معرفی کتابی که به کالبد شکافی توییتر، اینستاگرام و لینکدین می‌پردازد

اصطلاح «شبکه‌های اجتماعی» را برای نخستین بار چی ای بارنز در سال ۱۹۵۴ مطرح کرد و از آن پس به سرعت به شیوه‌ای کلیدی در تحقیقات و مطالعات جامعه‌شناسی مدرن، روانشناسی اجتماعی، مطالعات سازمانی، مدیریت و ... تبدیل شد. پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات، افزون بر ابزارهای برقراری ارتباط، تأثیری مستقیم بر چگونگی، گستره و فرهنگ ارتباط میان اعضای شبکه‌ها داشته است. در عصر ارتباطات، آنچه باعث شده چنین شبکه‌هایی از موقعیت خوبی برخوردار شوند، رنگ و بوی اجتماعی و ارتباطی آنهاست؛ چرا که انسان موجودی اجتماعی است.

امروزه اینترنت فضایی دراختیار بشر قرار می‌دهد که در موازات با جهان عینی و واقعی است؛ به گونه‌ای که بشر با وارد شدن در آن فضا می‌تواند مشابه بسیاری از امور را که در جهان واقعی انجام می‌دهد، انجام دهد. از نمونه‌های بارز این دست امور، روابط کاربران اینترنت در فضای مجازی است. در شبکه‌های اجتماعی، انسان‌ها در قالب کاربران اینترنت، به داد و ستد اطلاعات، تصاویر، فیلم‌ها، نرم‌افزارها و نظرات می‌پردازند، با دوستان خود آشنا می‌شوند، یا دوستان جدیدی پیدا می‌کنند. 

نقش پررنگ شبکه‌های مجازی در زندگی انکارناپذیر است، درواقع شبکه‌های اجتماعی مجازی برای نسل جدید، فضایی برای شکل‌گیری بسیاری از روابط آن‌ها به حساب می‌آید. در این میان اینستاگرام، توییتر و لینکدین جای خود را تا حدودی میان افراد باز کرده‌اند. هر کدام از آن‌ها زبان کارکرد مخصوص به خود را دارند. بااین‌حال، برخی از مردم به‌خصوص میان‌سال‌ها میانه خوبی با فضای مجازی نداشته و درحال‌حاضر به‌خاطر ماهیت بین‌المللی و فراگیری که داشته، سعی در یادگیری آن دارند. در این مطلب سعی داریم به بررسی سه شبکه‌ی اجتماعی مهم و پربازدید که در این مجموعه کتاب معرفی شده است، بپردازیم.

بسیاری از ما، خیلی مواقع درباره‌ی موضوعات مختلف خاصی در اینترنت جست‌وجو کرده‌ایم؛ بااین‌حال به دلیل هم‌راستا نبودن آن محتوا با فرهنگ ایرانی انگیزه‌ای برای خواندن آن مطلب پیدا نکرده‌ایم. انگیزه‌ی اصلی نوشتن مجموعه‌ کتاب‌ «کالبدشکافی شبکه‌های اجتماعی» به گفته‌ی نویسنده‌ی آن، این است که کاربران ایرانی بتوانند از سه شبکه‌ی اجتماعی محبوب توییتر، اینستاگرام و لینکدین به بهترین شکل استفاده کنند. این شبکه‌ها با توجه‌ به میزان استفاده در بین ایرانیان و فرهنگ استفاده‌ی کاربران ایرانی از شبکه‌های اجتماعی، دارای بیشترین درصد محبوبیت هستند. کتاب حاضر از این نظر که با‌ توجه‌ به فرهنگ ما ایرانی‌ها در استفاده از این سه شبکۀ اجتماعی نوشته شده، حائز اهمیت است. شفیع‌زاده با اشاره به وبلاگ خود و نوشته‌هایش در این وبلاگ، داستان پاگرفتن کتاب را چنین بازگو می‌کند:

بلاگ‌پست‌هایی را که جسته‌گریخته نوشته بودم در قالب کتاب آماده کردم و بعد از آن شروع کردم به مطالعه دربارۀ خود «کتاب»؛ اینکه کتاب‌نوشتن و اصول آن چیست. کتاب‌هایی را که در حوزۀ بازاریابی داشتم خواندم و اطلاعات کسب کردم؛ اینکه اصلاً عنوان کتاب چطور است، جلدش چطوری است، چطور مقدمه می‌نویسند، پیش‌گفتار آن چطور است و الی آخر.

