دوربین مکانیکی یا دوربین الکترونیکی؟ کدام‌یک بهتر است؟

امروزه با وجود پیشرفت‌های شگفت‌انگیز در حوزه‌ی دوربین‌های الکترونیکی، طرفداران دوربین مکانیکی کم نیستند. دوربین‌های مکانیکی فیلمی حس خاصی به شما می‌دهند. صدای تق‌تق دندانه‌های چرخ‌دنده‌ها و فنرهای جمع‌شونده که می‌توانید با انگشتان خود آن‌ها را با تمام وجود لمس کنید، حسی جادویی است. صدای دل‌نشین «KA-CLACK» دوربین‌های مکانیکی همیشه سرتر از صدای «bzzzt» دوربین‌های الکترونیکی است.

حتی سرسخت‌ترین طرفداران دوربین‌های مکانیکی می‌دانند دوربین‌های فیلمی الکترونیکی مزیت‌های مهمی بر دوربین‌های فیلمی مکانیکی دارند؛ ولی این مزیت‌ها همیشه خیلی مشخص نیستند. درواقع، با استدلال منطقی می‌توان به این نتیجه رسید که دوربین‌های الکترونیکی برای بسیاری از عکاسان و در بسیاری مواقع، بهتر از دوربین‌های مکانیکی فیلمی هستند. درادامه، دلایل این برتری را باهم مرور می‌کنیم.

الکترونیکی درمقابل مکانیکی: تفاوت در چیست؟ 

پیش از اینکه مقایسه‌ی دوربین‌های مکانیکی فیلمی با دوربین‌های الکترونیکی فیلمی را شروع کنیم، باید به‌اختصار آن‌ها را تعریف کنیم. برای اینکه ادامه‌ی مطلب را به‌خوبی متوجه شوید، باید بدانید دوربین‌های تمام‌مکانیکی به دوربین‌هایی گفته می‌شود که قطعه‌ی الکترونیکی در سازوکارهای شاتر و نوردهی و چرخش نوار فیلم (Film Winding) خود ندارند. ممکن است این دوربین‌ها قطعه‌ی الکترونیکی نورسنج داشته باشند؛ ولی ازنظر مکانیکی، نقصی در عمل‌کردن بدون باتری یا هرگونه منبع تغذیه‌ی الکتریکی ندارند.

بعضی از دوربین‌های الکترونیکی با سرعت شاتر ثابت کار می‌کنند که به باتری نیازی ندارد و بعضی دیگر بدون منبع تغذیه‌ی الکتریکی نمی‌توانند عکس بگیرند. حالا که تفاوت دوربین‌های فیلمی تمام‌مکانیکی و دوربین‌های فیلمی الکترونیکی را متوجه شدید، نوبت به معرفی مزایای دوربین‌های الکترونیک می‌رسد و در آخر، چندین مزیت دوربین‌های مکانیکی را نیز برمی‌شماریم.

چرا دوربین‌های الکترونیکی بهتر هستند؟    

۱. دوربین‌های الکترونیکی قطعات متحرک کمتری درمقایسه‌با دوربین‌های مکانیکی دارند

این دلیل یکی از دلایل اصلی است که سازندگان را به کنارگذاشتن دوربین‌های مکانیکی و تولید دوربین‌های الکترونیکی ترغیب کرده است. سازوکار عملکرد دوربین‌های الکترونیکی در‌مقایسه‌با دوربین‌های مکانیکی بسیار ساده‌تر است. دوربین‌های مکانیکی ریزه‌کاری‌های بی‌نظیر و پر از چرخ‌دنده، اهرم، فنر، سیم و زنجیرهای بسیار ریز دارند. این قطعات متحرک ممکن است هرز و از همدیگر جدا شوند و گیر کنند یا بشکنند.در دوربین‌های الکترونیکی، بسیاری از این خرده‌قطعات پیچیده جای خود را به قطعات الکترونیکی ثابت و مستحکم داده‌اند که علاوه‌بر ساده‌تربودن، محکم‌تر و مطمئن‌تر هستند. 

۲. دوربین‌های الکترونیکی به‌ندرت از تنظیم خارج می‌شوند 

یکی از مشکلات شاترهای دارای سازوکار زمان‌بندی مکانیکی این است که درمعرض ساییدگی و کاهش لغزندگی و تغییرات دمایی قرار دارند. بعد از مدتی استفاده از دوربین، تنظیم شاتر روی ثانیه دقیقا به ثانیه‌ی نوردهی منجر نمی‌شود. در سرویس CLA که خلاصه‌شده عبارت «تمیزکردن و لغزنده کردن و تنظیم» است، منظور از «تنظیم‌کردن» رفع چنین انحرافاتی است. در شاتر الکترونیکی، زمان‌بندی را قطعات ثابتی انجام می‌دهند که مستعد چنین انحرافاتی نیستند.

