راهپیمایی مرگ یا تولدی دوباره؟ ماموریت دشوار لیپ-بو تن برای نجات اینتل

اینتل که مدتی است در سراشیبی سقوط قرار گرفته، لیپ-بو تن را به عنوان مدیرعامل جدید خود منصوب کرد تا یکی از دشوارترین مسئولیت‌ها در صنعت تراشه را به این مدیر باتجربه و عضو سابق هیئت‌مدیره بسپرد؛ مسئولیتی چنان سنگین که پت گلسینگر، مدیرعامل بازنشسته (بخوانید: برکنارشده‌) اینتل، از آن به‌عنوان «راهپیمایی مرگ» یاد می‌کرد.

اینتل که زمانی نامش مترادف با «سیلیکون‌ولی» بود، حتی پیش از بازگشت گلسینگر در سال ۲۰۲۱، با چالش‌های متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کرد. تیم آبی پس از ناکامی در همراه‌شدن با عصر موبایل و جاماندن در تولید ریزپردازنده‌های پیشرفته، اکنون در تأمین تراشه‌های موردنیاز برای توسعه‌ی هوش مصنوعی نیز از رقبا عقب افتاده است. این شرکت همچنین با بدهی‌های سنگینی مواجه است و اخیرا مجبور به تعدیل حدود ۱۵ هزار نفر از کارمندان خود شد.

گلسینگر زمانی‌که سکان هدایت اینتل را به دست گرفت، با خوش‌بینی‌ بی‌پروا و شاید ساده‌انگارانه‌ای وعده داد که اینتل همچون ققنوسی سر بر آورده از تلی از خاکستر، بازگشتی حماسی خواهد داشت. او قول داد فرهنگ سازمانی خواب‌آلوده‌ی اینتل را متحول کند، تمرکز را به طراحی، تولید و نوآوری بازگرداند و برنامه‌ای نوین برای تولید تراشه‌های پیشرفته و به چالش کشیدن رقبایی مانند TSMC و سامسونگ ارائه دهد.

اما گلسینگر به‌دلیل ناتوانی در احیای سبد محصولات اینتل، به‌ویژه در توسعه‌ی تراشه‌های شتاب‌دهنده‌ی هوش مصنوعی که بتواند با محصولات قدرتمند انویدیا رقابت کند، توسط هیئت‌مدیره کنار گذاشته شد. و حالا، تن ۶۶ ساله که سابقه‌ی درخشان مدیریت شرکت طراحی نرم‌افزار کدنس را در کارنامه دارد، قرار است از ۱۸ مارس (۲۸ اسفند) با به‌دوش کشیدن بار سنگین این مسئولیت، نبض رو‌ به خاموشی اینتل را دوباره به ضربان درآورد. 

تن در یادداشتی خطاب به کارکنان اینتل اعلام کرد که به توانایی خود برای احیای شرکت اطمینان دارد:

البته این کار اصلا آسان نخواهد بود. اما من اینجا هستم چون با تمام وجود باور دارم که ما می‌توانیم پیروز شویم. اینتل نقشی حیاتی در اکوسیستم فناوری، چه در آمریکا و چه در سطح جهانی ایفا می‌کند و من مطمئنم که با هم می‌توانیم کسب‌وکار خود را متحول کنیم.

لیپ-بو تان (Lip-bu Tan)، یکی از قدرتمندترین مدیران دنیای فناوری، نامی است که شاید برای عموم مردم چندان آشنا نباشد. بااین‌حال، در صنعت نیمه‌هادی، او چهره‌ای شناخته‌شده و مورداحترام است. تقریباً تمام مشتریان فعلی و بالقوه اینتل او را می‌شناسند و با او تعامل داشته‌اند، چه ازطریق تصاحب استارتاپ‌هایی که او از آن‌ها حمایت کرده و چه ازطریق استفاده از نرم‌افزارهایی که شرکت تحت مدیریتش توسعه داده است.

