داستان برند: جنرال الکتریک، نماد نوآوری صنعتی قرن بیستم

جمعه ۲۵ خرداد ۱۳۹۷ - ۲۲:۰۰
مطالعه 27 دقیقه
جنرال الکتریک برندی که تاریخچه‌ی آن از تجاری سازی لامپ توسط ادیسون شروع شده و امروز تا صنایع هوایی و نفت و گاز گسترش یافته است.
تبلیغات

جنرال الکتریک (General Electric - GE) شرکت چندمنظوره‌ی بین‌المللی آمریکایی است که مرکز مدیریتی آن در شهر بوستون ایالت ماساچوست قرار دارد. این شرکت که از سال ۱۸۹۲ کار خود را با تولید لامپ‌های الکتریکی شروع کرد امروز در صنایع بسیار متنوعی فعالیت می‌کند. صنایع هوایی، تجهیزات پزشکی، انرژی‌های تجدیدپذیر، مشاوره‌ی مالی و سرمایه‌گذاری و نفت و گاز تنها تعدادی از زمینه‌های فعالیت هولدینگ عظیم جنرال الکتریک هستند.

برند GE در تاریخچه‌ی طولانی خود سال‌های زیادی را در لیست برترین برندهای جهان قرار داشته است. آخرین لیست منتشر شده‌ی ۵۰۰ برند برتر مجله‌ی فورچن این برند را در رتبه‌ی ۳۱ قرار داده است. علاوه بر موسس این برند یعنی توماس ادیسون که مشهورترین چهره‌ی صنعت الکتریسیته است، دانشمندان بزرگی همچون ایوینگ لانگ‌مویر و ایوار یور (برندگان جایزه‌ی نوبل)، در لیست کارمندان جنرال الکتریک قرار داشته‌اند.

تاریخچه‌ی تاسیس

تاریخچه‌ی جنرال الکتریک به اولین کارخانه‌ها و شرکت‌های توماس ادیسون باز می‌گردد. او که نام خود را به‌عنوان مخترع لامپ الکتریکی و بسیاری از اختراعات دیگر در صنعت برق تثبیت کرده بود، در نیمه‌ی دوم قرن بیستم به تاسیس کارخانه‌های متعدد برای تجاری‌سازی اختراعات خود روی آورد. یکی از اولین موسساتی که ادیسون در آن سال‌ها تاسیس کرد، در منلو پارک نیوجرسی قرار داشت.

یکی از اولین کارخانه‌های توماس ادیسون

جنرال الکتریک میراث ماندگاری است که از توماس ادیسون و کسب‌وکار روشنایی او شروع شد

توماس ادیسون در سال ۱۸۷۶ خانه و آزمایشگاه تحقیقاتی خود را در منلو پارک نیوجرسی تاسیس کرد. در آن زمان این منطقه یک پروژه‌ی شکست‌خورده‌ی ساختمانی بود که قرار بود با پیروی از نام منلو پارک کالیفرنیا ساخته شود. به‌هر حال ادیسون به این منطقه نقل مکان کرد و لقب «جادوگر منلو پارک» را در آنجا کسب کرد. آزمایشگاه منلو پارک یکی از اولین آزمایشگاه‌هایی بود که با اهداف مشخص عملیاتی و تجاری‌سازی در صنعت برق فعالیت می‌کرد. توماس ادیسون در این آزمایشگاه توانست گرامافون و رشته‌های پایدار لامپ رشته‌ای را اختراع کند. در نتیجه‌ی تحقیقات این دانشمند بزرگ، خیابان کریستی در منلو پارک یکی از اولین خیابان‌های جهان بود که از لامپ‌های الکتریکی برای روشنایی استفاده کرد.

یکی دیگر از شرکت‌های مهمی که بعدا در تشکیل هولدینگ جنرال الکتریک حضور پیدا کرد، شرکت صنایع برقی تامسون هیوستون (Thomson-Houston Electric Company) بود. این شرکت در سال ۱۸۸۳ و با خرید American Electric Company تاسیس شد. در آن سال تعدادی از سرمایه‌گذاران شهر لین در ماساچوست، این شرکت را از سرمایه‌گذاران نیوبریتین کنتیکت خریداری کردند. موسسان اصلی شرکت امریکن الکتریک، الیهو تامسون و ادوین هیوستون بودند.

جنرال الکتریک

کارخانه‌ی تجهیزات برقی تامسون هیوستون

در آن طرف رقابت صنایع الکتریکی، توماس ادیسون، پیشگام این صنعت قرار داشت که تا سال ۱۸۸۹، سهام بسیاری از شرکت‌های فعال در این زمینه را در اختیار داشت. از جمله‌ای این شرکت‌ها می‌توان شرکت تولید لامپ ادیسون در نیوجرسی، شرکت تولید دینام و موتورهای الکتریکی ادیسون در اسکنکتدی نیویورک، شرکت تولید تجهیزات الکتریکی برگن اند کامپانی و شرکت مدیریت پتنت ادیسون الکتریک لایت را نام برد. علاوه بر این شرکت‌ها، بازوی پشتیبانی مالی ادیسون نیز با مدیریت جی.‌پی مورگان و خانواده‌ی وندربیلت اداره می‌شد که وظیفه‌ی تامین مالی آزمایشات تجربی این دانشمند را بر عهده داشت.

جنرال الکتریک

توماس ادیسون در شرکت ادیسون جنرال الکتریک

جنرال الکتریک پس از یک قرن حضور در شاخص سهام داو جونز از آن خارج شد

در سال ۱۸۸۹، شرکت درکسل مورگان که توسط جی‌.پی مورگات و آنتونی درکسل تاسیس شده بود، خدمات مالی و مشاوره‌ای لازم را به ادیسون ارائه کرد تا تمامی شرکت‌های تحت مدیریتیش را با هم ادغام کرده و ادیسون جنرال الکتریک را تاسیس کند. این شرکت در ۲۴ آوریل ۱۸۸۹ به‌طور رسمی کار خود را در نیویورک شروع کرد و در همان سال، شرکت فرانسوی با نام Sprague Electric Railway & Motor را خریداری کرد. در نهایت در سال ۱۸۹۲، با ادغام شرکت‌های ادیسون جنرال الکتریک و تامسون هیوستون الکتریک، شرکت جنرال الکتریک با حمایت‌ها و مشاوره‌های شرکت درکسل مورگان تاسیس شد. از روز تاسیس، هر دو شرکت مذکور با برند جنرال الکتریک به فعالیت‌های خود ادامه دادند. 

