داستان برند: ادوبی، هر آن‌چه که از تاریخچه‌‌ی محتوای دیجیتال می‌دانیم

ادوبی (Adobe Inc) شرکت نرم‌افزاری آمریکایی با بازار بین‌المللی است. مرکز مدیریت این شرکت در سن‌خوزه کالیفرنیا قرار دارد. ادوبی در طول تاریخ با تمرکز روی نرم‌افزارهای گرافیکی و ابزارهای تولید محتوای چندرسانه‌ای، نامی ماندگار از خود بر جای گذاشته است. فتوشاپ، مشهورترین نرم‌افزار این شرکت در میان کاربران دنیای کامپیوتر، حداقل یک بار توسط هرکدام از آنها استفاده یا نامش شنیده شده است.

بزرگترین برند دنیای گرافیک دیجیتال، اکنون علاوه بر نرم‌افزارهای قبلی خود، تمرکز زیادی روی نرم‌افزارهای تحت وب دارد. علاوه بر فتوشاپ،‌ ادوبی آکروبات ریدر و فرمت مشهور PDF از نام‌های وابسته به این برند بزرگ هستند. ادوبی،‌ توسط کارمندان سابق مرکز تحقیقات زیراکس پارک ساخته شد و امروز با ۱۷ هزار کارمند در سرتاسر جهان، یکی از بزرگ‌ترین برندها محسوب می‌شود.

مرکز مدیریت ادوبی در سن‌خوزه

تاریخچه‌ی تأسیس

ادوبی هم یکی از آن شرکت‌های گاراژی دنیای فناوری است. جان وارناک، کارمند سابق زیراکس بود که با هدف توسعه‌ی زبان برنامه‌نویس پست‌اسکریپت، از این شرکت جدا شد. او در دسامبر سال ۱۹۸۲ شرکتش را در گاراژ خانه تأسیس کرد. چارلز گسچه، همکار وارناک در تأسیس شرکت بود. چارلز نیز زیراکس را با همان هدف ترک کرد.

اپل در آن سال‌ها همکاری نزدیکی با زیراکس و کارمندان زیراکس پارک داشت. آن‌ها حتی در سال ۱۹۸۵، مجوز استفاده از زبان پست‌اسکریپت را برای پرینترهای خود خریداری کردند. این انتقال مجوز، به نوعی شروع عصر انتشارات کامپیوتری بود.

به‌هرحال، استیو جابز که متوجه پتانسیل‌های بالای زیراکس و کارمندان آن بود،‌ در همان شروع فعالیت، پیشنهاد خرید ادوبی را به بنیان‌گذاران ارائه کرد. قیمت پیشنهادی او، ۵ میلیون دلار بود. بدیهی است که وارناک و گسچه با این پیشنهاد مخالفت کردند. البته، سرمایه‌گذاران آن زمان ادوبی، بنیان‌گذاران را مجبور کردند تا با جابز همکاری کنند.

استیو جابز جوان در کنار بنیان‌گذاران ادوبی

بالاخره، استیو جابز مدیران ادوبی را راضی کرد. او ۱۹ درصد از سهام شرکت را به‌قیمتی ۵ برابر ارزش کل آن خرید. به‌علاوه، او حق مجوز پست‌اسکریپت را نیز برای ۵ سال پیشاپیش پرداخت کرد. این فروش سهام و دریافت هزینه‌ی پیشاپیش مجوز، ادوبی را به اولین شرکت سیلیکون ولی با سوددهی در سال اول فعالیت، تبدیل کرد.

پست‌اکسریپت اولین استاندارد واقعی چاپ توسط کامپیوتر بود. این زبان، الگوریتم‌هایی برای توضیح فرم حروف در بسیاری از زبان‌های زنده را شامل می‌شد. ادوبی پس از مدتی و در سال ۱۹۸۸، خدمات مخصوص چاپ زبان کانجی را نیز به سرویس‌های خود اضافه کرد. بنیان‌گذاران این شرکت، برای افزایش اعتبار زبان پست‌اسکریپت، با تولیدکنندگان تجهیزات تایپ و پرینت نیز همکاری کردند.

