داستان برند AMD: تولیدکننده بزرگ پردازنده و گرافیک

ای ام دی (AMD) با نام کامل ادونسد مایکرو دیوایسز (Advance Micro Devices) شرکتی آمریکایی در صنعت تولید پردازنده است. دفتر اصلی AMD در سانتا کلارا واقع شده و تمرکز اصلی محصولات این شرکت، پردازنده‌های کامپیوتری با مصارف تجاری و خانگی است.

محصولات اصلی ای‌ام‌دی عبارتند از ریزپردازنده‌ها، چیپست‌ مادربرد، پردازنده‌های تعبیه‌شده (امبدد) و پردازنده‌های گرافیکی که برای طیف وسیعی از مصرف‌کنندگان (از سرورها و کامپیوترهای پیشرفته تا کاربران عادی) تولید می‌شوند.

AMD دومین تولیدکننده و توزیع‌کننده‌ی پردازنده‌های x86 در جهان است و تنها شرکتی است که به‌عنوان رقیب جدی اینتل در این بازار شناخته شده است. AMD در بازار پردازنده‌های گرافیکی نیز سهم بزرگی دارد و پس از خرید شرکت ATI در سال ۲۰۰۶، به همراه رقیب جدی‌اش یعنی انویدیا، بازار پردازنده‌های گرافیکی را تحت سلطه دارد.

شرکت AMD در ‍۱ می ۱۹۶۹ (۱۱ اردیبهشت ۱۳۴۸) توسط جری سندرز و هفت کارمندش از شرکت فیرچایلد سمی‌کانداکتر (Fairchild Semiconductor) تأسیس شد. سرمایه‌ی اولیه‌ی این شرکت، ۱۰۰ هزار دلار بود. سندرز به‌عنوان یک مهندس برق در آن شرکت مدیر بازاریابی بود. شرکت فیرچایلد از لحاظ پشتیبانی از کارمندان، فرصت‌های پیشرفت و انعطاف‌پذیری در محصولات، با مشکلات جدی روبه‌رو بود و به‌همین دلیل، سندرز مانند بسیاری از مدیران میانی این شرکت، از شرایط ناراضی بود و تصمیم به جدایی گرفت.

مدیران ای‌ام‌دی در سپتامبر سال ۱۹۶۹ دفتر اصلی شرکت را از سانتا کلارا به سانویل در کالیفرنیا منتقل کردند. آن‌ها به سرعت به فکر کسب درصد مناسبی از سهم بازار افتادند و خود را به‌عنوان تولیدکننده‌ی پردازنده‌های طراحی‌شده توسط شرکت فیرچایلد و نشنال سمی‌کانداکتر (National Semiconductor) معرفی کردند.

آن‌ها از همان ابتدا به دنبال کسب استانداردهای بالا بودند تا رضایت مشتریان قطعات کامپیوتری را تأمین کنند. اولین استاندارهای محصولات AMD، استاندارهای نظامی ایالات متحده‌ی آمریکا بودند که خیال مشتریان را از ناپایداری ریزپردازنده‌ها راحت می‌کردند.

اولین محصول ای ام دی در نوامبر سال ۱۹۶۹ تولید شد. Am9300 یک شیفت رجیستر چهار بیتی بر پایه‌ی معماری MSI (یکپارچه‌سازی در مقیاس متوسط) بود که در سال ۱۹۷۰ به بازار عرضه شد. یک سال بعد، اولین محصول اختصاصی شرکت AMD یعنی Am2501 طراحی و ساخته شد که موفقیت زیادی نیز برای آن‌ها به‌دنبال داشت.

پرفروش‌ترین محصول اولیه‌ی ای‌ام‌دی، یک ضرب‌کننده‌ی دودویی بود که تحت عنوان Am2505 در سال ۱۹۷۱ عرضه شد. این ضرب‌کننده در آن سال‌ها سریع‌ترین مدل موجود در بازار بود.

ورود ای‌ام‌دی به بازار رم در سال ۱۹۷۱ اتفاق افتاد. jdl rvlc در آن سال یک حافظه‌ی رم ۶۴ بیتی دوقطبی با نام Am3101 طراحی و تولید کرد. سال ۱۹۷۱ با افزایش فروش محصولات AMD و رسیدن به رکورد فروش سالانه‌ی ۴٫۶ میلیون دلار همراه بود. این شرکت تا سال‌ها پس از تأسیس وارد بازار ریزپردازنده‌ها نشد. ای ام دی در سال ۱۹۷۲ و پس از عرضه‌ی عمومی سهام، سازنده‌ی مدارهای MOS/LSI شرکت اینتل و محصولاتی همچون شیفت رجیستر‌های Am14/1506 و Am14/1507 بود.

