داستان برند: SAP، از نرم‌افزار برنامه‌ ریزی منابع سازمان تا تحلیل فوتبال

هرچند شاید بسیاری نام شرکت SAP را که اِس‌اِی‌پی خوانده می‌شود را تاکنون نشنیده باشند، اما باید به این نکته اشاره کنیم که این شرکت آلمانی بزرگ‌ترین شرکت فعال در حوزه‌ی فناوری در قاره‌ی اروپا است که اتفاقا سرمنشا تحولات و پیشرفت‌های بسیاری در حوزه‌ی مهندسی نرم‌افزار و طراحی سیستم‌های برنامه‌ریزی منابع سازمانی بوده است. شاید بهتر است پیش از آنکه به داستان شکل‌گیری و دلایل موفقیت این شرکت بپردازیم، آماری را از میزان استفاده از نرم‌افزار‌ها و راهکارهای نرم‌افزاری این شرکت ارائه کنیم تا بزرگی اِس‌اِی‌پی را به درستی درک کنیم. 

اِس‌اِی‌پی بزرگ‌ترین شرکت توسعه دهنده‌ی نرم‌افزار‌های اینترپرایز در جهان است که که یک بازار ۹ میلیارد دلاری فعالیت می‌کند. این شرکت نرم‌افزار‌هایی را برای بیش از ۱٫۰۰۰ فرایند محاسباتی تجاری نظیر حسابداری و مالی، منابع انسانی، مدیریت مواد اولیه، فروش و توزیع توسعه داده است. نسخه‌های دوم و سوم محصول این شرکت آلمانی که با نام R/2 و R/3 شناخته می‌شود توسط از اولین روزهای انتشار و عرضه به مشتریان توسط بیش از ۴٫۰۰۰ شرکت در حوزه‌های بانکی، نفت و گاز، بیمه، خدمات، ارتباطات، شیمیایی و داروسازی، محصولات مصرفی، خودروسازی و بهداشت و درمان مورد استفاده قرار گرفته است.

در اولین سال‌های دهه‌ی ۷۰ میلادی، پنج مهندس و توسعه‌ی دهنده‌ی آلمانی در شعبه‌ی اروپایی شرکت IBM که در شهر مانیهایم واقع است، مشغول پروژه‌ای بودند که توسط زیراکس سفارش داده شده بود. زیراکس به عنوان مشتری آی‌بی‌اِم از این شرکت خواسته بود تا یک نرم‌افزار اینترپرایز را برای اجرا روی مین‌فریم‌های تولید زیراکس توسعه دهند. دایتمار هوپ، هانس ورنر هکتور، هاسو پلاتنر، کلاوس تچیرا و کلاوس ولنغوتر مهندسان آلمانی بودند که در شهر مانهایم روی این پروژه کار می‌کردند. پس از آغاز کار روی این پروژه، زیراکس به ناگاه تصمیم به خروج از حوزه‌ی تولید رایانه‌ها گرفت و این موضوع به معنای پایان کار مهندسان آلمانی برای این پروژه بود.

نتیجه‌ی تصمیم پنج مهندس آلمانی تاسیس یک شرکت جدید با نام SAP در سال ۱۹۷۲ بود که از اختصار عبارت بلندبالای System Analysis and Program Development به دست آمد. البته نام شرکت چند سال بعد تغییر کرده و طولانی‌تر شد، حال آنکه تغییری در برند این شرکت یا همان اِس‌اِی‌پی ایجاد نشد. نام کامل شرکت آلمانی SAP بصورت کامل Systems, Applications and Products in Data Processing است که باز هم به اختصار SAP خوانده می‌شود.

اولین مشتری اِس‌اِی‌پی، شعبه‌ی آلمان شرکت پتروشیمی پادشاهی بریتانیا یا ICI بود که برای توسعه‌ی نرم‌افزار پرداخت و حسابداری به سراغ اِس‌اِی‌پی آمد. SAP به جای توسعه‌ی نرم‌افزاری که اطلاعات را بصورت مکانیکی روی پانچ‌کارت‌ها ثبت کند، استفاده از دیتابیس را برای ذخیره‌ی اطلاعات روی سیستم‌های الکترونیکی در دستور کار قرار دادند. شرکت آلمانی نام روش جدید ذخیره‌سازی اطلاعات خود را سیستم بی‌درنگ یا سیستم آنی (Real Time) گذاشت. از همین‌رو است که اِس‌اِی‌پی نام محصولات خود را با کلمه‌ی R انتخاب می‌کند.