تن در سال ۱۹۵۹ در ایالت جوهُر در مالزی متولد و در سنگاپور بزرگ شد و اکنون شهروند آمریکا است. پدرش سردبیر یک روزنامه‌ی مطرح مالزیایی به زبان چینی بود و مادر آموزگارش بعدا مدیر خوابگاه زنان در دانشگاه صنعتی نانیانگ در سنگاپور شد. 

تن در ۱۹ سالگی با مدرک فیزیک از دانشگاه دولتی نانیانگ فارغ‌التحصیل شد. سپس برای ادامه‌ی تحصیل به آمریکا رفت و در سال ۱۹۸۱، مدرک کارشناسی ارشد مهندسی هسته‌ای را از دانشگاه MIT گرفت. او بعدها از ادامه تحصیل در مقطع دکترا انصراف داد و مدرک MBA را از دانشگاه سان‌فرانسیسکو دریافت کرد. 

در سال ۱۹۸۷، تن شرکت سرمایه‌گذاری والدن اینترنشنال را با حمایت نخبگان اقتصادی سنگاپور مانند فیلیپ یو و هو چینگ تاسیس کرد. این شرکت، که نام خود را از برکه‌ای گرفته بود که هنری دیوید ثورو، نویسنده آمریکایی، در جستجوی زندگی‌ای نامتعارف به آن پناه برده بود، روی سرمایه‌گذاری‌های نامتعارف در حوزه‌ی تراشه، انرژی‌های جایگزین و رسانه‌های دیجیتال شرط‌بندی کرد. 

تن اعتقاد داشت تیم‌های کوچک مهندسی با ایده‌های نوآوارنه می‌توانند با غول‌های بزرگ صنعت تراشه رقابت کنند. او با این فلسفه، سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در صدها استارتاپ انجام داد و تا سال ۲۰۰۱، دارایی‌های والدن را از ۲۰ میلیون دلار به ۲ میلیارد دلار رساند. 

تن همچنین در نوویا (Nuvia)، استارتاپِ فعال در حوزه‌ی طراحی تراشه‌های قدرتمند برای مراکز داده، سرمایه‌گذاری کرد. این شرکت در سال ۲۰۲۱ توسط کوالکام به ارزش ۱٫۴ میلیارد دلار تصاحب شد و به بخش کلیدی کوالکام برای رقابت با اینتل در بازار تراشه‌های لپ‌تاپ و کامپیوتر تبدیل گشت.

مدیرعامل ۶۶ ساله‌ی اینتل همچنان به طور فعال با استارتاپ‌هایی همکاری می‌کند که می‌توانند در آینده به رقبای اینتل یا اهداف احتمالی برای خرید تبدیل شوند. او اخیراً در استارتاپ هوش مصنوعی Celestial AI سرمایه‌گذاری کرده است؛ شرکتی که توسط AMD، رقیب مستقیم اینتل، مورد حمایت قرار گرفته است.

لیپ-بو تن چه به‌عنوان سرمایه‌گذار و چه مدیرعامل، زودتر از بسیاری از افراد فعال در حوزه‌ی تراشه متوجه شکل‌گیری یک روند مهم در این صنعت شد: اینکه طراحی و تولید تراشه به دو حوزه‌ی تخصصی مجزا تبدیل خواهد شد. 

تن در سال ۲۰۰۴ به هیئت‌مدیره‌ی شرکت کدنس دیزاین سیستم (Cadence Design Systems) پیوست که نرم‌افزارهای طراحی تراشه تولید می‌کند. پس از خروج مدیرعامل وقت در سال ۲۰۰۸، تن به‌عنوان هم‌بنیان‌گذار و سپس از سال ۲۰۰۹ به‌طور کامل به‌عنوان مدیرعامل کدنس منصوب شد. او بیش از یک دهه این شرکت را اداره کرد و سپس به سمت رئیس هیئت‌مدیره ارتقا یافت.

