در اندروید ۱۴ دلیل دسترسی برنامه‌ها به داده‌های مختلف احتمالاً به‌طورمستقیم نمایش داده می‌شود

شما همیشه می‌توانید قبل‌ از نصب برنامه روی گوشی اندروید خود، ازطریق فروشگاه گوگل‌پلی مجوزهای موردنیاز آن را ببینید؛ اما این کار همیشه به‌عهده‌ی توسعه‌دهندگان بوده است تا اعلام کنند چرا اپلیکیشن‌ آن‌ها به مجوزهای خاص نیاز دارد. این موضوع حتی با راه‌اندازی بخش ایمنی داده (Data Safety) در فروشگاه برنامه‌ی گوگل تغییر نکرد؛ زیرا اطلاعات این قسمت همچنان براساس داده‌های ارائه‌شده‌ی توسعه‌دهندگان نمایش داده می‌شود.

درحالی‌که شفافیت بیشتر درباره‌ی نوع عملکرد برنامه‌ها همیشه قابلیتی کاربردی به‌حساب می‌آید، بسیاری از کاربران هیچ‌وقت برای مشاهده‌ی دلیل دسترسی برنامه‌ها به مجوزهای خاص، به گوگل‌پلی مراجعه نمی‌کنند و هیچ راهکار آسانی نیز برای اطلاع از این موضوع وجود ندارد. اکنون به‌نظر می‌رسد این وضعیت بهبود خواهد یافت؛ زیرا غول جست‌وجوی اینترنت قصد دارد بخش ایمنی داده‌های فروشگاه برنامه‌ی خود را با اندروید ۱۴ ادغام کند.

براساس اعلام گوگل، بخش ایمنی داده‌ها در گوگل‌پلی نمای ساده‌ای از روش جمع‌آوری و اشتراک‌گذاری و ایمن‌‌سازی داده‌ها در برنامه‌ها را به کاربران نمایش می‌دهد. این شرکت اولین‌بار بخش ایمنی داده‌ها را در رویداد I/O 2021 معرفی کرد و چند ماه بعد امکان ارائه‌ی اطلاعات مربوط به آن در کنسول گوگل‌پلی اضافه شد و دراختیار توسعه‌دهندگان قرار گرفت. در آوریل ۲۰۲۲، این ویژگی به‌طور‌رسمی فعال شد؛ اما توسعه‌دهندگان تا آگوست ۲۰۲۲ فرصت داشتند اطلاعات مربوطه را ارائه دهند.

درواقع، همه‌ی برنامه‌هایی که از آگوست ۲۰۲۲ به‌بعد در فروشگاه گوگل‌پلی ثبت می‌شوند، باید فرم ایمنی داده‌ها را حتماً پُر کنند و این یعنی توسعه‌دهندگان باید اطلاعات دقیقی از جزئیات مربوط به دسترسی‌های مختلف ارائه دهند.

فرم ایمنی داده‌ها از توسعه‌دهندگان درخواست می‌کند تا توضیحاتی درباره‌ی انواع داده‌هایی که از کاربران جمع‌آوری می‌کنند یا به‌اشتراک می‌گذارند و هدف استفاده از این اطلاعات را ارائه دهند. به‌عنوان مثال، شاید برنامه‌ای که اطلاعات مربوط به موقعیت مکانی کاربر را جمع‌آوری می‌کند، از این داده‌ها برای عملکردهای خاصی مثل ردیابی تمرین‌های ورزشی در فضای باز و برنامه‌ی دیگر از این اطلاعات برای نمایش محتوای شخصی‌سازی‌شده استفاده کند. درحال‌حاضر، برای مشاهده‌ی این جزئیات باید به فهرست گوگل‌پلی مراجعه کنید؛ اما امکان دارد این اطلاعات در اندروید ۱۴ به‌طورمستقیم به کاربر نمایش داده شوند.

طبق اسکرین‌شات‌های منتشرشده از اولین نسخه‌ی پیش‌نمایش توسعه‌دهندگان اندروید ۱۴، بخش جدیدی برای حریم‌ خصوصی داده (Data Privacy) در نظر گرفته شده است که می‌توان ازطریق صفحه‌ی مجوزهای موقعیت‌مکانی (Location Permission) آن را فعال کرد. این قسمت زمانی نمایش داده می‌شود که برنامه‌ای گزارش می‌دهد داده‌های مکانی کاربر را به‌عنوان بخشی از فرم ایمنی داده‌ی گوگل‌پلی جمع‌آوری می‌کند. در توضیحات این بخش، آمده است شاید داده‌های موقعیت‌ مکانی شما به‌اشتراک گذاشته شود. با ضربه‌زدن روی متن، صفحه‌ی جدیدی نمایش می‌یابد که دلایل برنامه‌ را برای استفاده از داده‌های مذکور نشان می‌دهد.

