مقایسه رایج‌ترین فرمت‌های صوتی

در ادامه با توضیح مفاهیم مرتبط با فرمت‌های صوتی مختلف با بیانی ساده و همچنین مقایسه‌ی این فرمت‌ها با یکدیگر، تلاش می‌کنیم به سؤال‌های احتمالی شما دررابطه‌با این موضوع پاسخ دهیم.

لیست قیمت انواع گوشی

مفاهیم مرتبط با فرمت‌های صوتی

فرمت

فرمت روشی استاندارد برای رمزگذاری فایل‌‌های صوتی و ذخیره‌سازی آن‌ها در کامپیوتر است. درحقیقت‌ داده‌های فرمت‌ها دربردارنده‌ی داده‌های خام صوتی هستند. فرمت‌های صوتی به دو دسته‌ی فشرده و غیرفشرده تبدیل می‌شوند که در ادامه در مورد آن‌ها توضیح خواهیم داد.

در لینک زیر می‌توانید فهرست تمام فایل‌های صوتی ایجاشده توسط سازندگان مختلف را مشاهده کنید؛ به دلیل اینکه بسیاری از این فرمت‌ها تنها در موارد معدودی استفاده می‌شوند و چندان متداول نیستند و پلیرهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری محدودی از آن‌ها پشتیبانی می‌کنند، در بخش مقایسه‌‌ی فرمت‌ها تنها فرمت‌هایی را بررسی می‌کنیم که متداول هستند که شامل MP3، MP2، WAV، PCM، AIFF، AAC، AC3، OGG، WMA، FLAC، ALAC، Vorbis، DTS و AVC می‌شوند.

می‌توانید از اینجا فهرست کاملی از فرمت‌های صوتی را مشاهده کنید.

داده‌ی متا (Meta data)

داده‌های متای فایل‌های صوتی شامل هنرمند سازنده‌ی موسیقی (Artist)، آلبوم (Album)، تصویر کاور آلبوم (Album Artwork)، عنوان فایل (Track title)، شماره‌ی فایل (Track number) و ژانر (Genre) می‌شود.

فشرده‌سازی (Compressing)

کانتینر (Container)

کانتینر که برخی از افراد آن را با فرمت یکی می‌دانند یا آن را با فرمت اشتباه می‌گیرند، می‌تواند فرمت‌های مختلفی را در خود جای دهد؛ به‌عنوان مثال فرمت WAV درواقع یک کانتینر است که معمولاً دربردازنده‌ی فرمت PCM است.

نرخ فشرده‌سازی (Compression rate)

نرخ فشرده‌سازی نشان‌ می‌دهد که فایل صوتی تا چه حدی فشرده شده است. هر چقدر نرخ فشرده‌‌سازی بیشتر شود حجم و بلندی صدای فایل صوتی کمتر و بخش‌های بی‌صدای فایل صوتی تقویت می‌شوند و درنتیجه فایل فشرده‌تر می‌شود؛ به‌عنوان مثال نرخ فشرده‌سازی 2:1 به‌معنی فشرده‌سازی فایل به میزان یک دوم حجم فایل اصلی و نرخ‌ فشرده‌سازی 8:1 به‌معنی فشرده‌سازی فایل به میزان یک هشتم فایل اصلی است.

ریپ‌کردن (Ripping)

اکسترکت‌کردن (خارج‌کردن از حالت فشرده) فایل‌‌های Audio CD، کپی‌کردن آن‌ها روی هارد و درنهایت تبدیل آن‌ها به فرمت‌های مختلف صوتی با استفاده از نرم‌افزارهای ripping را ریپ‌کردن می‌گویند.

سی‌دی صوتی (Audio CD)

به سی‌دی‌های دربردارنده‌ی فایل‌های صوتی و موسیقی طراحی‌شده برای سی‌دی‌ پلیرها گفته می‌شود: این سی‌دی‌ها همان سی‌دی‌های اورجینال موسیقی هستند که در فروشگاه‌های معتبر به فروش می‌رسند. ترک‌های موجود روی این سی‌دی (فایل‌های موسیقی) که معمولاً دارای فرمت WAV هستند، فشرده‌شده نیستند و به همین دلیل کیفیت بالایی دارند.

استاندارد صوتی MPEG

این استاندارد برای فشرده‌سازی فایل‌های صوتی به‌کار می‌رود. حجم فایل‌هایی که با استفاده از این استاندارد فشرده می‌شوند، به میزان چشمگیری کمتر از فایل اصلی است؛ اما کاهش کیفیت آن نسبت به فایل اصلی چندان چشمگیر نیست.

رمزگذاری و رمزگشایی (Encoding and Decoding)

رمزگذاری (که در اصطلاح به آن انکد هم گفته می‌شود) به‌معنی استفاده از الگوریم‌های خاص برای فشرده‌سازی فایل‌ها و خارج‌کردن آن‌ها از حالت‌ فشرده و همچنین تبدیل فایل صوتی به فرمت‌های قابل‌شناسایی برای پلیرهای مختلف است. رمزگشایی فایل‌هایی صوتی هم به‌معنای تشخیص اطلاعات فایل‌ها جهت خواندن آن‌ها است.