اولین ریزپردازنده‌ی جهان در سال ۱۹۷۱ تولید شد. اینتل این محصول چهار بیتی را با نام 4004 معرفی کرد و چهار سال بعد، ای‌ام‌دی اولین محصول خود در این بازار را معرفی کرد. رقیب اینتل با مهندسی معکوس Intel 8080، پردازنده‌ی خود را با نام Am9080 به بازار عرضه کرد.

اولین محصول کاملا اختصاصی ای‌ام‌دی در بازار پردازنده، AM2900 بود. البته این محصول را نمی‌توان به‌عنوان پردازنده شناخت؛ چرا که AM2900 مجموعه‌ای از قطعات بود که برای ساخت یک پردازنده‌ی ماژولار چهار بیتی استفاده می‌شد.

اولین تفاهم‌نامه‌ی رسمی همکاری ای ام دی با یک شرکت خارجی، به شرکت آلمانی زیمنس تعلق دارد. زیمنس قصد داشت با همکاری شرکت ای ام دی، علاوه بر پیشرفت فناوری‌های موجود، راه ورود به بازارهای آمریکا را نیز هموار کند. این همکاری با خرید ۲۰ درصد از سهام ای‌ام‌دی شروع شد. شرکت آلمانی با خرید این سهام، سرمایه‌ی مناسبی را وارد AMD کرد تا خط تولید محصولات آن‌ها، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.

همکاری زیمنس و ای ام دی منجر به تأسیس شرکت Advance Micro Computers در سیلیکون ولی و آلمان نیز شد. تأسیس این شرکت، زمینه را برای ورود جدی AMD به بازار طراحی و ساخت ریزپردازنده‌ها فراهم کرد.

در پایان سال مالی ۱۹۷۸، فروش ای ام دی به بیش از ۱۰۰ میلیون دلار رسید و یک سال بعد، سهام این شرکت به‌صورت رسمی در بازار سهام نیویورک عرضه شد. در همان سال، کارخانه‌های تولیدی این شرکت در آستین تگزاس، سن‌آنتونیو، پنانگ در مالزی و مانیل در فیلیپین شروع به کار کردند. تولید محصولات نیمه‌هادی برای صنعت مخابرات نیز از سال ۱۹۸۰ جزو مأموریت‌های ای ام دی شد. این صنعت در آن سال‌ها رشد بسیار سریعی پیش روی خود می‌دید.

البته پس از مدتی، اختلافات بین آلمانی‌ها و آمریکایی‌ها در مورد مدیریت شرکت مایکرو کامپیوترز بالا گرفت و ای ام دی مجبور شد سهم زیمنس را از بخش آمریکایی این شرکت بخرد. پس از چند سال آن‌ها محبور به تعطیل کردن این شرکت شدند و از سال ۱۹۸۱، به‌طور جدی تمرکز خود را روی تولید محصولات طراحی شده توسط اینتل گذاشتند. این محصولات، اولین ریزپردازنده‌ها با معماری x86 بودند.

ورود AMD به بازار ریزپردازنده‌های x86 به کمک غول کامپیوتری آن سال‌ها یعنی IBM اتفاق افتاد. IBM به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کامپیوتر در جهان، به‌دنبال تأمین‌کننده‌ی مناسب ریزپردازنده برای کامپیوترهایش بود. به همین دلیل آن‌ها در مورد طراحی‌های مختلف با اینتل مشورت کردند و قصد داشتند قرارداد تأمین این قطعات را با اینتل امضا کنند. اینتل اولین ریزپردازنده‌ها با معماری x86 را در سال ۱۹۷۸ تولید کرد.

از طرفی آی بی ام نگران این بود که یک شرکت به‌تنهایی نتواند تمام نیاز آن‌ها به ریزپردازنده‌ها را تأمین کند. به همین‌ خاطر اینتل را متقاعد کرد تا امتیاز تولید ریزپردازنده بر پایه‌ی معماری x86 رابه تولیدکننده‌ی دیگر هم اهدا کند. اینتل که قصد ترک این قرارداد را نداشت، با شرایط آی‌بی‌ام موافقت کرد و امتیاز تولید ریزپردازنده‌های Intel 8086 را در قراردادی ۱۰ ساله به ای ام دی داد.