این موضوع به این معنی نیست که شاترهای الکترونیکی همیشه عالی هستند؛ بلکه آن‌ها هم قطعات متحرکی دارند که ممکن است تحت‌تأثیر کثیف‌شدن یا کاهش لغزندگی قرار بگیرند. بااین‌حال، انحرافات این شاترها بسیار خفیف است. اگر دوربین الکترونیکی ۴۰ ساله سالم باشد و کار کند، احتمالا درست کار می‌کند و احتمالا دقیق‌تر از دوربین مکانیکی جدیدتر عکس می‌گیرد که سرویس نشده است.

۳. دوربین‌های الکترونیکی می‌توانند نوردهی دقیق‌تری از دوربین‌های مکانیکی ارائه دهند    

درصورت استفاده از دوربین‌های مکانیکی، تنها می‌توان با چندین سرعت‌ شاتر محدود و از‌پیش‌تعیین‌شده مثل یک‌پانصدم ثانیه، یک‌دویست‌وپنجاهم ثانیه، یک‌صدوبیست‌وپنجم ثانیه و... کار کرد. این محدودیت درباره‌ی حالت دستی دوربین‌های الکترونیک نیز صادق است؛ اما دوربین‌های الکترونیک دارای قابلیت نوردهی خودکار از مزیت مهم شاتر الکترونیک بهره می‌برند: تنظیم نامحدود سرعت شاتر. برای مثال، اگر نورسنج تشخیص دهد سرعت مناسب شاتر یک‌سیصدم ثانیه است، شاتر دقیقا همین مدت بازمی‌ماند. یک‌هفتادوپنجم ثانیه؟ هیچ مشکلی نیست! یک‌هشتصدوپنجاه‌وچهارم ثانیه؟ چراکه نه! شاترهای الکترونیکی می‌توانند نوردهی را با دقتی تنظیم کنند که شاترهای مکانیکی هرگز نمی‌توانند آن را انجام دهند. این توانایی به‌ویژه در عکاسی با فیلم اسلایدی یا تکنیکی بسیار مهم است.

۴. حداکثر سرعت شاتر و سرعت همگام‌سازی شاتر در دوربین‌های الکترونیکی بیشتر از دوربین‌های مکانیکی است 

سریع‌ترین شاتر مکانیکی متعلق به دوربین نیکون FM3A و حداکثر سرعت آن یک‌چهارهزارم ثانیه است که سرعت نامعمولی برای شاترهای مکانیکی محسوب می‌شود. حداکثر سرعت شاتر دوربین‌های مکانیکی از یک‌هزارم ثانیه و در بعضی از مدل‌های حرفه‌ای، از یک‌دوهزارم ثانیه فراتر نمی‌رود. شاترهای دوربین‌های الکترونیکی اولیه نیز همین‌قدر کُند بودند؛ اما پیشرفت‌ها در حوزه‌ی الکترونیک و ساخت مواد پرده‌ی شاتر، سرعت شاتر در دوربین‌های الکترونیکی را بسیار افزایش داده و حداکثر سرعت شاتر در این دوربین‌ها‌، به یک‌چهارهزارم ثانیه یا در دوربین‌های بسیار به‌روز، به یک‌هشت‌هزارم ثانیه رسیده است. سریع‌ترین شاتر جهان متعلق به دوربین مینولتا ماکسوم ۹ است که می‌تواند با سرعت یک‌دوازده‌هزارم ثانیه نوردهی کند.

معمولا شاترهای سریع برای عکاسی اکشن (عکاسی از سوژه‌های متحرک) مناسب هستند؛ اما در عکاسی معمولی نیز کاربرد دارند. برای مثال، اگر در حال استفاده از ایزو ۴۰۰ باشید و خورشید طلوع کند یا از پشت ابر خارج شود، با داشتن شاتر سریع، می‌توانید به کارکردن با دیافراگم باز ادامه دهید. شاترهای الکترونیک هم‌گام‌سازی سریع‌تری با فلش دارند و معمولا سرعت هم‌گام‌سازی آن‌ها با فلش یک‌صدوبیست‌وپنجم ثانیه تا یک‌دویست‌وپنجاهم ثانیه است؛ درحالی‌که این سرعت برای شاترهای مکانیکی، از حدود یک‌شصتم ثانیه فراتر نمی‌رود. این قابلیت نیز انعطاف‌پذیری بیشتری دراختیار عکاس می‌گذارد و به او این امکان را می‌دهد برای عکاسی پرتره در فضای باز با فلش تکمیلی، از دیافراگم بازتری استفاده کند.