میانگین صنعتی داو ونز، یک شاخص سهام است که کار خود را از سال ۱۸۹۶ آغاز کرد. این میانگین فهرستی از ۳۰ سهام برتر بازار بورس نیویورک است که جهت مقایسه‌ی و ارزیابی عملکرد شرکت‌های بزرگ استفاده می‌شود. جنرال الکتریک یکی از ۱۲ شرکت اولیه‌ای بود که در این فهرست حضور پیدا کرد و پس از ۱۲۲ سال آخرین شرکت اولیه بود که از آن خارج شد.

جنرال الکتریک

جشن پنحاه سالگی جنرال الکتریک

شروع نوآوری‌ها و عرضه‌ی فناوری‌های جدید

سال‌های بعدی فعالیت جنرال الکتریک به خرید شرکت‌های کوچک فعال در بازار الکتریسیته و ادغام آنها با بخش های مختلف خود گذشت. به‌عنوان مثال در سال ۱۹۱۱، National Electric Lamp Association به بخش روشنایی این شرکت ملحق شد و از آن سال، فعالیت‌های بخش روشنایی در نلا پارک اوهایو انجام شدند. در سال ۱۹۱۹، اوون دی. یانگ به کمک مدیران جنرال الکتریک با خرید شرکت تلگرافی مارکونی، شرکت Radio Corporation of America - RCA را با هدف گسترش ارتباطات رادیویی در سطح بین‌المللی، تاسیس کرد. علاوه بر آن این شرکت به‌عنوان بخش فروش رادیوهای جنرال الکتریک نیز استفاده شد. شرکت بعدی که از دل RCA بیرون آمد، NBC یا National Broadcasting Company بود که در سال ۱۹۲۶ و با ساخت دو شبکه‌ی رادیویی کار خود را شروع کرد. البته در نهایت در سال ۱۹۳۰ و با بالا گرفتن شکایت‌های نقض حریم خصوصی، جنرال الکتریک از شرکت RCA خارج شد.

جنرال الکتریک

شرکت هیوز، یکی از ستون‌های بخش نفت و گاز جنرال الکتریک

اولین تلاش‌های جنرال الکتریک برای انتشار تصاویر تلویزیونی نیز به سال ۱۹۲۷ باز می‌گردد. در آن سال ارنست الکساندرسن از کارمندان این شرکت اولین نمونه‌ی آزمایشی از انتشار تصاویر تلویزونی را معرفی کرد. او در ۱۳ ژانویه‌ی سال ۱۹۲۸ طبق ادعای خودش اولین شبکه‌ی تلویزیونی عمومی در آمریکا را با نام W2XAD معرفی کرد. تصاویر این شبکه در صفحات نمایش ۹.۷ سانتی‌متر مربعی در خانه‌ی ۴ نفر از مدیران جنرال الکتریک دریافت می‌شدند. در نهایت این شبکه‌ی آزمایشی به WRGB امروزی تبدیل شد.

اولین تلاش‌ها برای انتشار تصاویر تلویزیونی، در خانه‌های مدیران این شرکت به حقیقت پیوست

استنفورد الکساندر ماس، مهندس هوافضا بود که در سال ۱۹۰۳ و پس از فارغ‌التحصیلی در مقطع دکترا به‌عنوان یکی از مهندسان بخش توربین‌های بخار جنرال الکتریک در شهر لین به مشغول به کار شد. او اولین موتور توربوشارژر خود را در سال ۱۹۱۸ آزمایش کرد و شرکت جنرال الکتریک را به این صنعت نیز وارد کرد. اولین سوپرشارژر جنرال الکتریک در خلال سال‌های جنگ جهانی اول معرفی شد. در دوران میان دو جنگ جهانی، توسعه‌ی موتورهای سوپرشارژر با جدیت ادامه پیدا کرد و در سال‌های منتهی به جنگ جهانی دوم، آنها به جزئی ضروری در صنعت هواپیمایی تبدیل شدند. در آن سال‌ها شرکت GE حدود ۳۰۰ هزار سوپرشارژر توربو را برای استفاده در بمب‌افکن‌ها و هواپیماهای جنگنده تولید کرد. این فعالیت بزرگ باعث شد که دولت آمریکا وظیفه‌ی توسعه‌ی اولین موتور جت ملی در خلال جنگ جهانی را به این شرکت واگذار کند.

جنرال الکتریک

اولین موتور جت آمریکا

موتور جت W.1 در سال ۱۹۴۱ و توسط جنرال الکتریک در آمریکا رونمایی شد. تولیدات عظیم این شرکت در خلال سال‌های جنگ، آنها را به رتبه‌ی نهم کسب درآمد از قراردادهای تولیدی جنگی رساند. در ادامه اگرچه تحقیقات اولیه و دستاورهای موتور ویتل به شرکت آلیسون انجین منتقل شد اما بخش صنایع هوایی جنرال الکتریک در سال‌های بعد با قدرت به کار خود ادامه داد و به یکی از بزرگترین تولیدکنندگات موتور هواپیما در جهان تبدیل شد.

دهه‌‌ی ۱۹۷۰ زمان اوج‌گیری فعالیت شرکت‌های کامپیوتری بود. جنرال الکتریک نیز به‌عنوان یکی از ثروتمندترین شرکت‌های آمریکایی در آن سال‌ها در کنار غول‌هایی همچون آی‌بی‌ام، هانی‌ول، آر‌سی‌ای و یونیوک به این صنعت وارد شد. محصولات GE در بازار کامپیوترها در دو بخش عمومی و کاربری خاص تولید می‌شدند. کامپیوترهای سری GE200، GE400 و GE600 محصولات عمومی این شرکت بودند و کامپیوترهای کنترل آنلاین فرآیند GE4010، GE4020 و GE4060 نیز با کاربری خاص تولید شدند. علاوه بر این محصولات، سیستم‌های انتقال پیام Datanet 30 و Datanet 355 نیز از تولیدات خاص این شرکت بوند.