مجموعه کتاب «کالبدشکافی شبکه‌های اجتماعی» اولین تجربه‌ی نویسندگی نیما شفیع‌زاده در قالب کتاب است. این مجموعه کتاب حاصل چند سال تجربه‌ی حضور و فعالیت او در سه شبکه‌ی اجتماعی توییتر، اینستاگرام و لینکدین است که ظرف تقریبا پنج ماه به رشته‌ی تحریر درآمدi و پس از یک سال تلاش برای چاپ، به انتشار رسید. مجموعه کتاب «کالبدشکافی شبکه‌های اجتماعی» از ۳ عنوان کتاب نکات زیرپوستی درباره‌ی توییتر، اینستاگرام و لینکدین تشکیل شده است. نیما شفیع‌زاده در نگارش این مجموعه تجربه‌های شخصی‌اش را با اطلاعات موثق درباره این شبکه‌های اجتماعی ترکیب کرده و نتیجه‌ی آن، مجموعه‌ای شده است که به نوعی یک راهنما برای فعالان تازه‌کار این شبکه‌هاست.

شفیع‌زاده در معرفی مجموعه کتاب کالبدشکافی شبکه‌های اجتماعی نوشته است:

در این مجموعه درباره‌ی سه شبکه‌ی اجتماعی توییتر، اینستاگرام، لینکدین و اینکه از کجا شکل گرفته‌اند، صحبت کرده‌ایم. دلیل استقبال ایرانی‌ها از آن‌ها و تعداد کاربران ایرانی فعال در این شبکه‌های اجتماعی را شرح داده‌ام. همچنین درباره‌ی نحوه‌ی فعالیت کارآمد و اصطلاحات رایج در این شبکه‌های اجتماعی و… صحبت کرده‌ام.

اولین عنوان از مجموعه کتاب کالبدشکافی شبکه‌های اجتماعی، کتاب نکات زیرپوستی درباره‌ی توییتر است. هدف نویسنده از نگارش کتاب توییتر این بوده که به خوانندگان آموزش دهد که چگونه در ایران از توییتر هدفمندتر استفاده کنند. او در کتاب نکات زیرپوستی توییتر، به مباحثی چون توضیح درباره‌ی به وجود آمدن توییتر، تعداد کاربران این شبکه، اصطلاحات، حساب کاربری وریفای در توییتر، تجزیه و تحلیل توییت‌ها و …. پرداخته است. برای مثال در این کتاب آمده است که توییتر دقیقا مثل آبشار عمل می‌کند؛ زیرا به‌طور معمول، محتواهای دست‌اول ابتدا داخل توییتر منتشر شده و بعد در تلگرام، اینستاگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شوند. توییتر را جک دورسی در اسفندماه سال ۱۳۸۴ راه انداخته و در خرداد ۱۳۸۵ کار این شبکه‌ی اجتماعی به‌صورت رسمی آغاز شد. توییتر در سال ۱۳۸۵ با شعار «چه کار می‌کنید؟» پا به میدان وب گذاشت؛ اما در آبان ۱۳۸۸ این شعار به «چه چیزی در حال رخ دادن است» تغییر کرد.

دومین عنوان از مجموعه کتاب کالبدشکافی شبکه‌های اجتماعی، کتاب نکات زیرپوستی درباره‌ی اینستاگرام است. اینستاگرام را «کوین سیستروم» و «مایک کرایگر» بنیان‌گذاری کردند. واژه‌ی اینستاگرام ترکیبی از دو واژه‌ی «اینستنت کمرا» و «تلگرام» بوده و معنای آن پیام‌رسانی فوری ازطریق عکس و ویدئوی گرفته‌ شده با دوربین تلفن همراه است. اینستاگرام فضای متفاوتی از توییتر داشته و حتی زبان و عملکرد کاربران این دو شبکه‌ی اجتماعی نیز با یکدیگر متفاوت است. نویسنده در این کتاب به نکاتی چون تفاوت صفحه‌ی تجاری و صفحه‌ی شخصی، نرم‌افزارهای جانبی،‌ اصطلاحات، انواع محتوا، تجزیه و تحلیل پست و استوری و … پرداخته است. اینستاگرام شبکه‌ای اجتماعی بر پایه‌ی ارسال عکس و ویدئو است و این امکان را به کاربر می‌دهد که عکس‌ها و ویدئوهای خود را در دیگر شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک، توییتر، تامبلر، آمبا، و اوکی نیز منتشر کند. نسخه‌ی اولیه‌ی اینستاگرام در مهر ۱۳۸۹ منتشر شد. این شبکه‌ی اجتماعی به‌سرعت در بین مخاطبان محبوبیت پیدا کرد و تعداد کاربران آن تا خرداد ۱۳۹۰ به بیش از ۱۰ میلیون و تا ۲۵ آذر ۱۳۹۵ به ۶۰۰ میلیون نفر رسید. براساس آخرین اعلام اینستاگرام، درحال‌حاضر ماهانه بیش از ۸۰۰ میلیون کاربر فعال، در اینستاگرام مشغول فعالیت هستند.

