برنامه‌ی هوشمندانه‌ی جف بزوس برای کارگران
جف بزوس مدیرعامل آمازون ماه گذشته در نامه‌ی خود به سهامداران اعلام کرد که تعداد اعضای پرایم این شرکت (کاربرانی که با پرداخت حق اشتراک مخصوص، از مزایای ویژه‌ای بهره‌مند می‌شوند) به بیش از ۱۰۰ میلیون نفر رسیده است. البته این نامه حاوی جزئیات دیگری هم بود که توجه کمتری را به خود جلب کرد: یکی از برنامه‌های آمازون بانام Career Choice که در سال ۲۰۱۲ راه‌اندازی شده، در حال حاضر بیش از ۱۶ هزار عضو دارد.
این برنامه به کارکنان ساعتی شرکت که حداقل یک سال سابقه‌دارند ۱۲ هزار دلار در سال کمک‌هزینه‌ی تحصیلی پرداخت می‌کند تا در یکی از ۴۰ رشته‌ی پیشنهادی مدرک خود را دریافت کنند. جالب اینجا است که برخی از این رشته‌ها نظیر مکانیک هواپیما و پرستاری، هیچ ارتباطی با کار این شرکت ندارند. هدف از این برنامه، رجحان دادن به فردیت کارمندان، فرای کاری که انجام می‌دهند و افزایش رضایت شغلی اعضای تیم‌ها است.
اما نکته‌ی اصلی این نیست که چه افرادی، چرا، چگونه و به چه میزان از برنامه‌ی Career Choice منتفع می‌شوند. این جف بزوس است که با سیگنالی خیره‌کننده، به ما اشاره می‌کند که آینده شرکت خود را کجا می‌بیند: همه‌جا.
مأموریت و پیام واقعی
نخستین نکته‌ی قابل‌توجه این نامه‌ی هفت‌صفحه‌ای به سهامداران، این است که نیمی از آن به فلسفه بزوس اختصاص‌یافته و این بخش در ابتدای نامه آمده است. بزوس روی مسائلی فراتر از میزان رشد آمازون نسبت به سال گذشته متمرکزشده است. هنگامی‌که او در مورد مشتریان صحبت می‌کند، آن‌ها را افرادی «همیشه ناراضی» با «انتظاراتی که هرگز به ایستایی نمی‌رسند» می‌خواند. او از این ویژگی‌ها شکایت نمی‌کند، بلکه آن‌ها را ستایش می‌کند. او می‌نویسد:
نمی‌توانیم به راهی که تا به امروز آمده‌ایم، قناعت کنیم. مردم با اشتیاق سیری‌ناپذیری منتظر روزهای بهتر هستند. خدماتی که تا دیروز فوق‌العاده به نظر می‌رسیدند، خیلی زود به سوژه‌هایی عادی و پیش‌پاافتاده تبدیل می‌شوند.
در نگاه اول به نظر می‌رسد که بزوس به مشتریان اشاره می‌کند، اما او با این اظهارات دید جهانی خود را بازتاب می‌دهد. اقدامات آمازون در طول دو دهه‌ی گذشته، کاملاً رفتار مصرف‌کنندگان را پوشش داده است و بزوس معتقد است که این ذهنیت، در مورد کارمندان و کارگران نیز صادق است: نارضایتی شغلی و حرفه‌ای، تمایل به یافتن راه‌های بهتر و بالاترین استانداردها برای کاری که انجام می‌دهند. برنامه‌ی Career Choice تلاشی بی‌پایان برای خدمت به تقاضای بازار است، حتی اگر به معنی پرداخت کمک‌هزینه‌ی تحصیلی کمندان و ارتقای مهارت‌های آن‌ها در رشته‌هایی باشد که نهایتاً به ترک شرکت آمازون منجر شود.
آمازون با اجرای این برنامه، نیروی کار ماهر و متخصصی را در حوزه‌هایی پرورش می‌دهد که هنوز به آن‌ها قدم نگذاشته، اما قصد دارد در آینده به آن زمینه‌ها نیز وارد شود. شکی نیست که در آن زمان، کارمندان آمازون که به لطف این برنامه‌های حمایتی پیشرفت چشمگیری داشته‌اند، ترجیح می‌دهند بازهم در کنار سازمان «مادر» خود باشند.
