولد به گونه‌ای که رفتار کاربر را پیش‌بینی کرده و به او در انجام کارهای روتین کمک کند. حالت دوم، هوش مصنوعی ترکیبی (Hybrid AI) است و تنها تفاوت‌اش با حالت اول، استفاده‌ی هم‌زمان از رایانش ابری و پردازش محلی است؛ در این حالت، از پردازنده‌ی گوشی برای وظایف ساده و از رایانش ابری برای وظایف پیچیده استفاده می‌شود.

فایننشال‌تایمز: در رابطه با حالت اول، هوش مصنوعی چگونه می‌تواند تجربه‌ی کاربر هنگام استفاده از گوشی هوشمند را متحول کند؟

کریستیانو آمون: فرض کنید در حال نگارش پیام و هماهنگی قرار ملاقات برای سه‌شنبه‌ی هفته‌ی آینده هستید. در این شرایط، هوش مصنوعی می‌تواند به اپلیکیشن تقویم سری بزند و ضمن نمایش زمان‌های خالیِ سه‌شنبه‌ی آینده، نظر شما در مورد ارسال دعوت‌نامه برای گیرنده‌ی پیام را جویا شود. همچنین اگر در حال صحبت پیرامون مهمانی خانوادگی‌تان باشید، هوش مصنوعی سراغ گالری گوشی رفته و با پیداکردن عکس‌هایی که در آن مهمانی ثبت کرده‌اید، نظر شما را درمورد به‌اشتراک‌گذاری این تصاویر جویا می‌شود.

فایننشال‌تایمز: من فکر می‌کنم این مدل ابزارها در آخر باعث ایجاد مزاحمت برای کاربران می‌شوند. اگر به خاطر داشته باشید، مایکروسافت ۲۰ سال پیش ابزاری تحت عنوان Clippy را به مجموعه‌ی آفیس اضافه کرد که با تشخیص نوع متون نوشته‌شده در نرم‌افزار Word، توصیه‌هایی در راستای بهبود کیفیت متن در اختیار کاربر قرار می‌داد. چرا فکر می‌کنید ابزارهای مبتنی‌بر هوش مصنوعی مولد عملکرد بهتری نسبت‌به قبل دارند؟

فایننشال‌تایمز: آیا کاربران متوجه پردازش اطلاعات هوش مصنوعی روی موبایل خود خواهند بود؟ سرعت پردازش اطلاعات روی موبایل چه تفاوتی با پردازش اطلاعات در سیستم‌های ابری دارد؟

کریستیانو آمون: پردازش اطلاعات روی موبایل در کمتر از یک ثانیه انجام خواهد شد. شاید برایتان جالب باشد بدانید ما مدل مولد تصویر Stable Diffusion را روی موبایل پیاده‌سازی کردیم و بعد از انجام آزمایش‌ها، موفق به ثبت رکورد سرعت ۰٫۶ ثانیه برای پردازش اطلاعات و خلق تصویر شدیم. با تجهیز گجت‌های هوشمند و سیستم‌عامل‌های مختلف به هوش مصنوعی مولد، اموری مانند ویرایش عکس یا نگارش نامه‌های رسمی در سریع‌ترین زمان و با بالاترین کیفیت ممکن انجام خواهد شد.

فایننشال‌تایمز: تجهیز گوشی‌های هوشمند به هوش مصنوعی مولد چه تأثیری در طراحی و ساخت پردازنده‌های جدید موبایل خواهد داشت؟

فایننشال‌تایمز: هوش مصنوعی مولد به غیر از موبایل، در چه گجت‌های هوشمند دیگری می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد؟

کریستیانو آمون: بهترین مثال، خودروهای برقی و خودران است. تجهیز خودروهای آینده به هوش مصنوعی مولد نه‌تنها ایمنی وسایل نقلیه را افزایش می‌دهد، بلکه موجب ارتقای کیفیت زندگی انسان‌ها می‌شود. در این شرایط، هنگامی‌که در حال رانندگی هستید، هوش مصنوعی می‌تواند لیست خریدتان را به شما یادآوری کرده و نزدیک‌ترین فروشگاه‌ها را برایتان پیدا کند. به عقیده‌ی من، مدل‌های زبانی بزرگ، عملکرد بی‌نظیری در خودروهای برقی از خود نشان خواهند داد.