اینستاگرام پس از انتشار کمی با تأخیر وارد ایران شد. شاید مهم‌ترین دلیل آن را بتوان کم بودن دستگاه‌های آیفون در ایران دانست؛ زیرا نسخه‌های اولیه‌ی اینستاگرام فقط برای کاربران آیفون دردسترس بود. رفته‌رفته با افزایش دستگاه‌های آیفون در ایران و انتشار اینستاگرام برای سیستم‌عامل اندروید و تعداد زیاد دستگاه‌های اندرویدی درایران، این برنامه درایران هم طرفداران بسیاری پیدا کرد. درحال‌حاضر هیچ آمار دقیقی درباره‌ی تعداد کاریران ایرانی اینستاگرام وجود ندارد. بااین‌حال اگر تعداد دانلودهای اینستاگرام در کافه بازار را که محبوب‌ترین فروشگاه نرم‌افزاری اندروید در ایران است مشاهده کنیم، متوجه می‌شویم که اینستاگرام تا امروز درایران بیش از ۲۰ میلیون نصب داشته است. تعداد بسیاری از دانلودها نیز از گوگل‌پلی انجام می‌شود؛ اما آمار دقیقی از تعداد نصب‌های این اپلیکیشن در ایران وجود ندارد.

نویسنده در قسمتی از این کتاب به چهار مزیت عمده برای صفحات تجاری اینستاگرام در مقایسه با صفحات شخصی اشاره کرده است که عبارت‌اند از:

• دکمه‌ای برای ارتباط با شما
• تجزیه و تحلیل پست‌ها و فالوئرها
• امکان قراردادن لینک در استوری اینستا
• سهولت در ایجاد تبلیغ (پروموت)

سومین عنوان از مجموعه کتاب کالبدشکافی شبکه‌های اجتماعی، کتاب نکات زیرپوستی درباره‌ی لینکدین است. ما آدم‌ها هرروز زمان بسیاری را در شبکه‌های اجتماعی مختلف می‌گذرانیم. بسیاری از این شبکه‌ها صرفاً برای وقت گذراندن و سرگرمی هستند و بسیاری نیز این‌طور نیستند. یکی از این شبکه‌های اجتماعی لینکدین است. لینکدین یک شبکه‌ی اجتماعی براساس روابط تجاری‌ است و سازوکار آن با اینستاگرام و توییتر متفاوت است. در کتاب نکات زیرپوستی درباره لینکدین، به تعریف این شبکه‌ی اجتماعی، استقبال کاربران از آن، تجزیه و تحلیل مطالب، مقاله‌ها و تأثیر آن بر سئو و … پرداخته شده است. نسخه‌ی اولیه‌ی لینکدین در تاریخ ۷ دی ۱۳۸۱ ساخته شد و در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۲، تقریبا پس از چهار ماه، به‌صورت رسمی از آن رونمایی گردید. رید هافمن مدیرعامل لینکدین بود؛ ولی هم‌اکنون عضو هیئت‌مدیره‌ی لینکدین است و جف وینر به‌عنوان مدیرعامل لینکدین مشغول به فعالیت است.

با وجود محبوبیت لینکدین در بین متخصصان ایرانی، این پلتفرم هنوز هم نمی‌تواند به دلیل تحریم‌های اقتصادی اعمال شده بر کشور، از حداکثر ظرفیت ایرانی‌ها درآمد مستقیم داشته باشد. درحال‌حاضر، لینکدین مسیر خود را در میان ایرانیان به‌عنوان شبکه‌ی اثرگذار اجتماعی در حوزه‌ی کار و استخدام پیدا کرده است. همچنین برای شرکت‌های خارجی که به‌دنبال بازار ایران هستند، به نوعی منبع اطلاعات تبدیل شده است. 

یکی از دلایل مهمی که باعث استقبال ایرانی ها از لینکدین شده، این است که بسیاری از مدیران عالی رتبه و متخصص در هر حوزه که معمولاً مشغول انتقال تجربیات هستند، در آنجا حضور دارند و محتواهای دست اول تولید و منتشر می‌کنند. دلیل دیگر استقبال ایرانی ها از لینکدین، امکان صحبت بی واسطه و بسیار راحت با افرادی است که برای دو دقیقه دیدن و صحبت کردن با آن‌ها باید از ماه‌ها پیش وقت گرفت. سال ۱۳۹۷ سیدمرتضی موسویان، رئیس مرکز توسعه‌ی رسانه‌های دیجیتال ایران اعلام کرد که بیشتر اعضای لینکدین در میان کشورهای منطقه، ایرانی هستند. درحال‌حاضر بیش از ۲ میلیون‌ و ۵۰۰ هزار ایرانی در لینکدین حساب کاربری دارند.

