معرفی کتاب داستان‌پردازی با داده‌ها؛ راهنمای مصورسازی داده‌ها برای حرفه‌ای‌ها در کسب‌وکار

گاهی آمار و اعداد و نتیجه‌ی پژوهشی حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و می‌دانیم که چقدر می‌توانند نتیجه‌ی کارمان را نمایش دهند. بااین‌‌حال وقتی این آمار را در جلسه برای دیگران به نمایش می‌گذاریم، به‌سادگی از کنار آن می‌گذرند. دلیل این موضوع چیست؟

در بسیاری از مواقع، پس از به‌پایان‌رساندن پژوهش، میل بسیاری برای به‌اشتراک‌گذاشتن نتیجه‌ی آن با مخاطبان وجود دارد. در این مواقع، شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که نتوانید جان کلام خود و آنچه به آن دست یافته‌اید، به مخاطبان خود منتقل کنید. برای مثال، وقتی نتیجه‌ی کار خود را در جلسه‌ای با دیگران به‌اشتراک می‌گذاریم، به‌سادگی از کنار آن می‌گذرند. به‌عبارت‌دیگر، میوه‌ی اصلی آن پژوهش نتیجه‌ی مطلوب و اثرگذاری بوده که شما نتوانسته‌اید آن را به شیوه‌ای اثربخش ارائه کنید و با مخاطب خود شریک شوید. در این مواقع، بسیاری از افراد از آموزش تصویری، مانند تهیه‌ی نمودار و پاورپوینت کمک می‌گیرند؛ بااین‌حال همچنان موفق نیستند. در اینجا، سؤال مهمی مطرح می‌شود: چرا در این مسیر پیام به‌درستی منتقل نشده و موفقیتی در این مسیر رقم نخورده است؟

کتاب «داستان‌پردازی با داده‌ها» پاسخ مناسبی برای این پرسش است. این کتاب راهنمایی گام‌به‌گام است که به شما کمک می‌کند تا میزان دانایی مخاطب را درک کنید و مخاطب و بستر تعامل پیام را بشناسید و بدانید مخاطب در این مسیر به چه چیزهایی توجه می‌کند تا بتوانید داده‌ها و پیام‌های مدنظر خود را به‌درستی به مخاطب خود منتقل کنید. به بیان بهتر، لازم است که در این مسیر پیش‌زمینه‌های فکری و سوء‌برداشت‌ها و تعابیر مختلفی را شناسایی کرد که مخاطب می‌تواند داشته باشد و سپس به‌گونه‌ای ارائه کنیم که منظورمان به‌درستی منتقل شود.

کتاب «داستان‌پردازی با داده‌ها»، اصول به‌تصویرکشیدن و مصور‌سازی داده‌ها و نحوه‌ی برقراری ارتباط مؤثر با داده‌ها را به مخاطب می‌آموزد. در این کتاب، مخاطب با قدرت قصه‌گویی آشنا می‌شود و می‌آموزد که چگونه داده‌ها را به نقطه‌ی اصلی در داستانش تبدیل کند. درس‌های این کتاب ازنظر تئوری پایه‌ریزی شده است؛ اما ازطریق مثال‌های متعدد در دنیای واقعی، برای استفاده‌ی فوری در نمودار بعدی مخاطب و ارائه‌ی بعدی او دردسترس است.

به‌گفته‌ی نافلیک، این مسئله بسیار ارزشمند است که از خودمان بپرسیم مخاطب من کیست؟ چه دغدغه‌هایی دارد و می‌خواهد بعد از دیدن این داده‌ها به چه نتایجی برسد؟ از همه مهم‌تر، من به‌عنوان راهنما چطور می‌توانم به او کمک کنم که با کمترین زحمت، بیشترین دریافت اطلاعات را از ارائه‌ی من داشته باشد؟ او در این مسیر، به هریک از موضوعات مرتبط سر می‌زند و سعی می‌کند کوتاه و مختصر به آن‌ها اشاره کند.

