پروژکتور دربرابر تلویزیون؛ مزایا و معایب صفحات نمایش غول‌پیکر

تماشای محتوای ویدئویی به‌ یکی از سرگرمی‌های روزانه‌ی بسیاری از ما تبدیل شده است. مطمئناً امروزه در هر خانه‌ای یک تلویزیون وجود دارد که از آن برای تماشای فیلم و سریال و سایر سرگرمی‌ها استفاده می‌کنیم. دراین‌بین، برخی افراد ترجیح می‌دهند به‌جای تلویزیون از ویدئوپروژکتورها استفاده کنند؛ زیرا به‌خصوص مدل‌های جدید این محصول کیفیت چشمگیری ارائه می‌دهند و قابلیت‌ حمل بیشتری دارند.

این مقاله را ابتدا حسین ملک‌محمدی در فروردین ۱۳۹۲ نوشته و مجتبی بوالحسنی آن را در ۲۰ آذر ۱۴۰۱ به‌روزرسانی کرده است.

شاید انتخاب بین تلویزیون و پروژکتور برای برخی افراد کمی سخت باشد. شما می‌توانید با مدنظر قراردادن مشخصات و مزایا و معایب هر‌یک از این دو محصول و با‌‌‌توجه‌‌‌‌به نیاز خود یکی از آن‌ها را انتخاب کنید. در این مقاله، سعی می‌کنیم شما را برای انتخابی بهتر بین تلویزیون و پروژکتور راهنمایی کنیم.

پروژکتورهای نمایش از جلو درحقیقت سامانه‌ای دو‌تکه هستند: یک پروژکتور که تصاویر را ایجاد می‌کند و صفحه‌ی مخصوصی که آن را بازتاب می‌دهد. دانستن اینکه پروژکتورها از دو بخش اصلی تشکیل شده‌اند، برخی افراد ناشی را می‌ترساند و آن‌ها را از خرید و نصب آن صرف‌نظر می‌کند. درحالی‌که این کار بسیار ساده است. پروژکتورهای مدنظر ما عموماً با یکی از این فناوری‌ها تولید شده‌اند: DLP ،LCD ،LCOS و لیزر.

پروژکتورهای LCD اصولاً با همان فناوری‌ای ساخته شده‌اند که در تلویزیون‌هایی با پنل تخت (Flat-Panel) شاهد آن هستیم. در‌واقع، پروژکتورهایی از‌این‌دست در محدوده‌ی قیمتی ارزان تا متوسط جای می‌گیرند. مدتی قبل آن‌ها را می‌توانستیم در دسته‌ی پروژکتورهای اقتصادی یا بسیار ارزان‌قیمت جای دهیم؛ اما با‌‌‌‌‌‌توجه‌‌‌به پیشرفت‌های حاصل‌شده در برخی از مدل‌های جدید، به قیمت تمام‌‌‌شده‌ی آن‌ها افزوده شده است. برای مثال، اپسون در چند سال گذشته پروژکتورهای بسیار باکیفیتی تهیه و به بازار عرضه کرده است.

پروژکتورهای DLP یا پردازش رقومی نور (Digital Light Processing) از تراشه‌های کوچکی با میلیون‌ها آینه‌ی کوچک تشکیل شده‌اند. قیمت پروژکتور در محدوده‌ی قیمتی بسیار ارزان تا بسیار گران جای می‌گیرند که نه‌تنها برای استفاده‌های شخصی، بلکه برای سالن‌های سینما نیز کاربرد دارند.

نمایش دیجیتال در سالن‌های سینما اغلب با استفاده از پروژکتورهای DLP صورت می‌گیرد. هر‌چند نسبت کنتراست و سطح مشکی تصویر خروجی آن‌ها به‌خوبیِ بسیاری از پروژکتورهای LCOS یا مدل‌های LCD نیست، وضوح نمایش حرکت آن بهتر از سایر مدل‌ها است؛ به‌همین‌دلیل، از پروژکتورهای DLP زیاد تعریف نمی‌کنیم؛ اما عموماً کیفیت تصویر آن‌ها راضی‌کننده است.

LCOS یا پروژکتورهای کریستال مایع روی سیلیکون (liquid Crystal on Silicon) را می‌توان نمونه‌ای هیبریدی (دوگانه) و از ترکیب دو نوع پروژکتور پیشین، یعنی DLP و LCD دانست که روی صفحه آینه‌ای آن لایه‌ای از کریستال مایع قرار دارد. از این گذشته، سطح رنگ مشکی و نسبت کنتراست هر دو در حد بسیار عالی است.