شرکت طراح نیز می‌توانست در عوض، طراحی محصولات مشابهی را از شرکت تولیدکننده دریافت کند. البته تمام حقوق ساخت و اهدای مجوز در اختیار شرکت طراح باقی می‌ماند. در نهایت پس از پنج سال هر یک از این شرکت‌ها می‌توانست قرارداد را فسخ کند. با توجه به زمان امضای این قرارداد می‌توان به این نتیجه رسید که بیشترین سود از آن، به شرکت AMD رسید که توانست طراحی‌های محصولات انقلابی اینتل یعنی ۸۰۸۶، ۸۰۱۶۲ و ۸۰۲۸۶ را در اختیار بگیرد.

ای‌ام‌دی از همان زمان شروع قرارداد در سال ۱۹۸۲، تولید انبود محصولات اینتل را شروع کرد. دو سال بعد، آن‌ها نسخه‌ی کپی‌شده‌ی پردازنده‌ی اینتل ۸۰۲۸۶ را تولید کردند. این محصول که Am286 نام داشت، برای بازار پرتقاضای کامپیوترهای آی‌بی‌ام و کامپیوترهای مشابه (IBM Clones) عرضه می‌شد.

قدم بزرگ ای‌ام‌دی در توسعه‌ی استاندارد تولید ریزپردازنده در سال ۱۹۸۳ برداشته شد و این شرکت با تدوین استاندارد تولید INT.STD.1000، بالاترین کیفیت تولید در صنعت را به خود اختصاص داد.

ای‌ا‌م‌دی در دهه‌ی ۱۹۹۰ صرفا به تولید پردازنده‌های کپی یا ساخت محصولات دیگر شرکت‌ها مشغول نبود. آن‌ها با هزینه‌ی زیاد در بخش تحقیق و توسعه، پیشرفت‌های زیادی در بازار رم و رام داشتند. اولین محصول انقلابی ای ام دی در این بازار، یک ای‌پی‌رام ۵۱۲ کیلوبایتی بود که در سال ۱۹۸۴ عرضه شد. در همان سال، این شرکت در دسته‌بندی ۱۰۰ شرکت برتر آمریکا قرار گرفت و با افزایش فروش، توانست در لیست فورچون ۵۰۰ سال ۱۹۸۵ وارد شود.

در میانه‌های سال ۱۹۸۵، بازار ریزپردازنده‌ها در آمریکا با بحرانی جدی روبرو شد. ژاپنی‌ها با ورود به این بازار، قیمت محصولات را به مقدار قابل توجهی کاهش دادند و از طرفی، کمبود نوآوری و محصولات جدید نیز بازار را تحت تاثیر قرار داده بود.

در این میان AMD بار دیگر روی بخش تحقیق و توسعه‌ی خود تمرکز کرد. آن‌ها برنامه‌ای جدی برای طراحی و تولید یک محصول جدید در هر هفته را به دستور کار خود اضافه کردند و تا پایان سال مالی ۱۹۸۶، ۵۲ ریزپردازنده‌ی جدید طراحی کردند. از طرفی، لابی قوی این شرکت با دولت آمریکا باعث شد تا تحریم‌های اساسی برای محصولات ژاپنی در نظر گرفته و از کاهش بیش از پیش قیمت توسط آن‌ها جلوگیری شود.

خروج از بازار حافظه‌های تصادفی پویا (DRAM) و تمرکز روی ساخت سیستم‌های سیماس، از برنامه‌های بعدی ای‌ام‌دی بود. آن‌ها در سال ۱۹۸۶، قدم بزرگ بعدی خود را برداشتند و با توسعه‌ی یکی از محصولات اولیه‌ یعنی Am2900، بخشی جدید به نام پردازنده‌های Am29000 یا 29K را به خط تولید محصولات خود اضافه کردند. این محصولات بیشتر روی سیستم‌های امبدد تمرکز داشتند.

البته ای‌ام‌دی از سال ۱۹۸۵ و پس از عرضه‌ی اولین پردازنده‌ی ۳۲ بیتی اینتل به دنبال تولید محصول اختصاصی خود بود؛ اما اینتل با طرح شکایت و رجوع به قرارداد نوشته‌شده، توانست چند سال تولید این محصول را به تعویق بیندازد.

نکته‌ی جالب در مورد اولین محصول اختصاصی AMD این است که Am386 با وجود استفاده از معماری اینتل ۸۰۳۸۶، دارای سرعت پردازش ۴۰ مگاهرتز و بیشتر از محصول اینتل بود. این محصول از همان طراحی سوکت اینتل بهره می‌برد و به همین دلیل، می‌توانست به‌عنوان یک گزینه‌ی ارتقا برای مشتریان محصولات اینتل عرضه شود.

رقابت اینتل و ای‌ام‌دی در سال‌های بعدی با جدیت ادامه پیدا کرد. آخرین محصولی که ای ام دی بر پایه‌ی طراحی‌های اینتل تولید کرد، Am486 نام داشت که باز هم سرعتی بیش از محصول مشابه اینتل داشت.