اِس‌اِ‌ی‌پی موفق شد تا بدون دریافت وام و سرمایه به رشد خود ادامه دهد و پس از اولین مشتری‌ها به سراغ شرکت‌های چند ملیتی نظیر بی‌ام‌و و زیمنس رفته و آن را نیز به لیست مشتریان خود وارد کنند. موفقیت اِس‌اِی‌پی را باید در دو دلیل اصلی جستجو کرد:

• توسعه‌ی نرم‌افزاری جامع برای پوشش تمام حوزه‌های فعالیت یک شرکت
• کاهش هزینه‌های سازمان برای استفاده از نرم‌افزار

در اولین سال‌های فعالیت اِس‌اِی‌پی، ارائه کنندگان راهکارهای نرم‌افزاری همواره نرم‌افزار خاصی را برای هر یک از بخش‌های شرکت توسعه می‌دادند، بطوریکه برای مثال قسمت فروش شرکت از نرم‌افزاری مستقل استفاده کرده و بخش تولید نیز راهکار نرم‌افزاری مستقلی را مورد استفاده قرار می‌داد. هرچند فروش یک راهکار نرم‌افزاری جامع در ابتدا فروش را کمی مشکل جلوه می‌داد، اما باید به این نکته اشاره کنیم که فرایند کنترل پروژه در یک مجموعه‌‌ی بزرگ را با بهره‌گیری از یک دیتابیس واحد بسیار تسهیل می‌کرد. همچنین استفاده از راهکار نرم‌افزاری SAP بار هزینه‌ای بسیار پایین‌تری را بر دوش کسب و کارهای آلمانی متولد شده پس از جنگ جهانی دوم قرار می‌داد.

اِس‌اِی‌پی در سال ۱۹۷۶ خود را یک شرکت خصوصی معرفی کرد که در آلمان با عبارت GmbH شناخته می‌شوند. این شرکت نرم‌افزاری در سال ۱۹۷۸ راهکار نرم‌افزاری خود را در اختیار بیش از ۴۰ شرکت قرار داده بود.

اِس‌ای‌پی پس از گذشت مدت کوتاهی از زمان تاسیس در سال ۱۹۷۸ به ثبات رسیده بود. همکاری با شرکت‌های آلمانی رویکردی بهتر در اختیار SAP قرار داد و از این‌رو این شرکت تازه‌کار در سال ۱۹۷۸ کار روی توسعه‌ی نسخه‌ی جدید راهکار نرم‌افزاری خود را آغاز کرده و در سال ۱۹۷۹ این سیستم نرم‌افزاری را با عنوان R/2 منتشر کرد. R/2 با بهره‌گیری از یک دیتابیس واحد، فرایند وارد کردن چندین باره‌ی اطلاعات را در نرم‌افزار مورد نیاز بخش‌های مختلف یک سازمان حذف کرد. همچنین ماژولار بودن سیستم جامع R/2 این امکان را در اختیار شرکت‌های مختلف قرار می‌داد تا ماژول‌های مورد نیاز خود را برای قسمت‌های مختلف شرکت بنابر نیازهای خود انتخاب کرده و مورد استفاده قرار دهند.

به لطف شرکت‌های بزرگ آلمانی که در کشور‌های دیگری نیز فعالیت داشتند، فروش اِس‌اِی‌پی در کشور‌های غیر اروپایی نیز آغاز خواهد شد. R/2‌ موفقیت بزرگی را برای SAP به ارمغان آورد، بطوریکه شرکت‌هایی نظیر دایملربنز، بایر، هاینز، گودییر و شل به مجموعه‌ی مشتریان اِس‌اِی‌پی در دهه‌ی ۸۰ میلادی اضافه شدند.

اِس‌اِی‌پی در سال ۱۹۸۷ توسعه‌ی نسخه‌ی جدیدی از راهکار نرم‌افزاری جامع خود را با نام R/3 آغار کرد. یکی از بزرگ‌ترین تغییرات نسخه‌ی جدید راهکار نرم‌افزاری SAP پشتیبانی از معماری جدید سیستم‌های کامپیوتری یا همان Client-Server بود. در واقع R/3 برای استفاده روی سیستم‌های کلاینت-سرور و نه مین‌فریم توسعه یافت. R/3 مبتنی بر معماری سه لایه‌ی نرم‌افزار توسعه یافته است. در این سیستم از سیستم‌عامل OS/2 و DB2 آی‌بی‌اِم به ترتیب در لایه‌های اینترفیس و دیتابیس مورد استفاده قرار گرفته است. اِس‌ای‌پی لایه‌ی اپلییکیشن را نیز بر پایه‌ی سیستم عامل مبتنی بر یونیکس AT&T توسعه داد. استفاده از معماری سه لایه‌ برای توسعه در نسخه‌های بعدی سیستم جامع نرم‌افزاری نیز توسط SAP مورد استفاده قرار گرفته است.