همکاری با شرکت‌های دیگر فعال در حوزه‌ی تایپ و چاپ، مرحله‌ی مهمی از پیشرفت فعالیت‌های ادوبی بود. آنها در ابتدا برای همکاری به Compugraphic از بزرگ‌ترین شرکت‌های فعال در حوزه‌ی حروف‌چینی مذاکره کردند اما به توافق نرسیدند. هدف بعدی، شرکت Linotype بود که همکاری با آن، مجوز استفاده از فونت‌های Helvetica و Time New Roman را برای ادوبی به همراه داشت.

تا سال ۱۹۸۷، پست‌اسکریپت به استانداردی جهانی تبدیل شد که ۴۰۰ نرم‌افزار و ۱۹ شرکت چاپ از آن استفاده می‌کردند. وارناک زمانی در توضیح انعطاف این زبان گفته بود که امکان پیاده‌سازی استانداردهای هنرهای گرافیکی در سیستم‌های چاپ اداری، با این زبان وجود دارد.

فونت‌های کامپیوتری و نرم‌افزارهای مخصوص مصرف‌کننده

اولین محصولات ادوبی پس از عرضه‌ی پست‌اسکریپت، فونت‌های کامپیوتری و استانداردهای آنها بود. اولین محصول آنها به‌صورت یک فونت اختصاصی بانام Type 1. Apple برای این شرکت عرضه شد. پس از آن، استاندارد TrueType توسعه یافت که مقیاس‌پذیری و کنترل دقیق الگوی پیکسلی فونت‌ها را فراهم می‌کرد. مجوز این استاندارد نیز به مایکروسافت فروخته شد.

رشد ادوبی به حدی بود که آنها در همان سال‌های ابتدایی، به فکر عرضه‌ی عمومی سهام افتاند. بازار نزدک در آگوست سال ۱۹۸۶ میزبان این شرکت شد.

سال ۱۹۸۹، مصادف بود با عرضه‌ی محصولی که به پرچمدار ادوبی تبدیل شد. نرم‌افزار ویرایش گرافیکی فتوشاپ، در آن سال برای مکینتاش عرضه شد. نسخه‌ی ۱.۰ فتوشاپ، به پایداری لازم رسیده بود و با بازاریابی عالی ادوبی، به‌سرعت بازار را تحت سلطه‌ی خود درآورد.

اولین نسخه‌ی فتوشاپ در مک

۴ سال بعد، نقطه‌ی عطف بزرگ بعدی در تاریخ ادوبی ایجاد شد. آنها فرمت PDF یا Portable Document Format را به‌همراه نرم‌افزار Adobe Acrobat معرفی کردند. پی‌دی‌اف امروز به استانداردی جهانی در سیستم ایزو تبدیل شده است.

دهه‌ی ۱۹۹۰ علاوه بر فرمت جهانی پی‌دی‌اف، با معرفی نرم‌افزارها و سرویس‌های بزرگ دیگر و همچنین خرید شرکت‌های متعدد از طرف ادوبی نیز همراه بود. آنها در سال ۱۹۹۱ نرم‌افزار ویرایش ویدیوی Adobe Premier را معرفی کردند. در سال ۱۹۹۲، شرکت OCR Systems توسط آنها خریداری شد.

سال ۱۹۹۴، خرید بزرگ بعدی ادوبی رقم خورد. شرکت Aldus از بزرگان دنیای نرم‌افزارهای گرافیکی در آن سال‌ها بود. آنها نرم‌افزار PageMaker  و After Effects را توسعه داده بودند که هر دو، به ادوبی تعلق گرفت. به‌علاوه، امتیاز فرمت مشهور فایل‌های چاپی یعنی TIFF نیز با این خرید، به ادوبی منتقل شد.

شرکت‌های بعدی که در سال‌های پایانی قرن بیستم توسط ادوبی خریداری شدند، پایه‌های این شرکت را در صنعت گرافیک و چاپ کامپیوتری محکم‌تر کردند. LaserTools Corp یکی از این شرکت‌ها بود که در سال ۱۹۹۲ به ادوبی پیوست. پس از آن، Frame Tecknology و نرم‌افزار آنها یعنی FrameMaker به دارایی‌های ادوبی اضافه شدند. در سال ۱۹۹۶، شرکت Ares توسط ادوبی خریداری شد.

