مقایسه سنسورهای فول فریم در برابر کراپ دوربین‌های DSLR

سنسور دوربین‌ با اندازه‌های مختلف وارد بازار می‌شود. برای مثال سنسور تلفن هوشمند کمی از سنسور کانن 5D Mark III به‌عنوان یک DSLR حرفه‌ای کوچک‌تر است. برای دوربین‌های DSLR و بدون‌ آینه‌ی باکیفیت، دو اندازه‌ی سنسور وجود دارد: ۳۵ میلی‌متر (که عموما به آن «فول فریم» گفته می‌شود) و APS-C (که معمولا به آن «کراپ سنسور» یا «دوربین کراپ» گفته می‌شود). در این مقاله به بررسی تفاوت بین این دو می‌پردازیم.

منظور از اندازه‌ی سنسور، ابعاد فیزیکی آن است. ابعاد یک سنسور ۳۵ میلی‌متری در واقع برابر با ۳۶ در ۲۴ میلی‌متر و مشابه فیلم ۳۵ میلی‌متری قدیمی است. سنسورهایی با ابعاد کوچک‌تر از این، به‌دلیل اینکه درواقع برشی از سنسور ۳۵ میلی‌متری (یک قسمت از فیلم) هستند، کراپ (برش) نامیده می‌شوند. میزان کوچک‌تر بودن سنسورهای کراپ و تأثیر آن را در ادامه شرح خواهیم داد.

اندازه‌ی سنسور هیچ ربطی به تعداد مگاپیکسل‌ها ندارد. برای مثال رزولوشن ۲۰ مگاپیکسلِ  دوربین فول‌ فریم با ۲۰ مگاپیکسل دوربین کراپ سنسور تفاوتی ندارد. اندازه‌ی فیزیکی یک سنسور فول فریم ۱۰ مگاپیکسلی، بیشتر از یک سنسور کراپ ۲۴ مگاپیکسلی است. در کراپ سنسور، هر فتوسایت مستقل (حسگرهای کوچکی که نور را برای هر پیکسل تشخیص می‌دهند) کوچک‌تر است.

عملکرد در نور کم

به این دلیل که فتوسایت‌های سنسور دوربین‌های فول فریم بزر‌گ‌تر هستند، این نوع دوربین در نور کم نسبت به همتایان کراپ سنسور خود عملکرد بهتری دارد؛ زیرا فوتون‌های بیشتری روی فتوسایت‌ها قرار می‌گیرند و داده‌های بیشتری برای کار فراهم می‌کنند.

همین موضوع هنگام عکاسی در شرایط نوری بسیار روشن و زیاد صادق است؛ به این معنی که دوربین‌های فول‌فریم در تجزیه‌ی دقیق رنگ‌ها بهتر عمل می‌کنند.

میدان دید

عملکرد خوب در نور کم یکی از مزیت‌های دوربین‌های فول‌فریم به‌شمار می‌رود؛ اما بزرگ‌ترین تفاوت آن با دوربین‌های کراپ، سنسور نیست. دوربین‌های فول‌فریم و کراپ سنسور معمولا از لنزهای یکسانی استفاده می‌کنند و حتی در غیر این صورت هم لنزهای کراپ سنسور بسیار شبیه به لنزهای فول‌فریم هستند.

اگر یک لوله یا استوانه‌ی دوسر باز (مانند یک قوطی چیپس پرینگلز که انتهای آن بریده شده باشد) را با چند سانتی‌متر فاصله مقابل صورت خود بگیرید، تصاویر و مناظر را به‌صورت دایره‌ای خواهید دید. این کار دقیقا مشابه نگاشت تصویر در لنز دوربین است.

درپوش دیگری بردارید و یک مستطیل دیگر روی آن برش بزنید. این بار اندازه‌ی مستطیل را نصف اندازه‌ی مستطیل اول در نظر بگیرید؛ تقریبا ۲۲.۵ در ۱۵ میلی‌متر. این مستطیل تقریبا اندازه‌ی یک فریم دوربین کراپ سنسور است. این بار کراپ مستطیلی اطلاعات بیشتری را نادیده می‌گیرد.

اینجا است که آزمایش ذهنی ما کمی پیچیده می‌شود: اگر هر دو لوله‌ی دست‌ساز فول‌فریم و کراپ سنسور مگاپیکسل یکسانی داشته باشند، بااینکه حفره‌ی لوله‌ی کراپ کوچک‌تر است، تصویر تولیدشده توسط آن رزولوشنی دقیقا برابر با لوله‌ی فول‌فریم خواهد داشت و در صفحه‌ی نمایش کامپیوتر هم تصاویر با یک اندازه ظاهر می‌شوند. با این حال، تفاوت در این است که تصویر کراپ، زوم‌شده به‌ نظر می‌رسد.

حالا به بررسی چند نمونه‌ی واقعی می‌پردازیم. تصویر زیر با دوربین 5D MKIII و لنز ۵۰ میلی‌متری گرفته شده است.

