معرفی کتاب چرا می خوابیم؛ «قدرت خواب و رویا»
خواب یکی از اصلی‌ترین ارکان سلامت جسم و روان است. خواب، مقوله‌ای است که اهمیت آن تا‌به‌امروز، همچنان برای بسیاری از ما سرشار از پرسش و ابهام است، بطوریکه بخش قابل توجهی از زندگی خود را در خواب می‌گذرانیم. خواب تاثیر بسیار زیادی نیز بر آن بخش از زندگی که در بیداری می‌گذرد، دارد. تمام این موارد، جزو دلایلی است که به ما می‌گوید چرا لازم است بیشتر درباره‌ی خواب بدانیم.
آیا آخرین‌باری را که بدون زنگ ساعت یا موبایل از خواب بیدار شدید و برای هوشیار شدن به قهوه یا چای نیاز نداشتید، به خاطر می‌آورید؟ مقدار خواب کافی و توصیه‌شده، هشت ساعت است و دو سوم افراد بالغ در کشورهای توسعه‌یافته، به این اندازه نمی‌خوابند. مسئله‌ای که چندان عجیب نیست و شاید شما نیز جزو همین دسته از افراد بالغ باشید؛ با‌این‌حال، عواقب این مسئله بسیار عجیب است. انواع و اقسام اختلالات ذهنی و جسمی، کاهش توانایی‌های ذهنی، ریسک بالای انواع بیماری‌های ذهنی و جسمی مانند آلزایمر یا سرطان، تا افزایش شدید هزینه‌های درمانی و خسارت‌های جانی و مالی به دلیل افت عملکرد در آموزش و درمان، از عوارض مادی و معنوی بی‌خوابی و کم‌خوابی است.
خواب یکی از مهم‌ترین و موثرترین جنبه های زندگی، سلامت و طول عمر ما است. تا همین اواخر، علم هیچ پاسخی به پرسش‌هایی از قبیل «چرا میخوابیم، خوابیدن چه فوایدی برای ما دارد و چرا هنگام کمبود خواب دچار عوارض ناخوشایندی می‌شویم»، نداشت. شاید سوالی در این میان مطرح شود که مگر خواب چه‌کاری می‌کند و به عنوان یک موجود زنده، به چه دلیلی باید بخوابیم؟ شاید شما نیز متوجه شده‌اید که وقتی خسته‌اید، تمایل بیشتری به غذا خوردن دارید. این تمایل تصادفی نیست. خواب خیلی‌کم موجب افزایش هورمون گرسنگی و کاهش هورمون سیری میشود. با وجود اینکه معده‌تان پر شده، هنوز هم می‌خواهید بیشتر غذا بخورید. افزایش وزن در بزرگ‌سالان و کودکانی که دچار کمبود خواب هستند، اثبات شده است. بدتر از آن، اگر بخواهید رژیم بگیرید اما هم‌زمان خواب کافی نداشته باشید، رژیمتان بیهوده است، زیرا بیشترِ وزنی که از دست خواهید داد متعلق به توده‌ی عضلانی بدن است، نه چربی.
کتاب چرا می خوابیم؛ «قدرت خواب و رویا»، که توسط متخصصی برجسته به نام پروفسور متیو واکر، که مدیر آزمایشگاه خواب و عصب شناسی دانشگاه برکلی است، منتشر شده است، نشان می‌دهد که دلیل خوابیدن چیست و چگونه می توانیم با استفاده از قدرت خواب تغییری بزرگ در زندگی خود ایجاد کنیم. این کتاب با زبانی ساده و روان که برای عموم مردم به راحتی قابل فهم است، درکی تازه از اهمیت حیاتی خواب و رویا در زندگی ارائه می‌دهد. کتاب «چرا میخوابیم» از زمان چاپ، بسیار پرطرفدار بود و تا مدت‌ها پرفروش‌ترین کتاب در نیویورک تایمز و سایت آمازون به شمار می‌رفت.
معرفی کتاب «چرا میخوابیم؟»
در کتاب «چرا میخوابیم؟»، پروفسور متیو واکر، مدیر مرکز علوم خواب انسان UC برکلی، براساس تحقیقاتی که انجام داده است، توضیح می‌دهد که چگونه بی‌توجهی به خواب، روی خلاقیت، حل مسئله، تصمیم‌گیری، یادگیری، حافظه، سلامت قلب، سلامت مغز، سلامت روان، سلامتی عاطفی، سیستم ایمنی و دیگر ابعاد انسان تاثیر می‌گذارد.