پنجره‌ی بالا ازطریق درخواست مجوز برای اعطای دسترسی برنامه به موقعیت مکانی نیز نمایش داده می‌شود. این بخش دو گزینه‌ی دقیق (Precise) و تقریبی (Approximate) را دراختیار کاربر قرار می‌دهد و توضیحات آن به اشتراک‌گذاری داده‌های موقعیت مکانی اشاره می‌کند.

درحال‌حاضر، اولین‌ نسخه‌ی پیش‌نمایش اندروید ۱۴ اطلاعات ایمنی داده‌ها را فقط برای مجوز موقعیت مکانی نشان می‌دهد. درواقع، کد این سیستم‌عامل همه‌ی دسته‌های ایمنی داده را زیر پوشش قرار می‌دهد؛ اما مشخص نیست گوگل ویژگی مذکور را فقط به اطلاعات مکانی محدود خواهد کرد یا آن را گسترش خواهد داد.

نکته‌ی دیگر این است که ویژگی جدید ایمنی داده‌ها احتمالاً در نسخه‌ی جدید اندورید Auto و اندروید TV و WearOS دردسترس قرار نخواهد گرفت. براساس کدهای اندروید ۱۴، درصورتی‌که دستگاه کاربر یکی از نسخه‌های یادشده را اجرا کند، قابلیت به‌روزرسانی‌های اشتراک‌گذاری داده‌ها (Data Sharing Updates) برای آن‌ها فعال نخواهد شد.

Data Sharing Updates در اندروید ۱۴ تنظیمات جدیدی دارد که در بخش Settings > Security & privacy > Privacy دردسترس خواهد بود. این قابلیت به‌ شما اجازه می‌دهد برنامه‌هایی را مشاهده کنید که نحوه‌ی اشتراک‌گذاری داده‌های مکانی کاربر را تغییر داده‌اند. همان‌طور‌که در تصویر زیر می‌بینید، با مراجعه به این قسمت می‌توان بررسی کرد اطلاعات اشتراک‌گذاری داده‌های برنامه‌ای پس‌ از به‌روزرسانی آن تغییر کرده است.

در تصویر بالا برنامه‌ی DataSafetyLabelTest به Now [share] Location for Advertising اشاره می‌کند که نشان می‌دهد داده‌های مکانی برای اهداف تبلیغاتی جمع‌آوری خواهد شد. توجه کنید که DataSafetyLabelTest برنامه‌ای واقعی نیست و توسعه‌دهندگان XDA آن را برای آزمایش ویژگی مذکور و ارائه‌ی اطلاعات آزمایشی ایجاد کرده‌اند.

سیستم ایمنی داده‌ی اندروید اطلاعات برنامه‌ها را ازطریق فایل XML ردیابی می‌کند؛ اما مشخص نیست چگونه از تغییر این داده‌ها مطلع می‌شود. منطقی به‌نظر می‌رسد که سیستم‌عامل این داده‌ها را از فروشگاه گوگل‌پلی به‌دست آورد؛ اما نشانه‌های دیگری هم وجود دارد که مشخص می‌کند سیستم ابرداده‌ی برنامه با استفاده از API جدیدی خوانده می‌شود. برای تنظیم این ابرداده‌ها می‌توان از برنامه‌ی نصب‌کننده بهره گرفت. از‌آن‌جا‌که گوگل‌پلی در‌حال‌حاضر همه‌ی اطلاعاتی را نگه‌داری می‌کند که توسعه‌دهندگان ازطریق فرم ایمنی داده‌ها ارائه می‌دهند، شاید هنگام نصب برنامه‌ها از داده‌های آن‌ها به‌عنوان بخشی از ابرداده‌های اپلیکیشن استفاده کند.

اگر تغییر در بخش ایمنی داده‌ها در نسخه‌ی پایدار اندروید ۱۴ ارائه شود، قطعاً بسیاری از کاربران از آن استقبال خواهند کرد؛ زیرا برنامه‌ها مجور می‌شوند توضیحات دقیقی درباره‌ی دلیل استفاده از مجوزهای مختلف و هدف جمع‌آوری برخی اطلاعات ارائه دهند. همان‌طور‌که اشاره شد، گوگل از مدتی قبل سعی کرده است توسعه‌دهندگان را به انتشار توضیحات درباره‌ی برخی مجوزهای حساس ترغیب کند؛ اما برخی از آن‌ها همچنان این‌ کار را انجام نمی‌دهند.