کدک (Codec)

کدک نرم‌‌افزاری برای اجرای الگوریتمی جهت رمزگذاری و رمزگشایی (دیکد) فایل‌های صوتی است. درواقع هدف از به‌کارگیری این الگوریتم ایجاد صدایی با کیفیت بالا و حفظ کیفیت آن با حداقل تعداد ممکن بیت است. با استفاده از کدک‌های مختلف می‌توان حجم فایل‌های صوتی و پهنای باند موردنیاز برای پخش فایل‌ها را کاهش داد.

کدک با فرمت تفاوت دارد؛ همان‌طور که گفتیم، کدک ابزاری برای رمزگذاری و رمزگشایی داده‌های صوتی است؛ اما فرمت دربردارنده‌ی این فایل‌ها است؛ به‌عنوان مثال MP3 یک فرمت و LAME یک کدک محسوب می‌شود.

کدک متن‌باز (Open source codec): کدک‌های متن‌باز کدک‌هایی هستند که دراختیار همه قرار دارند و مختص سازندگان خاصی نیستند. علاوه‌بر کدک‌های متن‌باز، فرمت‌های متن‌باز نیز ایجاد شده‌اند.

بیت‌ریت یا نرخ بیت (Bitrate)

بیت‌ریت درواقع به تعداد بیت‌هایی از فایل گفته می‌شوند که در هر واحد زمانی پردازش می‌شوند و هر چقدر میزان بیت‌ریت یک فایل بیشتر باشد، کیفیت و حجم صدای آن فایل هم بیشتر است. واحد سنجش بیت‌ریت، کیلوبیت (kbps) در ثانیه است (مثلاً ۱۲۸ کیلوبیت یا ۳۲۰ کیلوبیت در ثانیه). بیت‌ریت فایل‌های موسیقی معمولاً بین ۹۶ تا ۳۲۰ کیلوبیت در ثانیه است؛ البته بیت‌ریت فرمت DTS که معمولاً برای فیلم‌های دارای صدای فراگیر استفاده می‌شود، به ۱۵۰۹ کیلوبیت در ثانیه هم می‌رسد که باعث می‌شود کاربران صدایی هیجان‌انگیز را بشنوند و کاملاً در فضای فیلم قرار بگیرند.

بیت‌ریت فایل‌های صوتی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ بیت‌ریت ثابت و بیت‌ریت متغیر. در بیت‌ریت ثابت بیت‌ریت در طول پخش فایل صوتی یا تصویری ثابت است یا تغییر بسیار کمی دارد؛ اما در بیت‌ریت متغیر، میزان بیت‌ریت متناسب با پیچیدگی فایل موسیقی و تعداد بیت‌های در‌حال پردازش در هر ثانیه افزایش یا کاهش می‌یابد.

سمپل ریت یا نرخ نمونه‌برداری (Sample Rate)

به بیان ساده سمپل ریت به تعداد دفعاتی گفته می‌شود که یک سیگنال صوتی در زمان تبدیل‌شدن به سیگنال دیجیتالی، پردازش می‌شود و واحد سنجش آن هرتز یا کیلوهرتز در ثانیه است. درواقع سمپل ریت برای اندازه‌گیری فرکانس ایجاد شده است. سمپل‌ ریت متداول صدای فیلم‌ها و فایل‌های موسیقی ۴۸ کیلوهرتز و بهترین سمپل ریت ۴۴٫۱ کیلوهرتز است که بهترین گزینه برای تولید حرفه‌ای موسیقی و فایل‌های صوتی نیز محسوب می‌شود. سمپل ریت برخی از فایل‌های به ۱۹۲ کیلوهرتز نیز می‌رسد. درکل فایل‌های صوتی با سمپل ریت بالاتر کیفیت بهتر و صدای بیشتری دارند.

عمق بیت (Bit Depth)

عمق بیت که درواقع نشان‌دهنده وضوح و رزولوشن داده‌های صوتی ایجاد‌شده و ذخیره‌شده در هر فایل صوتی است، عمق بیت به تعداد بیت‌های اطلاعات دردسترس در هر بار نمونه‌برداری (پردازش سیگنال‌ها در زمان تبدیل سیگنال‌های آنالوگ به دیجیتال) گفته می‌شود. عمق بیت در فایل‌های صوتی سی‌دی ۱۶ بیت و در فایل‌های صوتی دی‌وی‌دی ۲۴ بیت است. عمق بیت بیشتر نیز به‌معنای کیفیت بالاتر و حجم صدای بالاتر است. درواقع با افزایش یک بیت، بلندی صدا نیز ۶ دسیبل افزایش می‌یابد.

کانال‌های صدا (Audio channels)

فایل‌های صوتی از نظر تعداد کانال به فایل‌های مونو یا تک کاناله، استریو یا دو کاناله و فراگیر تقسیم می‌شوند.