دکتر توماس روت، از بیمارستان هنری فورد در دیترویت، در پاسخ به این سوال که آیا واقعا تمام افراد به هفت الی هشت ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارند با قاطعیت می‌گوید: «تعداد افراد عادی که می توانند بدون پیدا کردن مشکل، ۵ ساعت یا کمتر در روز بخوابند، نزدیک به صفر است و این موضوع هیچ ربطی به اینکه چقدر و چطور خودشان را قانع کرده‌اند که این مقدار خواب برایشان کافی است، ندارد». در این کتاب به کسانی که به خواب نیم‌روز عادت دارند، توصیه شده است که از یک خواب کوتاه نیم‌روزی حوالی ساعت سه بعدازظهر لذت ببرند؛ زیرا برای سلامتی ذهن و بدن مفید است. حضور نور آبی چراغ‌های led و دمای کمی خنک حدود ۱۸-۲۰ درجه نیز، برای داشتن کیفیت خواب بهتر توصیه شده است .
خواب حمام‌های عصبی شیمیایی پیچیده‌ای ایجاد می‌کند که به روش‌های مختلفی، مغز ما را بهبود می‌بخشند. خواب سلاحی است که سیستم ایمنی بدن ما را مجددا بازسازی می‌کند و به جلوگیری از عفونت و جلوگیری از هرگونه بیماری، کمک می‌کند. به عبارت دیگر، خواب به طریقی که نمی‌توانیم ببینیم، تناسب اندام تکامل ما را بسیار تقویت می‌کند.
به طور معمول، خواب شبانه‌ی کمتر از شش یا هفت ساعت، به سیستم ایمنی بدن شما آسیب می‌زند و خطر ابتلا به سرطان را بیش از دو برابر می‌کند. خواب ناکافی یکی از عوامل مهم در سبک زندگی است و تعیین می‌کند که آیا شما به بیماری آلزایمر مبتلا خواهید شد یا خیر. خواب ناکافی، و حتی کاهش اندک آن فقط به مدت یک هفته، سطح قند خون را به شدت مختل می‌کند؛ تا جایی که در زمره‌ی پیش‌دیابتی‌ها طبقه‌بندی می‌شوید. خواب کوتاه احتمال انسداد و تنگ شدن رگ‌های قلب را افزایش می‌دهد و شما را در معرض بیماری‌های قلبی عروقی، سکته و نارسایی قلبی قرار می‌دهد.
با درنظرگرفتن مجموع پیامدهای مربوط به سلامتی که مطرح شد، پذیرفتن این رابطه‌ی اثبات شده آسان‌تر میشود: هرچه خواب شما کوتاه‌تر باشد، طول عمرتان هم کوتاه‌تر خواهد بود. خواب یکی از آخرین رازهای بزرگ بیولوژی، باقی مانده است. افرادی که دقیق‌ترین ذهن‌ها را داشته‌اند، از جمله فرانسیس کریک، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، که به ساختار پیچ خورده و نردبانی DNA پی برده بود، کویتی لیان، استاد مشهور و سخندان رومی، و حتی زیگموند فروید، همگی توانایی خود را در گشودن راز مبهم خواب امتحان کردند، اما هیچ کدام به نتیجه‌ای نرسیدند.
کتاب «چرا میخوابیم؛ قدرت خواب و رویا» آشکار می‌کند که خواب بی‌نهایت پیچیده‌تر و عمیقا جالب‌تر از چیزی است که تصورش می‌کنیم. به نظر نمی‌رسد یک عضو اصلی در بدن یا فرایندی در مغز وجود داشته باشد که به واسطه‌ی خواب بهینه نشود و اگر به اندازه‌ی کافی نخوابیم، دچار اختلال نشود. اینکه هر شب چنین وفوری از فواید مربوط به سلامتی را دریافت می‌کنیم، نباید جای تعجب داشته باشد. از طریق رشد سریع اکتشافات در طی بیست سال گذشته متوجه شده‌ایم که خواب، بیشتر از آنچه تصور کنیم، برای زیستن لازم است. خواب در رابطه با سلامتی مزایای بسیاری دارد، مزایایی که خودتان باید در هر بیست و چهار ساعت آن‌ها را به دست آورید.