این کتاب نشان می‌دهد که چگونه برای دستیابی به ریشه‌ی داده‌های خود، به‌سراغ چیزی فراتر از ابزارهای معمولی برویم و چگونه از داده‌های خود برای ایجاد داستانی جذاب و آموزنده و درگیرکننده برای مخاطب استفاده کنیم. خواننده‌ی این کتاب به‌صورت اختصاصی آموزش می‌بیند تا اهمیت زمینه و مخاطب را بفهمد، نوع مناسب نمودار را برای شرایط خود تعیین کند، آشفتگی داده‌ها را شناسایی کند و کاهش دهد، توجه مخاطب را به مهم‌ترین قسمت‌های داده‌ی خود معطوف کند، مانند طراح از مفاهیم طراحی در مصورسازی داده‌ها استفاده کند و درنهایت، برای تأثیرگذاری بیشتر پیام در مخاطب، از قدرت داستان‌پردازی استفاده کند. قصه‌گویی مهارت ذاتی نیست؛ به‌خصوص وقتی از مصورسازی داده صحبت می‌شود. به‌همین‌دلیل، ابزارهایی که دراختیار ما قرار دارند، به‌تنهایی نمی‌توانند انجام این کار را آسان کنند.

خواننده به کمک درس‌های این کتاب می‌آموزد تا داده‌های خود را به داستان‌های مصوری با تأثیرگذاری درخورتوجه تبدیل کند که برای مخاطبان نیز سازگار باشد. به‌عبارت‌دیگر، داستان‌پردازی با داده‌ها برای افرادی راهنمای مناسبی است که نیاز دارند دنیای خود را از نمودارهای بی‌اثر خلاص کنند. پیام اصلی کتاب که در لابه‌لای جملات آن پنهان شده، این است که در داده‌های شما داستان وجود دارد و داستان‌پردازی با داده‌ها، به شما مهارت و قدرت بیان آن داستان را می‌دهد. این کتاب برای گرافیست‌ها و کسانی که مسئول طراحی نمودارها و جدول‌ها هستند، واجب و برای مخاطبان عادی هم بسیار آموزنده است؛ زیرا سواد بصری را به‌طرز درخور‌توجهی ارتقا می‌دهد. همچنین، مطالعه‌ی این کتاب برای استراتژیست محتوا و بازاریاب محتوا نیز بسیار مفید و برای تحلیلگر محتوا ضروری است.

در کتاب «داستان‌پردازی با داده‌ها» پس از پیام مشاور، در فصل اول نویسنده اهمیت بستر تعامل را تشریح کرده است. این فصل اهمیت درک موقعیت و بستر تعامل را تعیین می‌کند که شامل مخاطب و سازوکار انتقال اطلاعات و لحن مطلوب است. هدف اصلی بخش اول کتاب، آموزش این نکته است که اگر پیش از شروع کار، درکی درست و عمیق از موقعیت داشته باشیم، در طول مسیر به اصلاحات و تغییراتی به‌مراتب کمتر نیاز خواهیم داشت. درنتیجه، این کار زمانی‌که بخواهیم محتوایی بصری خلق کنیم، به موفقیت ما منجر خواهد شد.

بخش دوم کتاب به انتخاب ابزار بصری تأثیرگذار ارتباط دارد. در فصل دوم، ابزارهای بصری متداولی معرفی شده که در تجارت برای انتقال اطلاعات استفاده می‌شود و محل استفاده‌ی مناسب هرکدام با استفاده از مثال‌های واقعی، توضیح داده شده است. همچنین، این بخش ابزارهایی را شرح داده است که استفاده از آن‌ها توصیه نمی‌شود.

شناسایی عوامل اضافی و حذف آن‌ها جزو مطالبی است که فصل سوم کتاب بر آن تمرکز کرده است. بخشی از این فصل اصول ادراک بصری گشتالت را معرفی می‌کند و چگونگی استفاده از این اصول را در نمایش مصور داده‌ها (مثل جدول و نمودار) توضیح می‌دهد. همچنین، فصل سوم کتاب استراتژی استفاده از فضای سفید را برای اضافه‌نکردن بار فکری بیهوده به مخاطبان شرح داده است.

«فرم، تابع عملکرد است»، این ضرب‌المثل طراحی محصولات کاربردی کاملا شفاف در انتقال اطلاعات دارد. زمانی‌که نوبت به فرم و عملکرد داده‌های مصور می‌رسد، در اولین قدم باید درباره‌ی کاری فکر کرد که لازم است مخاطبان با داده انجام دهند (عملکرد) و سپس تصویرسازی (فرم) کرد. فصل پنجم کتاب در همین زمینه و درباره‌ی چگونگی کاربرد مفاهیم طراحی سنتی در انتقال داده‌ها صحبت می‌کند.

