داستان برند: eBay، از فروش لیزر معیوب تا کسب‌وکار میلیارد دلاری

ای‌بی (eBay) شرکتی چندملیتی با حوزه‌ی فعالیت تجارت الکترونیک بوده که دفتر مدیریتی آن در سن‌خوزه کالیفرنیا واقع است. این شرکت در زمینه‌ی خرید و فروش کالا به‌صورت C2C یعنی کاربر به کاربر و B2C یعنی کسب‌وکار به کاربر فعالیت می‌کند. پیر امیدیار کارآفرین ایرانی آمریکایی، این شرکت را در سال ۱۳۷۴ (۱۹۹۵) تأسیس کرد.

ای‌بی یکی از شرکت‌های نجات یافته از حباب دات‌کام و رکود ناشی از آن است. این شرکت امروز به ارزشی میلیارد دلاری رسیده است و علاوه بر وب‌سایت اصلی خرید و فروش کالا و خدمات، سرویس‌های متنوع دیگری را نیز مدیریت می‌کند. وب‌سایت تبلیغات آنلاین Kijiji و سرویس خرید و فروش بلیط StubHub از دیگر زمینه‌های فعالیت eBay هستند. پی‌پال نیز از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۴ (۲۰۰۲ الی ۲۰۱۵) به این شرکت تعلق داشت.

مرکز مدیریت eBay در سن‌خوزه کالیفرنیا

تاریخچه‌ی تأسیس

این وب‌سایت ابتدا یک پروژه‌ی جانبی و تفریحی برای امیدیار بود. تا این‌که ارائه‌دهنده‌ی خدمات هاستینگ با او تماس گرفت و از او خواست تا برای پشتیبانی حجم بالای کاربران، یک اکانت مخصوص کسب‌وکار بخرد. در نتیجه، هزینه‌های وب‌سایت از ۳۰ دلار به ۲۵۰ دلار در ماه افزایش پیدا کرد و پیر مجبور شد از کاربران وب‌سایتش، هزینه دریافت کند.

امیدیار در روزهای اول تأسیس آکشن وب

یک داستان در مورد تأسیس ای‌بی وجود دارد و علت راه‌اندازی آن را، علاقه‌ی نامزد امیدیار به جمع‌آوری جعبه‌های شکلات Pez بیان کرده است. البته بعدا مشخص شد که این داستان، ساختگی بوده است. به‌هرحال پس از مدتی فعالیت، پیر مجبور شد برای وب‌سایتش کارمند استخدام کند و کریس آگارپائو به‌عنوان اولین نفر استخدام شد. وظیفه‌ی او، بررسی و ثبت وجه‌های دریافتی از کاربران بود.

اولین دفتر ای‌بی در سن‌خوزه

اولین قرارداد مشارکت با یک شرکت دیگر، در همین سال منعقد شد و ای‌بی برای فروش بلیط هواپیما و دیگر محصولات مسافرتی با Electronic Travel Auction همکار شد. در سال ۱۳۷۶ (۱۹۹۷)، رشد ای‌بی به حدی رسیده بود که تنها ۵۰۰ میلیون دلار از اسباب‌بازی‌های معروف Beanie در آن به فروش رفت. تنها در دی‌ماه ۱۳۷۶ (ژانویه‌ی ۱۹۹۷)، وب‌سایت، میزبان ۲ میلیون مزایده بود در حالی که در تمام سال ۱۳۷۵ (۱۹۹۶)، تنها ۲۵۰ هزار مزایده داشت.

تولد eBay

رشد سریع تعداد کاربران سرویس، مدیران را بر آن داشت که خدمات گفتگو و بررسی مشکلات کاربران را اجرا کنند. این فرآیند در سال ۱۳۷۶ (۱۹۹۷) اجرا و یک انجمن گفتگو برای ای‌بی راه‌اندازی شد. یک میلیونمین محصول وب‌سایت نیز در همین سال به فروش رفت که یک اسباب بازی بود.