فعالیت جنرال الکتریک تنها در بخش‌های سخت‌افزاری دنیای کامپیوتر نبوده و آنها با همکاری بل لبز در تولید نرم‌افزار و سیستم‌عامل نیز تلاش‌هایی داشته‌اند. در سال ۱۹۶۲، توسعه‌ی اولین سیستم‌عامل این شرکت با نام GECOS شروع شد که بعدا به GCOS تغییر نام داد. این سیستم‌عامل ابتدا برای انجام وظایف پردازش دسته‌ای آماده شد اما بعدا اشتراک زمانی و پردازش تراکنش نیز به قابلیت‌های آن افزوده شد. در حال حاضر هنوز هم نسخه‌هایی از این سیستم‌عامل در حال کار هستند.

جنرال الکتریک

اولین هواپیمایی که از توربوشارژر جنرال الکتریک استفاده کرد

جنرال الگکتریک از اوین بازیگران صنعت کامپیوتر در بخش سخت‌افزار و نرم‌افزار بوده است

از سال ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۹، همکاری جنرال الکتریک با بل لبز جدی‌تر شد و آنهابا همکاری دانشگاه ام‌آی‌تی روی توسعه‌ی سیستم‌عامل Multics برای کامپیوتر GE465 همکاری کردند. البته بل لبز بسیار زود از پروژه کنار رفت و فعالیت‌های توسعه‌ای نیز بیش از زمان پیش‌بینی شده طول کشیدند و توجیه مالی این پروژه از بین رفت. به هرحال این تلاش تحقیقاتی پایه‌های توسعه‌ی فناوری‌های مدرن بعدی را تشکیل داد و البته توسعه‌ی آن تا سال ۱۹۸۵ نیز ادامه داشت.

دلیل ورود جنرال الکتریک به صنعت کامپیوتر، نیاز خود شرکت در بخش‌های تولیدی به کامپیوترها بود. آنها در دهه‌ی ۱۹۶۰ بزرگترین شرکت خصوصی خریدار کامپیوتر در آمریکا بودند و حتی به‌عنوان اولین شرکت جهان که صاحب کامپیوتر شده شناخته می‌شدند. بزرگترین مرکز تولید لوازم خانگی این شرکت با نام Appliance Park اولین مرکز غیردولتی بود که یک کامپیوتر را در فرآیندهای خود وارد کرد. به‌هرحال کسب‌وکار جنرال الکتریک در سال ۱۹۷۰ به شرکت هانی‌ول فروخته شد. البته فعالیت‌‌های نرم‌افزاری این شرکت خصوصا در بخش اشتراک زمانی تا سال‌ها ادامه داشت و سرویس‌هایی همچون GXS را به مشتریان عرضه کرد.

کامپیوتر جنرال الکتریک

اولین کامپیوترهای جنرال الکتریک

در سال ۲۰۰۰ شرکت United Technologies Corp برای خرید هانی‌ول اقدام کرد و در مقابل، جنرال الکتریک نیز پیشنهادی را به این شرکت ارائه داد. در سوم جولای سال بعد، اتحادیه‌ی اروپا در بیانیه‌ای، خرید هانی‌ول توسط جنرال الکتریک را ممنوع اعلام کرد. این اتحادیه دلیل تصمیم خود را جلوگیری از سلطه‌ی یک شرکت بر بازارهای متعدد عنوان کرد و همچنین به این نکته اشاره کرد که پیشنهادات اجرایی جنرال الکتریک برای حل چالش‌های هانی‌ول کاربردی نبوده‌اند.

جنرال الکتریک در خلال سال‌های طولانی فعالیت با محصولات متنوع و خصوصا لوازم خانگی در ذهن مردم نقش بسته است. در حالی این محصولات تنها بخش کوچکی از فعالیت‌های این هولدینگ عظیم آمریکایی را تشکیل می‌دهند. بخش اعظمی از خدمات ارائه شده توسط این شرکت به دولت‌ها و سازمان‌های بزرگ ارائه می‌شود و بسیاری از فعالیت‌ها نیز در بخش‌هایی همچون سرمایه‌گذاری و مشاوره‌ی مالی انجام می‌شود.

زیرمجموعه‌ها

همان‌طور که پیش از این گفته شد، جنرال الکتریک در حال حاضر در بخش‌های بسیار متنوعی از صنعت و بازارهای ملی مشغول فعالیت است. زیرمجموعه‌های این شرکت زمینه‌های گوناگونی از پزشکی، خدمات زیرساخت و صنایع هوایی تا خدمات مالی و فناوری‌های دیجیتال را پوشش می‌دهند. علاوه بر آن، تاریخ جنرال الکتریک زیرمجموعه‌های ارزشمندی همچون بخش تولید لوازم خانگی را نیز در خود دارد که به شرکت‌های دیگر فروخته شده‌اند. در ادامه به بررسی زیرمجموعه‌های کنونی و بخش‌های مهم فروخته شده از این هولدینگ می‌پردازیم.

RCA و NBC

جنرال الکتریک در سال ۱۹۸۶ شرکت RCA را که زمانی فروخته بود، به‌منظور جذب شبکه‌ی تلویزیونی NBC بار دیگر خریداری کرد. در سال ۲۰۰۴، یونیورسال پیکچرز از شرکت ویوندی خریداری شد و با ادغام با NBC شرکت NBCUniversal را تشکیل داد. البته شرکت ویوندی ۲۰ درصد از سهام ان‌بی‌سی یونیورسال را در اختیار داشت. در ۲۸ ژانویه‌ی سال ۲۰۱۱، شرکت Comcat برای خرید ان‌بی‌سی یونیورسال اقدام کرد و ۵۱ درصد از سهام آن را در اختیار گرفت. در نهایت در ۱۹ مارس سال ۲۰۱۳، تمام سهام جنرال الکتریک در این شرکت رسانه‌ای به قیمت ۱۶.۷ میلیارد دلار به کامکست فروخته شد. 

جنرال الکتریک

مدیر شبکه‌ی NBC در کنار مدیرعامل افسانه‌ای جنرال الکتریک، جک ولش

GE Appliances

باوجود این که امروز جنرال الکتریک نقشی در زیرمجموعه‌ی لوازم خانگی خود ندارد، اما نمی‌توان تاریخچه‌ی این برند باسابقه را بدون زیرمجموعه‌ی بزرگ آن بررسی کرد. تاریخچه‌ی حضور جنرال الکتریک در بازار لوازم خانگی، قدمتی بیش از یک قرن دارد. علاوه بر آن، این تارخچه مملو از نوآوری‌ها و اختراعاتی است که به نام برند GE ثبت شده و همیشه نام آنها را به‌عنوان عنصری پیشگام در این صنعت معرفی کرده است.

