اولین عینک واقعیت افزوده متا با نام Nazare سال ۲۰۲۴ عرضه خواهد شد

مارک زاکربرگ، دید وسیعی از متاورس دارد و امیدوار است روزی بتوانید فقط با یک عینک واقعیت افزوده، به‌معنای واقعی کلمه همان چیزی را مشاهده کنید که وی در سر دارد. ورج می‌نویسد زاکربرگ از عینک‌های واقعیت افزوده به‌عنوان «جام مقدس» یاد می‌کند و به‌عقیده‌ی وی، این محصولات می‌تواند مثل گوشی‌های هوشمند رابطه‌ی ما را با فناوری دوباره تعریف کند.

متا در ویدئو مملو از جلوه‌های ویژه‌‌ای که اکتبر گذشته برای تغییر نام فیسبوک به متا منتشر شد، نمونه‌هایی از آنچه در سر دارد، به‌نمایش گذاشت. به‌عنوان مثال، در این ویدئو افراد می‌توانند به‌سبک استارترک (Star Trek) با انسان‌های مجازی بازی کنند. در بخش دیگری از این ویدئو، زاکربرگرک در حال شمشیربازی با هولوگرام بود.

ممکن است ایده‌های زاکربرگ برای عینک‌های واقعیت افزوده بزرگ باشند؛ ولی واقعیت این است که این فناوری در کوتاه‌مدت قابلیت‌های زیادی ارائه نخواهد کرد. به‌عنوان مثال، در طول ویدئو نمایشی متا، شخصی در حال انجام بازی شطرنج روی میز واقعی با رقیبی به‌شکل هولوگرام بود که این تکنولوژی درحال‌حاضر با هیچ سخت‌افزار یا نرم‌افزاری ارائه‌شدنی نیست. علاوه‌براین، متا هنوز نمونه‌ی اولیه‌ی کاربردی از عینک‌های واقعیت افزوده‌ی برنامه‌ریزی‌شده‌ی خود ندارد؛ بلکه در ویدئو مذکور به ارائه‌ نمونه‌های نمایشی روی آورده است.

بااین‌حال، زاکربرگ برای زمانی‌که عینک‌های پیشرفته‌ی او به‌ واقعیت تبدیل شوند، اهداف بلندپروازانه‌ای در سر دارد. کارمندان متا به‌سختی در تلاش هستند تا اولین نسل عینک واقعیت افزوده‌ی این شرکت را تا سال ۲۰۲۴ عرضه کنند و درحال‌حاضر، روی طراحی نسخه‌ی سبک‌تر و پیشرفته‌تر برای سال ۲۰۲۶ کار می‌کنند که پس‌ازآن، نسخه‌ی سوم نیز در سال ۲۰۲۸ عرضه خواهد شد. افراد آشنا با نقشه‌راه متا که به صحبت دراین‌باره مجاز نبودند، در گفت‌وگو با وب‌سایت ورج این خبر را اعلام کردند؛ البته سخن‌گوی این شرکت از اظهارنظر درباره‌ی این موضوع خودداری کرد.

افراد آشنا با تفکرات زاکربرگ می‌گویند تلاش برای عینک‌های واقعیت افزوده و تغییر برند فیسبوک به متا، تمایل درونی زاکربرگ است تا با این کار شرکتی که قبلاً تأسیس کرده است، باردیگر به‌عنوان شرکتی نوآور معرفی کند. شهرت این شبکه‌ی اجتماعی با برخی رسوایی‌هایی مربوط به حفظ حریم خصوصی و تعدیل محتوا لکه‌دار شده است که به روحیه‌ی کارکنان و ایمان آنان به مدیرعامل این شرکت آسیب می‌رساند. سازمان‌های تنظیم‌کننده‌ی قوانین در تلاش هستند تا شرکت زاکربرگ را متلاشی و تجارت تبلیغات شخصی‌سازی‌شده‌ی آن را محدود کنند. متا حتی درمیان همتایان خود در دره‌ی سیلیکون به‌عنوان شرکت کپی‌کننده‌ی بی‌رحم شناخته شده است.