ٌٌWikipedia

زمانی‌که تن هدایت کدنس را به دست گرفت، شرکت در وضعیت نابسامانی به سر می‌برد. تن برای نجات کدنس، تمرکز شرکت را به توسعه‌ی نرم‌افزار برای طراحی تراشه‌های پیشرفته معطوف کرد و همکاری نزدیکی با غول تراشه‌ساز تایوانی TSMC برقرار کرد که از همان ابتدا، تنها بر تولید تراشه متمرکز شده بود. 

نرم‌افزارهای کدنس همچنین به شرکت‌هایی مانند برادکام کمک کردند تا تراشه‌های هوش مصنوعی اختصاصی خود را برای شرکت‌هایی مانند گوگل و آمازون طراحی کنند و تولید آن‌ها را به TSMC بسپارند.

به‌گفته‌ی کارل فرویند، تحلیلگر مؤسسه Cambrian AI Research، تن «کار فوق‌العاده‌ای در هدایت کدنس به سمت مسیر درست انجام داد. کدنس واقعا با TSMC همسو شد و آن‌ها را به‌عنوان رهبر و مقصد اصلی تولید تراشه در نظر گرفت.»

دوران رهبری کدنس به‌قدری درخشان بود که برای تن جایزه‌ی «رهبری نمونه دکتر موریس چانگ» از اتحاد جهانی نیمه‌هادی در سال ۲۰۱۶ و جایزه‌ی رابرت نویس از انجمن صنعت نیمه‌هادی در سال ۲۰۲۲ را به ارمغان آورد.

تن در همان سالی که برنده‌ی جایزه‌ی رابرت نویس شد، (جایزه‌ای که پیشتر به گوردن مور، بنیان‌گذار اینتل، لیسا سو، مدیرعامل AMD و جنسن هوانگ، بنیان‌گذار انویدیا رسیده بود)، به هیئت‌مدیره‌ی اینتل پیوست و تا سال ۲۰۲۳، نظارت عمیقی بر عملیات تولید اینتل داشت. 

تن در ماه آگوست ۲۰۲۴ به‌دلیل اختلافات استراتژیک از سمت خود کناره‌گیری کرد، اما اکنون قرار است به‌عنوان مدیرعامل و عضو هیئت‌مدیره به اینتل بازگردد و این تراشه‌ساز افسانه‌ای را از ورطه‌ی نابودی نجات دهد.

تن می‌تواند از تجربه و ارتباطات گسترده‌ی خود در صنعت تراشه برای احیای جایگاه اینتل بهره ببرد. او با چهره‌های سرشناسِ این حوزه، مانند لیسا سو و جنسن هوانگ، که هر دو از پیشگامان تولید تراشه‌های هوش مصنوعی هستند، ارتباطات نزدیکی دارد. طبق گزارش‌های رویترز، این دو نفر پیش‌تر پیشنهاداتی برای سرمایه‌گذاری در اینتل دریافت کرده بودند. تلاش‌های تن برای احیای اینتل احتمالاً با دقت توسط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که مشتاق بازگشت اینتل به دوران اوج خود است، زیر نظر قرار خواهد گرفت.

به‌ باور استیسی راسگون، تحلیلگر شرکت Bernstein، انتخاب تن برای رهبری اینتل، تصمیم درستی بوده است: «اگر من می‌خواستم فردی را انتخاب کنم، لیپ-بو قطعاً در صدر فهرست قرار داشت.»

لیپ-بو تن پس از معرفی به‌عنوان مدیرعامل جدید اینتل، در یادداشتی خطاب به کارکنان شرکت نوشت:

یکی از چیزهایی که در مورد من خواهید آموخت این است که هرگز از چالش‌ها دلسرد نمی‌شوم…من به یک فلسفه‌ی ساده اعتقاد دارم: فروتن باشید. سخت کار کنید. مشتریان خود را راضی نگه‌دارید. وقتی به این سه باور اصلی پایبند باشید، اتفاقات خوبی رخ می‌دهد. این فلسفه در تمام مشاغلی که داشته‌ام، صادق بوده و روشی است که به عنوان مدیرعامل اینتل به کار خواهم گرفت.