بسیاری از نوآوری‌ها و اختراع‌های صنعت لوازم خانگی از دل این شرکت بیرون آمده‌اند

پتنت اولین پنکه‌ی الکتریکی جهان در دهه‌ی ۱۸۹۰ و توسط جیمز وود ثبت شد و ورود مهندسین جنرال الکتریک به این بازار کلید خورد. با شروع قرن بیستم تولید محصولات الکتریکی خانگی افزایش یافت و محصولات گرم‌کننده‌ی برقی به‌عنوان اولین تولیدات جنرال الکتریک معرفی شدند. در سال ۱۹۰۳ ارل ریچاردسون اولین اتوی برقی را معرفی کرده و نام هات‌پوینت را برای آن انتخاب کرد. محصول گرم‌کننده‌ی برقی اجاق الکتریکی بود که پس از سعی و خطاهای زیاد توسط جورج هیوز در دهه‌ی ۱۹۱۰ معرفی شد. این دو مخترع در سال ۱۹۱۸ با همکاری یکدیگر و با پیوستن به جنرال الکتریک، برند Hotpoint را برای لوازم خانگی ثبت کردند.

جنرال الکتریک

اولین یخچال جنرال الکتریک

حضور جدی مهندسین جنرال الکتریک در بازار لوازم خانگی از سال ۱۹۲۷ شروع شد. آنها یک یخچال با نام Monitor-Top معرفی کردند. کمپرسور این یخچال که گرمای زیادی تولید می‌کرد در بالای محفظه‌ی آن نصب شده و با طراحی خاص مهندسین GE عایق‌بندی شده بود. این یخچال در آن سال‌ها با گارانتی پنج ساله به بازار عرضه می‌شد. یخچال جنرال الکتریک به‌سرعت جای خود را در بازار لوازم خانگی باز کرد و با فروش بیش از یک میلیون عدد، ۷ درصد از بازار داخلی یخچال در آمریکا را به خود اختصاص داد. البته نوآوری‌های GE در یخچال‌ها به اینجا ختم نشد. آنها در سال ۱۹۳۱ ماده‌ی سبک ترموکرافت را برای عایق‌بندی محیط یخچال‌ها معرفی کردند که تا سال‌ها توسط بسیاری از تولیدکنندگان این نوع از لوازم خانگی استفاده می‌شد. نوآوری‌های بعدی در صنعت یخچال، یخچال فریزر ساید بای ساید و یخچال مجهز به محفظه‌ی خروج آب و یخ بود که به ترتیب در سال‌های ۱۹۴۷ و ۱۹۶۹ معرفی شدند.

پس از پایان جنگ جهانی دوم، صنعت آمریکا در حال رشد بود و در این میان، جنرال الکتریک رشد سرسام‌آوری را در لوازم خانگی تجربه می‌کرد. در آن سال‌ها لوازم خانگی ۱۰ درصد از درآمد این شرکت را تامین می‌کرد. مشکل اصلی این بود که کارخانه‌های تولیدی جنرال الکتریک در سرتاسر آمریکا پخش شده بودند و این شرکت نیاز داشت تا آنها را در یک مرکز مشخص جمع‌آوری کند. این نیاز باعث شد تا در سال ۱۹۵۰ تصمیم به تاسیس پارک لوازم خانگی یا Appliance Park در سطح مدیران شرکت آمریکایی اتخاذ شود. شهر لوئیزویل به‌خاطر موقعیت جغرافیایی مناسب و نزدیکی به سیستم‌های حمل و نقل جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی و همچنین نیروی انسانی و فضای تجاری مناسب، برای تاسیس این کارخانه‌ی مرکزی انتخاب شد.

جنرال الکتریک

تصویر هوایی از سال‌های ابتدایی تاسیس اپلاینس پارک

اپلاینس پارک، مرکز تولید لوازم خانگی جنرال الکتریک و یکی از بزرگترین شهرک‌های صنعتی جهان است

سرمایه‌ی اولیه برای تاسیس کارخانه‌ی مرکزی ۲۰۰ میلیون دلار بود و برنامه‌ی ۱۰ ساله‌ی آن، تزریق ۱.۱ میلیارد دلار سرمایه را پیش‌بینی کرده بود. امروزه این مرکز مساحتی نزدیک به ۱۰۰۰ هکتار دارد و ۶ هزار نفر در آن مشغول به کار هستند. بخش‌های مونتاژ، تحقیق و توسعه، انبار، مراکز درمانی و ورزشی، تصفیه‌خانه‌ی آب و مرکز امنیتی و آتشنشانی از بخش‌های مختلف این مرکز تولیدی عظیم هستند. نکته‌ی مهم این که از همان ابتدای تاسیس تصمیم بر ایت بوده که این مرکز تولیدی علاوه بر ایجاد اشتغال، کمترین آسیب‌ها  وتغییرشکل‌های زیست‌محیطی را ایجاد کند و به همین دلیل نام پارک برای آن انتخاب شده است.

همان‌طور که گفته شد بخش لوازم خانگی جنرال الکتریک در طول تاریخ نوآور‌ی‌های زیادی را به این صنعت تقدیم کرده است. این شرکت یکی از اولین سازمان‌هایی بود که از ربات‌ها در تولید محصولات خود استفاده کرد. آنها در سال ۱۹۸۱، ۲۰۰ ربات در زیرمجموعه‌های مختلف خود داشتند که بسیاری از آنها در بخش تولید لوازم خانگی فعالیت می‌کردند. اولین ربات GE در سال ۱۹۷۹ در این شرکت نصب شد که پس از ۱۰ ماه فعالیت، توانست هزینه‌ی پرداخت شده برای خریدش را تامین کند. این زمان ۱۴ ماه زودتر از پیش‌بینی کارشناسان بود. این ربات در بخش پوشش‌دهی سطح داخلی ماشین‌های ظرفشویی به کار گرفته شد.