تغییر سیاست اِس‌اِی‌پی در تغییر معماری هدف راهکار نرم‌افزاری برای توسعه‌ی R/3 را باید عامل موفقیت دیگری برای این شرکت خواند که نشان از دقت بالای آن برای همرنگ شدن با ترند بازار بود. همزمان با عرضه‌ی R/3 به بازار، تمایل در بین کسب و کارها برای کاهش هزینه‌ها و همچنین کاهش سایز نیز افزایش یافت، بطوریکه بزرگ‌ترین مشتریان اِس‌اِی‌پی نیز اقدام به استفاده از R/3 و جایگزینی آن با R/2 کردند. ترند فروش شرکت آلمانی به گونه‌ای دستخوش تغییر شد که بین سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۳ میزان درآمد کسب شده از فروش R/3 از ۵ به ۸۰ درصد رسید، حال آنکه درآمد نرم‌افزار R/2 طی همین بازه‌ی زمانی از ۹۵ درصد به ۲۰ درصد کاهش پیدا کرد.

موفقیت R/3 به اندازه‌ای بزرگ بود که SAP از یک شرکت ناشناخته در سال ۱۹۹۲ به گزینه‌ی اول ۹ شرکت بزرگ از ۱۰ شرکت برتر آمریکا در سال ۱۹۹۵ تبدیل شد. در میانه‌های دهه‌ی نود میلادی نزدیک به ۸۰ درصد از شرکت‌های لیست فورچون ۱۰۰ و یک سوم از شرکت‌های فورچون ۵۰۰ از راهکارهای نرم‌افزاری اِس‌اِی‌پی استفاده می‌کردند. فروش SAP از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۵ به بیش از سه برابر افزایش یافته و به ۱.۷ میلیارد دلار رسید. برای نصب و پیاده‌سازی راهکار نرم‌افزاری جامع R/3 اِس‌اِی‌پی به زمانی ۷ تا ۹ ماهه نیاز است. هر یک از ماژول‌ها بصورت مستقل ۱۰۰ هزار دلار قیمت داشته و کل سیستم یک میلیون دلار قیمت دارد. در صورت خرید سیستم بصورت جامع که شامل سخت‌افزار، نرم‌افزار و رابط‌های مورد نیاز است، قیمت این سیستم به بیش از ۳۰ میلیون دلار می‌رسد. 

تحولات ایجاد شده در دنیای فناوری با ظهور و گسترش روز افزون دامنه‌ی استفاده از اینترنت این شرکت آلمانی را بر آن داشت که توجه بیشتری به اینترنت داشته و تغییراتی را در R/3 ایجاد کند. این شرکت در سال ۲۰۰۴ نسخه‌ی جدیدی از راهکار نرم‌افزاری خود را با در نظر داشتن نیازها و رویکردهای جدید دنیای فناوری با عنوان SAP ERP 5.0 معرفی کرد. تغییرات ساختاری ایجاد شده در معماری توسعه‌ی این نرم‌افزار باعث شده بود تا آخرین نسخه‌ی اِس‌اِی‌پی مبتنی بر معماری سرویس‌گرا باشد. آخرین نسخه‌ی راهکار نرم‌افزاری اِس‌اِی‌پی در سال ۲۰۰۶ میلادی با عنوان SAP ERP 6.0 که تا به امروز از طرق انتشار بسته‌های بروزرسانی تداوم یافته است. 

پس از پررنگ‌تر شدن اهیمت سرویس‌های ابری در دهه‌ی جاری، اِس‌اِی‌پی نیز از سال ۲۰۱۲ تلاش برای تقویت سرویس‌های ابری را از طریق سرمایه‌گذاری و تصاحب سایر شرکت‌ها افزایش داد، بطوریکه شرکت آلمانی در سال ۲۰۱۴ برای تصاحب Concur Technologies بیش از ۸ میلیارد دلار پرداخت کرد که بزرگ ترین خرید اِس‌اِی‌پی تا امروز لقب گرفته است. 