تن همچنین تاکید کرد که مشتریان اینتل اکنون بیش از هر زمان دیگری به اتحاد اینتل نیاز دارند:

مهم‌تر از همه، ما باید به عنوان یک تیم واحد کار کنیم. یکی از ماندگارترین درس‌هایی که در دوران دانشگاه آموختم، نه به‌عنوان دانشجو، بلکه به‌عنوان ورزشکار بود. یاد گرفتم به هم‌تیمی‌هایم ایمان داشته باشم و به آن‌ها اعتماد کنم، زیرا می‌دانستم این مطمئن‌ترین راه برای پیروزی است و من از هیچ چیز به‌اندازه‌ی شکست بیزار نیستم. این ذهنیتی است که همه ما باید با ایجاد یک فرهنگ پیروز در سراسر اینتل از آن استقبال کنیم.

گلسینگر تلاش کرده بود اینتل را به یک شرکت تولید تراشه برای مشتریان دیگر (فاندری) تبدیل کند؛پروژه‌ای که هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد. این طرح، تاکنون هزینه‌های سنگینی را به اینتل تحمیل کرده است و یکی از دلایل اصلی برکناری گلسینگر محسوب می‌شود.

بااین‌حال، تن تأکید کرده است که ضمن درس گرفتن از اشتباهات گذشته، مسیر تبدیل اینتل به یک فاندری برجسته را دنبال خواهد کرد.

ما با تمام توان تلاش خواهیم کرد تا اینتل را به جایگاه تولیدکننده‌ی محصولاتِ ممتازِ جهانی بازگردانیم، خود را به عنوان یک فاندریِ پیشرو در سطح بین‌المللی تثبیت و رضایتِ مشتریان‌مان را بیش از پیش جلب کنیم. این دقیقاً همان چیزی است که شرایطِ کنونی از ما می‌طلبد؛ بازسازیِ اینتل برای آینده‌.

اینتل همچنان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تراشه در جهان محسوب می‌شود و فروش سالانه آن از مرز ۵۰ میلیارد دلار عبور می‌کند. پردازنده‌های این شرکت در بیش از ۷۰ درصد از کامپیوترهای شخصی و سرورهای جهان مورداستفاده قرار می‌گیرند و کارخانه‌های اینتل سهم قابل‌توجهی از ظرفیت تولید پیشرفته جهانی را در اختیار دارند.

بااین‌حال، اشتباهات استراتژیک در توسعه محصولات، موجب پیشی گرفتن رقبا شد. انویدیا و AMD نه‌تنها سهم بیشتری از بازار کامپیوترهای شخصی و سرورها را به خود اختصاص داده‌اند، بلکه در عرصه‌ی تراشه‌های هوش مصنوعی نیز از اینتل جلو افتاده‌اند؛ به‌طوری که اینتل دیگر در میان ۱۰ شرکت برتر صنعت تراشه از نظر ارزش بازار جایی ندارد.

اینتل در بیشتر دوران فعالیت خود، تنها تراشه‌هایی را تولید می‌کرد که برای محصولات داخلی طراحی شده بودند، نه برای مشتریان دیگر. سلطه‌ی چند دهه‌ای این شرکت بر صنعت نیمه‌هادی، بر پایه‌ی پیوند عمیق میان تولید پیشرفته و طراحی‌های داخلی محصولات خود استوار بود. اما این پیوند به‌ظاهر ناگسستنی، مدت‌هاست که رو به زوال رفته و TSMC اکنون توانایی تولید قطعات پیشرفته‌تری را دارد.