نسخه‌ی بهبودیافته‌ی این پردازنده یعنی AMD 5x86 نیز در سال ۱۹۹۴ عرضه شد و علاوه بر افزایش سرعت، از فناروی کش L1 نیز بهره می‌برد که رقابت را برای اینتل سخت‌تر از گذشته می‌کرد.

در نهایت اولین محصول ای ام دی در بازار پردازنده‌های x86 با طراحی اختصاصی در سال ۱۹۹۶ عرضه شد. K5 پردازنده‌ای بود که تمامی مراحل - از طراحی تا ساخت - توسط AMD انجام شده بود و به طور جدی به منظور رقابت با سری پنتیوم اینتل معرفی شد.

البته این پردازنده نتوانست با محصولات پرچمدار اینتل رقابت کند. نکته‌ی مهم در طراحی کی ۵ این بود که ای‌ام‌دی از فناوری محصولات 29K خود در آن استفاده کرده و به نوعی این محصولات از رده خارج شده را به‌عنوان پس‌زمینه‌ی پردازشی K5 مورد استفاده قرار داده بود.

استفاده از پی‌شوند K در محصولات اختصاصی اولیه‌ی ای ام دی، به‌ معنای Kryptonite بود. کریپتونایت در کتاب‌های کمیک به معنای تنها ماده‌ای است که می‌تواند سوپرمن را از بین ببرد. شاید ای‌ام‌دی با استفاده از این لغت، قصد داشته خود را به‌عنوان از بین برنده‌ی سلطه‌ی اینتل بر بازار معرفی کند.

طراحی محصول بعدی سری K ای‌ام‌دی، توسط تیم Nexgen انجام شد. این شرکت پیش از آن پیشرفت‌های زیادی در زمینه‌ی معماری x86 داشت و ای‌ام‌دی با خریدن آن، بخش طراحی خود را بیش از پیش تقویت کرد. سرانجام K6 در سال ۱۹۹۷ عرضه شد و نسخه‌های پیشرفته‌تر آن به‌عنوان رقبای جدی اینتل پنتیوم ۲ عرضه شدند.

نسل بعدی سری K با نام K7 و تحت برند اثلون (Athlon) در سال ۱۹۹۹ عرضه شد. شکایت‌های حقوقی اینتل و همچنین ثبت پتنتِ اسلات‌های این شرکت، کار را برای ای‌ام‌دی دشوار کرد. پردازنده‌های جدید این شرکت روی مادربردهای طراحی شده برای اینتل قابل نصب نبودند و AMD مجبور شد اسلات مخصوص خود را طراحی کند.

یکی از بخش‌های پردرآمد ای‌ام‌دی در دهه‌ی ۲۰۰۰، بخش تولید فلش مموری بود. آن‌ها از سال ۱۹۹۳ تولید این نوع از حافظه‌ها را با شرکت فوجیتسو انجام دادند و درآمد مناسبی نیز کسب کردند. در سال ۲۰۰۳ با افزایش رقابت در بازار پردازنده‌ها و فشار مالی تحمیل‌شده از طرف اینتل، AMD مجبور شد تا شرکتی مشترک به نام Spansion با همکاری فوجیتسو تأسیس کند. در نهایت در سال ۲۰۰۵، شرکت آمریکایی از این توافق خارج شد و تمرکز خود را به‌طور کامل روی تولید پردازنده گذاشت.

ای‌ام‌دی در سال ۲۰۰۳ با معرفی اولین پردازنده‌ی ۶۴ بیتی خود، بازار پردازنده‌ها را وارد شوکی جدی کرد. پردازنده‌ی جدید این شرکت با نام K8 و به‌عنوان نسخه‌‌ی بسیار پیشرفته‌ی K7 معرفی شد. با استفاده از طراحی ۶۴ بیتی، پشتیبانی سیستم‌های کامپیوتری تا یک ترابایت حافظه افزایش یافت. اگرچه این مقدار از حافظه، مورد نیاز هیچ کامپیوتری نبود، محدودیت استفاده از چهار گیگابایت رم از بین رفت و سیستم‌های مجهز به هشت گیگابایت رم به مرور وارد بازار شدند.

نوآوری بعدی ای ام دی در کنار توسعه‌ی پردازنده‌های ۶۴ بیتی، انتقال بخش کنترل حافظه به CPU بود که سرعت انتقال اطلاعات از رم به پردازنده را به‌مقدار قابل توجهی افزایش داد. این نوآوری، فناوری FSB را از سیستم‌ها حذف و فناوری حدید HyperTransport را معرفی کرد. نسخه‌های مختلف پردازنده‌های ۶۴ بیتی ای‌ام‌دی با نام‌های Clawhammer و Newcastle برای کاربران عادی، Sledghammer برای کاربران حرفه‌ای و Opteron برای نصب در سرورها معرفی شدند.