هنگام خوابیدن، مغز عملکردهای متنوع از جمله یادگیری، حفظ کردن، تصمیم‌گیری و انتخاب منطقی را تقویت می‌کند. خواب، با خدمت خیرخواهانه به سلامت روان، مدارهای هیجانی مغز ما را مجددا تنظیم می‌کند و به ما این امکان را می‌دهد که چالش‌های اجتماعی و روانی روز بعد را با خویشتن‌داری و خونسردی هدایت کنیم. ما حتی در مراحل آغازین خواب، در حال درک غیرقابل نفوذ‌ترین و جنجالی‌ترین تجربه‌ی آگاهانه هستیم: رویا. رویا دیدن شامل مجموعه‌ای از مزایای منحصربه فرد برای انسان‌هاست که به اندازه‌ی کافی خوش شانس هستند که آن را تجربه کنند. رویا شکلی از فعالیت تخیلی محسوب میشود که عموم مردم و تمام گروه‌های سنی را دربر می‌گیرد. بحث رویا در روانشناسی، تحت‌تاثیر روانشناس معروف فروید است که عقیده داشت رویا راه اصلی جهت دستیابی به ناخودآگاه انسان است. از نظر فروید، انسان می‌تواند از طریق تحلیل و تفسیر رویا، اطلاعاتی درباره‌ی آرزوهای ناخودآگاه و امیال سرکوب شده‌ی خود به دست آورد.
همچنین پایین‌تر از مغز، خواب در بدن و جسم نیز باعث تجدید قوای سیستم ایمنی میشود و به مبارزه با غده‌های بدخیم می‌پردازد و در جلوگیری از عفونت و دفاع در برابر هرگونه بیماری نقش دارد. خواب، با تنظیم دقیق تعادل انسولین و گردش گلوکز، وضع متابولیک بدن را اصلاح می‌کند. خواب اشتهای ما را نیز تنظیم می‌کند و از طریق انتخاب مواد غذایی سالم، و نه تحرکات عجولانه، به کنترل وزن بدن کمک می‌کند. خواب فراوان، از میکروارگانیسم‌های رشد‌کننده در روده، که می‌دانیم بیشتر سلامت غذایی ما از آنجا شروع میشود، محافظت می‌کند. همچنین به اندازه خوابیدن، با سلامتی سیستم قلبی و عروقی ما پیوند نزدیک دارد. ضمن اینکه خوابیدن قلبمان را در وضع خوبی قرار می‌دهد و فشارخون را هم پایین می‌‌آورد.
خواب تنها کار اثربخشی است که می‌توانیم هر روز برای بازگرداندن سلامتی مغز و بدنمان انجام دهیم و بهترین تلاش مادر طبیعت علیه مرگ است. متاسفانه، شواهد واقعی که کلیه‌ی خطرات ناشی از کمبود خواب در افراد و جوامع را روشن می‌کند، به طور واضح در معرض دید عموم قرار نگرفته است. این چشم‌گیرترین غفلت در بحث‌های معاصر در حوزه‌ی سلامت است. در واکنش به این غفلت، این کتاب قصد دارد به عنوان یک نوآوری علمی دقیق در جهت رفع این نیاز خدمت کند و هدف نویسنده این است که درک ما از خواب را بررسی و غفلت ما را اصلاح کند.
اگر هنگام خواندن این کتاب، احساس خواب‌آلودگی داشته باشید و بخوابید، نویسنده برخلاف بیشتر نویسندگان دلسرد نخواهد شد. در واقع، براساس موضوع و محتوای کتاب چرا میخوابیم، به طور جدی نویسنده قصد دارد این نوع رفتار را در شما ترغیب کند. با دانستن آنچه نویسنده در مورد رابطه‌ی خواب و حافظه می‌داند، عالی‌ترین تعریف و تمجید از وی این است که بداند شما، خواننده‌ی این کتاب، نمی‌توانید در برابر این اصرار به تقویت شدن مقاومت کنید و بنابراین با خوابیدن، آنچه را که به شما می‌گوید، به یاد می‌سپارید.
خواب تنها کار اثربخشی است که می‌توانیم هر روز برای بازگرداندن سلامتی مغز و بدنمان انجام دهیم و بهترین تلاش مادر طبیعت علیه مرگ است
بخش‌هایی از کتاب
بخش اول این کتاب از خواب رمزگشایی می‌کند و چیستی خواب را بررسی می‌کند. نویسنده می‌گوید که چه کسانی می‌خوابند، چقدر می‌خوابند، انسان چگونه باید بخوابد و اینکه چگونه کیفیت خواب در طول زندگی شما یا فرزندتان تغییر می‌کند و به سمت بهتر شدن یا بدتر شدن می‌رود.