پت گلسینگر، مدیرعامل سابق اینتل، مخالف جداسازی بخش‌های این شرکت بود. او قصد داشت شبکه‌ی کارخانه‌های اینتل را به‌شدت گسترش دهد و بزرگ‌ترین کارخانه‌ی تراشه‌سازی جهان را در اوهایو تأسیس کند. گلسینگر همچنین موفق شد حدود ۸ میلیارد دلار از قانون CHIPS آمریکا را جذب کند، اما این کمک‌ها مشروط‌به دستیابی به اهداف تولیدی مشخص بود و اینتل درحال‌حاضر از برخی از برنامه‌های خود عقب مانده است. به عنوان مثال، اولین کارخانه اوهایو تا دهه‌ی ۲۰۳۰ آماده نخواهد شد. از سوی دیگر، دونالد ترامپ قانون CHIPS را به باد انتقاد گرفته و تردیدهای بیشتری را در مورد ادامه‌ی حمایت دولت از این قانون ایجاد کرده است.

اگرچه هنوز برنامه‌های دقیق تن برای هدایت اینتل مشخص نیست، سرمایه‌گذاران از انتصاب او استقبال کردند و سهام اینتل در معاملات پایانی روز چهارشنبه، بیش از ۱۰ درصد افزایش یافت. ماه گذشته، گمانه‌زنی‌ها مبنی‌بر احتمال جداسازی بخش فاندری از بخش طراحی، موجب رشد سهام اینتل شده بود. در صورتی‌که اینتل بخواهد به استراتژی فاندری خود ادامه دهد، باید با شرکت تایوانی TSMC، پیشگام بلامنازع این بازار، رقابت کند. TSMC که تراشه‌های موردنیاز شرکت‌هایی مانند انویدیا، اپل و AMD را تولید می‌کند، در این حوزه سلطه‌ی کامل دارد.

دولت ترامپ ایده‌ی حمایت TSMC از بخش فاندری اینتل را مطرح کرده بود، اما برنامه‌ی اخیر این شرکت تایوانی برای سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری در تاسیس کارخانه‌های خود در آمریکا، نشان می‌دهد که تمایلی به پیگیری این ایده ندارد. هنوز مشخص نیست که آیا لیپ-بو تن قصد دارد کسب‌وکار فاندری و طراحی تراشه اینتل را از هم جدا کند یا خیر. در صورت عدم جداسازی، احتمالا ارزش سهام اینتل تا زمانی‌که سرمایه‌گذاران دید شفاف‌تری نسبت‌به نقشه‌ی راه تولید این شرکت پیدا نکنند، افزایش نخواهد یافت. علاوه‌براین، اینتل باید ثابت کند که می‌تواند محصولاتی برتر از رقبایی همچون TSMC تولید کند.

به نظر می‌رسد اینتل حتی در صورت پایبندی به برنامه‌ی فاندری، روند توسعه‌ی تولید خود را با احتیاط بیشتری ادامه دهد. دیو زینسنر، مدیر مالی اینتل که پس از برکناری گلسینگر به طور موقت سمت مدیرعاملی را برعهده داشت، اعلام کرد که اینتل تا زمان افزایش تقاضا، ظرفیت جدیدی را اضافه نخواهد کرد.

اما حتی حفظ کارخانه‌های فعلی، ازجمله در ایالت‌های اورگان، آریزونا، نیومکزیکو و ایرلند، هزینه‌های سرسام‌آوری روی دست اینتل می‌گذارد. این شرکت در سال گذشته با زیان ۱۹٫۲ میلیارد دلاری مواجه شد و انتظار می‌رود این روند حداقل تا سه ماهه سپتامبر ادامه یابد. افزایش هزینه‌های سرمایه‌گذاری و تحقیق‌وتوسعه، درحالی‌که درآمد اینتل کاهش یافته، فشار مضاعفی بر این غول تراشه‌سازی وارد کرده است.

با تمام این حرف‌ها، اینتل همچنان در داغ‌ترین بخش صنعت نیمه‌هادی، یعنی تولید تراشه‌های هوش مصنوعی برای مراکز داده، به شدت از رقبای خود عقب مانده است؛ حوزه‌ای که انویدیا در آن برتری مطلق دارد.

به باور راسگون، تحلیلگر شرکت Bernstein، اگر تن نتواند اینتل را احیا کند، «شاید اینتل واقعاً دیگر قابل احیا نباشد.»