پیشرفت‌های بعدی AMD در پردازنده‌های ۶۴ بیتی، با معرفی فرآیند جدید تولید ترانزیستورهای ۹۰ نانومتری همراه بود. آن‌ها با استفاده از این روش جدید، نمونه‌های پیشرفته‌ی K8 را با نام‌های Venice و San Diego و Winchester و Orleans و Lima را به بازار عرضه کردند. این محصولات در خلال سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷ به بازار عرضه شدند.

پردازنده‌های K10 در نسخه‌های دو هسته‌ای، سه‌ هسته‌ای و چهار هسته‌ای عرضه شدند. فناوری معرفی شده برای تولید این محصولات، فناوری ۶۵ نانومتری بود که با وجود پیشرفت‌های زیاد، نمی‌توانست با نسخه‌های کوچک ۴۵ نانومتری اینتل رقابت کند.

ای‌ام‌دی در سال ۲۰۰۹ فناوری ۴۵ نانومتری را به خط تولید خود اضافه کرد. این فناوری با کد Dragon معرفی شد و Phenom II به‌عنوان اولین محصول آن به بازار عرضه شد. رقبای تولیدی توسط اینتل در این بخش بازار، سری Core 2 Quad بودند که محصولات ای‌ام‌دی به دلایل مختلف توانایی رقابت با آن‌ها را نداشتند.

ای ام دی در ۲۴ جولای سال ۲۰۰۶ به‌طور رسمی اعلام کرد که شرکت تولیدکننده‌ی پردازنده‌ی گرافیکی ATI را به مبلغ ۵٫۴ میلیارد دلار تصاحب کرده است. این مبلغ به‌صورت ۴٫۳ میلیارد دلار نقد و ۵۸ میلیون سهم از AMD به این شرکت کانادایی پرداخت شد. چهار سال بعد ای‌ام‌دی اعلام کرد که برند ATI را از محصولات گرافیکی خود حذف خواهد کرد.

در سال ۲۰۰۸، تغییراتی در ای‌ام‌دی اجرا شد و این شرکت با سازمان سرمایه‌گذاری Advance Technology Investment از ابوذبی همکار شد. همکاری این دو شرکت با یکدیگر و همچنین اسپین‌آف کردن فرآیندهای تولید AMD، سرمایه‌ی مناسبی را به سمت قرمزها سرازیر کرد که امکان تمرکز کامل روی صنعت پردازنده را به آن‌ها می‌داد.

ای‌ام‌دی با این تصمیم بخش ساخت محصولات خود را به شرکت اماراتی اهدا کرد و از آن به بعد تنها طراحی محصولات را انجام می‌دهد. پس از مدتی سامسونگ و TSMC نیز به‌عنوان سازندگان پردازنده‌های AMD معرفی شدند تا این شرکت ریسک وابستگی به یک شرکت تولیدی را تا حد امکان کاهش دهد.

پس از خرید شرکت کانادایی ATI، فرآیندی با نام Fusion در بین محصولات AMD رواج یافت. تمرکز اصلی این فرآیند روی بکپارچه کردن CPU و GPU در سیستم‌ها بود تا با حذف برخی از قطعات مادربرد، سرعت برخی پردازش‌ها افزایش یافته و محاسباتی که پردازنده‌ی گرافیکی بهتر از عهده‌ی آن‌ها بر می‌آمد، به این واحد ارسال شوند. فیوژن بعدا با نام رسمی APU یا Accelerated Processing Unit به کار خود ادامه داد.

اولین محصول AMD در بخش APU که برای لپ تاپ‌ها عرضه شد، Liano نام داشت. این محصول با ترکیب بخش‌های پردازنده‌ی مرکزی و پردازنده‌ی گرافیکی و استفاده از پردازنده‌ی Phenom II تولید شد. مشکلات تولید این محصول باعث شد تا شرکت آمریکایی با کاهش درآمد شدیدی مواجه شود. 

اولین محصول نوآورانه‌ی ATI در دل شرکت ای‌ام‌دی، ریزمعماری TeraScale بود. این معماری از مدل سایه‌زنی یکپارچه استفاده می‌کرد. این فناوری ابتدا برای بخشی از پردازنده‌ی گرافیکی کنسول XBOX 360 مورد استفاده قرار گرفت و در سال‌های بعدی برای کارت‌های گرافیک برند رادئون اچ‌دی ۲۰۰۰ به‌کار گرفته شد.