یک میلیونمین محصول فروخته شده در eBay

در شهریور ۱۳۷۶ (سپتامبر سال ۱۹۹۷)، امیدیار تصمیم گرفت تا نام و‌ب‌سایت را به eBay تغییر دهد. از آنجا که این وب‌سایت متعلق به شرکت مشاوره‌‌ای امیدیار با نام Echo Bay Technology Group بود، او قصد داشت دامنه‌ی echobay را برای وب‌سایت خود ثبت کند. این دامنه توسط یک شرکت معدنی با نامی مشابه خریداری شده بود و به همین دلیل، نام کوتاه شده‌ی eBay انتخاب شد.

مگ ویتمن، مدیرعامل ای‌بی که به دنیای سیاست رفت

داستان مشهور نامزد کلکسیونر

داستان مشهوری که در مورد دلیل تأسیس ای‌بی بیان می‌شود، دلیل راه‌اندازی این سرویس را، علاقه‌ی نامزد امیدیار به جعبه‌های برند Pez عنوان می‌کند. این داستان در سال ۱۳۷۶ (۱۹۹۷) توسط یک مدیر روابط عمومی با نام ماری لو سانگ مطرح و پخش شد. دلیل این کار نیز علاقه‌مند کردن رسانه‌ها به این وب‌سایت بود؛ چرا که آن‌ها پیش از این علاقه‌ای به داستان اصلی یعنی بازارچه‌ای حرفه‌ای برای خرید و فروش، نشان نداده بودند.

جعبه شکلات Pez که موضوع داستان مشهور ای‌بی شد

ساختگی بودن داستان تأسیس ای‌بی، در کتاب آدام کوهن با نام The Perfect Store در سال ۱۳۸۱ (۲۰۰۲) فاش و توسط eBay نیز تأیید شده است.

توسعه و عرضه‌ی عمومی سهام 

رشد سرسام‌آور استقبال از خدمات ای‌بی، باعث شد که این وب‌سایت سرویس My eBay را برای بهبود تجربه‌ی کاربران تأسیس کند. پس از آن، اولین خرید شرکتی ای‌بی انجام شد و آن‌ها وب‌سایت خرید و فروش اجناس دست دومی با نام Up4Sale را به زیرمجموعه‌ی خود اضافه کردند.

سهام شرکت ای‌بی در شهریور ۱۳۷۷ (سپتامبر سال ۱۹۹۸) به‌صورت عمومی عرضه شد. این IPO، سهام ای‌بی را برای فروش در بازار نزدک و با نام EBAY عرضه کرد. پیش‌بینی اولیه برای ارزش سهام شرکت، ۱۸ دلار بود که در پایان روز عرضه، به ۵۳.۵ دلار رسید. این عرضه‌ی عمومی سهام، مالکان اصلی یعنی امیدیار و اسکال را میلیاردر کرد. امیدیار بلافاصله پس از میلیاردر شدن، به فعالیت‌های خیریه روی آورد و مؤسسه‌ی eBay Foundation را تأسیس کرد.

Up4Sale یکی از اولین شرکت‌هایی که به ای‌بی پیوست

حجوم بالای کاربران، یکی از اولین چالش‌های ای‌بی را در سال ۱۳۷۸ (۱۹۹۹) رقم زد. در ۲۹ خرداد (۱۹ ژوئن) این سال، سایت ای‌بی از دسترس خارج شد. مگ ویتمن در نیمه‌شب همان روز، بیش از ۵۰ مهندس ای‌بی و سان‌میکروسیستمز را فراخوانی می‌کند تا مشکل را حل کنند. کمتر از ۲۰ ساعت بعد، وب‌سایت آماده می‌شود. پس از این رویداد توسعه‌ی بین‌المللی ای‌بی و بهینه‌سازی زیرساخت‌ها شروع شده و شعبه‌های آلمان، استرالیا و انگلستان تأسیس می‌شوند.

