چگونگی پیاده سازی رهبری اخلاقی در کسب و کار

در خبرهای مرتبط با تجارت و کسب و کار همواره خبرهایی از فسادهای مالی، زیر پا گذاشتن قانون و دستگیری مجرمانی ازاین‌دست می‌خوانیم. انتشار این خبرها نشان می‌دهد که برخی مدیران توانایی یا تمایل عمل کردن به قانون و اخلاقیات ندارند. این عملکرد مدیران در نهایت منجر به شکست شرکت و بیش از آن، مشکلات شخصی آن‌ها خواهد شد.

البته شرکت‌های بی‌شماری نیز وجود دارند که توسط رهبران بااخلاق اداره می‌شوند. مدیرانی که سطح اخلاق و قانون‌مداری را در صنعت خود بالا می‌برند و تیم همکاران را نیز با خود همسو می‌سازند. این رهبران، کار درست را در زمان درست و به دلیل درست انجام می‌دهند. آن‌ها اخلاقیات را در اولویت قرار داده و کاری کرده‌اند که تیمشان تقریبا هر وظیفه‌ای را به‌خوبی انجام دهد. در این مطلب زومیت به بررسی چگونگی تبدیل شدن به چنین رهبری می‌پردازیم.

اولین قدم برای همراه کردن تیم، نشان دادن مثالی عینی به آن‌ها است. شما رهبر گروه هستید و همه به‌عنوان الگو به رفتارهای شما دقت می‌کنند. پس ابتدا ارزش‌های شخصی خود و سپس ارزش‌های سازمانی مورد نظرتان را تبیین کنید و به آن‌ها پایبند باشید.

شرکت‌های بزرگ دنیا، ارزش‌های خود را به‌روشنی مشخص کرده‌اند و از بالاترین رده‌ی سازمانی تا پایین‌ترین سطح آن، همگی به ارزش‌ها پایبند هستند. وفای به عهد، مسئولیت‌پذیری شخصی و احترام متقابل، نمونه‌هایی از این ارزش‌ها هستند که در شرکت‌های بزرگ توسط تمام افراد رعایت می‌شوند. در این شرکت‌ها، رهبران به‌خوبی ارزش‌ها را می‌شناسند و به آن‌ها پایبند هستند و به همین دلیل، تمام افراد شرکت نیز آن‌ها را محترم می‌شمارند.

ارزش‌های شخصی نیز برای یک رهبر مهم هستند. یک رهبر باید بتواند ارزش‌های شخصی و سازمانی را با هم هماهنگ کند. به‌عنوان مثال اگر ارزش سازمان با ارزش شخصی و قواعد اخلاقی شخصی شما یکسان نیستند، باید سعی کنید به قوانین و ارزش‌های شرکت پایبند باشید.

پس از مشخص شدن ارزش‌های اساسی، می‌توانید محیط کاری و قوانین را بر اساس آن‌ها مشخص کنید و تم اصلی شرکت را برای کارمندان شرح دهید. مثال زدن در این مورد بسیار مفید خواهد بود.

رهبر تیم باید بیش از اعلام کردن قوانین، ارزش‌ها و روندهای شرکت، آن‌ها را اجرا کند. او اولین فردی است که ارزش‌ها را بر همه‌چیز مقدم می‌داند و با اجرا کردن آن‌ها، تیم را مشتاق پیروی می‌کند.

در قدم بعدی، باید عواقب رعایت نکردن ارزش‌های سازمانی را مشخص کنید. افرادی که به قوانین و ارزش‌های سازمان احترام نمی‌گذارند، باید به‌نوعی مجازات شوند تا درک کنند که ارزش‌ها در صدر خط مشی شرکت قرار دارند. اگر افرادی در شرکت قوانین را زیر پا بگذارند و هیچ عواقبی متوجه آن‌ها نشود، نمی‌توانید دیگر افراد را به رعایت قوانین مجبور کنید. در مقابل، پاداش‌هایی برای رعایت کردن قوانین و ارزش‌ها در نظر بگیرید.