در سال ۲۰۰۹، ای‌ام‌دی بخش‌های گرافیک و پردازنده‌ی مرکزی خود را منسجم کرد تا بخش APU قدرت بیشتری داشته باشد. در سال ۲۰۱۱، فناوری ترااسکیل بازنشسته شد و GCN با قدرت پردازشی بیشتر معرفی شد. اولین محصول فناوری جدید، HD7970 نام داشت و پس از آن تاکنون پنج نسل از پردازنده‌های گرافیکی با استفاده از این فناوری تولید شده‌اند.

یکی از اقدامات مثبت ای‌ام‌دی در دهه‌ی ۲۰۲۰، اقدام به طراحی و ساخت محصولات شخصی‌سازی‌شده برای دیگر شرکت‌ها بوده است. ای ام دی در سال ۲۰۱۲ اعلام کرد که مشتریان مختلف می‌توانند علاوه بر انتخاب محصولات انحصاری، با مهندسین ای ام دی همکاری و محصولاتی منطبق با نیازهای خود طراحی و تولید کنند.

نتیجه‌ی این طرح جدید، تولید APU برای کنسول‌های بازی بود. حتی رقیب قدیمی نیز در سال ۲۰۱۷ از این امکان استفاده کرد و اعلام کرد که در حال توسعه‌ی پکیجی متشکل از پردازنده‌ی اینتل کور، پردازنده‌ی گرافیکی رادئون شرکت AMD و یک حافظه با پهنای باند زیاد است.

نکته‌ی دیگر در مورد برند رادئون، استفاده از آن برای تولید رم و همچنین حافظه‌های SSD است. ای‌ام‌دی فروش رم تحت این برند را در سال ۲۰۱۱ و با فروش رم‌های DDR3 شروع کرد. این حافظه‌ها توسط شرکت‌های پاتریوت و ویژن‌تک ساخته شده و توسط AMD به فروش می‌رسند. حافظه‌های SSD برند رادئون نیز در سال ۲۰۱۴ معرفی شدند. نسل بعدی این حافظه‌ها با فناوری M.2/NVMe در سال ۲۰۱۶ ساخته و به بازار عرضه شدند که ظرفیتی تا ۹۶۰ گیگابایت داشتند.

یکی از نوآوری‌های AMD در تولید پردازنده، طراحی بولدوزر (Bulldozer) است. این نام برای معماری پردازنده‌های سرور و کامپیوترهای خانگی انتخاب و در اولین محصول آن تحت عنوان AMD FX در سال ۲۰۱۱ به بازار عرضه شد. این معماری از پایه طراحی شده و نمی‌توان آن را به‌عنوان بهبود طراحی‌های قبلی دسته‌بندی کرد. به‌هرحال باوجود تمام مانورهای شرکت روی قدرت بالای این طراحی، بنچمارک‌های آن اصلا نتایج قابل قبولی نداشتند و حتی از محصولات K10 خود این شرکت نیز ضعیف‌تر بودند.

تمرکز اصلی Steamroller، افزایش قدرت پردازش موازی بود. آخرین نسل از معماری‌های سری بولدوزر، Excavator است که در سال ۲۰۱۵ معرفی شد. این معماری به‌منظور افزایش بهره‌وری انرژی مصرفی پردازنده طراحی شد.

از دیگر معماری‌های ای‌ام‌دی که در سال‌های اخیر عرضه شده‌اند، می‌توان به Bobcat و نسل بعدی آن یعنی Jaguar اشاره کرد. این دو معماری با تمرکز بر کاهش مصرف و افزایش بهره‌وری پردازنده‌ها طراحی شدند. APUهای مورد استفاده در کنسول‌های بازی، همگی از این معماری استفاده می‌کنند.

شرکت ای‌ام‌دی در سال ۲۰۱۲ به تولید اولین محصولات بر پایه‌ی معماری آرم (ARM) مشغول شد. تمرکز تیم قرمز روی تولید محصولات شخصی‌سازی‌شده و همچنین پردازنده‌های سرور با استفاده از این معماری بود. اولین محصول این معماری نیز با نام A1100 در سال ۲۰۱۴ معرفی شد.

آخرین سنگر رقابتی AMD با اینتل در سال‌های اخیر بنا شده است. پردازنده‌های اپیک و رایزن دو گروه اصلی پردازنده‌های این شرکت را از سال ۲۰۱۷ تشکیل می‌دهند و هر دو از معماری Zen استفاده می‌کنند.