لوگوی eBay تا سال ۲۰۱۲

قدم بعدی برای گسترش فعالیت، ورود به بازار خودرو بود. ای‌بی موتورز در اردیبهشت ۱۳۷۹ (آوریل ۲۰۰۰) معرفی شد و تا سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶)، دو میلیون خودروی شخصی در آن ثبت شد. این توسعه‌ها و افزایش کاربران، باعث شد تا برنامه‌های آموزشی نیز در اهداف ای‌بی قرار بگیرند. آن‌ها در ماه تیر سال ۱۳۷۹ (ژوئن سال ۲۰۰۰) اولین دوره‌های آموزشی خود را با نام eBay University و با هدف آموزش فروش بهتر به فروشندگان، برگزار کردند.

خرید بزرگ بعدی ای‌بی در حوزه‌ی تجارت الکترونیک، در همان سال انجام شد و آن‌ها سرویس Half.com را برای فروش بهتر محصولات سرگرمی مانند بازی و ویدیو، خریداری کردند. توسعه‌ی شرکت با سرعت هرچه بیشتر در این سال ادامه داشت و آن‌ها امکان خرید سریع محصول با قیمت مشخص با نام Buy It Now و همچنین ابزارهای رابط برنامه‌نویسی کاربردی (API) خود را برای توسعه‌دهندگان ارائه کردند.

برند زیرمجموعه‌ی ای‌بی Half.com

قرن ۲۱ و رکوردسازی

محصولات متنوعی تاکنون در eBay فروخته شده‌اند و برخی از آن‌ها، رکوردهای جالبی را ثبت کرده‌اند. به‌عنوان مثال در سال ۱۳۸۰ (۲۰۰۱)، قدیمی‌ترین شلوار جین تاریخ به قیمت ۴۶ هزار دلار در این وب‌سایت فروخته شد. محصول بعدی، یک هواپیمای جت بود که در همان سال و با قیمت ۴.۹ میلیون دلار در این سایت به فروش رفت.

پی‌پال، برندی که ۱۳ سال زیرمجموعه‌ی eBay بود

خرید پی‌پال، ادغام بزرگترین بازارچه‌ی اینترنتی با سرویس امن پرداخت آن روزها بود. پی‌پال بیش از یک دهه در مالکیت eBay بود و رشد و گسترش خود را تا حد زیادی به این شرکت مدیون است. درواقع این دو شرکت در طول سال‌های همکاری، کمک‌های زیادی به هم کردند و یکی از پرسودترین ادغام‌های تاریخ در دنیای فناوری را رقم زدند. در نهایت، پس از ۱۳ سال، پی‌پال به‌عنوان شرکتی مستقل از ای‌بی جدا شد.

یکی از همکاری‌های مهم این دو شرکت، سرویس PayPal Buyer Protection بود که برای تمامی تراکنش‌های این سایت اجرا شده و اعتماد کاربران به سرویس‌ها را افزایش داد. 

توسعه‌ی فعالیت‌ها در سن‌خوزه با ورود به دفاتر جدید

یکی از خریدهای پرسروصدای ای‌بی در دهه‌ی ۲۰۰۰، خرید سهم بالایی از سرویس خریدوفروش آنلاین Craigslist بود. eBay در سال ۱۳۸۳ (۲۰۰۴) اعلام کرد که ۲۵ درصد از سهام این شرکت را خریده است. فیلیپ ناولتون، مدیر اجرایی سابق کریگزلیست، فروشنده‌ی این سهام بود و اعلام کرد که مدیران، از تصمیم او برای فروش آگاه بوده‌اند. به‌هرحال ای‌بی به کریگزلیست اطمینان خاطر داد که در نحوه‌ی اداره‌ی آن دخالت نکند.