برای نمونه، پروژکتورهای JVC که سری D-ILA نام دارند، بهترین نسبت کنتراست ممکن را ارائه می‌کنند. از‌نظر کیفیت، پروژکتورهای سری SXRD شرکت سونی نیز با فاصله‌ای کم در جایگاه دوم قرار می‌گیرند. محدوده‌ی قیمتی این سری از پروژکتورها از متوسط تا گران‌قیمت است؛ البته پروژکتورهای سری 4K سونی بسیار گران‌قیمت و در‌عین‌حال پیشرفته هستند.

جدیدترین نسل پروژکتورها مدل‌های لیزری هستند. به‌زبان ساده، پروژکشن مبتنی‌بر لیزر درمقایسه‌با مدل‌های مبتنی‌بر لامپ، روشنایی طولانی‌تر و نگه‌داری کمتر و بهبود رنگ و کنتراست بهتری ارائه می‌دهند. لیزرهای حالت‌جامد که امروزه در پروژکتورها استفاده می‌شوند، بسیار روشن هستند و گستره‌ی رنگی بسیار وسیعی را پوشش می‌دهند. علاوه‌براین، عمق رنگ مشکی در این نوع پروژکتورها بیشتر است و مهم‌تر از همه به تعویض لامپ نیازی ندارند.

این یکی از نکاتی است که در وهله‌ی اول به‌نظر می‌آید و از عوامل مهم در انتخاب پروژکتور مناسب با‌‌‌توجه‌‌‌به نیاز فرد است. پروژکتوری با عرض نمایش ۳٫۶ متر یا ۱۴۴ اینچ می‌تواند به‌خوبی فیلم‌ها را با نسبت ۲:۳۵:۱ نمایش دهد و در این شرایط، شخصیت‌های فیلم تقریباً اندازه‌ی واقعی خودشان هستند، شاید هم قدری بزرگ‌تر!

در حالت کلوزآپ نیز، سر کاراکتر فیلم تقریباً ۱٫۲ متر می‌شود. بیایید از منظر دیگری به این موضوع نگاه کنیم: تماشای فیلم «ارباب حلقه‌ها» با نسبت ۲:۳۵:۱ در صفحه‌‌نمایشی که تقریباً تمامی فضای دیوار روبه‌روی شما را پر می‌کند، حقیقتاً بسیار جذاب است.

در صفحات کوچک، نمی‌توانید تمامی جزئیاتی که در فیلم‌های فول‌ HD (1080p) وجود دارد، از نزدیک ببینیم. با‌‌‌توجه‌‌‌‌به فاصله‌ی متوسط ۳ متری که از تصویر داریم، چشم نمی‌تواند تمامی جزئیات موجود در آن را تشخیص دهد؛ اما زمانی‌که این ابعاد را به ۱۰۰ اینچ یا بیشتر ارتقا می‌دهید، می‌توانید تک‌تک موهای فرد را بشمارید.

این‌‌جا است که پروژکتورهای 4K وارد بازی می‌شوند. هرچند به‌نظر می‌رسد کیفیت اولترا HD در تلویزیون‌های 4K جالب نیست، پروژکتورهای 4K انتخابی ایدئال به‌شمار می‌روند. اصولاً هرچه تصویر بزرگ‌تر می‌شود، به وضوح بیشتر نیاز خواهیم داشت. اغلب افراد احتمالاً می‌توانند پیکسل‌ها را در تصویری ۱۵۰ اینچ از فاصله‌ی ۲٫۵ تا ۳ متری تشخیص دهند. اگر می‌خواهید ابعاد و اندازه‌ی ایدئال صفحه‌نمایش و فاصله‌ی تماشا و وضوح تصویر را در دستگاه‌های 4K به‌دست آورید، بهتر است به این ماشین‌حساب کریس هینونز مراجعه کنید.

باید توجه کنید تصاویر کم‌کیفیتی که در DVDهای معمولی یا شبکه‌های داخلی پخش می‌شوند، در چنین دستگاه‌هایی کیفیت عذاب‌آوری خواهند داشت. بدتر از همه اینکه با تهیه‌ی چنین تجهیزاتی، خانه‌ی شما به پاتوق فیلم‌بازی‌های دوستان و آشنایان تبدیل می‌شود و بیش از آن چیزی که برای خرید تجهیزات صوتی و تصویری هزینه کرده‌اید، باید برای پذیرایی از میهمانان دائمی صرف کنید!

شاید بعضی از شما از خود بپرسید تماشای چنین تصاویر بزرگی به چشم آسیب نمی‌زند؟ درحقیقت، قضیه برعکس تصور شما است. پرکردن درصد بیشتری از فضای قابل‌مشاهده شما با درخشندگی متوسط روی صفحه‌‌نمایش بزرگ برای چشم آزاردهنده نیست و بیشتر شبیه سینمای واقعی به‌نظر می‌رسد که اغلب بیش از ۵ واحد نوری (فوت لمبرت) یا بیشتر تولید نمی‌کند.