صدای مونو

در فایل‌های صوتی مونو که تقریباً دیگر منسوخ شده است، تمام اصوات از یک کانال پخش می‌شوند و از یکدیگر تفکیک نمی‌شوند. باتوجه به اینکه امروزه تقریباً تمام دستگاه‌ها از صدای استریو پشتیبانی می‌کنند، تقریباً کسی دیگر از صدای مونو استقبال نمی‌کند؛ می‌توان گفت صدای مونو تنها برای افرادی مناسب است که یک گوش آن‌ها مشکل داشته باشد و می‌خواهند بخش‌های مختلف صدا را بشنوند.

استریو

صدای استریو نسل بعدی فناوری صوتی محسوب می‌شوند. صدای استریو از دو اسپیکر پخش می‌شود که یکی از آن‌ها در سمت راست دستگاه و دیگری در سمت چپ آن قرار دارد؛ بنابراین گوش چپ و راست فرد صدا متفاوتی را می‌شوند. تفاوت بین صدای مونو و استریو زمانی بیشتر محسوس می‌شود که از هدفون استفاده کنید؛ به‌عنوان مثال وقتی با هدفون در حال شنیدن موسیقی جذابی هستید که برای ساخت آن از دو ساز متفاوت استفاده شده است، صدای یکی از سازها را از گوش راست خود و صدای ساز دیگری را از سمت چپ می‌شنوید. صداهای استریو و سراند می‌توانند تجربه‌ی حضور در کنسرت زنده یا صحنه‌های هیجان‌‌انگیز فیلم‌ها را شبیه‌سازی کنند یا این حس را به شما القا می‌کنند که کاملاً در فضای فیلم یا بازی قرار دارید (البته صدای فراگیر این تجربه و حس را به مراتب بهتر ایجاد می‌کند).

صدای فراگیر

صدای فراگیر که به آن صدای دالبی، سراند یا چند کاناله نیز گفته می‌شود. به صدای 5.1، 7.1، 9.1، 22.2 و دالبی اتموس تقسیم می‌شود. درواقع در صداهای چند کاناله بخش‌های تشکیل‌دهنده‌ی صدا مثل دیالوگ‌ها، صداهای محیطی و جلوه‌‌های صوتی از یکدیگر تفکیک و از اسپیکرهای جداگانه پخش می‌شوند و به این صورت کاربر صدای لذت‌بخشی را تجربه می‌کند.

صدای 5.1 و صدای 7.1

صدای 5.1 از ۶ اسپیکر با موقعیت و زاویه‌ی متفاوت از یکدیگر پخش می‌شوند که شامل سه اسپیکر در جلو، دو اسپیکر در عقب و یک ساب‌ووفر می‌شود. سه اسپیکر شامل اسپیکر سمت راست، مرکز و سمت چپ می‌شود و دو اسپیکر عقب در سمت راست و چپ قرار می‌گیرند. در این سیستم بلندگوی چپ و راست جلو در زاویه ۲۲ تا ۳۰ درجه، بلندگوی میانی درست درمقابل فرد و دو اسپیکر پشتی در زاویه‌ی ۱۳۵ تا ۱۵۰ درجه از فرد مستمع قرار می‌گیرند. ساب‌ووفر هم به دلیل اینکه می‌تواند صدای باس را در همه‌ی جهات پخش کند، می‌تواند در هر مکانی قرار گیرد؛ اما توصیه می‌کنیم آن را در گوشه و بین دو دیوار قرار دهید؛ این موضوع درمورد سایر سیستم‌های صدای فراگیر نیز صدق می‌کند.

چنانچه اسپیکر مرکزی در فاصله‌ی ۳ متری یا هر فاصله‌ی دیگری از صندلی شما قرار دارد، اسپیکرهای سمت چپ و راست جلو و عقب که به آن‌ها اسپیکرهای سراند هم گفته می‌شود، باید همان فاصله را با صندلی داشته باشند (در سایر سیستم‌های صوتی سراند نیز باید فاصله‌ی همه‌ی اسپیکرها با شما یکسان باشد)؛ به همین دلیل اسپیکرهای سراند و مرکزی نباید در یک خط صاف کنار هم قرار بگیرند؛ درضمن باید زاویه‌ی قرارگیری اسپیکرهای سراند به گونه‌ای باشد که به زاویه‌دار و ضربدری درمقابل یکدیگر باشند (اسپیکر سمت راست جلو درمقابل اسپیکر سمت چپ عقب و اسپیکر سمت راست عقب درمقابل اسپیکر سمت چپ جلو قرار بگیرند).