اگر عینک‌های واقعیت افزوده و سایر سخت‌افزارهای آينده‌نگرانه‌ای که متا در حال ساخت آن‌ها است، درنهایت در کانون توجه قرار گیرند، می‌توانند خون تازه‌ای را در رگ‌های این شرکت جاری سازند. یکی از کارمندان سابق متا گفت:

نفس زاکربرگ با عینک واقعیت افزوده‌ی مدنظر او درهم تنیده شده است. او می‌خواهد عینک واقعیت افزوده‌ی متا محصولی مثل آیفون باشد.

مدیرعامل متا عینک‌های واقعیت افزوده‌ی خود که Project Nazare نامیده می‌شود، روشی برای رهایی از دست گوگل و اپل می‌داند. گوگل و اپل شرکت‌هایی هستند که درکنار یکدیگر شرایطی را به آن‌ها دیکته می‌کنند که اپلیکیشن‌هایی مثل فیسبوک باید روی گوشی‌های هوشمند رعایت کنند. اولین نسخه‌ی Nazare برای کار مستقل از گوشی هوشمند با کمک دستگاهی بی‌سیم به‌شکل گوشی طراحی شده است که بخشی‌هایی از محاسبات موردنیاز برای عینک در آن تعبیه شده است. یکی از قابلیت‌های این محصول امکان برقراری ارتباط و تعامل با هولوگرام‌های افرادی دیگر است که به‌اعتقاد زاکربرگ، با گذشت زمان تجربه‌ای فراگیرتر و متقاعدکننده‌تر از تماس‌های ویدئویی امروزی برای کاربران فراهم خواهد کرد.

متا با وجود صرف میلیاردها دلار برای توسعه‌ی عینک‌های واقعی افزوده، انتظار فروش کمی درحدود چندهزار دستگاه برای نسخه‌ی اول این محصول دارد که هدف آن بیشتر توسعه‌دهندگان و کاربرانی است که می‌خواهند جز اولین افرادی باشند که با این عینک کار می‌کنند. قیمت این محصول نیز هنوز مشخص نیست؛ اما مسلماً این عینک گران‌تر از هدست واقعیت مجازی ۲۹۹ دلاری Quest VR خواهد بود؛ زیرا هزینه‌ی تأمین قطعات عینک واقعیت افزوده چندهزار دلار است. تمایل زاکربرگ برای کاهش قیمت این عینک می‌تواند به تشویق افراد برای خرید آن کمک کند و می‌توان از این روش به‌عنوان استراتژی رقابتی متا یاد کرد که با کاهش حاشیه‌های سود، رقابت را برای شرکت‌هایی مثل اپل سخت‌تر خواهد کرد.

متا علاوه‌بر Nazare قصد دارد عینکی ارزان‌تر با نام Hypernova را نیز در سال ۲۰۲۴ عرضه کند. Nazare برای عملکرد مستقل از گوشی‌های هوشمند طراحی شده است؛ اما Hypernova با گوشی هوشمند جفت خواهد شد تا پیام‌های دریافتی و سایر اعلام‌ها را ازطریق آن گوشی نشان دهد. نمایشگر این مدل کوچک‌تر و از نوع هدآب (Head UP) خواهد بود که از این نظر شبیه عینک‌های هوشمند شرکت North خواهد بود؛ استارتاپی که گوگل دو سال قبل آن را خریداری کرد. الکس همیل، معاون واحد واقعیت افزوده‌ی متا، گفت این شرکت امیدوار است با معرفی Nazare و Hypernova و همچنین نسخه‌های بعدی عینک واقعیت افزوده‌ی خود، تا پایان دهه‌ی جاری ده‌ها میلیون از این محصول را به‌فروش برساند.

هنوز مشخص نیست عینک‌های واقعیت افزوده چند سال دیگر به‌عنوان ابزاری مفید برای کاربران شناخته خواهد شد. محصولات مشابهی که مایکروسافت و اسنپ و سایر شرکت‌ها تولید کرده‌اند، از جریان اصلی بسیار فاصله دارند و ریسک این کار برای متا نیز بسیار زیاد است. تعداد کارمندان بخش ساخت سخت‌افزار متاورس و نرم‌افزار مرتبط آن به حدود ۱۸ هزار نفر افزایش یافته است که فقط در سال گذشته، بیش از ۱۰ میلیارد دلار برای این شرکت هزینه در پی داشته است. به‌عنوان مثال، متا برای ساخت عینک و سخت‌افزار واقعیت مجازی آینده، از مایکروسافت، اپل، گوگل و شرکت‌های دیگر بسیار استفاده کرده و قیمت استعدادها را درسراسر این صنعت افزایش داده است.

