عکاسی با دوربین رنج فایندر؛ تجربه‌ای متفاوت از به‌کارگیری نیروی تخیل

دوربین‌های فاصله‌یاب به لحاظ ساختار فنی که دارند، تخیل عکاس را محک می‌زنند و همین موضوع باعث می‌شود تا بعضا شاهد خلق تصاویر بسیار زیبایی باشیم. دوربین‌های فاصله‌یاب یا رنج‌فایندر به دوربین‌هایی گفته می‌شود که عکاس به لحاظ ساختار فنی قادر نیست تا قاب‌بندی لنز اصلی را که نور را به حسگر می‌تاباند ببنید، بلکه قاب تصویر را ازطریق ویوفایندر مستقل می‌بیند. همین موضوع باعث می‌شود تا روش عکاس با دوربین‌ فاصله‌یاب از سایر دوربین‌ها متمایز باشد، برهمین اساس است که عکاس در فوکوس و پیش‌نمایش ترکیب‌بندی از خلاقیت خود استفاده می‌کند.

به عبارت بهتر، بسیاری از طرفداران دوربین‌های فاصله‌یاب از مزیت خطوط فریم موجود در منظره‌یاب یا viewfinder این دوربین‌ها می‌گویند که باعث می‌شود عکاس هرآنچه را که می‌تواند در قاب قرار گیرد، به‌راحتی دیده و در مورد حضور عناصر دلخواه تصمیم بگیرد و بتواند درخصوص زمان‌بندی و قاب‌بندی، تصمیم‌گیری کند. این خطوط فریم درواقع کادر تصویر را نشان می‌دهند. همچنین دوربین‌های فاصله‌یاب به هیچ عنوان پیش‌نمایش تصویر نهایی را نشان نمی‌دهند و عکاس در این نوع دوربین‌ها برخلاف دوربین‌های DSLR مستقیما در لنز نگاه نمی‌کند، بلکه صحنه را به‌صورت واقعی و مستقیم از دوربین‌ نگاه می‌کند.

سؤال اینجا است که سیستم فوکوس اصلی این نوع دوربین‌ها چگونه به خلق یک تصویر کمک می‌کند؟ در تصویر زیر، تصویر انعکاسی دوم یا Rangefinder Patch ازطریق فوکوس از نورسنج نقطه‌ای (با اندازه‌گیری دقیق) مرکز کادر حاصل شده است.

این دوربین‌ها اغلب دیافراگم گسترده‌ای دارند و باتوجه‌به این موضوع، جای تعجبی نیست که دوربین‌های فاصله‌یاب توانستند امروزه نیز اعتبار خود را حفظ کنند. فوکوس این دوربین‌ها با قابلیت خوبی که در کالیبره کردن دارند، از سیستم‌های بسیار دقیق دردسترس به شمار می‌رود که برای فوکوس تنظیم دقت لنز حتی در گشودگی دیافراگم f/0.95 مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اگر بخواهیم از مزیت‌ دیافراگم فاصله‌یاب‌ها بگوییم، این دوربین‌ها در مقابل فریم یک عینک، مانند چشم انسان با حداکثر دیافراگم عمل می‌کنند؛ یعنی همان قابلیتی که بسیاری از دوربین‌های فوکوس خودکار، آن را ندارند.

این دوربین‌های فاصله‌یاب در مکان‌هایی که عناصر محیط زیاد هستند، مثلا بین جمعیت، شاخه‌ها، نرده‌های زنجیره‌ای، علامت‌ها و شیشه‌های انعکاسی، برف و باران و هرجایی که سیستم‌های فوکوس‌ خودکار را به چالش می‌کشد، می‌توانند روی سوژه مدنظر به‌راحتی و با دقت زیاد فوکوس کنند.

درخصوص عملکرد دوربین‌های فاصله‌یاب باید گفت که این دوربین‌ها یک آینه کوچک در سمت راست منظره‌یاب دارند که به پشت لنز وصل است. زمانی‌که لنز را می‌چرخانیم، آینه دوربین حرکت می‌کند و در منظره‌یاب «تصویر دوتایی» منطبق می‌شود. پس در این دوربین‌ها دو تصویر آشکار می‌شود و زمانی‌که دو تصویر بر هم منطبق ‌شوند، نشان می‌دهد که فوکوس مناسب ایجاد شده است.

همچنین عکاسی با این دوربین‌ها از دوربین‌ بدون آینه یا DSLR متفاوت است. عکاس در دوربین‌‌های بدون آینه یا DSLR، رینگ فوکوس را می‌چرخاند تا فوکوس مناسب را پیدا کند و پس از هر عکسی که می‌‎گیرد، تصویر نهایی را در دوربین مشاهده می‌کند که می‌توان گفت فرایند عکاسی زمان‌بر می‌شود. اما در دوربین فاصله‌یاب، عکاس صحنه را به‌صورت واقعی با چشم خودش می‌بیند و باتوجه‌به نقطه‌های کانونی موجود و عناصر مدنظر در صحنه، عکس می‌گیرد. به عبارت بیشتر، عکاس تصویر نهایی را در دوربین نمی‌تواند ببیند و این یکی از مراحلی است که از نظر عکاسان دوربین فاصله‌یاب، فرایند گرفتن عکس را کاهش می‌دهد.