چنانچه اسپیکرها در مکان کاملاً درستی قرار بگیرند، صدای هر چهار اسپیکر درست به سمت مکانی پخش می‌شود که فرد نشسته است (البته خود فرد هم برای تجربه‌ی صدای فرگیر به بهترین شکل ممکن، باید درست در نقطه‌ی مرکزی میان اسپیکرها بنشیند).در ضمن باید اسپیکرهای سراند پشتی را به صورتی‌ قرار دهید که ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر بالاتر از سطح گوش شما و سه اسپیکر جلو هم باید در سطح گوش شما قرار داشته باشند. در صدای 5.1 جلوهای صوتی، صدای موسیقی و دیالوگ‌ها از سه بلندگوی جلو و صدای محیطی فیلم که شبیه صداهای واقعی هستند از بلندگوهای عقب پخش می‌شوند.

در سیستم‌‌های صوتی 7.1 دو اسپیکر اضافی در سمت چپ و راست شما قرار می‌گیرند که فاصله‌ی آن‌ها هم باید با شما کاملاً یکسان باشند و در زاویه‌ی ۹۰ تا ۱۱۰ درجه قرار بگیرند. در این سیستم جلوه‌های صوتی از بلندگوهای عقب، صداهای محیطی از بلندگوهای چپ و راست، موسیقی و دیالوگ‌ها از اسپیکر میانی و جلوه‌های ویژه صوتی هم از دو اسپیکر سراند چپ و راست پخش می‌شوند.

صدای 9.1

در سیستم صدای فراگیر 9.1 علاوه‌بر ۶ بلندگوی قبلی دو بلندگوی دیگر نیز به‌صورت عمودی در بالای بلندگوهای سراند جلو قرار می‌گیرند که باعث می‌شود یک بعد دیگر به صدای سراند افزوده شود؛ این بلندگوها حداقل باید ۹۰ سانتی‌متر بالاتر از اسپیکرهای سراند نصب شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد چینش اسپیکرهای سیستم صدای فراگیر به مقاله‌ی «راهنمای چیدمان اسپیکرها در سینمای خانگی و سیستم‌های صوتی» مراجعه کنید.

نحوه تفکیک صدا در سیستم 9.1 هم مانند سیستم 7.1 است با این تفاوت که دو اسپیکر بالایی هم برای برای حداکثررساندن تأثیر جلوه‌های صوتی به کار گرفته می‌شوند.

صدای 22.2

در این سیستم که به ‌تازگی ایجاد شده و در خلق صدای سه‌بعدی عملکرد بسیار بهتری نسبت به سایر سیستم‌های صدای فراگیر دارد، از سه ردیف اسپیکر تشکیل شده است؛ لایه‌ی بالایی دربردارنده‌ی ۹ اسپیکر در سمت جلو، عقب و طرفین، لایه‌ی میانی دربردارنده‌ی ۱۰ اسپیکر با آرایشی مشابه و لایه‌ی زیرین متشکل از سه اسپیکر در زیر نمایشگر برای ایجاد صداهای بم و عمق‌دار است.

دالبی اتموس

درضمن می‌توانید با ارتقای سیستم‌ صوتی دالبی فعلی خود نیز آن را تبدیل به سیستم دالبی‌اتمس کنید. برای انجام این کار ابتدا باید دستگاه گیرنده‌ی فعلی خود را با دستگاهی که از بلندگوهای بیشتری پشتیبانی می‌کند، تعویض کنید و پس از آن با استفاده از بلندگوهایی که توانایی هدایت صدا به سمت بالا را دارند (که در اصطلاح به آن‌ها اسپیکرهای رو به بالا می‌گویند) یا استفاده از بلندگوهایی که می‌توان آن‌ها را در سقف نصب کرد، سیستم خود را ارتقا دهید. ترکیب سیستم شما می‌تواند پنج اسپیکر سراند، چهار اسپیکر رو به بالا و یک ساب‌ووفر یا هفت اسپیکر سراند، دو اسپیکر سقفی و یک ساب‌وو‌فر باشد.

بحث تخصصی‌تر در مورد صداهای فراگیر و سایر مفاهیم‌ بیان‌شده نیازمند مقاله‌های جداگانه‌ای است و به دلیل اینکه این موارد موضوع اصلی مقاله حاضر نیستند، به همین میزان توضیح در مورد آن‌ها اکتفا می‌کنیم.

اکنون که به قدر کافی با مفاهیم تخصصی درمورد فرمت‌های صوتی آشنا شدیم، اجازه دهید مقایسه‌ی فرمت‌‌های صوتی متداول را شروع کنیم.

MP3 یا MPEG-1 Audio Layer 3

معرفی

کمتر کسی است که با فرمت MP3 آشنا نباشد. این فرمت که همیشه متداول‌ترین و شناخته‌شده‌ترین فرمت فایل موسیقی بوده است در سال ۱۹۹۳ ایجاد شد. MP3 با سه هدف ایجاد شد؛ اولین هدف حذف داده‌های صوتی فراتر از محدوده‌ی شنوایی انسان؛ دومین هدف کاهش کیفیت اصواتی بود که شنیدن آن‌ها برای انسان آسان نبود و سومین هدف فشرده‌سازی فایل‌ها تا حد ممکن (تا میزانی که به کیفیت آسیبی نزند) بود.