فایننشال‌تایمز: هوش مصنوعی مولد چه تأثیری بر مشتریان کوالکام که عمدتاً شرکت‌های بزرگ فعال در حوزه‌ی تولید محصولات الکترونیکی و دیجیتالی هستند، خواهد داشت؟

فایننشال‌تایمز: هوش مصنوعی تا چه‌اندازه می‌تواند رشد بازار موبایل را تضمین کند؟ آیا مصرف‌کننده برای دسترسی به ویژگی‌ها و امکانات جدید هوش مصنوعی، پول بیشتری پرداخت می‌کند یا آن‌که این ویژگی‌ها را به عنوان لازمه‌ی گوشی هوشمند در نظر خواهد گرفت و برای داشتنِ آن، پول اضافه‌ای پرداخت نخواهد کرد؟

فایننشال‌تایمز: صنعت موبایل در چند سال گذشته با چالش‌های زیادی دست‌وپنجه نرم کرده و اکنون برای احیای دوباره و افزایش فروش، به چیز جدیدی نیاز دارد.

کریستیانو آمون: ما از درآمد صنعت موبایل در سال ۲۰۲۳ بسیار راضی بودیم، اما این صنعت از بسیاری از جهات به بلوغ رسیده و رشدش جزئی خواهد بود. با حضور هوش مصنوعی مولد در موبایل می‌توانیم به رشد این صنعت در سال ۲۰۲۴ خوش‌بین باشیم. من فکر می‌کنم هوش مصنوعی می‌تواند پتانسیل خوبی در ایجاد چرخه‌ی جایگزینی گوشی‌های قدیمی با گوشی‌های جدید داشته باشد.

فایننشال‌تایمز: سازندگان تراشه از دو طریق می‌توانند در سود مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی مولد سهیم شوند؛ آموزش و استنتاج. «آموزش» شامل پردازش حجم وسیعی از اطلاعات برای توسعه‌ی مدل است و «استنتاج» به نحوه‌ی استفاده از این مدل‌ها برای خلق محصولات جدید مبتنی‌بر هوش مصنوعی اطلاق می‌شود. در حال حاضر، شرکت‌های سازنده‌ی تراشه مانند انویدیا روی آموزش متمرکز شده‌اند. به نظر شما، کدام رویکرد برای تراشه‌سازها سود بیش‌تری به‌همراه دارد؟

کریستیانو آمون: بسیاری از زیرساخت‌های لازم برای پردازش اطلاعات و توسعه‌ی مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی توسط سرویس‌های ابری و با استفاده از پردازنده‌های فوق پیشرفته فراهم شده است. همه‌ی ما می‌دانیم که مدل‌های فعلی، بسیار بزرگ و همه‌فن‌حریف هستند، اما با کوچک شدن مدل، وظایف محدودی برای آن درنظر گرفته می‌شود. بنابراین من فکر می‌کنم «استنتاج» بازار پرسودومنفعتی خواهد بود.