زاکربرگ گفته است قصد دارد در سال‌های آینده، هزینه‌های ساخت سخت‌افزار واقعیت مجازی و واقعیت افزوده را افزایش دهد. این در حالی است که او هم‌اکنون به‌دلیل هزینه‌های زیادی که درزمینه‌ی متاورس صرف می‌کند، زیر فشار است. ارزش سهام متا به‌دلیل کندی روند توسعه‌ی کسب‌وکار رسانه‌ی اجتماعی این شرکت و هجوم کاربران جوان‌تر به پلتفرم‌های رقیب، ازجمله تیک‌تاک کاهش یافته است. بررسی دقیق قوانین ضدانحصار اساساً خریدهای بزرگی مثل اینستاگرام و واتساپ را رد کرده است که در گذشته باعث رشد این شرکت شده‌اند و پس از به‌زانو درآوردن کسب‌وکار اصلی متا، با ردیابی تغییرات اخیر در iOS، اپل در حال آماده‌سازی حمله به استراتژی سخت‌افزاری زاکربرگ نیز است. شایان‌ ذکر است گزارش‌های متعدد نشان می‌دهد اپل به‌زودی اولین هدست واقعیت ترکیبی پرچم‌دار خود را روانه‌ی بازار خواهد کرد.

از زمانی‌که Nazare در سال ۲۰۱۸ با اسم رمز Orion از مرحله‌ی تحقیقاتی خارج شد، زاکربرگ علاقه‌ی خاصی به این پروژه نشان داده است. یکی از اعضای سابق تیم توسعه‌دهندگان این محصول با اشاره به فیلم «ارباب حلقه‌ها» می‌گوید:

این محصول مثل چشم سائورون است.

این در حالی است که زاکربرگ نیز در یکی از پادکست‌های اخیرش اعلام کرد گاهی اوقات کارمندان از این عبارت (چشم سائورون) برای توضیح علاقه‌ی شدید او در پروژه‌ی ساخت عینک واقعیت افزوده استفاده می‌کنند.

زاکربرگ اصرار می‌کند که نسخه‌ی اول Nazare تجربه‌ی کاملی از واقعیت افزوده را با گرافیک سه‌بعدی و میدان دید وسیع و طراحی پذیرفتنی ارائه دهد. این تیم در ابتدا امیدوار بود عینک واقعیت افزوده‌ میدان دید ۷۰ درجه داشته باشد که بسیار گسترده‌تر از میدان دید محصولاتی است که درحال‌حاضر به بازار عرضه شده‌ است؛ اما این هدف احتمالاً محقق نخواهد شد. طراحی کنونی عینک متا کمی شبیه عینک سیاه سوپرمن است که درظاهر کلارک کنت نمایان می‌شود. وزن این عینک ۱۰۰ گرم اعلام شده که از عینک‌های معمولی حدوداً چهار برابر سنگین‌تر است.

متا برای رسیدن به هدف خود در سال ۲۰۲۴ تلاش می‌کند؛ ولی هیچ تضمینی وجود ندارد که Nazare به همه‌ی هدف‌های مدنظر این شرکت دست یابد. پیش‌ازاین چندین‌بار شاهد شکست پروژه‌های این شرکت بوده‌ایم و کار روی تجربه‌ی کاربری این محصول، به‌خصوص در بخش نرم‌افزار در جریان است. تلاش برای ساخت سیستم‌عاملی با میکروکرنل سفارشی برای عینک واقعیت افزوده‌ی متا که براساس نسخه‌ی منبع‌باز Fuchsia OS گوگل توسعه داده شود، کمی غیرمنطقی به‌نظر می‌رسد؛ زیرا غول جست‌وجوی اینترنت روند توسعه‌ی Fuchsia OS را اواخر سال گذشته متوقف کرد. اکنون متا تصمیم گرفته است از اندروید در اولین نسخه‌ی عینک واقعیت افزوده‌ی خود استفاده کند و رویکردی شبیه هدست فعلی Quest VR را برای عینک خود در نظر خواهد گرفت.