با علاقه‌مند کردن نیروها به رعایت قوانین، این پیام را منتقل می‌کنید که این قوانین بسیار برای شما و سازمان مهم هستند.

افرادی که پایبندی زیادی به اخلاقیات دارند، در محیط‌های کاری با چالش‌های زیادی روبرو هستند. بسیاری اوقات پیش می‌آید که دوست و همکار صمیمی آن‌ها، گزارش‌هایی غیر واقعی ارائه می‌کند و آن‌ها با وجود این‌که از این موضوع اطلاع دارند، در اعلام کردن یا نکردن این معضل اخلاقی دچار تردید می‌شوند. البته معضلات اخلاقی همیشه آشکار نیستند و برخی اوقات شناسایی آن‌ها دشوار است. برای رفع این مشکل، روندهای زیر پیشنهاد می‌شود:

در برخی موقعیت‌ها، شانس رخ دادن بی‌اخلاقی‌ها بیشتر است. به‌عنوان مثال زمان‌های استخدام، اخراج، تبلیغات، خرید و ارائه‌ی گزارش، از موقعیت‌هایی هستند که امکان وقوع بی‌قانونی در آن‌ها زیاد است. با شناسایی این موقعیت‌ها می‌توانید به‌صورت آماده‌تر با وقایع برخورد کنید و پیش از وقوع بی‌قانونی، برای آن تصمیمی در نظر بگیرید.

با شناسایی موقعیت‌های گفته‌شده، خودتان را در آن‌ها تصور کنید. در این موقعیت‌های فرضی، تصمیمات از پیش آماده را با خود مرور کنید. در شرایط واقعی، شاید فقط چند ثانیه برای اتخاذ تصمیم وقت داشته باشید. با انجام این تصورات و آماده‌سازی‌ها، تصمیمات صحیح را از پیش انتخاب کرده‌اید.

وجدان انسان در اغلب موقعیت‌ها، تصمیم درست را به او گوشزد می‌کند. برخی اوقات به‌صورت درونی حس می‌کنید که تصمیم یا رفتاری که در سازمان رخ داده، صحیح و اخلاقی نبوده است. وقتی در این موقعیت‌ها قرار می‌گیرید، مکث کنید و راه‌حلی برای آن‌ها بیابید.

پس از انجام موارد بالا، قبل از عمل کردن، تصمیم را با خود مرور کنید. موقعیت پس از اجرای تصمیم را تصور کنید و ببینید رعایت کردن قانون اخلاقی مد نظر، به فرد یا افرادی آسیب می‌زند؟ آیا حاضرید در آن موقعیت خاص، افراد را به اخلاق ترجیح دهید؟ آیا از عملکرد خود در این تصمیم به‌خصوص راضی خواهید بود؟ این سؤالات کمک می‌کند که پیش از اجرا، تصمیم خود را به‌خوبی مرور کنید.

برخی اوقات، تصمیم مورد نظر را اتخاذ می‌کنید؛ اما شک دارید که آیا این تصمیم درست است یا خیر. شاید در ابتدای کار، عمل کردن به این تصمیمات سخت باشد اما با گذشت زمان یاد می‌گیرید که به خودتان و تصمیماتتان اعتماد کنید. حتی در موقعیت‌های شک‌برانگیز نیز با آرامش و تکیه بر منطق می‌توانید تصمیم نهایی را به‌درستی اتخاذ کنید.

رفتار اخلاقی در محیط کار و رهبری اخلاق محور، دشوار است و به تمرین و تلاش زیاد نیاز دارد. این نوع رهبری به معنای انجام کار درست، صرف‌ نظر از تمامی عوامل درونی و بیرونی است. حتی در صورتی که رفتار و تصمیم درست، سخت باشد؛ یک رهبر اخلاق‌گرا نشان می‌دهد که نمی‌توان او را خرید یا وادار به رفتارهای غیر اخلاقی کرد.

فراموش نکنید که در تبیین ارزش‌ها و قوانین شرکت، عمل کردن مهم‌تر از صحبت کردن است. شما به‌عنوان رهبر و مدیر، الگوی سازمان هستید و افراد برای رعایت کردن قوانین به رفتار شما توجه می‌کنند.