فایننشال‌تایمز: درحال‌حاضر، استفاده از ابزارهایی مانند ChatGPT، هزینه‌ی زیادی را بر شرکت‌های توسعه‌دهنده‌ تحمیل می‌کند. پیاده‌سازی مدل‌های هوش مصنوعی روی پردازنده‌های موبایلی چگونه می‌تواند این هزینه‌ها را به‌حداقل برساند؟

در حال حاضر، ارسال فرامین به مدل‌های زبانی بزرگ و دریافت پاسخ از سوی آن‌ها بسیار هزینه‌بر است، اما با فراگیری پردازنده‌های مخصوص هوش مصنوعی در موبایل‌ها، مدل‌های هوش مصنوعی مانند GPT روی واحد پردازش عصبی نصب می‌شوند و با ارسال فرامین در ابزارهایی مانند ChatGPT، ابتدا مدل نصب‌شده روی موبایل اجرا می‌شود و سپس خروجیِ این مدل برای پردازش نهایی به سرویس‌های ابری ارسال می‌شود. در این شرایط، بخش زیادی از پردازش اطلاعات روی موبایل صورت می‌گیرد و در بسیاری از مواقع، نیازی به پردازش ابری نیست.

فایننشال‌تایمز: پیاده‌سازی مدل‌های هوش مصنوعی مولد روی گوشی موبایل در نهایت به سود شرکت‌های هوش مصنوعی و ارائه‌دهندگان خدمات ابری خواهد بود؛ اما این روزها، توسعه‌دهندگان مدل‌های بزرگ زبانی مانند OpenAI، آنتروپیک، مایکروسافت، آمازون و متا لزوماً گوشی موبایل یا سیستم‌عامل اختصاصی طراحی نمی‌کنند و شرکت‌های بزرگی مانند اپل، گوگل و سامسونگ بازیگران اصلی صنعت موبایل هستند. شما چگونه می‌خواهید این شرکت‌ها را هماهنگ کنید و مدل‌های کوچک‌تر را در محصولات آن‌ها تعبیه کنید؟

کریستیانو آمون: هر دستگاه که دارای واحد پردازش عصبی باشد، می‌تواند بخشی از اطلاعات را روی موبایل و بخش دیگر را در بستر ابری پردازش کند. حالا فرض کنید می‌خواهید از مدل Llama 2 شرکت متا استفاده کنید. در این صورت، نیازی به موبایل و سیستم‌عامل اختصاصی نخواهید داشت و اگر گوشی شما دارای NPU باشد، می‌توانید از مزایای مدل هوش مصنوعی این شرکت بهره‌مند شوید.

فایننشال‌تایمز: شما بر این باور هستید که شرکت‌هایی مانند متا و مایکروسافت با ارائه‌ی مدل‌های هوش مصنوعی روی گوشی‌های موبایل می‌توانند نفوذِ ازدست‌رفته‌ی خود در صنعت موبایل را دوباره به دست آوردند. آیا فکر نمی‌کنید برای تحقق این هدف بزرگ، لازم است شرکت‌های سازنده‌ی موبایل، توسعه‌دهندگان سیستم‌عامل و طراحان مدل‌های هوش مصنوعی با یک‌دیگر متحد شوند؟ در اغلب موارد، رابطه‌ی بین این شرکت‌ها چندان دوستانه نیست.

فایننشال‌تایمز: شرکت کوالکام چه سودی از این بازار می‌برد؟

کریستیانو آمون: اولین و بزرگ‌ترین منفعت ما، گسترش بازار گوشی‌های هوشمند است. به‌هرحال برای بهره‌مندی از مزایای هوش مصنوعی مولد، نیازمند پردازنده‌های قوی‌تر و سفارشی‌شده هستیم. به همین دلیل، با گسترش بازار موبایل، فروش پردازنده‌های موبایلی ما هم افزایش می‌یابد و فرآیند تحقیقات و توسعه‌ی تراشه‌های جدید و قوی، با سرعت بیشتری طی خواهد شد.

با فراگیری هوش مصنوعی مولد، بازار کامپیوترهای رومیزی هم گسترش چشم‌گیری خواهد داشت. ما در حال ورود به دنیای کامپیوتر هستیم و مایکروسافت برای رقابت با پردازنده‌های اختصاصی اپل، پردازنده‌های ساخت کوالکام را انتخاب کرده‌است. ما توانسته‌ایم پردازنده‌هایی تولید کنیم که ضمن مصرف انرژی پایین، توان پردازشی بسیار بالایی ارائه می‌دهند و برای پردازش اطلاعات هوش مصنوعی، کاملاً مناسب هستند.