اگر پروژکتور را روی سقف نصب کنید، صفحه‌ی آن می‌تواند روی دیوار تشکیل شود. نصب‌های گران‌قیمت‌تر شامل صفحات جمع‌شدنی نیز هستند که صفحه‌ی پروژکتور در سقف جمع می‌شود و زمانی‌که از پروژکتور استفاده نمی‌کنید، از جلوِ چشم محو می‌شوند. برخی افراد نیز ترجیح می‌دهند دیوار را به‌خوبی رنگ کنند و دیگر صفحه‌نمایش نخرند.

ناگفته نماند می‌توانید در حالت معمول تلویزیون خود را به دیوار نصب کنید؛ اما بسیاری این کار را انجام نمی‌دهد. البته این تلویزیون‌ها در‌مقایسه‌‌با صفحه‌ی بسیار سبک مورد‌نیاز پروژکتورها بسیار سنگین هستند و حتی اگر از دستتان رها شوند، بازهم احتمال آسیب‌دیدنشان بسیار کم خواهند بود.

این مشکل بزرگی در نوع خود است. فرقی نمی‌کند که پروژکتور شما چقدر پرنور باشد و صفحه‌نمایشتان از چه ماده‌ای شکل گرفته است؛ زیرا هر نور محیطی که در اتاق وجود دارد، می‌تواند به تصویر نهایی شما آسیب بزند. تجربه‌ی تماشای تلویزیون با نوری که روی آن سایه افکنده، فراموش کنید؛ چراکه باید بتوانید کنترل تمام‌عیاری روی نور اتاق داشته باشید؛ وگرنه تنها شب‌ها می‌توانید به تماشا بنشینید.

تقریباً تمامی پروژکتورها از لامپ‌های UHP استفاده می‌کنند که می‌توانند چند‌هزار ساعت کار کنند و بعد از آن نیز می‌توان با چند صد دلار دوباره آن را به حالت اول برگرداند. حدوداً هر دو سال یک بار باید لامپ‌های گفته‌شده را تعویض کنید که رابطه مستقیمی با میزان استفاده شما دارد.

گفتنی است می‌توان لامپ‌های UHP را با لامپ‌های LED ارزان‌تر جایگزین کرد؛ ولی این لامپ‌ها نیز قیمت گرانی دارند و کارایی لامپ‌های UHP را ندارند. البته همان‌طور‌که گفتیم، استفاده از پروژکتورهای لیزری باعث می‌شود بابت تعویض لامپ نگرانی نداشته باشید؛ اما قیمت این مدل‌ها اکثراً بسیار گران است.

با استفاده از این پروژکتورها، برخی از عادات روزمره‌ی شما به‌طرز عجیبی تغییر خواهند کرد؛ مثلاً:

• از میزان راه رفتنتان درمقابل صفحه‌نمایش کاسته خواهد شد؛ به‌همین‌دلیل، نمی‌توانید از فناوری‌هایی نظیر Kinect یا کنسول‌های بازی Wii استفاده کنید؛ چراکه ایستادن درمقابل تصویر موجب سایه‌افکندن بر آن می‌شود. البته اگر پروژکتور را روی سقف نصب کنید، چنین مشکلی نخواهید داشت.

• صفحه‌نمایش تلویزیون دوستانتان بسیار کوچک‌تر به‌نظر خواهد رسید.

به دستگاه گیرنده و بلندگوی پخش صدا نیاز خواهید داشت؛ چراکه پروژکتور مانند تلویزیون نیست که بلندگویی برای پخش صدا داشته باشد. همچنین، هیچ‌کدام از پروژکتورها گیرنده‌ی دیجیتالی تصویر ندارند؛ به‌همین‌دلیل، به یک دستگاه ستاپ‌باکس یا ریسیور ماهواره احتیاج خواهید داشت. البته کاربرانی که از تلویزیون‌های ماهواره‌ای یا دیجیتالی استفاده می‌کنند، نیمی از مشکل را حل کرده‌اند. بازهم این ایراد درباره‌ی پروژکتورهای هوشمند امروزی صدق نمی‌کند؛ زیرا آن‌ها معمولاً با سیستم‌عامل اندروید عرضه می‌شوند که می‌توان از آن برای دسترسی به انواع محتوای ویدئویی بهره گرفت.

قیمت صفحه‌نمایش‌ها از چند صد دلار تا چند هزار دلار در نوسان است. همان‌طور‌که گفتیم، هرگز از دیوار خانه به‌عنوان صفحه‌نمایش استفاده نکنید. از‌‌‌آن‌‌‌‌جا‌‌‌‌که تصاویر حاصل از تابش نور پروژکتور روی صفحه‌نمایش است، اگر این صفحه ناهمواری یا زوایدی داشته باشد، آن‌ها نیز همیشه دیده می‌شوند. به‌همین‌دلیل، بهتر است کمی هزینه کنید و یک صفحه سفید باکیفیت برای خودتان تهیه کنید.