مشخصات فنی

مزایا

معایب

مقایسه‌‌ی MP3 و MP2

MP2 درمقایسه‌با MP3 حجم بیشتری دارد و کمتر فشرده شده است. نرخ فشرده‌سازی ام پی تو ۶:۱ و ۸:۱ و نرخ فشرده‌سازی ام پی تری ۱۰:۱ و ۱۲:۱ بوده و به همین دلیل MP2 کیفیت بیشتری دارد. MP2 برای پخش پادکست، ضبط و پخش صدای گویندگان رادیویی و سایر فایل‌های صوتی مورداستفاده در رادیو و انتقال فایل‌های صوتی در سایر موارد استفاده می‌شود. از دیگر مشخصات MP2 می‌توان به صدای ۱۶ بیتی، سمپل ریت ۴۴٫۱ کیلوهرتز و بیت‌ریت ۱۹۲ کیلوبیت در ثانیه اشاره کرد.

مقایسه‌ی MP3 و M4A

M4A نیز یکی دیگر از فایل‌های مشابه MP3 با لایه‌ی صوتی MPEG 4 است که نسبت به MP4 کیفیت بهتر و حجم کمتری دارد و بیت‌ریت آن به ۲۵۶ کیلوبیت در ثانیه هم می‌رسد؛ البته تبدیل MP3 به M4A اصلاً ضروری نیست.

WAV یا Waveform Audio File Format

معرفی

مشخصات فنی

مزایا

معایب

WMA یا Windows Media Audio

معرفی

مایکروسافت این فرمت را در سال ۱۹۹۹ ابداع کرد و از آن زمان تاکنون تغییرات زیادی پیدا کرده است. WMW با هدف رفع نواقص مربوط به فشرده‌سازی در فرمت MP3 ایجاد شد. مایکروسافت تاحدودی در این کار موفق شد؛ زیرا این فرمت کیفیت فشرده‌سازی نسبت به MP3 برتری دارد و درنتیجه از کیفیت بهتری هم برخوردار است؛ البته چون یک فرمت اختصاصی است و پلیرهای زیادی از آن پشتیبانی نمی‌کنند، نتوانست در رقابت با MP3 به اندازه‌ی فایل‌هایی همچون WAV و AAC پیروز شود؛ البته WMA در دو فرمت استاندارد (Standard WMA) و حرفه‌ای (Professional WMA) ایجاد شده است؛ اولین فرمت به‌منظور رقابت با MP3 و بهبود کیفیت در بیت‌ریت پایین و دومین فرمت به منظور تقویت خود فرمت WMW در بیت‌ریت‌ بالاتر ایجاد شد.

مشخصات ‌فنی

فایل‌های WMA دارای کدک‌های متفاوتی هستند که تفاوت‌های محسوسی با یکدیگر دارند. در ادامه برخی از این کدک‌های متفاوت را به‌همراه ویژگی‌های فنی و غیرفنی آن‌ها بیان می‌کنیم.

WMA 9

WMA 10 Professinal

WMA 9 Lossless

WMA 9 voice

مزایا

معایب

AC3

معرفی

AC3 یکی از فرمت‌های رایج صدای فراگیر برای دی‌وی‌دی و بلوری محسوب می‌شود که در سال ۱۹۸۷ در لابراتورهای دالبی ایجاد شد. این فرمت در‌حال‌حاضر یکی از فرمت‌های رایج صدای سراند به شمار می‌رود؛ البته کیفیت AAC نسبت به AC3 بهتر است و در بیت‌ریت یکسان (مخصوصا بیت‌‌ریت‌های پایین) کیفیت بهتری نسبت به AC3 دارد؛ بنابراین در صورتی‌که پلیر جدید و قدرتمندی دارید که از AAC پشتیبانی می‌کند و کیفیت بهتر را به حجم کمتر ترجیح می‌دهید، فرمت AAC را برای صدای فراگیر انتخاب و چنانچه حجم کمتر برایتان اهمیت بیشتری دارد، از AC3 استفاده کنید. AC3 باعنوان فرمت دالبی دیجیتال (Dolby Digital) و دالبی دیجیتال پلاس (Dolby Digital Plus) هم شناخته می‌شود. Dolby Digital نسخه‌ی Lossless هم دارد که به آن Dolby TrueHD گفته می‌شود. این فرمت می‌تواند صدایی با وضوح بسیار زیاد ایجاد کند.

مشخصات فنی

مزایا

معایب

مشخصات فنی Dolby True HD

AAC یا Advanced Audio Coding

معرفی

AAC در سال ۱۹۹۷ پس از MP3 معرفی شد و با اینکه به فرمتی متداول تبدیل شد و در‌حال‌حاضر یکی از فرمت‌های رایج برای صدای فیلم‌ها محسوب می‌شود، هرگز نتوانست جای MP3 را بگیرد. الگوریتم مورداستفاده برای فشرده‌سازی فایل‌های AAC پیشرفته‌‌تر و تکنیکی‌تر از الگوریتم مورداستفاده برای فایل‌های MP3 است و به همین دلیل در بیت‌ریت یکسان کیفیت بهتری نسبت به فایل‌های MP3 دارد؛ البته کیفیت این فایل‌ها اصلاً به اندازه‌ی فایل‌های Audio CD، فایل WAV و فایل‌های WMW انکدشده با کدک WMA 10 Professinal نیست.

