استارتاپ سوئیسی، با جلوگیری از نشر کربن اثر گازهای گلخانه ای را خنثی می کند

سی و یکم ماه می امسال، یک استارتاپ سوئیسی با راه‌اندازی نخستین کارخانه‌ی تجاری جداسازی مستقیم کربن که دی‌اکسید کربن را با فیلترهای مخصوصی جذب می‌کند، مسیر تاریخی تکنولوژی‌های جذب گازهای آلی را تغییر داد.  

کریستوفر گابالد و یان وارزباخر برای اولین بار یکدیگر را در موسسه معتبر تکنولوژی فدرال سوئیس (ETH) در شهر زوریخ ملاقات کردند و در همان دیدار قرار گذاشتند که باهم یک شرکت زیست‌محیطی تأسیس کنند. طرح اولیه‌ی کسب‌وکار آن‌ها برای شرکتی که بعدها کلایم ورکس (Climeworks) نام گرفت، یک پروژه‌ی آموزشی دانشگاهی بود. پس از گذشت ۹ سال از آن زمان، امروز نخستین کارخانه‌ی تجاری جذب کربن در شهر هینویل کار خود را آغاز کرده است.

والنتین گاتنچ مدیر بازاریابی و ارتباطات این شرکت می‌گوید: ما رویکرد اقتصاد مدرن را تغییر داده‌ایم. کربن، زیربنای اصلی اقتصاد جهانی است و ما با دستگاه‌های جذب کربن، چرخه‌ی جریان دی‌اکسید کربن را بسته نگه می‌داریم. فعالیت اصلی ما دو روال را شامل می‌شود. اول اینکه دی‌اکسید کربن تجدید پذیر را به گلخانه‌ها ارائه می‌کنیم و دوم، با استفاده از کربن هوا، سوخت‌های هیدروکربنی قابل بازیابی را تولید می‌کنیم یا از دی‌اکسید کربن هوا در فرآیند پلاستیک‌سازی استفاده می‌کنیم.

تکنولوژی کلایم ورکس، با استفاده از  حرارت پایین، دی اکسید کربن هوا را از مجرای فیلترهای مخصوص جذب می‌کند. در شهر هینویل، این دستگاه‌ها روی بام یک تأسیسات بازیافتی نصب‌شده‌اند و از گرمای مازاد و ازدست‌رفته‌ی این تأسیسات به‌عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند. هر دستگاه ۱۸ واحد جمع کننده‌ی کربن دارد که CO2 هوا را قبل از بازنشر دوباره‌ی آن، جذب می‌کنند. این پروسه روزانه بسته به شرایط آب و هوایی و ترکیبات هوا، حدود ۲۴۶۰ کیلوگرم  CO2 را جذب می‌کند. به‌این‌ترتیب تکنولوژی کلایم ورکس سالانه ۹۰۰ تن  CO2 را به قیمت بازار به گلخانه‌های نزدیک می‌فروشد که به مصرف رشد گیاهان گلخانه‌ای آن‌ها می‌رسد.

در طول این فرآیند CO2 روی سطح فیلترها باقی می‌ماند و زمانی که یک فیلتر اشباع شد، فرایند جداسازی با دمای ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد آغاز می‌شود. پس‌ازآن گاز دی‌اکسید کربن خالصی که به‌دست‌آمده به مشتریان کلیدی بازار عرضه می‌شود. صنایع کشاورزی تجاری، صنایع غذایی و آشامیدنی، بخش انرژی و صنایع خودرو ازجمله‌ی این مشتریان هستند. این صنایع با استفاده از دی‌اکسید کربن خریداری‌شده، وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهند و همین باعث می‌شود که گازهای اسیدی کمتری تولید کنند.

در شهر هینویل، کلایم ورکس جریان پیوسته‌ای از CO2 را با لوله‌های زیرزمینی به گلخانه‌ای که ۲۰۰ کیلومتر با آن‌ها فاصله دارد می‌فرستد. گلخانه‌ی مذکور از این گاز برای رشد و پرورش سبزی‌هایی مثل خیار و گوجه‌فرنگی استفاده می‌کند که در سطح خرده‌فروشی‌های مهم سوئیس توزیع می‌شوند. کارخانه‌ی هینویل فعلاً طبق یک طرح  سه‌ساله مشغول به کار است.