برخی از صفحه‌‌نمایش‌ها قابلیت‌های ویژه‌ای دارند که از‌جمله‌ی ان‌ها می‌توان به بهبود تصویر خروجی و افرایش کنتراست تصویر ارتقای سطح رنگ مشکی تصویر اشاره کرد. بهتر است برای انتخاب نمونه‌ی مناسب سری به بازار بزنید یا پیش‌از‌آن در فروشگاه‌های اینترنتی اطلاعات بیشتری کسب کنید.

کابل‌ها مشکل دیگری است که خواسته یا ناخواسته با آن سروکار خواهید داشت. کابل HDMI که از دستگاه گیرنده‌ی تصویری خارج شده، باید به پروژکتور خود متصل کنید. به‌تازگی فناوری‌های بی‌سیم نیز به بازار عرضه شده‌اند که می‌توانند دردسرهای کمتری در‌مقایسه‌با استفاده از کابل داشته باشند؛ اما متأسفانه قیمت آن‌ها اندکی گران است.

ازآن‌‌‌‌جاکه لامپ‌های UHP و LED گرمای زیادی تولید می‌کنند، پروژکتورها فن‌هایی دارند که برای خنک‌کردن دستگاه استفاده می‌شوند. به‌همین‌لیل، میزان صدای تولیدی آن نیز در محیط اضافه می‌شود. پروژکتورهای ارزان‌قیمت و کوچک صدای بلندتری ایجاد می‌کنند؛ درحالی‌که پروژکتورهای بزرگ و گران‌قیمت‌تر به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که صدای کمتری تولید کنند و تقریباً بی‌صدا باشند.

اگر قرار است پروژکتور در بالای سرتان قرار گیرد، بهتر است مدل‌های کم‌و‌سر‌و‌صداتر را انتخاب کنید. اگرهم قرار است این دستگاه در قفسه‌ای در فاصله‌ای دور قرار گیرند، این موضوع چندان اهمیتی نخواهد داشت.

هزینه‌ی دیگری را نیز در نظر بگیرید. هر‌چند پروژکتورهای ارزان‌قیمت کمتر از ۱,۰۰۰ دلار در بازار کم نیستند و کیفیت تصویر مطلوبی ارائه می‌دهند، باید قدری سرکیسه را شُل کنید. پروژکتورهایی نظیر JVC X35 و سونی HW50 و اپسون 5020 دستگاه‌های بسیار قدرتمندی هستند. این پروژکتورها در‌ بازه‌ی قیمتی ۳ تا ۴ هزار دلار جای دارند که انصافاً‌گران‌هستند، آن هم با این نرخ دلار!

جالب این است که تناسب خطی خاصی بین قیمت پروژکتور و کارایی و کیفیت آن وجود ندارد. شرکت اپسون، ارائه‌دهنده‌ی شفاف‌ترین صفحه‌نمایش‌ها، به‌راحتی می‌تواند تصاویر ۱۵۰ اینچی را نمایش دهد و پروژکتورهای JVC بهترین کنتراست تصویر را دارند و سونی نیز رنگ‌های حقیقی و دقیقی را ارائه می‌کند.

محصولات شرکت سونی شامل پروژکتورهای 4K می‌شوند و پروژکتورهای DLP نیز می‌توانند در‌عین‌حال رنگ‌های حقیقی و نوری کم‌نظیر ارائه دهند. علاوه‌براین، پروژکتورهای لیزری و گران‌قیمت را داریم که کیفیت تصویر بسیار بهتری از نمونه‌های قدیمی‌تر ارائه می‌دهند و عمر مفیدشان نیز بیشتر است.

قطعاً می‌توانید به‌جای تماشای روزمره محتوا با تلویزیون از پروژکتور استفاده کنید. این موضوع آسیبی به پروژکتور وارد نمی‌کند و به‌خصوص مدل‌های جدید برای کارکردهای طولانی طراحی شده‌اند. البته اگر از پروژکتورهای لامپ‌دار استفاده می‌کنید، باید به‌ فکر تعویض آن باشید. درهرصورت با خرید پروژکتور، با هزینه‌ای کمتر می‌توانید محتوا را در ابعاد بسیار بزرگ‌ تماشا کنید.

بزرگ‌ترین تفاوت بین تلویزیون و پروژکتور، ابعاد بزرگ‌تر تصویری است که از پروژکتور دریافت می‌کنید. به‌عنوان مثال، پروژکتور می‌تواند تصویری به‌ بزرگی ۱۰۰ اینچ و حتی ۱۵۰ اینچ داشته باشید؛ درحالی‌که متوسط ابعاد تلویزیون‌های خانگی معمولاً ۵۰ تا ۶۵ اینچ است.