نهر Adobe در سن‌خوزه

با شروع قرن ۲۱، برنامه‌های بلندپروازانه‌ی ادوبی با قدرت ادامه پیدا کردند. آنها در سال ۲۰۰۲ شرکت کانادایی Accelio را خریداری کردند که امروز به نام JetForm شناخته می‌شود.

بزرگ‌ترین خرید ادوبی در آن سال‌ها، رقیب دیرینه یعنی ماکرومدیا بود. این خرید که به‌صورت تبادل سهام به ارزش ۳.۴ میلیارد دلار انجام شده، نرم‌افزارهای بزرگی را به مجموعه‌ی ادوبی اضافه کرد. از این میان، فلش و فری‌هند، بزرگ‌ترین اعضای جدید ادوبی بودند.

خرید شرکت‌های جدید و جذب تیم‌های توسعه‌ای آنها، برخی از نرم‌افزارهای ادوبی را دچار تغییر و تحول کرد. برخی از آنها تغییر یا ادغام شدند و برخی دیگر نیز به تاریخ پیوستند. به‌عنوان مثال نرم‌افزار توسعه‌ی وب GoLive پس از ملحق شدن دریم‌ویور به ادوبی، از لیست سرویس‌های این شرکت حذف شد. البته کاربران گولایو برای خرید دریم‌ویور تخفیف دریافت می‌کردند و پشتیبانی از آنها نیز به‌صورت آموزش‌های آنلاین ادامه پیدا کرد.

ورود به دنیای آنلاین

سال‌های پایانی دهه‌ی ۲۰۰۰ با ظهور و گسترش نرم‌افزارهای تحت وب همراه بود. ادوبی از این قافله عقب نماند و در سال ۲۰۰۸ با رونمایی از سایت Acrobat.com، اولین سری از اپلیکیشن‌های تحت وب خود را عرضه کرد. این اپلیکیشن‌ها با تمرکز روی پروژه‌های تیمی طراحی شده بودند.

بحران سال ۲۰۰۸ گریبان ادوبی را نیز باوجود تمام پیشرفت‌ها گرفت. آنها پس از عرضه‌ی سرویس Creative Suite 4 در آن سال، به‌خاطر مشکلات مالی مجبور به تعدیل ۶۰۰ نفر از نیروهای خود شدند. در سال بعد نیز ۶۸۰ نفر از کارمندان اخراج شدند.

بحران‌های ادوبی در آن سال‌ها، به مسائل مالی و اخراج کارمندان ختم نشد. در سال ۲۰۱۰، اولین زمزمه‌ها در مورد ناامن بودن فلش، از طرف اپل مطرح شد و این شرکت، پشتیبانی از فرمت فلش را در گوشی‌های هوشمند خود متوقف کرد. استیو جایز، مدیرعامل وقت اپل معتقد بود فلش به‌اندازه‌ی کافی امن و پایدار نیست. به‌هرحال باوجود تمام مقاومت‌های تیم ادوبی و مدیران، جابز پستی کامل در مورد ایرادات فلش و برتری‌های HTML5 منتشر کرد که شروعی بر مسیر نابودی فلش شد.

در نهایت، در نهم نوامبر سال ۲۰۱۱، ادوبی اعلام کرد که توسعه‌ی فلش برای دستگاه‌های موبایل را متوقف خواهد کرد. آنها پس از آن تمرکز خود را روی استفاده از HTML5 برای استفاده در موبایل‌ها گذاشتند.

خرید شرکت‌های نرم‌افزاری، باوجود تمام مشکلات در دهه‌ی ۲۰۱۰ نیز ادامه پیدا کرد. ادوبی، ابتدا شرکت Day Software و سپس DemDex را خریداری کرد. در آن سال‌ها، علاقه‌ی کاربران به اپلیکیشن‌های موبایل به‌سرعت در حال افزایش بود و ادوبی نیز این حرکت را درک کرد. آنها در سال ۲۰۱۱ اپلیکیشنی با نام Carousel معرفی کردند که برای تمام پلتفرم‌های آیفون، آیپد و مک، تجربه‌ای شبیه به نرم‌افزار دیگر این شرکت یعنی لایت‌روم فراهم می‌کرد تا عکس‌های خود را به‌راحتی ویرایش کنند. این سرویس بعداً به Adobe Revel تغییر نام داد.