توسعه‌ی سرویس‌های ابری و همکاری با شرکت‌هایی نظیر آی‌بی‌اِم و مایکروسافت در زمینه‌ی ارائه‌ی سرویس‌های ابری باعث شده تا اِس‌اِی‌پی موفقیت خوبی را تجربه کند. براساس اطلاعات ارائه شده این شرکت آلمانی به مدد SAP HANA آمار مالی بسیار خوبی را به جای گذاشته است. 

اینترنت اشیا از دیگر حوزه‌هایی است که اِس‌اِی‌پی سرمایه‌گذاری گسترده‌ای را از سال ۲۰۱۶ روی آن انجام داده است. این شرکت آلمانی برای سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری در حوزه‌ی اینترنت اشیا تا پایان ۲۰۲۰ برنامه‌ریزی کرده است. انتظار می‌رود اِس‌اِی‌پی محصول جدید را در این حوزه با نام SAP IoT رونمایی کند. 

اِس‌اِی‌پی نشان داده که یک شرکت پویا است که همواره تغییرات و پیشرفت‌های حوزه‌ی فناوری را زیر نظر می‌گیرد. علاوه بر سرمایه‌گذاری گسترده روی مفهومی نظیر اینترنت اشیا، تحقیقاتی را نیز در حوزه‌هایی دفاعی و یادگیری ماشین انجام داده و حتی از داغ‌ترین مبحث این روزهای دنیای فناوری یعنی راهکارهای مبتنی بر بلاک‌چین نیز غافل نشده است. این شرکت از اولین روزهای فعالیت اهمیت فراوانی برای تحقیق و توسعه قائل شده و این بخش از شرکت همواره از بودجه‌های بسیار هنگفتی برای تحقیق و توسعه‌ی راهکارهای جدید نرم‌افزاری در اختیار گرفته است. 

اِس‌اِی‌پی در سال‌های گذشته این نرم‌افزار را بیش از پیش توسعه داده، بطوریکه این نرم‌افزار امروزه در رشته‌های ورزشی دیگری نظیر تنیس، مسابقات اتومبیلرانی فرمول یک و سایر رشته‌های ورزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

ارزش بازار اِس‌اِی‌پی نزدیک به ۱۲۰ میلیارد دلار است که از این‌رو در رتبه‌ی ۵۶ از نظر باارزش‌ترین شرکت‌های جهان و دهمین شرکت بزرگ اروپا قرار گرفته است. محصولات SAP توسط نزدیک به ۸۶ درصد از شرکت‌های موجود در لیست فورچون ۵۰۰ مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین ۹۸ درصد از شرکت‌های موجود در لیست ۱۰۰ تایی با ارزش‌ترین برند‌های جهان نیز از راهکارهای نرم‌افزار اِس‌اِی‌پی برای سازمان‌دهی سازمان خود استفاده می‌کنند. با وجود اینکه SAP نظیر شرکت‌هایی چون آمازون، اپل، گوگل یا فیسبوک سر و صدای زیادی ندارد، اما با ارزش برند ۲۳.۸ میلیارد دلاری در رتبه‌ی ۲۷ با ارزش‌ترین برند‌های جهان از نگاه فوربز قرار گرفته است. اِس‌اِی‌پی در لیست ۱۰۰ شرکت برتر از نظر تامسون رویترز نیز که چند هفته‌ی پیش طبق برنامه‌ی سالانه توسط این رسانه‌ی بین‌المللی اعلام شد، رتبه‌ی هشتم را به خود اختصاص داده است. در این لیست مایکروسافت به عنوان برترین شرکت از نظر تامسون رویترز انتخاب شده است.

براساس آخرین گزارش مالی ارائه شده توسط SAP، این شرکت طی سال ۲۰۱۷ میلادی موفق شده تا درآمدی نزدیک به ۲۵ میلیارد دلار را کسب کند. سود عملیاتی گزارش شده اِس‌اِی‌پی برای سال ۲۰۱۷ بیش از ۶ میلیارد دلار گزارش شده است. با توجه به افزایش استقبال از سرویس‌های ابری در سراسر جهان، اِس‌اِی‌پی نیز با توجه به این نکته، راهکارهای سازمانی خود را نیز علاوه بر روش‌های پیشین بر بستر کلاد نیز ارائه می‌کند که همین موضوع یکی از دلایلی است که باعث شده تا این شرکت آلمانی روند رو به رشد کسب درآمد و سوددهی خود را حفظ کند.