اجاق گاز هوشمند جنرال الکتریک

احاق گاز هوشمند جنرال الکتریک

در سال ۲۰۰۴، بخش لوازم خانگی جنرال الکتریک به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از GE Consumer & Industrial شناخته شد و از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ نیز زیرمجموعه‌ای از GE Home & Buisness Solutions بود.در نهایت در سپتامیر سال ۲۰۱۴ پس از سال‌ها مذاکره با سامسونگ الکترونیکس و ال‌جی الکترونیکس، مدیران تصمیم گرفتند تا این بخش تاریخی از شرکت خود را به Electrolux بفروشند. قرار بر این بود که الکترولوکس، ۳.۳ میلیارد دلار به‌صورت نقدی برای خرید این بخش پرداخت کند. به‌هرحال در سال ۲۰۱۵ وزارت دادگستری ایالات متحده‌ی آمریکا این فروش را به دلایل مختلف ممنوع اعلام کرد. در نهایت در ۶ ژوئن سال ۲۰۱۶، شرکت چینی هایر، این زیرمجموعه‌ی عظیم از هولدینگ جنرال الگتریک را به قیمت ۵.۶ میلیارد دلار خریداری کرد که این خرید، امتیاز استفاده از برند GE در لوازم خانگی را نیز تا سال ۲۰۵۶ به چینی‌ها اهدا کرد.

GE Additive

یکی از مدرن‌ترین زیرمجموعه‌های جنرال الکتریک که به‌صورت عمومی در خدمت صنایع بزرگتر آن نیز هست، بخش ادیویتو است که عموما در تولید محصولات با فناوری پرینت سه‌بعدی و فناوری‌های وابسته مانند لیزر فعالیت می‌کند. جی‌ای ادیتیو ماموریت اصلی خود را تولید محصولات با روش‌های مدرن پرینت سه‌بعدی و مدل‌سازی سریع با استفاده از تولید لایه‌ای قطعات می‌داند.

از سال ۲۰۱۷ شرکت Arcam نیز به این مجموعه اضافه شده است. این شرکت که در سال ۱۹۹۷ تاسیس شده در زمینه‌ی تولید ایمپلنت‌های ارتوپدی و محصولات صنایع هوافضا با استفاده از فناوری‌های لایه‌ای فعالیت کرده است. زیرمجموعه‌ی دیگر جی‌ای ادیتیو، شرکت کانسپت لیزر است که از سال ۲۰۰۰ شروع به فعالیت کرده و در سال ۲۰۱۶ به جنرال الکتریک پیوسته است. فعالیت اصلی این شرکت تولید ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی برای ساخت محصولات فلزی به کمک فناوری پرینت سه‌بعدی است. بخش دیگر این شرکت های‌تک، AP&C است که در زمینه‌ی تامین مواد با آنها همکاری می‌کند.

GE Aviation

تاریخچه‌ی حضور جنرال الکتریک در صنایع هوایی به تولید توربین‌های بخار در دهه‌ی ۱۹۱۰ باز می‌گردد. این شرکت سپس به کمک استنفورد الکساندر ماس وارد صنعت تولید توربوشارژر شد که در نهایت به تولید موتور جت انجامید. اولین موتورهای جت در کارخانه‌های Syracuse و Lynn شرکت جنرال الکتریک تولید شدند. در سال‌های بعدی عدم توانایی این شرکت برای تامین تمام سفارشات ارتش آمریکا باعث شد تا فرآیند تولید موتور جت برای هواپیماهای نیروی هوایی به الیسون انجینز واگذار شود.

به‌هر حال از دست دادن این پروژه مهندسین جنرال الکتریک را ناامید نکرد و آنها در سال‌های بعد موتورهای متعددی را برای وسایل نقلیه‌ی هوایی نظامی و غیرنظامی تولید کردند. موتورهای J47، J73 و J79 که در خلال سال‌های ۱۹۴۶ تا ۱۹۵۷ در این شرکت تولید شدند، آنها را به یکی از بزرگترین تامین‌کنندگان موتور هواپیما در آمریکا تبدیل کردند.

جنرال الکتریک

موتور جت J73

اولین موتور جت جهان در جنرال الکتریک ساخته شد

جنرال الکتریک در سال‌های طولانی فعالیت در صنایع هوایی بخش بزرگی از بازار قطعات این صنعت را تصاحب کرده است. آنها امروز به همراه رولز رویس به‌عنوان بزرگترین تولیدکنندگان موتور و دیگر قطعات هواپیماهای نظامی و غیر نظامی شناخته می‌شوند. علاوه بر پیشگامی در تولید موتور جت، جنرال الکتریک اویشن رکوردهای دیگری را نیز به نام خود ثبت کرده است. این شرکت در سال ۱۹۴۸ با استخدام مهندس مشهور آلمانی گرهارد نیومن، تلاش برای تولید موتورهای هواپیماهای مافوق صوت را شروع کرد. در نهایت در دهه‌ی ۱۹۷۰، هواپینای XB-70 که با کمک موتور جنرال الکتریک پرواز می‌کرد توانست رکورد ۳ ماخ را به نام خود ثبت کند.

جنرال الکتریک در سال‌های بعد برای تولید موتور هسته‌ای هواپیما نیز تحقیقات و آزمایش‌هایی انجام داد که البته به تولید انبوه نرسیدند. یکی از بزرگترین دستاوردهای نوآورانه‌ی این شرکت در زمینه‌ی تولید موتور توربوفن، بزرگترین و قوی‌ترین موتور هواپیما با نام GE90-11B است که طبق قراردادی با بوئینگ برای هواپیماهای ۷۸۷ این شرکت تولید خواهد شد. در سال‌های اخیر جنرال الکتریک اویشن همکاری جدی با بخش ادیتیو داشته و در تولید موتور هواپیما از فناوری‌های این شرکت در پرینت سه‌بعدی استفاده کرده است. آنها موتور جت Leap را به کمک این فناوری و با کامپوزیت‌های سرامیکی تولید کرده‌اند.

leap

موتور جت Leap

مرکز مدیریتی جی‌ای اویشن در حال حاضر در اونداله ایالت اوهایو قرار دارد. آخرین آمار درآمدی این شرکت ۲۶.۲۶۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ بوده و آمار کارمندان آن نیز ۴۰ هزار نفر گزارش شده است. این شرکت خود زیرمجموعه‌های متنوعی داشته و نیمی از سهام شرکت‌های بزرگ هواپیمایی مانند CFM، GE Honda، Dowty را در اختیار دارد.