Nazare دستگاه اصلی واقعیت افزوده‌ی متا نخواهد بود و عمر باتری آن فقط چهار ساعت است. این عینک بیشتر برای استفاده در محیط داخل خانه طراحی شده است. اگرچه مدتی طول خواهد کشید تا این عینک به فروش درخورتوجهی دست یابد، زاکربرگ از هیچ هزینه‌ای برای ساخت این محصول دریغ نکرده است. نمایشگرهای این عینک ازطریق پروژکتورهای گران‌قیمت microLED تغذیه خواهد شد و نسخه‌ی اول آن از سیستم ردیابی چشم و دوربین جلو به‌همراه صدای استریو بهره خواهد برد. متا قصد دارد با همکاری شرکت‌های سازنده‌ی تراشه در آسیا، پردازنده‌های سفارشی موردنیاز عینک واقعیت افزوده‌ی خود را تولید کند.

شاید آینده‌نگرانه‌ترین جنبه‌ی نسخه‌ی اول Nazare و Hypernova دستگاه مچی باشد که متا از ان برای کنترل این عینک‌ها استفاده خواهد کرد. این شرکت قصد دارد امکان کنترل عینک ازطریق ذهن کاربر را فراهم کند؛ ایده‌ای که احتمالاً مانع بزرگ بعدی این شرکت در حفظ حریم خصوصی خواهد بود. مچ‌بند از الکترومیوگرافی دیفرانسیل یا EMG برای انداز‌ه‌گیری پالس‌های الکتریکی در نورون‌های بازو استفاده می‌کند که کاربر می‌تواند از آن برای تعامل با عینک استفاده کند. نتیجه این است که افراد اساساً می‌توانند با فکرکردن، رابط مجازی را تایپ یا کنترل کنند که متا معتقد است این فناوری به تعامل با عینک‌های هوشمند فاقد صفحه‌ی لمسی یا ماوس یا صفحه‌کلید کمک خواهد کرد. این فناوری براساس تحقیقات استارتاپی به‌نام CTRL-Labs توسعه داده شده است؛ استارتاپی که متا آن را سال ۲۰۱۹ با قراردادی به ارزش یک‌میلیارد دلار خریده کرده است.

همه کسانی که نمونه‌ی اولیه‌ی عینک واقعیت افزوده‌ی متا را امتحان کرده‌اند، می‌گویند که این محصول یکی از تأثیرگذاترین پیش‌نمایش‌های فناوری است که تا امروز تجربه‌ کرده‌اند. تمرکز روی کارکرد EMG ازطریق نمایشگر و سایر فناوری‌های ساخته‌شده روی مچ‌بند بوده است. به‌گفته‌ی یکی از کارمندان ارشد سابق متا، اگر فناوری CTRL-Labs کار کند، دیگر هیچ‌چیز اهمیت نخواهد داشت.

متا در بازه‌ی زمانی سپتامبر گذشته تا دسامبر، حدود ۱۲۰ هزار عینک با Ray-Ban فروخت و به هدف اولیه‌ی فروش ۳۰۰ هزار عینک خود نرسید. متا در بخش واقعیت مجازی، یک هدست قدرتمندتر با اسم رمز Cambria دارد که واقعیت مجازی و واقعیت افزوده را باهم ترکیب می‌کند و اواخر سال جاری معرفی خواهد شد.

ازآن‌‌جاکه مشارکت زاکربرگ در ساخت Nazare افزایش یافته و این پروژه به اولویت مهمی تبدیل شده است، تیم توسعه‌دهنده‌ی این محصول شاهد گردش مالی نسبتاً زیادی بوده است و مدیران محصول و طراحی و نرم‌افزار آن از پروژه کنار رفته‌اند. او رهبران قدیمی شرکت را در پست‌های مهم منصوب کرده است که به مدیر ارشد فناوری، اندرو باسورت گزارش می‌دهند. آلکس هیمل، معاون بخش AR، نیز ۱۳ سال در این شرکت فعالیت کرده است. رهبر مستقیم Nazare زیرنظر هیمل سو یانگ است که او نیز سابقه‌ی یک دهه فعالیت را در فیسبوک دارد. دو رهبر ارشد دیگر این تیم Caitlin Kalinowski، رئیس بخش مهندسی سخت‌افزار و Don Box، مدیر سابق مایکروسافت هستند.

اگرچه زاکربرگ قبلاً ادعای خود را درب۳ متاورس مطرح کرده است، مدت زیادی طول می‌کشد تا عینک‌های واقعیت افزوده توجه طیف گسترده‌ای از کاربران را به خود جلب کنند.