پس از کسب اعتبار بالا و همچنین جذب کاربرهای بسیار، ای‌بی به فکر ورود به بازارهای دیگر تجارت الکترونیک نیز افتاد. آن‌ها در سال ۱۳۸۴ (۲۰۰۵) سرویس تبلیغات آنلاین Kijiji را تأسیس کردند. این سرویس به‌طور خلاصه، کاربران را به همسایه‌های ارائه‌دهنده‌ی خدمات و اطلاعات متصل می‌کند. سرویس کی‌جی‌جی اکنون به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از eBay Classified فعالیت می‌کند. حرکت بعدی در این زمینه، خرید وب‌سایت Gumtree به‌عنوان سرویس جهانی تبلیغات بود.

Gumtree برند زیرمجموعه‌ی eBay

اما خریدهای ای‌بی به شرکت‌های فعال در حوزه‌ی تجارت الکترونیک ختم نشد. آن‌ها در سال ۱۳۸۴ (۲۰۰۵)، اپلیکیشن پیام‌رسان اسکایپ را که آن زمان از پیشگامان پیام‌رسانی در جهان بود، از آن خود کردند. ۴ سال بعد این اپلیکیشن به چند سرمایه‌گذار فروخته شد و ای‌بی ۳۰ درصد از سهام مالکیت را در اختیار گرفت. فعالیت‌های ای‌بی تنها به تجارت محدود نبود و آن‌ها در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶) به بنیاد بین‌المللی United Nations Global Compact پیوستند. این سازمان، بزرگترین سازمان مسئولیت‌پذیری اجتماعی کسب‌وکارها در جهان است.

قدیمی‌ترین شلوار جین تاریخ که در eBay به فروش رفت

برای نفوذ هرچه بیشتر در بازار خرید و فروش بلیط، سرویس StubHub در سال ۱۳۸۶ (۲۰۰۷) خریداری شد و ای‌بی را به بزرگترین بازارچه‌ی خرید و فروش آنلاین بلیط تبدیل کرد. یک سال بعد، تغییر بزرگ بعدی در سیستم مدیریت ای‌بی انجام شد و جان دوناهو جایگزین مگ ویتمن شد. در همین سال و سال بعد، ای‌بی دو بار در فهرست‌های فورچن قرار گرفت و هر دو بار، به‌عنوان یکی از ۱۰۰ شرکت برتر جهان برای اشتغال، معرفی شد.

سال ۱۳۸۷ (۲۰۰۸) با افتخار دیگری برای ای‌بی نیز همراه بود. آن‌ها به‌عنوان اولین شرکت اینترنتی موفق به دریافت بالاترین مدال دستاوردهای فناوری شدند. مدال ملی فناوری و نوآوری در این سال به‌خاطر تأثیرات جهانی و ارزش‌آفرینی بالا به مدیران eBay اهدا شد. در این سال، گسترش فعالیت‌های جهانی با سرعت هرچه بیشتر انجام شد و ای‌بی به آمار ۱۵ هزار کارمند در جهان و درآمد سالانه ۷.۷ میلیارد دلار رسید.

برند خرید و فروش بلیط که ای‌بی را به بزرگترین فعال این حوزه تبدیل کرد

برند تبلیغات آنلاین eBay

سال‌های اخیر و وضعیت کنونی ای بی

افزودن سرویس‌های تجارت الکترونیک در حوزه‌های مختلف، همیشه در صدر برنامه‌های ای‌بی بوده است. آن‌ها در سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۰) سرویس Milo.com را برای آسان‌سازی عرضه‌ی کالاهای محلی در سرویس‌های خود، خریداری کردند. بهبود زمینه برای فعالیت شرکت‌ها در سرویس‌های ای‌بی نیز همیشه جریان داشته است. این شرکت در سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۱) سرویس GSI Commerce، متخصص تجارت الکترونیک را خریداری کردند که با هدف ارائه‌ی فناوری به کسب‌وکارها و تسهیل عرضه‌ی کالا و خدمات توسط آن‌ها، به ای‌بی اضافه شد. این سرویس امروز با نام eBay Enterprise شناخته می‌شود. البته این سرویس در سال ۱۳۹۴ (۲۰۱۵) به مبلغ ۹۲۵ میلیون دلار فروخته شد.