GE Capital

مانند هر هولدینگ عظیم تجاری در جهان،‌جنرال الکتریک نیز بخشی از فعالیت‌های خود را به سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های مالی اختصاص داده است. جی‌ای کپیتال زیرمجموعه‌ی خدمات مالی این هولدینگ آمریکایی است که خدمات وام‌دهی، لیزینگ و دیگر مشاوره‌ها و خدمات مالی را برای صنایع مختلف ارائه می‌دهد و همچنین به‌عنوان بازوی پشتیبان مالی دیگر بخش‌های صنعتی و تجاری جنرال الکتریک فعالیت می‌کند

تاریخچه‌ی تاسیس جی‌ای کپیتال سال ۱۹۳۲ را به‌عنوان سال تاسیس آن نشان می‌دهد. این شرکت سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد که قصد دارد با فروش اکثر دارایی‌های خود، فعالیت خود را ساده‌تر، کوچکتر و باارزش‌تر کند. به همین خاطر بسیاری از مراکز فعالیت آنها در کشورهای اروپایی و آسیایی تعطیل شده و وتنها زیرمجموعه‌ی فعال، در کشور لهستان قرار دارد.

GE Digital

یکی دیگر از زیرمجموعه‌های جوان جنرال الکتریک در سال ۲۰۱۵ و با تمرکز روی خدمات دیجیتال تاسیس شد. مرکز مدیریت جی‌ای دیجیتال در سن رامون کالیفرنیا واقع است. فعالیت‌های این شرکت روی خدمات نرم‌افزاری و مشاوره‌ای حول زیرساخت‌ها و فناوری‌های کاربردی متمرکز شده است. فعالیت‌های این شرکت در صنایع گوناگون از هواپیماسازی، خدمات پزشکی، ساخت و تولید و معدن‌کاوی تا نفت و گاز، نیروگاه‌های انرژی و حمل و نقل توسعه یافته‌اند.

در حال حاضر محصول و خدمات اصلی زیرمجموعه‌ی دیجیتال جنرال الکتریک، نرم‌افزارها و آنالیزهای مبتنی بر خدمات ابری، نرم‌افزارهای مدیریت خدمات میدانی، امنیتی سایبری و فناوری‌های یادگیری ماشین است. پلتفرم Predix اولویت اصلی فعالیت‌های این شرکت دیجیتالی است که در زمینه‌ی توسعه‌ی خدمات صنعتی اینترنت اشیاء فعالیت می‌کند. این پلتفرم در سال ۲۰۱۳ و با هدف اتصال دارایی‌های فیزیکی جنرال الکتریک به پلتفرم‌های آنالیزی رونمایی شد.

جنرال الکتریک

یکی از اولین تصویربرداری‌های اشعه‌ی X در تاریخ

GE Healthcare

تاریخچه‌ی فعالیت‌های این شرکت در مراقبت‌های بهداشتی به اختراع دستگاه تصویربرداری اشعه X بازمی‌گردد

زیرمجموعه‌ی خدمات بهداشتی و پزشکی جنرال الگتریک از سال ۱۹۹۴ فعالیت خود را به‌صورت مستقل آغاز کرده است. البته ریشه‌های شرکت کنونی به دهه‌ی ۱۸۹۰ و اختراع دستگاه تصویربرداری اشعه‌ی X باز می‌گردد. زمانی که شرکت ویکتور الکتریک به‌عنوان یکی از پیشگامان این صنعت در آمریکا تشکیل شد. این شرکت پس از چند دهه فعالیت و ادغام شرکت‌های دیگر خدمات بهداشتی و تصویربرداری پزشکی،‌ در سال ۱۹۲۰ توسط جنرال الکتریک خریداری شد.

در حال حاضر مقر اصلی فعالیت‌های این شرکت در شیکاگو ایالت ایلینویز قرار دارد و حدود ۵۴ هزار نفر در سرتاسر جهان در آن استخدام شده‌اند. تمرکز اصلی فعالیت‌های جی‌ای هلث‌کر، تصویربرداری پزشکی و تجهیزات و مواد لازم برای انجام این فرآیندها است. البته خدمات نرم‌افزاری، مراقبتی و نظارتی پزشکی و کشف دارو نیز در حوزه‌ی فعالیت‌های این شرکت قرار دارند. طبق آخرین آمار منتشر شده، در آمد این شرکت در سال ۲۰۱۶ برابر با ۱۸.۳ میلیارد دلار بوده است.

جنرال الکتریک

دستگاه تصویربرداری MRI جنرال الکتریک

GE Lighting

ریشه‌های زیرمجموعه‌ی صنعت روشنایی جنرال الکتریک در اولین اختراعات بنیان‌گذار این شرکت یعنی توماس ادیسون قرار دارد. این شرکت در سال ۱۹۱۱ و با خرید سهام عمده‌ی National Electric Light Association به‌صورت جدی فعالیت خود را آغاز کرد. در حال حاضر مرکز مدیریتی این شرکت در شهر کلیولند در ایالت اوهایو قرار دارد.

تاریخچه‌ی طولانی صنعت روشنایی جنرال الکتریک، پر از نوآوری‌ها و محصولات خلاقانه است. این شرکت پایه‌های اولین فعالیت‌های جنرال الکتریک را پیش از تاسیس و در قالب ادیسون جنرال الکتریک تشکیل داد. پس از اختراع اصلی، دستاورد بزرگ دیگر، لامپ‌های تنگستن بود که در سال ۱۹۰۹ توسط ویلیم دی. کولیج معرفی شد. لامپ‌های فلورسنت، اولین لامپ‌های با قدرت پخش نور سفید بودند که در جنرال الکتریک و در سال ۱۹۳۸ معرفی شدند. نوآوری‌های این شرکت در سال‌های بعد نیز ادامه داشت و با معرفی لامپ هالوژن، استانداردی جدید برای روشنایی به دنیا معرفی کرد.