اگرچه MP3 فرمت رایج‌تر و محبوب‌تری به‌شمار‌می‌رود، AAC به میزان بیشتری استفاده می‌شود و فرمت استاندارد برای فشرده‌سازی و پخش فایل‌های صوتی در اندروید، iOS، iTunes، یوتیوب و کنسول‌های نینتندو و پلی‌استیشن به شمار می‌رود.

فایل‌های AAC به دو دسته‌ی HE و LC تقسیم می‌شوند. فایل‌‌های HE با استفاده از استاندارد MPEG 4 فشرده می‌شوند و فرمت LC برای ایجاد و پخش فایل‌هایی با بیت‌ریت کم مثل فایل‌های صوتی که آنلاین پخش می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مشخصات فنی

مزایا

معایب

OGG

معرفی

OGG نه مخفف یک عبارت است و نه فرمت صوتی محسوب می‌شود؛ درواقع می‌توان OGG را کانتینری دانست که می‌تواند هر نوع فرمت فشرده را در خود جای دهد. متداول‌ترین فایل مورداستفاده در فایل‌های OGG فایل صوتی Vorbis است؛ به همین دلیل معمولاً OGG را معمولاً با نام OGG Vorbis می‌شناسند.

OGG در سال ۲۰۰۰ برای نخستین بار عرضه شد و به دو دلیل توانست به کانتینر محبوبی تبدیل شود؛ نخست اینکه برپایه‌ی اصول فرمت‌های متن‌باز ایجاد شد و دوم اینکه از نظر کیفیت به نسبت حجم نسبت به بسیاری از فرمت‌های lossy دیگر عملکرد بهتری دارد یا به عبارت دیگر، در حجم کمتر کیفیت بهتری نسبت به آن‌ها دارد.

OGG با اینکه در ابتدای پیدایش خود باید با رقبای سرسختی نظیر MP3 و AA3 رقابت می‌کرد و بسیاری از پلیرها هم از آن پشتیبانی نمی‌کردند (درحال‌حاضر نیز تاحدودی این‌چنین است)؛ اما با گذشت زمان توانست جایگاه خوبی پیدا کند و اکنون به یکی از کانتینرهای محبوب برای علاقه‌مندان به فرمت‌های متن‌باز تبدیل شده است.

مشخصات

نوع فشرده‌سازی: Lossy

بیت‌ریت: ۳۲ تا ۵۰۰ کیلوبیت در ثانیه

سمپل ریت: ۸ تا ۱۹۲ کیلوهرتز

عمق بیت: ۸ تا ۱۶ بیت

تعداد کانال: صدای چند کاناله: ۲۵۵ کانال

مزایا

معایب

FLAC یا Free Lossless Audio Codec

معرفی

مشخصات فنی

نوع فشرده‌سازی: Lossless

بیت‌ریت: از ۲۳۱ تا ۱۱۸۴ کیلوبیت در ثانیه

سمپل ریت: ۸ تا ۱۹۲ کیلو هرتز (۴۴٫۱ کیلوهرتز برای فایل‌های ۱۶ بیتی و ۹۶ و ۱۹۲ کیلوهرتز برای فایل‌های ۲۴ بیتی)

عمق بیت: ۱۶ و ۲۴ بیت

تعداد کانال‌ها: استریو و صدای چند کاناله (تا ۴۸ کانال)

مزایا

معایب

ALAC یا Apple Lossless Audio Codec

مشخصات فنی

نوع فشرده‌سازی: Lossless

بیت‌ریت: ۱ تا ۳ مگابیت در ثانیه (البته حداکثر میزان پشتیبانی آیتیونز ۳۲۰ کیلوبیت در ثانیه است)

سمپل ریت: ۴۸ تا ۳۸۴ کیلوهرتز (سقف پشتیبانی پلیرها ۴۸ کیلوهرتز است)

عمق بیت: ۱۶ تا ۳۲ بیت (حداکثر میزان پشتیبانی ۲۴ کیلوبیت است)

تعداد کانال: استریو، صدای 5.1 و 7.1

مزایا

معایب

PCM یا Pulse-Code Modulation

معرفی

PCM یکی از رایج‌ترین فرمت‌های صوتی برای سی‌دی و دی‌وی‌دی محسوب می‌شود. در این فرمت تبدیل صدای آنالوگ به دیجیتال بدون فشرده‌سازی فایل‌ها انجام می‌شود. در این فرمت نیز کیفیت فایل فشرده نسبت به فایل اصلی کاهش پیدا نمی‌کند؛ LPCM نیز یکی از فرمت‌های مشابه PCM است که برای CD و DVD استفاده می‌شود و از صدای ۹ کاناله نیز پشتیبانی می‌کند. بیت‌ریت این فرمت به ۲۷٫۶۴۸ مگابیت در ثانیه هم می‌رسد که واقعاً رقم شگفت‌انگیزی است.