خرید و ادغام شرکت‌های فعال در حوزه‌ی تجارت الکترونیک، در سال‌های اخیر نیز با قدرت ادامه داشته است. اولین خرید بزرگ، سهام عمده‌ی شرکت GittiGidiyor از بزرگان تجارت الکترونیک در ترکیه بود. پس از آن، پلتفرم فروشگاه آنلاین مجنتو خریداری شد و در Zong نیز به‌عنوان بازوی پی‌پال در پرداخت‌های موبایلی، به این شرکت پیوست.

پیر امیدیار، بزرگترین سهام‌دار ای‌بی

ای‌بی در این سال‌ها تلاش زیادی کرده تا کسب‌وکارهای کوچک و فروشندگان برتر خود را در زمینه‌ی فروش بین‌المللی یاری دهد. آن‌ها در سال ۱۳۹۱ (۲۰۱۲) سرویس Global Shipping Program را برای آسان‌سازی حمل‌ونقل کالاهای فروشندگان آمریکایی به سراسر جهان، راه‌اندازی کردند.

این شرکت نیز مانند غول تجارت الکترونیک جهان یعنی آمازون تلاش کرده تا حضور فیزیکی خود را نیز برای کاربران افزایش دهد. آن‌ها ویترین‌هایی را برای مشاهده‌ی محصولات ارائه شده در وب‌سایت، در مرکز خرید وستفیلد در سان‌فرانسیسکو تأسیس کرده‌اند. کاربران می‌توانند با استفاده از این ویترین‌ها و با پرداخت پی‌پال، کالای خود را به‌صورت رایگان درب منزل تحویل بگیرند.

هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و خدمات ابری که در سال‌های اخیر در خط مقدم امکانات شرکت‌های فناور بوده‌اند، به eBay نیز راه یافته‌اند. این شرکت در سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶) سرویس Expertmaker را برای حضور بهتر در بازار تحلیل ابرداده، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی،‌ خریداری کرد. حرکت بعدی، همکاری با شرکت استرالیایی Myer بود که با هدف پیاده‌سازی اولین فروشگاه زنجیره‌ای مجازی انجام شد. برای پیاده‌سازی هرچه بهتر هوش مصنوعی نیز سرویس ShopBot در همین سال معرفی شد. این سرویس رباتی برای راحت‌تر کردن خرید کاربران از طریق اپلیکیشن مسنجر فیسبوک است.

دوین وینگ، مدیرعامل کنونی eBay

ای‌بی که پیش از این لقب برترین بازارچه‌ی خرید و فروش بلیط در آمریکا را به خود اختصاص داده بود، در سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶) با خرید سرویس Ticketbis، حضور خود را در آمریکای لاتین، اروپا و آسیا و اقیانوسیه نیز افزایش داد.

یکی از آخرین نوآوری‌های eBay در خدمات به مشتریان، سال گذشته‌ی میلادی و باعنوان Guaranteed Delivery عرضه شد. در این سرویس، کاربر می‌تواند کالاها را بسته به زمان تحویل مرتب کرده و بدون پرداخت هزینه‌ی اضافی (بر خلاف آمازون پرایم)، ۲۰ میلیون کالا را در مدت ۳ روز یا کمتر، دریافت کند. در همین راستا، حرکت‌های تضمین کمترین قیمت نیز در این سایت به راه افتاده‌اند.