جنرال الکتریک

ادیسون در یکی از اولین کارخانه‌های تولید لامپ

روشنایی و نورپردازی هنوز هم بخش مهمی از فعالیت‌های جنرال الکتریک را شامل می‌شود

استاندارد امروزی روشنایی یعنی استفاده از لامپ‌های LED نیز از نوآوری‌های جنرال الکتریک بوده است. این اختراع در سال ۱۹۶۲ و توسط نیک هولنیاک از مهندسین این شرکت معرفی شده است که در پی آن، لامپ‌های کم‌مصرف فلورسنت نیز معرفی شدند. در سال‌های اخیر نوآوری‌های مهندسین جنرال الکتریک لایتینگ به سمت نورپردازی‌های هوشمند، اینترنت اشیاء و بهبود نورپردازی با لامپ‌های LED پیش رفته است. از پروژه‌های ماندگار این شرکت می‌توان به پیاده‌سازی سیستم کنترل روشنایی در اوپرای شیکاگو (۱۹۲۹)، سیستم نورپردازی زمین بازی بیسبال در سین‌سیناتی (۱۹۳۵)، نورپردازی آبشارهای نیاگارا (۱۹۷۹) و تامین تجهیزات برای سیستم روشنایی مجسمه‌ی آزادی آمریکا (۱۹۸۶) اشاره کرد.

GE Power

این زیرمجموعه از جنرال الکتریک ابتدا در سال ۲۰۰۸ و تحت عنوان GE Energy کارخود را آغاز کرد. این شرکت در حال حاضر به‌عنوان بزرگترین عرضه‌کننده‌ی خدمات و محصولات مرتبط با صنعت انرژی در جهان فعالیت می‌کند. جی‌ای انرژی در سال ۲۰۱۲ و با کنار رفتن مدیر وقت یعنی جان کرنیکی به سه بخش مدیریت انرژی، نفت و گاز و نیروگاه و آب تقسیم شد. پس از چند سال افت درآمد و تحمل ضررهای مالی، این بخش‌ها در شرکت‌های دیگر ادغام شدند و تنها بخش نیروگاه و آب با ترکیب با بخش انرژی، جی‌ای پاور امروزی را تشکیل داد. شرکت کنونی در اسکنکتدی نیویورک فعالیت می‌کند و در حال حاضر راسل استوکس مدیرعامل آن است.

GE Renewabele Energy

مرکز مدیریت بخش انرژی‌های تجدیدپذیر جنرال الکتریک از سال ۲۰۱۵ به‌صورت مستقل و در شهر پاریس فرانسه مشغول به کار است. این زیرمجموعه در تامین انرژی‌های بادی، خورشیدی و هیدروالکتریک فعالیت می‌کند. بخش تامین انرژی‌های بادی جنرال الکتریک از سال ۲۰۰۲ و با خرید دارایی‌های شرکت Enron Wind به صورت مستقل شروع به کار کرد و سپس با خرید ScanWind فعالیت‌های خود را در سال ۲۰۰۹ گسترش داد. البته استقلال اصلی این شرکت با خرید دارایی‌های و تجهیزات Alstrom در سال ۲۰۱۵ شروع شد.

GE Transportation

هولدینگ عظیم جنرال الکتریک در صنعت حمل و نقل نیز حضوری جدی دارد. زیرمجموعه‌ی مستقل این شرکت در این بخش مهم، محصولات و تجهیزات مخصوص سیستم‌های حمل و نقل ریلی، آبی و همچنین تجهیزات معدن‌کاوی و استخراج انرژی را تولید می‌کند. مرکز مدیریت این شرکت در شیکاگو قرار دارد اما کارخانه‌ی اصلی، در اری پنسیلوانیا واقع است. بخش تولید موتور جی‌ای ترنسپورتیشین نیز در شهر گروو سیتی پنسیلوانیا واقع است.

جنرال الکتریک

اولین لکوموتیو اکتریکی تاریخ

این شرکت بزرگترین تولیدکننده‌ی لکوموتیوهای دیزلی الکتریکی در آمریکای شمالی است که طبق آمارها حدود ۷۰ درصد از سهم این بازار را در اختیار دارد. اولین لکوموتیوهای ساخته شده در شرکت جنرال الکتریک، در دهه‌ی ۱۹۱۰ به بازار معرفی شدند و لکوموتیو الکتریکی S-1 معرفی شده در سال ۱۹۰۴، اولین محصول آنها محسوب می‌شود که با همکاری ALCO ساخته شد.

GE تاریخچه‌ای بیش از یک قرن در صنعت لکوموتیوسازی دارد

از محصولات دیگر این زیرمجموعه‌ی جنرال الکتریک می‌توان به موتورهای الکتریکی غول پیکر و سیستم‌های نیروی محرکه اشاره کرد که در صنایع معدن‌کاوی، استخراج نفت و گاز و توربین‌های بادی استفاده می‌شوند. علاوه بر آنها موتورهای دیزلی برای کشتی‌های کوچک نیز تولید می‌شوند که به‌نوعی مدل دریایی موتورهای ریلی این شرکت هستند.

Baker Hughes

شرکت بیکر هیوز یکی از بزرگترین شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی خدمات نفت و گاز در جهان است. این شرکت ادغامی از چند شرکت بزرگ فعال این صنعت است و تاریخچه‌ای بیش از یکصد سال دارد. بیکر هیوز در طول تاریخ خود شرکت‌های متعددی را به زیرمجموعه‌های خود اضافه کرد و در نهایت در سال ۲۰۱۶ با قیمت ۳۰ میلیارد دلار توسط جنرال الکتریک خریداری شده و با بخش نفت و گاز این هولدینگ ادغام شد. آخرین آمارها درآمد این شرکت نفت و گاز ر ا حدود ۱۷ میلیارد دلار گزارش کرده‌اند. دفاتر مدیری بیکر هیوز در دو شهر هیوستون تگزاس و لندن تقسیم شده‌اند.

جنرال الکتریک

بیکر هیوز، بازوی نفت و گاز جنرال الکتریک

GE Global Research

بخش تحقیق و توسعه جنرال الکتریک به‌عنوان مرکزی مستقل دراین هولدینگ فعالیت می‌کند و آن هم تاریخچه‌ای بیش از یک قرن دارد. قطعا شرکت بزرگی همچون جنرال الکتریک با تاریخچه‌ای مملو از نوآوری‌ها و اختراعات در صنایع مختلف، از همان ابتدای کار بخشی مخصوص تحقیق و توسعه تاسیس کرده است. اولین دفتر این دپارتمان در سال ۱۹۰۰ در ه نیویورک تاسیس شد. در حال حاضر این شرکت در کشورهای متعدد جهان از جمله چین، برزیل، عربستان سعودی و تعدادی از کشورهای اروپایی، مراکز تحقیق و توسعه با تمرکز روی صنایع گوناگون دارد.