در مارس سال ۲۰۱۷، شرکت ای ام دی اعلام کرد که قصد دارد پردازنده‌های مخصوص سرور را بر پایه‌ی معماری Zen به بازار عرضه کند. این محصولات ابتدا با کد Naples معرفی شدند اما در نهایت، اولین پردازنده از این سری با نام EPYC 7000 در ژوئن آن سال به بازار عرضه شد.

اولین بازخودرها نسبت به محصولات اپیک مثبت بود. این پردازنده‌ها در بخش‌هایی که هسته‌ها توانایی فعالیت مستقل داشتند، پردازنده‌های اینتل را شکست می‌دهند و در وظایفی با قدرت پردازش بالا مانند ابرداده‌ها، عملکرد فوق‌العاده‌ای دارند.

تنها سنگر پیروز اینتل در این میدان، وظایف مربوط به مراکز داده است که محصولات سری زئون آن‌ها، در این بخش عملکرد بهتری دارند. نکته‌ی قابل توجه این که در فوریه‌ی سال ۲۰۱۸، ای‌ام‌دی نسخه‌های امبدد این پردازنده‌ها را با نام EPYC 3000 به بازار معرفی کرد.

معماری Zen که پس از شکست بولدوزر به‌عنوان سلاح کارآمد ای‌ام‌دی شناخته می‌شود، در پردازنده‌های مخصوص کاربران عادی نیز استفاده شده است. این پردازنده‌ها با نام تجاری رایزن عرضه می‌شوند و بار دیگر AMD را به بازار کامپیوترهای شخصی حرفه‌ای بازگردانده‌اند. آمارها نشان می‌دهد سهم ای‌ام‌دی از بازار پردازنده‌ها، پس از عرضه‌ی سری رایزن با رشد قابل توجهی همراه بوده است.

تکیه‌ی ای‌ام‌دی بر معماری Zen به حدی بود که نسخه‌ای بهبودیافته از آن با نام +Zen در آوریل ۲۰۱۸ معرفی شد و اولین محصولات بر پایه‌ی آن نیز در همان ماه به بازار عرضه شدند. در حال حاضر جدیدترین پردازنده‌های AMD از معماری Zen 4 استفاده می‌کنند.

رقابت میان دو غول پردازنده‌ی جهان از ابتدای تأسیس شرکت AMD وجود داشته است. این دو شرکت آمریکایی در دوره‌های زمانی مختلف انواع شکایت‌ها را از یکدیگر داشته‌اند و جرائم سنگینی را به هم تحمیل کرده‌اند. البته به‌نظر می‌رسد در سال‌های اخیر این دعاوی حقوقی کمتر شده و دو شرکت همکاری را به رقابت حقوقی ترجیح داده باشند.

اولین دعوای حقوقی میان اینتل و ای‌ام‌دی به سال ۱۹۸۶ باز می‌گردد که اینتل، قرارداد با رقیب خود برای تولید چیپست‌ کامپیوترهای آی‌بی‌ام را نقض کرد. طرف دیگر قرارداد یعنی ای‌ام‌دی این بدقولی را در سال ۱۹۸۷ به قاضی اعلام کرد و در سال ۱۹۹۲، رای به نفع ای‌ام‌دی صادر شد. اینتل رای صادره را رد کرد و در نهایت، دادگاه عالی کالفیرنیا وارد این شکایت شد و در سال ۱۹۹۴، رای را به سود ای‌ام‌دی صادر کرد.

شکایت بعدی از طرف اینتل و مربوط به نقض کپی‌رایت استفاده از مایکروکد ۲۸۷ بود. این شکایت در سال ۱۹۹۰ مطرح شد و بار دیگر دادگاه رأی را به سود ای‌ام‌دی صادر کرد. در سال ۱۹۹۷ نیز اینتل شکایتی مبنی بر سوء استفاده از برند MMX علیه AMD و شرکت Cyrix تنظیم کرد که در نهایت این برند به نام اینتل ثبت شد اما این شرکت اجازه‌ی استفاده از آن را نیز به رقیب خود داد.

دعواهای حقوقی این دو شرکت محدود به دادگاه‌های آمریکا نبوده است. در سال ۲۰۰۵، کمیسیون تجارت فدرال ژاپن، اینتل را در جرائم متعددی گناهکار خواند. تحقیقات این کمیسیون به‌خاطر شکایت ای‌ام‌دی از این شرکت به خاطر سوء استفاده از موقعیت تجاری به جریان افتاده بود.