شرکت عظیم ای‌بی در سال‌های اخیر برای حمایت هرچه بیشتر از استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوپا نیز اقداماتی را انجام داده است. آن‌ها در سال ۱۳۹۶ (۲۰۱۷) با Kiva، شرکت فعال در حوزه‌ی قرض‌دهی آنلاین همکاری کردند تا پلتفرم و منابع غنی خود را در اختیار آن‌ها قرار دهند. حرکت بعدی،‌ آموزش کارآفرینان جوان و توسعه‌ی کسب‌وکار آن‌ها در شهر Akron در اوهایو بود که با همکاری مقامات این شهر و در سال ۱۳۹۷ (۲۰۱۸) انجام شد. آخرین خرید شرکتی ای‌بی نیز طبق گزارش وب‌سایت رسمی آن، شرکت ژاپنی Giosis با هدف گسترش فعالیت در آسیا بوده است.

تضمین اصالت کیف‌های لاکچری در ای‌بی

شهرت بالا و تعداد کاربران بی‌شمار eBay باعث شده تا این شرکت مورد علاقه و مطالعه‌ی اقتصاددانان قرار بگیرد. آن‌ها از این سرویس برای مطالعه‌ی جنبه‌های مختلف رفتار خرید و فروش مردم استفاده می‌کنند. این شرکت هم‌اکنون در بیش از ۱۸۰ کشور جهان فعال است و به همین دلیل مطالعه‌ی داده‌های آن، بسیار مفید و باارزش است.

خود eBay نیز استفاده‌ی زیادی از کلان‌داده‌های جمع‌آوری شده از مشتریانش می‌کند. این شرکت در حال حاضر ۵ هزار تحلیل‌گر داده دارد که امکان مطالعه و بررسی داده‌ها در دسته‌های گوناگون را به آن‌ها می‌دهد.

برند ژاپنی Qoo10 یکی از آخرین خریدهای eBay

البته تعداد بالای کاربران و توجه بالا به فعالیت‌های ای‌بی،‌ این شرکت را در معرض انتقادات و شکایت‌های متعدد نیز قرار داده است. یکی از عمده‌ترین شکایت‌ها از این وب‌سایت، مربوط به سیاست‌های آن‌ها مبنی بر الزام پرداخت با پی‌پال بوده است. پرداخت مالیات در انگستان نیز چالش دیگر بوده که در سال ۱۳۹۱ (۲۰۱۲) این شرکت را با مشکل مواجه کرده است.

یکی از بزرگترین بحران‌های تاریخ eBay، در سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۴) رخ داد. شرکت در آن سال اعلام کرد که پایگاه داده‌ی مشتریان شامل نام کاربری، رمز عبور، شماره تلفن و آدرس‌های کاربران بین ماه‌های بهمن و اسفند (فوریه و مارس) هدف نفوذ مجرمان سایبری قرار گرفته است. شرکت در آن سال پیشنهاد داد که کاربران رمز عبور خود را تغییر دهند.

گروه سایبری SEA مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت اما عنوان کرد باوجود جمع‌آوری اطلاعات بانکی کاربران، از آن‌ها استفاده نخواهد کرد. آن‌ها برای مدت کوتاهی، تصویر صفحه‌ی اول eBay را نیز تغییر دادند. این نفوذ سایبری، در آن روز باعث شد تا سهام eBay سقوط شدیدی را تجربه کند.

eBay در حال حاضر نزدیک به ۱۵ هزار کارمند دارد و آخرین آمار ارائه شده، درآمد آن را ۹.۵۶۷ میلیارد دلار اعلام کرده است. از این مقدار، ۲.۲۶۵ میلیارد دلار، سود عملیاتی بوده است. برند eBay در حال حاضر در لیست برترین برندهای جهان از نگاه فوربس، در رتبه‌ی ۶۲ قرار دارد. در این روزها پیر امیدیار هیچ سمت مدیریتی در eBay ندارد اما به‌عنوان بزرگترین سهام‌دار، ۵۸.۵ میلیون سهم از این شرکت را در اختیار او است.