بخش دوم، جزئیات خوبی‌ها، بدی‌ها و مرگ‌ومیر ناشی از خواب و کمبود خواب را مطرح می‌کند. ما در این فصل، تمام مزایای حیرت‌انگیز خواب برای مغز و بدن را بررسی می‌کنیم و می‌بینیم که ابزار همه کاره‌ی خواب برای سلامتی و تندرستی درواقع چیست. سپس این فصل به این موضوع می‌پردازد که چگونه و به چه دلیل کمبود خواب به باتلاق ناخوشایندی از ناخوشی‌های مزاجی، بیماری و مرگ زودهنگام منجر میشود. این فصل به عبارتی هشداری درمورد خواب است.
بخش سوم از منظر علمی مطالبی را در مورد گذرگاهی ایمن از خواب به دنیای خیالی رویاها بیان می‌کند. در این فصل، از مواردی مانند نگاه کردن به مغز افرادی که در حال رویا دیدن هستند، ایده‌هایی که جهان را دگرگون می‌کنند، امکان‌پذیر بودن کنترل رویاها و اینکه چگونه خواب‌ها الهام بخش ایده‌های برنده‌ی جایزه نوبل می‌شوند، صحبت میشود.
بخش چهارم کتاب، ابتدا ما را در کنار تختخواب قرار می‌دهد و اختلالات بی‌شماری را درمورد خواب، از جمله بی‌خوابی توضیح می‌دهد. این فصل دلایل بدیهی و نه چندان بدیهی درباره‌ی خواب بیان می‌کند. برای مثال، اینکه چرا برای بسیاری از ما داشتن یک خواب خوب در شب دشوار است. در ادامه، بر اساس داده‌های علمی و بالینی و نه براساس شایعات یا پیام‌های برند‌های تجاری، بحثی صریح در مورد قرص‌های خواب مطرح میشود. سپس به جزئیات روش‌های درمانی جدید و بدون دارو می‌پردازد که برای داشتن خوابی بهتر، ایمن‌تر و مؤثرتر هستند. در نهایت نیز با گذر از رختخواب به سطح خواب در جامعه می‌پردازد و متعاقبا از تأثیر تأمل برانگیز خواب ناکافی در آموزش، پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی و کسب‌وکار، صحبت می‌کند.
باید خاطرنشان کرد که نیازی نیست شما کتاب «چرا میخوابیم» را در این چرخه‌ی روایی چهار بخشی بخوانید. در بیشتر بخش‌ها، هر فصل می‌تواند به صورت جداگانه و خارج از ترتیب خوانده شود، بدون اینکه مفهوم زیادی از آن از بین برود. بنابراین، می‌توان این کتاب را به طورکامل یا جزئی خواند. اینکه آن را به سبک سلف‌سرویسی بخوانید یا به‌ترتیب، به سلیقه‌ی شخصی شما بستگی دارد.
درباره‌ی نویسنده و ناشر کتاب
متیو واکر نویسنده‌ی کتاب «چرا میخوابیم» دانشمند علوم اعصاب است. واکر در انگلستان به دنیا آمد و در رشته‌ی فیزیولوژی مغز و اعصاب، از دانشگاه نیوکاسل دکترا گرفت. در ژوئن ۲۰۰۴، واکر استاد روانپزشکی در دانشکده پزشکی هاروارد شد. او سه سال با همین سمت در هاروارد ماند و پژوهش‌هایی در زمینه‌ی خواب انجام داد. سپس در ژوئیه‌ی ۲۰۰۷ به عنوان استاد علوم اعصاب و روانشناسی در دانشگاه کالیفرنیا تدریس کرد. کتاب چرا میخوابیم اولین کتاب متیو واکر است.
تحقیقات او بر تاثیر خواب بر سلامت انسان و بیماری تاکید دارد. وی همچنین بنیان‌گذار و مدیر مرکز علوم خواب انسان است. وی جوایز مالی از بنیاد ملی علوم و مؤسسات ملی بهداشت دریافت کرده است. واکر تاکنون بیش از ۱۰۰ تحقیق پژوهشی علمی منتشر کرده است. انتشارات نوین در سال ۱۳۹۶، این کتاب را در دسته‌بندی پزشکی، خواب و زمان، روانشناسی و سبک زندگی در ۵۱۴ صفحه با ترجمه‌ی محمدهادی آقاجانی منتشر کرد.
نظرات