خرید مهم بعدی، شرکت نرم‌افزاری Nitobi بود که با پلتفرم توسعه‌ی اپلیکیشن PhoneGap شناخته می‌شدند. خرید این شرکت، کدهای منبع فون‌گپ را در اختیار ادوبی قرار داد و در نهایت، ادوبی این سرویس را به آپاچی اهدا کرد. امروز، فون‌گپ با نام Apache Cordova فعالیت می‌کند.

چالش‌ها و انتقادات

یکی از انتقادهای همیشگی به شرکت ادوبی، قیمت نرم‌افزارها و خدمات آن بوده است. نرم‌افزارهای این شرکت برای کشورهای خارج از آمریکا، بیش از دو برابر قیمت‌گذاری می‌شوند. برخی کاربران معتقدند اگر از استرالیا یک بلیط خریداری کنند و نرم‌افزار ادوبی را در آمریکا بخرند، ارزان‌تر از خرید آن نرم‌افزار در کشور خودشان خواهد بود!

به‌هرحال ادوبی باز هم قیمت محصولات خود را در کشورهای خارج از آمریکا، بالا نگه داشته است. حتی امضای ۱۰ هزار کاربر اروپایی برای کاهش قیمت این محصولات در آن قاره نیز فایده‌ای نداشت. ادوبی حتی با تغییر ارزش ارزهای کشورهای دیگر نسبت به دلار، قیمت محصولات خود را در خارج از آمریکا تغییر می‌دهد.

یکی از منفی‌ترین نقاط تاریخ ادوبی، کشف بدافزار در سرویس‌های Creative Suite 3 این شرکت بود. در آن زمان مشخص شد که این بدافزار، اطلاعات کاربران را به شرکتی با نام Omniture ارسال می‌کند. ادوبی پس از آگاهی مشتریان از این موضوع، تنها اعلام کرد که از آن به بعد باید بیشتر نگران امنیت نر‌م‌افزارها و خدمات خود باشد. پس از آن، یک مشکل امنیتی نیز در فتوشاپ CS5 کشف شد. ابتدا پچ امنیتی را برای این مشکل عرضه نشد اما انتقادات بالاخره ادوبی را مجبور به ارائه‌ی پچ کرد.

دفتر ادوبی در کانادا

بحران‌های امنیتی ادوبی، در سال ۲۰۱۳ و با نفوذ به سرویس‌های این شرکت، به اوج خود رسید. آنها در سوم اکتبر آن سال اعلام کردند که ۲.۹ میلیون اطلاعات و داده‌های حساس کاربران طی این نفوذ دزدیده شده‌اند. آمار کاربران آسیب‌دیده از این نفوذ ۳۹ میلیون نفر اعلام شد و مجرمان، رمزهای مخصوص فایل‌های رمزنگاری شده را نیز در اختیار گرفتند.

در یک نفوذ دیگر، فایلی ۳.۸ گیگابایتی شامل نام کاربری و رمزهای رمزگذاری شده و غیررمزگذاری شده‌ی ۱۵۲ میلیون کاربر ادوبی به سرقت رفته و در وب‌سایت AnonNews عرضه شد. شرکت‌های امنیتی با بررسی این نفوذ اعلام کردند که روش‌های ادوبی برای محافظت از اطلاعات کاربران و همچنین، روش‌های رمزگذاری اطلاعات، نواقص متعددی داشته است.

بسیاری از کارت‌های اطلاعاتی هدف نفوذ بالا، خریداران اشتراک سرویس‌های Creative Cloud بودند. ادوبی به کاربران آمریکایی این سرویس، عضویت رایگان را ارائه کرد اما کاربران غیرآمریکایی، چنین پیشنهادهایی دریافت نکردند.