باتوجه‌به اینکه کتاب ماهیتی به روز دارد و شاید برخی بخش‌ها نیاز به به‌روزرسانی در بازه‌های بسیار کوتاه داشته باشند، شفیع‌زاده از روشی استفاده کرده که در ادامه روش به‌روزرسانی را از زبان خود او می‌خوانیم:

برای اینکه آدم‌ها بتوانند به نسخۀ آنلاین کتاب و توضیحاتش دسترسی داشته باشند، انتهای هر جلد یک QR کد قرار دادیم تا به نسخۀ کامل این کتاب و به‌روز‌شده‌اش، در لحظه، دسترسی داشته باشند. آدم‌ها می‌توانستند آن را اسکن کنند و به همان بلاگ‌پست برسانند.از طرف دیگر، ما قسمتی را که نیاز دارد هر یک یا دو هفته یک بار آپدیت بشود، از کتاب حذف کردیم، ولی بعضی قسمت‌ها را نمی‌شد حذف کرد. مثلاً نمی‌توانستیم تعداد کاربرهای ایرانی هر شبکه را حذف کنیم؛ برای اینکه لازم بود آدم‌ها بدانند چه تعداد کاربر ایرانی عضو هر شبکه هستند. از ۱۰۰درصد محتوای کتاب، تقریبا ۸۰-۹۰درصد آن موضوع زنده‌ است و آدم‌ها می‌توانند همیشه به آن مراجعه و از آن استفاده کنند. اگر بخواهند آن آمار به‌روز‌شده را هم داشته باشند، می‌توانند از خود بلاگ‌پست‌هایی که داریم به‌رایگان استفاده کنند.

نیما شفیع‌زاده، بازاریاب محتوا، فعال شبکه‌های اجتماعی و سردبیر سایت نیماتودی است که سایتی با روایتی ساده از مفاهیم شبکه‌های اجتماعی‌ست. او در نیماتودی به گوشه‌و‌‌کنار شبکه‌های اجتماعی سرک می‌کشد تا مطمئن شود ترفندها و اتفاقات هیجان‌انگیز از چشم کسی دور نمی‌ماند. او در این سایت، موضوعات پرسروصدا و سوژه‌های دست‌نخورده‌ی شبکه‌های اجتماعی را با بیانی ساده تحلیل و روایت می‌کند. مجموعه کتاب کالبدشکافی شبکه‌های اجتماعی به نویسندگی نیما شفیع‌زاده در ۳ جلد و توسط انتشارات کجا به چاپ رسیده است. قیمت هر جلد کتاب ۲۹ هزار تومان و قیمت مجموعه کتاب‌ها، ۸۰ هزار تومان است. این کتاب با محوریت آموزش شبکه‌های اجتماعی و دیجیتال مارکتینگ، به زبان ساده در سال ۱۳۹۹ منتشر شد.

شفیع زاده در رابطه با تجربه‌ی خود از استقبال مخاطبان از کتاب در مقایسه با مطالب وبلاگش می‌گوید:

به خیلی از دوستانم، وقتی می‌پرسیدند در حوزۀ شبکۀ اجتماعی چه کار کنیم، لینک می‌دادم، ولی نمی‌خواندند. اما این کتاب که منتشر شد، خیلی‌ از آ‌ن‌ها لینک گرفتند که کتاب را بخرند. با خودم می‌گفتم: «خب اوکی، براساس کتاب تست مامان، این‌ها همون‌هایی هستن که لینک می‌گیرن ولی نمی‌خرن.» اما شروع کردند به خریدن! این برایم تجربۀ خیلی عجیبی بود. اینکه بلاگ‌پست رایگانی را که در اختیارت هست نمی‌خوانی، ولی کتابی را که ما مجموعه‌اش را گذاشته بودیم ۸۰هزار تومن، بخوانی. فهمیدم شاید آن ارج و قربی که کتاب دارد، بلاگ نداشته باشد و شاید من لمس نکرده بودم که دارد؛ یعنی بلاگ‌پست‌های من که هرکدام حدود ۱۰۰هزار بار بازدیدکنندۀ یکتا داشته و شاید الان بعضی از آن‌ها در این سه‌چهار سال بیشتر از ۱۵۰هزار بازدید داشته، تأثیری که قرار بود بگذارد، نگذاشته است (یا شایدم اندازۀ خودش گذاشته است). ولی وقتی در قالب کتاب منتشر شد، خیلی ارج و قرب آن برای آدم‌ها بالاتر بود و تجربۀ جدیدتری بود. بعد از اینکه کتاب چاپ شد، یک حجم فروش اتفاق افتاد، آن هم از جانب کسانی که مشخصاً لینک رایگان بلاگ‌پست را نمی‌خواندند، ولی می‌خواستند کتاب را بخرند. 

آیا شما این مجموعه کتاب را مطالعه کرده‌اید؟ نظر خود را با ما و دوستان خود به اشتراک بگذارید.