مشخصات فنی

نوع فشرده‌سازی: غیرفشرده

بیت‌ریت: ۳۲ تا ۱۵۳۶ کیلوبیت در ثانیه

سمپل ریت: ۴۸ کیلوهرتز

عمق بیت: ۸ تا ۱۶ بیت

تعداد کانال: صدای استریو در DVD و صدای 7.1 در دیسک‌های بلوری

مزایا

معایب

AIFF یا Audio Interchange File Format

AIFF یکی از فرمت‌های مشابه WAV محسوب می‌شود که اپل آن را در سال ۱۹۸۸ برای مک توسعه داد. AIFF نیز مانند WAV یک کانتینر است و می‌تواند فرمت‌های صوتی مختلفی را در خود جای دهد. بیشتر فایل‌های AIFF دربردازنده‌ی فرمت PCM هستند. فایل‌های AIFF در مک و ویندوز به‌راحتی اجرا می‌شوند.

مشخصات فنی

نوع فشرده‌سازی: غیرفشرده

سمپل ریت: ۴۴٫۱ کیلو هرتز

عمق بیت: ۱۶ بیت

تعداد کانال: دو کاناله

مزایا

معایب

DTS یا Digital Theatre Systems

تفاوت اصلی بین DTS و DTS HD یا به بیان دیگر DTS HD Master Audio (که به‌صورت DTS HD MA نمایش داده می‌شود) این است که DTS معمولاً در DVD و DTS HD در بلوری مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ قطعاً DTS HD کیفیت بهتری نسبت به DTS دارد؛ اما تفاوت این دو فرمت چندان هم فاحش نیست.

DTS X هم فرمتی جدید برای ایجاد صدایی سه‌بعدی در تمام فضا ایجاد شده است (در این سیستم صوتی جدید، صدا علاوه‌بر اطراف از بالا هم شنیده می‌شود و لذت شنیدن چنین صدایی به‌مراتب لذت‌تر از صدای فراگیر است)؛ البته درحال‌حاضر محتوای زیاد با فرمت DTS X عرضه نشده است؛ در مقاله‌ای که در آینده‌ای نزدیک منتشر خواهد شد، به‌صورت مفصل در مورد فناوری شگفت‌انگیز دالبی اتموس و فرمت DTS X توضیح خواهیم داد. هر سه فرمت DTS، DTS HD و DTS X دارای بیت‌ریت ثابت هستند.

مشخصات فنی

مشخصات فنی DTS

نوع فشرده‌سازی: Lossy

بیت‌ریت: از ۱٫۵ تا ۲۴٫۵ مگابیت در ثانیه

سمپل ریت: ۴۸ کیلوهرتز

عمق بیت: ۲۴ بیت

تعداد کانال: صدای 5.1 کاناله

مشخصات فنی DTS HD MA

نوع فشرده‌سازی: Lossless

بیت‌ریت: ۳۵۰۰ کیلوبیت در ثانیه (۲۴٫۵ مگابیت در ثانیه با بیت‌ریت متغیر)

سمپل‌ ریت: ۴۸ کیلوهرتز

عمق بیت: ۲۴

تعداد کانال: صدای 5.1 و 7.1 کاناله

مشخصات فنی DTS X

نوع فشرده‌سازی: Lossless (و lossy در برخی از موارد)

بیت‌ریت: ۱۸ مگابیت در ثانیه (برای انتقال این میزان از بیت‌ریت حتماً باید از HDMI 2:0 استفاده شود)

سمپل ریت: ۹۶ تا ۱۹۲ کیلوهرتز

تعداد کانال: صدای 7.1.4 و صدای 11.2

مزایای کلی هر سه فرمت

معایب کلی هر سه فرمت

مقایسه‌ی نهایی و کلی

قطعاً نمی‌توان به‌طور قطعی گفت که کدام‌یک از فرمت‌ها برای شما مناسب است؛ زیرا پاسخ این سؤال به عوامل مختلفی بستگی دارد. اجازه دهید برای مقایسه‌ی بهتر فرمت‌های صوتی، آن‌ها را به چهار گروه تقسیم کنیم که شامل فرمت‌های مناسب برای موسیقی، فیلم، فایل‌های صوتی آنلاین و رادیویی و سایر فایل‌های صوتی می‌‌شوند.

فایل‌های مناسب برای موسیقی

اگر تنها هدف شما گوش‌دادن به موسیقی است و کیفیت موسیقی اهمیت چندانی برایتان ندارد، بدون تردید MP3 مناسب‌ترین گزینه برای شما محسوب می‌شود و می‌توانید بدون هیچ‌گونه مشکلی از موسیقی خود لذت ببرید.