فصل ششم پنج نمونه‌ی تصویری را بررسی می‌کند و درباره‌ی فرایند فکری مختص به آن‌ها و انتخاب طرحی صبحت می‌کند که به ایجاد این مدل منجر شده است. فصل هفتم کتاب با درس‌های داستان‌پردازی مرتبط است. این فصل مفاهیم داستان‌پردازی را بررسی می‌کند که می‌تواند انتقال اطلاعات را تسهیل بخشد. همچنین، استراتژی‌های داستان‌پردازی مؤثر را توضیح می‌دهد.

فصل‌های ذکرشده تا اینجا شامل نکات کاربردی تکه‌تکه بود که به‌صورت جدا در هر فصل توضیح داده می‌شد. فصل نهم کتاب که فصلی جامع است، فرایند داستان‌پردازی با داده‌ها را از شروع تا پایان با استفاده از مثالی واقعی شرح می‌دهد و استراتژی‌های خاص برای غلبه بر مشکلات متداول در انتقال اطلاعات با استفاده از مطالعات موردی را بررسی می‌کند.

فصل دهم و انتهایی کتاب به ملاحظات نهایی تعلق دارد. این فصل نکاتی پایانی را برای ادامه‌ی این مسیر و راهبردهایی برای مهارت‌افزایی در داستان‌پردازی با داده‌ها دراختیار مخاطب قرار می‌دهد.

عنوان کتاب به زبان انگلیسی Storytelling with Data: A Data Visualization Guide for Business Professionals است. در سال ۲۰۱۵، انتشارات جان وایلی و پسران که با نام وایلی (Wiley) نیز شناخته می‌شود، این کتاب را منتشر کرد. در سال ۱۳۹۹، انتشارات آریانا قلم کتاب یادشده را با عنوان کامل «داستان‌پردازی با داده‌ها؛ راهنمای مصورسازی داده‌ها برای حرفه‌ای‌ها در کسب‌وکار» و ترجمه‌ی احسانه مرادیان‌آهی در ۲۹۶ صفحه به بازار عرضه کرده است و ظاهرا این کتاب ترجمه‌ی دیگری ندارد.

این کتاب در دسته‌ی کتاب‌های مربوط به تجارت و کسب‌و‌کار قرار دارد و جزو کتاب‌های پرفروش چاپ ۱۳۹۹ از انتشارات آریانا قلم است. موضوعاتی که این کتاب به آن‌ها پرداخته‌، عبارت‌اند از: پروژه و عملیات، توسعه‌ی فردی، کارآفرینی و استارتاپ، مدیریت استراتژیک، مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری و اقتصادی‌. باتوجه‌به ساختار کتاب، درحال‌حاضر فقط نسخه‌ی کاغذی کتاب عرضه شده است و نسخه‌ی دیجیتالی آن دردسترس نیست.

کول ناسبامر نافلیک، آنالیزگر دیتا، بیش از یک دهه است که ازطریق نقش تحلیلی در بانکداری و سهام خصوصی و مهم‌تر از همه گوگل، داده‌ها را تجزیه‌و‌تحلیل و از آن‌ها برای روایت داستان استفاده می‌کند. او ارائه‌ی سخنرانی‌ها و کارگاه‌های آموزشی برای سازمان‌هایی را نیز بر‌عهده دارد که به‌دنبال بهبود ارائه‌ی اطلاعات هستند. در داستان‌پردازی با داده‌ها، نافلیک با ایجاد گامی مهم به‌منظور تکمیل کار ‎پیش‌گامانی ‏مانند ادوارد تافت، مسیر مصورسازی داده‌ها را کامل کرد. او با برخی از سازمان‌های مهم داده‌محور و نهادهای مأموریت‌محور در سراسر جهان برای قوی‌تر‌کردن پیام‌ها و روش تفکر آن‌ها همکاری کرده است. 

آیا شما کتاب «داستان‌پردازی با داده‌ها» را خوانده‌اید؟ باتوجه‌به توضیحات ارائه‌شده، شما درباره‌ی این کتاب چه فکر می‌کنید؟ لطفا دیدگاه‌های خود را با ما و دیگر کاربران زومیت به اشتراک بگذارید.