برنامه‌های درخشان
این اولین بار نیست که آمازون تفکر روبه‌جلوی خود را به مرحله‌ی اجرا درمی‌آورد. چند سال پیش هم این شرکت Amazon Go (نسخه‌ی خرده‌فروشی مواد غذایی روزمره) را راه‌اندازی کرد که مشتریان می‌توانستند پرداخت‌های خود را از طریق «حساب آمازون» خود انجام دهند. این سرویس خیلی زود با AmazonFresh، سرویس تحویل مواد غذایی تکمیل شد. بسیاری از کارشناسان این دو سرویس را اجزای بی‌اهمیتی در دنیای بزوس می‌دانستند. اما آمازون پس از تحقیقات و آزمایش‌های هوشمندانه، مجموعه‌ی هول‌فودز را خریداری کرد و به یکی از بزرگ‌ترین کسب‌وکارهای مواد غذایی تبدیل شد.
در سال ۲۰۱۳ نیز آمازون به یکی از سرویس‌های شکست‌خورده‌ی پستی آمریکا پیشنهاد داد که با سیستم تحویل این شرکت همکاری کند. امروزه این سرویس ۴۰ درصد از فرایندهای حمل‌ونقل و تحویل این شرکت را پوشش می‌دهد. تصادفی نیست که آمازون پتنت پیک‌های رباتیکی را ثبت می‌کند که درب خانه‌ی مشتریان را باز می‌کنند و بسته‌ها را داخل خانه به مشتریان تحویل می‌دهند.
و در آخرین مرحله، درحالی‌که بسیاری از کارشناسان معتقدند آمازون برای ورود به برخی از صنایع نظیر داروسازی، با چالش‌های بسیار زیادی مواجه خواهد بود، اما تاریخ فعالیت‌های این شرکت به ما نشان می‌دهد که حتی کوچک‌ترین حرکت‌های آن را هم نباید دستکم بگیریم.
درواقع برنامه‌هایی نظیر Career Choice نمودی از آینده‌نگری و هوشمندی بزوس هستند. او به کارمندانش (مخصوصاً افرادی که از سطوح پایین دستمزد برخوردارند و توسط سایر شرکت‌ها نادیده گرفته می‌شوند) فرصت می‌دهد در ۴۰ رشته‌ی مختلف تحصیل کنند و مهارت‌ها و تخصص خود را بهبود دهند. مشخص است که بزوس برای آینده‌ی این شرکت، برنامه‌های جدیدی در ذهن دارد. تنوع و گستره‌ی فعالیت، معادل است با خلاقیت. آنچه بزوس «نارضایتی همیشگی مردم» می‌نامد، تعریف همه‌ی بازارهای امروزی است و بزوس بهتر از هرکسی می‌داند که موفقیت آینده، مستلزم فرهنگی خلاق و ذهنیتی باز است.
نگران نباشید، شما بازمی‌گردید!
آمازون همیشه در مورد «زمان مناسب» فکر می‌کند. این شرکت پول زیادی را روی دوره‌های زمانی بسیار طولانی، که سودآوری و درآمدزایی بالایی ندارند، سرمایه‌گذاری می‌کند. اما این تاکتیک همیشگی، بخشی از استراتژی بازی‌های بلندمدت بزوس است . به همین دلیل برنامه‌ی Career Choice نیز با فلسفه‌ی هوشمندانه‌ی او کاملاً همخوانی دارد.
اگر فکر کنیم که این برنامه، به‌نوعی یک در خروجی است، زود قضاوت کرده‌ایم. کارمندانی را در نظر بگیرید که با کمک این برنامه، تحصیلات و مهارت‌های خود را در رشته‌های دیگری تکمیل می‌کنند و از آمازون به شرکت دیگری می‌روند که مرتبط با تخصص‌های جدید آن‌ها است. اما در آینده، زمانی که آمازون فعالیت خود را در این حوزه‌ها آغاز کرد، از این کارمندان خلاق و متخصص نمی‌خواهد که به شرکت سابق خود برگردند. بلکه این کارمندان هستند که ترجیح می‌دهند به خانه‌ی قبلی خود بازگردند، یعنی همان‌جایی که چرخه‌ی ترقی خود را آغاز کرده‌اند.
نامه‌ی بزوس به سهامداران، گویای این واقعیت است که او با پیش‌بینی فردایی بهتر، خدماتی فوق‌العاده را به ضعیف‌ترین و درعین‌حال خوش آتیه‌ترین بخش نیروی کار ارائه می‌کند.