سال‌های اخیر و وضعیت اکنونی ادوبی

ادوبی در سال‌های اخیر بحران‌های متعددی را از سر گذرانده است. باوجود رشد همیشگی و فروش بالای محصولات و خدماتی همچون پکیج‌های Creative Cloud، این شرکت چالش‌های زیادی را تجربه کرد. در سال ۲۰۱۷ یک نفوذ بزرگ به سرورهای این شرکت، کدهای منبع بسیاری از نرم‌افزارها را در اختیار مجرمان قرار داد که بعدا در اینترنت منتشر شدند.

بنیان‌گذاران ادوبی در حال دریافت مدال افتحار از رئیس جمهور آمریکا

نفوذ به ادوبی، علاوه بر کدهای نرم‌افزارها، اطلاعات کاربران را نیز تحت تأثیر قرار داد. ۱۵۰ میلیون گزارش از اطلاعات کاربران و همچنین اطلاعات ۴۰ میلیون کارت اعتباری، در این حمله فاش شدند.

ادوبی نیز مانند هر شرکت بزرگ دیگر دنیای فناوری، در سال‌های اخیر به پدیده‌ی هوش مصنوعی علاقه‌مند شده است. در مارس سال ۲۰۱۸، این شرکت همکاری جدیدی را با انویدیا شروع کرد تا در توسعه‌ی هوش مصنوعی، از امکانات یکدیگر استفاده کنند. همکاری این دو شرکت، در جهت تقویت هوش مصنوعی سرویس Adobe Sensei و زیرساخت‌های یادگیری ماشین، برای پردازنده‌های گرافیکی انویدیا خواهد بود.

به‌عنوان مثالی از نتایج همکاری ادوبی با انویدیا می‌توان به بهبود هماهنگی لب با صدا در نرم‌افزار Character Animator و ویرایش هوشمند صورت در فتوشاپ اشاره کرد. نرم‌افزارها و خدمات دیگر همچون Adobe Stock و لایت‌روم نیز از قابلیت‌های حاصل این همکاری، استفاده کرده‌اند.

مدیرعامل کنونی ادوبی (وسط) در کنار بنیان‌گذاران ادوبی

سنسی در سال‌های اخیر به قابلیت اصلی و زیرساختی محصولات ادوبی تبدیل شده است. این هوش مصنوعی، در مجموعه‌ خدمات و نرم‌افزارهای ادوبی یعنی Experience Cloud ،Creative Cloud و Document Cloud استفاده می‌شود. هوشمندی سنسی در کمک به خلاقیت کاربران بسیار کارآمد است. این هوش مصنوعی،‌ زبان تصاویر، طرح‌ها و انیمیشن‌ها را می‌فهمد. به بیان دیگر، توانایی تشخیص محتوای موجود در این المان‌ها، از قابلیت‌های سنسی هستند.

آخرین خرید ادوبی در این سال‌ها، سرویس تجارت الکترونیک مجنتو از شرکت Permira بود. این خرید به قیمت ۱.۶۸ میلیارد دلار و با هدف تقویت سرویس‌های Experience Cloud شرکت انجام شد. این سرویس‌ها در حال حاضر انواع خدمات آنالیز، تبلیغات و بازاریابی را به مشتریان ارائه می‌دهند.

ادوبی در طول سال‌های فعالیت، افتخارات متعددی را کسب کرد. این شرکت که اکنون در رتبه‌ی ۸۰ باارزش‌ترین برندهای فهرست فوربز قرار دارد، در سال‌های متعدد در بین برترین شرکت‌های مناسب برای  کار، در آمریکا شناخته شد. این شرکت در حال حاضر حدود ۱۷ هزار کارمند دارد و آخرین گزارش‌ها، درآمد آنها را در سال ۲۰۱۷ حدود ۷.۳ میلیارد دلار اعلام کرد. این شرکت علاوه بر سن‌خوزه، مراکز تحقیقات و عملیاتی هم در شهرهای نیوتن، نیویورک سیتی، مینیاپولیس، لهی، سیاتل و سان‌فرانسیسکو دارد. شانتانو ناراین، مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره‌ی کنونی ادوبی است.