درکل اگر گوش شما نمی‌تواند جزئیات موسیقی را زیاد درک کند یا در محیط شلوغ موسیقی گوش می‌دهید، فایل‌های MP3 با بیت‌ریت ۱۲۸ کیلوبیت نیاز شما را برطرف می‌کند؛ اما اگر می‌خواهید در محیطی آرام از موسیقی باکیفیت لذت ببرید، توصیه می‌کنیم فایل‌های MP3 و WMA با بیت‌ریت ۱۹۲ کیلوبیت را گوش دهید (البته در‌حالت معمول کیفیت ۳۲۰ کیلوبیت بهترین کیفیت برای فایل‌های موسیقی محسوب می‌شود).

درصورتی‌که کیفیت برایتان اهمیت زیادی دارد و برای ذخیره‌سازی فایل‌های حجیم و نگه‌داری از آن‌ها مشکلی ندارید، توصیه می‌کنیم از فرمت‌های WAV، AIFF و FLAC استفاده می‌کنیم؛ البته دو فرمت WAV و AIFF غیرفشرده هستند و برتری کیفیت این دو فرمت نسبت به FLAC کاملاً محسوس است؛ اگر می‌خواهید بالاترین کیفیت فایل‌های موسیقی را تجربه کنید، فایل‌های Audio CD اصلی بهترین گزینه‌ی ممکن هستند. فرمت‌ DSD نیز یکی دیگر از فرمت‌های رایج برای موسیقی است که می‌تواند صدایی با سمپل‌ ریت ۲٫۸ مگاهرتز ایجاد و به فرمت‌های WAV ،FLAC ،ALAC و AIFF تبدیل شود؛ البته عمق بیت این فرمت تنها ۱ بیت است.

فرمت‌های مناسب برای فیلم

معمولاً برای فیلم‌های دارای صدای استریو از فرمت‌های MP2 ،MP3 ،AAC و MKA استفاده می‌شود. در مورد تفاوت MP2 و MP3 باید گفت که کیفیت MP3 حتی با بیت‌ریت پایین‌تر نسبت به MP2 از کیفیت بالاتری برخوردار است؛ به‌عنوان مثال فایل صوتی MP3 با بیت‌ریت ۱۲۸ کیلوبیتی کیفیت بهتری نسبت به فایل MP2 با بیت‌ریت ۱۹۲ کیلوبیت در ثانیه دارد. فرمت AAC که در برخی از موارد برای فایل‌های موسیقی و سایر فایل‌های صوتی نیز استفاده می‌شود، فرمتی lossless است؛ بنابراین نسبت به MP3 که فرمتی lossy به شمار می‌رود، کیفیت بیشتری دارد و حتی در بیت‌ریت یکسان با MP3 نیز این برتری حفظ می‌شود.

درمورد فیلم‌های دارای صدای فراگیر هم باید گفت که معمولاً از فرمت‌های AAC ،(Dolby Digital) AC3 و DTS استفاده می‌شود. فرمت DTS HD بالاترین کیفیت صدای فراگیر را ارائه می‌دهد و باعث می‌شود از صدای فراگیر به‌معنای واقعی کلمه لذت ببرید و کوچک‌‌ترین جزئیات را بشنوید. پس از DTS HD، به‌ترتیب، فرمت‌های DTS Dolby TrueHD و Dolby Digital و در نهایت AAC بالاترین کیفیت را ارائه می‌دهند.

فرمت‌های مناسب برای فایل‌های آنلاین صوتی و رادیویی

فرمت‌های MP2 ،MP3 ،M4a ،WMA ،AAC LC ،OGG و FLAC برای پخش فایل‌های صوتی آنلاین، پادکست‌ها و ضبط و پخش صدا در رادیو گزینه‌های مناسبی هستند. فرمت‌های MP2 ،WMA ،AAC LC و OGG برای پادکست و ضبط و پخش صدا در رادیو (مثل صدای گویندگان) که با بیت‌ریت کم ایجاد می‌شوند، فرمت‌های بهتری به شمار می‌روند.

درصورتی‌که می‌خواهید در زمان تبدیل فایل‌های صوتی خود با فرمت‌های رایج به فرمت‌های دیگر از فرمت‌هایی استفاده کنید که هیچ محدودیتی نداشته باشید، از فرمت‌های متن‌باز مثل OGG ،FLAC و ALAC استفاده کنید.

بهترین نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای مرتبط با فرمت‌های صوتی

چند مورد از بهترین پلیرهای نرم‌افزاری از نظر پشتیبانی گسترده از فرمت‌های مختلف

چند مورد از بهترین پلیرهای سخت‌افزاری

بهترین مبدل‌های فرمت‌های صوتی

سخن آخر

همان‌طور که در ابتدای مقاله گفتیم، در این مطلب تنها فرمت‌های صوتی رایج با یکدیگر مقایسه شده است. چنانچه از نظر شما فرمت‌های دیگری نیز رایج هستند که در این مقاله ذکر نشده‌اند، آن‌ها را بیان کنید تا این فرمت‌ها را نیز بررسی کنیم.