در ماه‌های آینده، کلایم ورکس قصد دارد پروژه‌های آزمایشی دیگری را نیز به اجرا درآورد که هدف آن‌ها عرضه‌ی CO2 به بازارهای جدید و تست ظرفیت بالقوه‌ی جذب این گاز با ترکیب ذخایر زیرزمینی است. یان وارزباخر مدیر اجرایی و یکی از مؤسسین این شرکت می‌گوید با داده‌های انرژی و اقتصادی که از عملکرد این دستگاه‌ها به دست می‌آیند، می‌توان محاسبات قابل استناد و دقیقی برای راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ‌تر انجام داد و تجربیات عملی حال حاضر را به تصویر کشید.  

طبق گفته‌ی کریستوفر گابالد مدیرکل و یکی دیگر از مؤسسین کلایم ورکس، برای پایین آوردن دمای زمین و نجات آن، فرایند گسیل معکوس دی‌اکسید کربن باید در مقیاسی بسیار گسترده اجرایی شود. تاکنون تحقیقات زیادی در راستای تحقق این هدف انجام‌شده و به نظر می‌آید مزیت‌های این تکنولوژی نسبت به سایر روش‌های پیشین، کاملاً چشم‌گیر است. کلایم ورکس می‌تواند گازهای اسیدی ناشی از سوخت منابع فسیلی را مهار کند، ولی برای چنین هدفی به ۲۵۰ هزار دستگاه جذب مستقیم هوا تا پایان سال ۲۰۲۵ نیاز داریم.

نسبت به سایر تکنولوژی‌های مهار کربن، این تکنولوژی به فضای زیادی نیاز ندارد، چراکه دستگاه‌ها سایز کوچکی دارند و کاملاً انطباق پذیر هستند. ازآنجاکه نیازی نیست دستگاه‌ها دقیقاً در محل انتشار گازهای آلاینده قرار بگیرند، می‌توان آن‌ها را با فضاهای کوچک  یا هر منطقه‌ی صنعتی و مسکونی هم سازگار کرد.

برخی معتقدند که تکنولوژی‌های گسیل معکوس، ریسک بالایی دارند و توجه دانشمندان را از یافتن راه‌حل‌های مناسب برای تغییرات اقلیمی منحرف می‌کنند. درعین‌حال، بیشتر کارشناسان عرصه‌ی تکنولوژی و اقتصاد معتقدند که احداث مستقیم این دستگاه‌ها در محل سوخت کارخانه‌ها، ارزان‌ترین روش محافظت اتمسفر از گازهای آلی مضر است. حامیان این تکنولوژی، معتقدند که نباید جوانب مثبت اقتصادی این روش را دستکم گرفت.

در سال ۲۰۰۷، ریچارد برانسون، رقابتی را برای یافتن ایده‌های جدید محیط زیستی بانام چالش‌های زمین ورجین برگزار کرد و مبلغ ۲۵ میلیون دلار را به‌عنوان  جایزه نهایی بهترین طراحی تکنولوژیک مؤثر در ایجاد هوای پاک در نظر گرفت. کلایم ورکس یکی از ۱۱ فینالیست نهایی این رقابت‌ها بود. یکی دیگر از رقیبان کلایم ورکس، فناوری جدید مایکروسافت به نام Carbon Engineering بود که توسط بیل گیتس پشتیبانی می‌شد و جذب هوا را در بریتیش کلمبیا مورد آزمایش قرار داده بود.

دانشمندان محیط‌زیست حاضر در این رقابت، معتقد بودند که نوآوری‌های تکنولوژیکی ازاین‌دست، که کمترین خطر و بیشترین تأثیر را بر تغییرات اقلیمی دارند، بشر را به یافتن راه‌حل‌هایی برای روند مهلک آلاینده‌ها امیدوار می‌کنند. بااین‌حال ماریسا مک نات، مدیر سابق سازمان زمین‌شناسی و رئیس هیئت تحریریه مجله‌ی Science معتقد است که هرچه بیشتر صبر کنیم و زمان را برای تصمیم نهایی از دست بدهیم، احتمال اینکه مجبور شویم فرم‌های مختلفی از CO2 را به‌منظور جلوگیری از تأثیرات خطرناک تغییرات اقلیمی حذف کنیم، بیشتر می‌شود.