مشکلات و چالش‌های تاریخی

هولدینگ جنرال الکتریک نیز مانند هر شرکت باسابقه‌ی دیگر در جهان، تاریخچه‌ای پر از موفقیت و شکست دارد. علاوه بر آن چنین شرکت‌هایی همیشه شاهد اعتراضات و انتقادهای جدی از طرف انواع قشرهای جامعه اعم از کارشناسان، کارگران و منتقدین صنعتی بوده‌اند. در سال‌های اخیر، جنرال الکتریک با بحران‌های مالی متنوعی دست و پنجه نرم کرده و مدیریت آن مجبور به فروش بسیاری از دارایی‌ها و زیرمجوعه‌های آن شده است.

بحران‌های مالی و اقتصادی این شرکت پس از پایان مدیریت جک ولش شروع شد

کارشناسان دلایل بحران‌های اخیر جنرال الکتریک را در دهه‌های پس از دوران مدیریت جک ولش افسانه‌ای جستجو می‌کنند. آنها تصمیمات اشتباه مدیریتی و سرمایه‌گذاری را دلایل افت شدید ارزش سهام و درآمد بزرگترین شرکت تاریخ می‌دانند. به هر حال فارغ از دلایل عنوان شده برای چالش‌های سال‌های اخیر، برخی چالش‌ها و انتقادات تاریخی نیز ضربه‌های بزرگی به این شرکت وارد کرده‌اند که در ادامه برخی از آنها را بررسی می‌کنیم.

جنرال الکتریک

سال‌های ابتدایی جنرال الکتریک در اسکنکتدی

اپلاینس پارک

اگرچه مرکز تولیدی لوازم خانگی جنرال الکتریک همیشه مثالی از محل کار عالی در طول تاریخ بوده، اما این منطقه نیز چالش‌های مخصوص به خود را داشته است. اعتصابات کارگری در این منطقه نیز همواره وجود داشته است. در ۲۱ ژانویه‌ی سال ۱۹۶۵، ۴۴۰۰ کارگر ساعتی بخش تولید یخچال در یک اعتراض سراسری نسبت به اخراج یکی از همکاران خود اقدام کردند. در سال ۱۹۶۹ نیز بزرگترین اعتراض سراسری کارگری در طول تاریخ این هولدینگ به مدت ۱۰۱ روز برگزار شد که کارمندان بخش‌های اداری را مجبور به کار در بخش‌های تولیدی کرد.

در سوم آوریل سال ۲۰۱۵، یک آتش‌سوزی عظیم در پارک تولید لوازم خانگی جنرال الکتریک رخ داد. این آتش‌سوزی ساختمان شماره ۶ این مرکز را تقریبا نابود کرد. این ساختمان برای انبارداری محصولات جنرال الکتریک برخی شرکت‌های همکار استفاده می‌شود. این آتش سوزی منجر به توقف خط تولید و تخلیه‌ی تمامی بخش‌های اپلاینس پارک شد. اگرچه هیج خسارت جانی در طول این آتش سوزی گزارش نشد اما دود حاصل از سوختن حجم زیادی پلاستیک، مقامات محلی را مجبور به تصمیم‌گیری‌های پیشگیرانه و اعلام ممنوعیت تردد در شعاع این منطقه کرد.

آلودگی‌های زیست محیطی

جنرال الکتریک تاریخچه‌ای طولانی از اعتراضات نسبت به فعالیت‌های خود در بخش آلودگی‌ها دارد. این شرکت در بررسی‌های آماری مختلف جزء بزرگترین تولیدکنندگان آلودگی محیطی در آمریکا شناخته شده و در طول تاریخ مجبور به پرداخت غرامت‌های سنگین در این مورد شده است. مواد و ضایعات شیمیایی کارخانه‌های این شرکت خصوصا در بخش لوازم خانگی، آلودگی‌های زیادی را وارد آب‌های رودخانه‌های هادسون و هیوساتونیک کرده است.

یکی از اتفاقات تلخ تاریخی در زمینه‌ی فناوری‌های هسته‌ای نیز نام جنرال الکتریک را در دل خود دارد. حادثه‌ی رآکتورهای هسته‌ای فوکوشیما در سال ۲۰۱۱، انتقادها نسبت به طراحی تولید و سیستم امنیت رآکتورهای جنرال الکتریک را افزایش داد. البته دلیل این حادثه، سونامی رخ داده در منطقه بود اما باز هم انتقادات به طراحی و معماری سیستم‌های امنیتی به GE وارد شد.

جنرال الکتریک

نلا پارک، اولین کارخانه‌های تولید لوازم خانگی حنرال الکتریک

با وجود تمام انتقادهای فعالان و مسئولین سازمان‌های حفاظت از محیط زیست نسبت به این جنرال الکتریک، این شرکت‌ فعالیت‌هایی جدی برای کاهش این پیامدها داشته و سرمایه‌گذاری‌های عظیمی نیز در زمینه‌ی انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش آلودگی انجام داده است.

وضعیت کنونی جنرال الکتریک

همان‌طور که پیش از این اشاره شده جنرال الکتریک در سال‌های اخیر با بحران‌های مالی و مدیریتی فراوانی روبرو بوده است. این هولدینگ بزرگ مجبور شد تا زیرمجموعه‌ی تاریخی لوازم خانگی خود را به همراه بسیاری شرکت‌های تابعه‌ی دیگر بفروشد تا ابعاد خود را کوچکتر کرده و مشکلات را به مرور حل کند. کاهش درآمد جنرال الکتریک به خاطر فروش این بخش‌ها، ارزش سهام و همچنین برند این شرکت را هرساله با کاهش مواجه کرده است.

جان ال.فلانری در زیرمجموعه‌ی خدمات پزشکی جنرال الکتریک شرکت مدیر بود و در سال ۲۰۱۷ جایگزین جفری ایملت شد. او در یکم اکتبر سال ۲۰۱۸ و به‌خاطر عدم موفقیت در دستیابی به اهداف پیش‌بینی شده در این سال، از این سمت برکنار شد و لارنس کالپ جایگزین او شد. آخرین آمارها درآمد هولدینگ جنرال الکتریک را ۱۲۲ میلیارد دلار عنوان می‌کنند و تعداد کارمندان آن در سرتاسر جهان نیز حدود ۳۱۳ هزار نفر گزارش شده است.

مقاله رو دوست داشتی؟
نظرت چیه؟
داغ‌ترین مطالب روز
تبلیغات

نظرات