یکی دیگر از صنایعی که جایگاه خوبی در آن داریم، صنعت خودروهای برقی است. کیفیت کابین و کنسول دیجیتالی ساخته‌شده توسط ما به‌حدی بالاست که امروزه بیش‌از ۳۰ شرکت خودروساز از این فناوری‌ها در خودروهای برقی‌شان استفاده می‌کنند. با پیاده‌سازی هوش مصنوعی مولد در خودروها نه‌تنها کیفیت و کارایی سیستم‌های فعلی ما تقویت می‌شود، بلکه جایگاه ما کاملاً در صنعت خودرو تثبیت خواهد شد.

فایننشال‌تایمز: در گذشته‌ای نه‌چندان دور، اهالی فناوری در مورد واقعیت مجازی و متاورس صحبت می‌کردند و کار تا جایی پیش رفت که فیسبوک نام خود را به Meta تغییر داد؛ اما نتیجه‌ی سرمایه‌گذاری‌های فراوان در این حوزه، آن‌چنان که مردم فکر می‌کردند، تأثیرگذار نبود. این روزها، متخصصان و مردم در مورد هوش مصنوعی مولد صحبت می‌کنند و محصولات حیرت‌انگیزی بر پایه‌ی این فناوری توسعه یافته‌اند. نظر شما درباره‌ی ترکیب این دو فناوری چیست؟

فایننشال‌تایمز: عینک‌های ساخته‌شده توسط متا و ری‌بن از تراشه‌های اختصاصی کوالکام که مخصوص گجت‌های پوشیدنی سبک طراحی شده‌اند، استفاده می‌کنند. البته این عینک‌ها بیش‌از آن‌که به تصاویر فراگیر متکی باشند، «دستیارهای هوش مصنوعی» و «پردازش دستورات صوتی» را در اولویت کار قرار داده‌اند. آیا این عینک‌ها هم قرار است فاجعه‌ای مثل Google Glass را رقم بزنند یا این‌که در کوتاه‌مدت به محصولات پرطرفدار تبدیل خواهند شد؟

فایننشال‌تایمز: سؤال آخر در مورد گوشی‌های تاشو است. سال گذشته شاهد افزایش فروش این موبایل‌های جذاب بودیم، اما با مقایسه‌ی آمار فروش گوشی‌های تاشو و پرچم‌داران بزرگ مانند آیفون و گلکسی سری اس، به نظر می‌رسد هنوز فاصله‌ی زیادی تا فراگیری کامل این نوع گوشی‌ها در پیش داریم. به نظر شما، موبایل‌های تاشو می‌توانند به موفقیت بالایی دست یابند؟

کریستیانو آمون: من فکر می‌کنم گوشی‌های تاشو در مسیر موفقیت هستند و در آینده‌ای نزدیک، بخش زیادی از کاربران و مصرف‌کنندگان برای همیشه به این موبایل‌های جذاب و زیبا کوچ خواهند کرد. همین حالا گوشی اصلی من Galaxy Z Flip 4 است و فکر نمی‌کنم دیگر سراغ گوشی‌های مسطح بروم.

فایننشال‌تایمز: یعنی شما تمام کارهایتان را با همین گوشی انجام می‌دهید؟

کریستیانو آمون: بله. این گوشی واقعاً بی‌نظیر است. زد فلیپ ۴ نه‌تنها از عهده‌ی انجام تمام کارها بر می‌آید، بلکه ابعاد مناسبی برای قرارگیری در جیب شلوار یا پیراهن دارد. از این‌ها گذشته، گوشی‌های تاشوِ امروزی برای افرادی مانند من که استفاده از موبایل را در دهه‌ی ۹۰ میلادی آغاز کردند، بسیار خاطره‌انگیز و جذاب است.