در روش عکاسی با این دوربین‌ها، ترکیب‌بندی در ابتدا توسط عکاس تعیین می‌شود و پس از فوکوس، کادر‌بندی مجدد صورت می‌گیرد. این در حالی است که بسیاری از مبتدیان در کار با این دوربین‌های فاصله‌یاب، تمام ترکیب‌بندی عکس را در مرکز قرار می‌دهند و عناصر دیگر در اطراف مرکز عکس قرار می‌گیرد؛ به عبارت دیگر، عناصر مدنظر در وسط عکس برجسته‌تر می‌شوند.

نمونه تصویر گرفته شده توسط دوربین فاصله‌یاب، محل فوکوس عکس لزوما در وسط تصویر قرار نگرفته است

باتوجه‌به ویژگی‌های هر دو نوع دوربین رنج‌فایندر‌ آنالوگ و دیجیتال، این نوع دوربین‌ها برای عکاسی از عناصر درحال حرکت سریع ایدئال هستند. همچنین صفحه‌نمایش پشت دوربین‌های دیجیتالی جدیدتر با قابلیت نمای زنده (live-view) برای ترکیب‌بندی ساکن و دقیق‌تر مناسب است.

از دیگر قابلیت‌های این دوربین‌ها می‌توان به کاربردشان در تکنیک عکاسی پنینگ (Panning Shots) اشاره کرد. درواقع در مقایسه با اغلب دوربین‌های بدون آینه (با خطوط متقاطع ساده یا فاقد این خطوط) و DSLR، دوربین‌های فاصله‌یاب با داشتن خطوط فریم و فوکوس‌کننده مرکزی، تصویر بهتری از سوژه‌های متحرک می‌گیرند. عکاس می‌تواند در دوربین‌های فاصله‌یاب فوکوس را مستقیما روی سوژه در حال حرکت تنظیم کند و عکس بگیرد.

از مزایای گفته شده که بگذریم، کسانی که قصد دارند به غیر از عکاسی پرتره و خیابانی، از حیات وحش، صحنه‌های ورزشی یا منظره عکاسی کنند، ممکن است دوربین‌های فاصله‌یاب‌ برای آن‌ها چالش ایجاد کنند. هر دوربینی برای هدف خاصی مناسب است؛ همان‌طور که هر عکاس در محیط‌های خاص می‌تواند عکس عالی بگیرد. عکاس‌هایی که خلاق هستند و قصد دارند تصاویر هنری بگیرند، این دوربین‌ها می‌تواند برای آن‌ها مناسب باشد.

از انواع دوربین‌های رنج‌فایندر می‌توان دوربین دیجیتالی Leica M براب عکاسی و Konica Hexar را برای فیلم‌برداری نام برد. همچنین یکی از بهترین دوربین‌های فیلم‌برداری آن M mount است که کمترین قیمت را دارد.

ممکن است به دلیل قیمت بالای دوربین فاصله‌یاب لایکا (Leica) بسیاری از افراد از خرید این نوع دوربین‌ها صرف‌نظر کنند، اما برندهای خوب مانند نیکون (Nikon)، کانن (Canon)، کونیکا (Konica) و کنتاکس (Contax) در بازار با قیمت پایین‌تر وجود دارند؛ حتی برند راشن (Russian) که یک تولیدکننده دوربین روسی است، این دوربین‌ها را با قیمت کمتر از ۶۰ دلار راهی بازار می‌کند. دوربین همه این برندهای ذکر شده یک کارایی دارند و مزایای دوربین لایکا را با قیمت کمتر ارائه می‌دهند و می‌توانند کاربردهای بیشتری نسبت به دوربین‌های بدون آینه رده‌بالا داشته باشند.

به هر حال، خوب است که هر دوربین را با قابلیت‌های متفاوتش امتحان کرد. این روزها به‌راحتی و با قیمت مقرون‌به‌صرفه می‌توان کیفیت عکاسی را بیشتر کرد، فرقی هم نمی‌کند که از نوع فاصله‌یاب، مدیوم فرمت یا پولاروید (Polaroid) باشد؛ اما یافتن دوربینی که کاربر بتواند آن را به خوبی درک کند می‌تواند دشوار باشد. بسیاری از مردم راحت‌تر با دوربین‌های بدون آینه‌ یا DSLR کنار می‌آیند، چون رایج هستند و دیگران از آن‌ها استفاده می‌کنند، درحالی‌که استفاده از روش‌های دیگر در عکاسی می‌تواند دیدی متفاوت از جهان را در اختیارشان قرار دهد.