آخرین پرونده‌ی حقوقی میان این دو شرکت بزرگ تولیدکننده‌ی پردازنده، مربوط به سال ۲۰۰۹ است که هر دو شرکت، تفاهم‌نامه‌ای با هدف انتفال فناوری و پتنت بین یکدیگر امضا کردند. طبق این تفاهم‌نامه‌ی پنج ساله، اینتل مبلغ ۱٫۲۵ میلیارد دلار به AMD پرداخت کرد تا علاوه بر تبادل پتنت، تمامی دعاوی حقوقی قبلی میان این دو شرکت نیز لغو شود.

به‌هرحال ای‌ام‌دی در طی نیم قرن فعالیت خود، همیشه به‌عنوان رقیبی جدی برای اینتل در بازار حضور داشته است. در مدت زمان کوتاهی در ابتدای دهه‌ی ۲۰۲۰، این شرکت سهم زیادی از بازار را به خاطر فناوری ضعیف معروف به بولدوزر از دست داد و بسیاری از مدیران اصلی، AMD را ترک کردند. اما در سال‌های بعد با تغییرات ایجاد شده خصوصا در بخش مهندسی، فناوری‌های جدید به محصولات این شرکت اضافه شدند و بار دیگر، ای‌ام‌دی خود را نزدیک به اینتل می‌بیند.

ای ام دی در سال گذشته‌ی میلادی دوران بسیار شلوغی سپری کرد. مطابق انتظارات، شاهد رونمایی نسل جدید پردازنده‌های مرکزی و پردازنده‌های گرافیکی تیم قرمز بودیم. ای ام دی همزمان تراشه‌های پرتعدادی برای لپ تاپ‌ها در دسترس قرار داد.

ای ام دی تحت مدیریت دکتر لیزا سو هیچ علاقه‌ای به آرام‌گرفتن ندارد و ۲۰۲۳ را قوی شروع کرده است. این شرکت در جریان برگزاری CES 2023 اولین پردازنده‌های لپ تاپی مبتنی‌بر طراحی چیپلت را معرفی کرد. این پردازنده‌ها (خانواده‌ی Dragon Range) مبتنی‌بر لیتوگرافی پنج نانومتری هستند و با معماری Zen 4 از راه می‌رسند.

تیم قرمز افزون‌بر پردازنده‌های Dragon Range، مجموعه‌ی دیگری از پردازنده‌های لپ تاپی را معرفی کرده که Phoenix نام دارند و از لیتوگرافی چهار نانومتری استفاده می‌کنند. AMD افزون‌بر محصولات خانواده‌ی دراگون رینج و فینکس، از پردازنده‌های ۶ نانومتری Mendocino و پردازنده‌های هفت نانومتری Barcelo-R و پردازنده‌های ۶ نانومتری Rembrandt-R پرده‌برداری کرده است. لپ تاپ‌های مجهزبه این پردازنده‌ها در اوایل سال جاری میلادی از راه می‌رسند.

یکی از مهم‌ترین محصولات تاریخ AMD، پردازنده‌ی Ryzen 7 5800X3D است که با کش سه‌بعدی تولید شد. پردازنده‌های سری X3D کش پرظرفیت دارند و مخصوص گیمرها هستند. تیم قرمز در سال ۲۰۲۳ نسل جدید این پردازنده‌ها را با قدرت پردازشی قابل‌توجه رونمایی کرد.

پردازنده‌های کلاس دسکتاپ مبتنی‌بر معماری Zen 5 تا پیش از پایان سال ۲۰۲۴ روانه‌ی بازار می‌شوند. تیم قرمز این پردازنده‌ها را به‌عنوان عضوی از خانواده‌ی AMD Granite Ridge دردسترس مشتریان قرار می‌دهد.

AMD در سال ۲۰۲۵ هسته‌های پردازشی ذن ۶ را با کدنام مورفیوس (Morpheus) تولید می‌کند. به احتمال زیاد پردازنده‌های مبتنی‌بر ذن ۶ از لیتوگرافی دو نانومتری استفاده خواهند کرد. مشخص نیست که AMD برای ساخت واحدهای پردازشی‌اش به همکاری با TSMC ادامه می‌دهد یا سراغ سامسونگ می‌رود. هر دوی این شرکت‌ها تا سال ۲۰۲۵ لیتوگرافی دو نانومتری را به تولید انبوه می‌رسانند.

درآمد AMD در فصل پایانی سال ۲۰۲۲ به ۵٫۶ میلیارد دلار رسید که بیشتر از درآمد پیش‌بینی‌شده‌ی ۵٫۵ میلیارد دلاری بود. درآمد ۵٫۶ میلیارد دلاری ای ام دی در دورانی ثبت شده است که بسیاری از شرکت‌های تراشه‌ساز خصوصا اینتل لحظات پرچالشی سپری می‌کنند.