و تصویر زیر با یک دوربین Canon 650D کراپ سنسور در همان نقطه با همان لنز ۵۰ میلی‌متری گرفته شده است.

بر اساس تصاویر بالا، به نظر می‌رسد تصویر دوربین کراپ سنسور زوم شده است؛ به این دلیل که سنسور کراپ، برش   تنگ‌تری از نگاشت لنز گرفته است.

ضریب کراپ و فاصله‌ی کانونی

به‌طور کلی نحوه‌ی تأثیرگذاری یک دوربین کراپ سنسور بر تصاویر قابل پیش‌بینی است. دوربین‌های کراپ سنسور دارای یک «ضریب کراپ» هستند که نشان می‌دهد چگونه تصویر ثبت‌شده را در ظاهر بزرگ‌نمایی می‌کنند. برای دوربین‌های کانن، ضریب تقریبی کراپ ۱.۶ است. این ضریب برای دوربین‌های نیکون حدود ۱.۵ است.

ضریب کراپ، فاصله‌ی کانونی (و همین‌طور میدان دید) معادل با یک دوربین فول‌فریم را در دوربین‌های کراپ سنسور تعریف می‌کند. برای استفاده از آن، می‌توانید فاصله‌ی کانونی واقعی لنز را در ضریب کراپ ضرب کنید.

در ادامه‌ی مثال بالا، لنز ۵۰ میلی‌متری دوربین 650D برابر با لنز ۸۰ میلی‌متری دوربین 5D MKIII است؛ کافی است فاصله‌ی کانونی ۵۰ میلی‌متری لنز را در ۱.۶ (ضریب کراپ) ضرب کنید. این مسئله را می‌توان در عمل ثابت کرد. تصویر زیر با دوربین 5D MKIII و لنز ۸۵ میلی‌متری گرفته شده است.

و این تصویر را کنار تصویری قرار می‌دهیم که با دوربین 650D و لنز ۵۰ میلی‌متری گرفته شده است. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، قاب نتایج خروجی از لحاظ وسعت بسیار شبیه به هم به‌ نظر می‌رسند. (مقایسه کنید با تصویر گرفته‌شده توسط 5D MKIII با لنز ۵۰ میلی‌متری در قسمت قبل)

کدام برای شما مناسب‌تر است؟

دوربین‌های فول فریم به‌طور کلی کیفیت و ساخت مناسب‌تری نسبت به دوربین‌های کراپ سنسور دارند. این دوربین‌ها پرچم‌دارهایی با آخرین امکانات هستند. دوربین‌های کراپ سنسور اکثر شرکت‌ها، مدل‌های سطح متوسط یا مقدماتی آن‌ها به شمار می‌روند. با این حال، این شکاف زیاد نیست. دوربین‌های پایین‌رده‌ی امروزی نسبت به دوربین‌های رده‌‌بالای چندسال پیش بهتر هستند. بسیار بعید است که بتوانید متوجه تفاوت کیفیت تصاویر بسیاری از دوربین‌های کراپ جدید و فول‌فریم شوید؛ مگر اینکه این تصاویر در شرایط خاصی به ثبت رسیده باشند یا نیاز به چاپ آن‌ها در اندازه‌های بسیار بزرگی داشته باشید. 

از آنجا که دوربین‌های فول فریم از گزینه‌های بیشتری مانند فوکوس خودکار یا کیفیت ساخت بهتری برخوردار هستند، اندازه‌ی سنسور تنها معیار انتخاب دوربین به شمار می‌رود. بزرگ‌ترین دلیل خرید کانن 5D MKIII، تنها فول فریم بودن آن نیست؛ بلکه این دوربین در برابر شرایط مختلف آب و هوایی مقاوم است و بدنه‌ی آن تماما فلزی است. این یعنی می‌توانید هنگام مسافرت بدون هیچ نگرانی دوربین خود را به هر جایی ببرید. اگر به دنبال دوربینی کوچک و سبک‌ هستید، بهتر است یک دوربین کراپ سنسور بخرید. حتی دوربین‌های فول‌فریم بدون آینه هم هنگام استفاده از لنز زوم، فضای زیادی اشغال می‌کنند.

البته دوربین‌های کراپ سطح پیشرفته هم وجود دارند. برای مثال می توان به کانن 7D MKII یا نیکون D500 مخصوص عکاس‌های ورزشی یا حیات وحش اشاره کرد. کراپ بودن در این دوربین نه‌تنها عیب نیست، بلکه ازآنجایی که آزادی عمل بیشتری در نزدیک شدن به سوژه (با توجه به کراپ ۱.۶ یا ۱.۵ برابر سنسور و افزایش فاصله کانونی لنز) و حرکت به عکاس می‌دهد، می‌توان حتی از آن به‌عنوان یک مزیت یاد کرد.