۵. معمولا دوربین‌های الکترونیکی ارزان‌‌تر از دوربین‌های مکانیکی هستند 

دوربین‌های الکترونیکی ارزان‌ترین دوربین‌ها در بازار دوربین‌های فیلمی هستند. دوربین تمام‌مکانیکی نیکون مدل FM2 معمولا با دوبرابر قیمت دوربین متناظر FE2 دارای شاتر الکترونیک فروخته می‌شود. درباره‌ی پنتاکس مکانیکی مدل MX و پنتاکس الکترونیکی مدل ME Super نیز چنین است. هرچه دوربین قطعات الکترونیکی بیشتری داشته باشد، قیمت آن مقرون‌به‌صرفه‌تر است. دوربین پیشروی نیکون N8008 که یک درجه پایین‌تر از دوربین حیرت‌انگیز نیکون F4 قرار می‌گیرد، زمانی‌که تازه وارد بازار شده بود، با قیمت ۶۰۰ تا ۸۰۰ دلار عرضه می‌شد؛ اما الان می‌توان این دوربین را فقط با ۱۰ تا ۵۰ دلار خرید. مدل‌های بسیار پیشرفته دوربین‌های عالی مینولتا مدل Maxxum/Dynax دارای فوکوس خودکار را که در دهه‌ی ۱۹۹۰ تولید می‌شدند و با لنزهای مینولتا سازگار بودند، امروزه می‌توان فقط با ۲۰ تا ۵۰ دلار خرید.

دوربین‌های مکانیکی چه برتری‌هایی بر دوربین‌های الکترونیکی دارند؟ 

در بندهای قبلی، درباره‌ی مزیت‌های دوربین‌های الکترونیکی صحبت کردیم: اما مزیت‌های دوربین‌های مکانیکی چیست؟ درادامه‌ی این مقاله، به برتری‌های دوربین‌های مکانیکی بر دوربین‌های الکترونیکی اشاره می‌کنیم.

۱. دوربین‌های مکانیکی بدون باتری کار می‌کنند 

درست است دوربین‌های مکانیکی به منبع تغذیه نیازی ندارند؛ ولی واقعا نمی‌توان به این ویژگی به چشم برتری بر دوربین‌های الکتریکی نگریست. البته درک‌کردنی است که این ویژگی برای کسانی مزیت محسوب می‌شود که باتری دوربینشان بدموقعی خالی شده است. ممکن است داستانی از زبان عکاسی حرفه‌ای شنیده باشید که روی قله‌ی کوهی یخ فرصت عکاسی داشت که تنها در عمرش یک‌بار می‌توانست رخ دهد: «ناگهان باتری دوربین‌ها خالی شد؛ اما آن‌ها دوربین مکانیکی همراهشان داشتند؛ بنابراین، توانستند به عکاسی ادامه دهند». درست است که بی‌نیازی دوربین مکانیکی به باتری در این وضعیت‌ها واقعا کمک‌کننده است؛ اما چنین موقعیت‌هایی بسیار کم پیش می‌آید. معمولا اغلب ما در موقعیت‌هایی مثل سرمای شدید که باتری سریع خالی شود یا در جاهایی که باتری یدکی دردسترس نباشد، قرار نمی‌گیریم.

محتمل‌ترین توجیه برای طرفداری از دوربین‌های بدون باتری این است که با ورود دوربین‌های الکترونیک به بازار، عکاسان حرفه‌ای درباره‌ی آن‌ها بی‌­اعتماد بودند. این بی‌اعتمادی به ابزارهای جدید و ناآشنا واکنش انسانی طبیعی است. بعد از گذشت چند سال که عکاسان حرفه‌ای فهمیدند دوربین‌های الکترونیک نحس نیستند، به دوربین‌های نیازمند باتری مثل نیکون F4 یا F5 و کانون EOS-1 وابسته شدند.

دوربین‌های الکترونیکی که با باتری‌های زیری چندین سال کار می‌کردند و دوربین‌های دارای قابلیت اتوفوکوس که با باتری‌های قلمی یا لیتیوم‌یون تغذیه می‌شدند و پیش از تمام‌شدن باتری به شما هشدار می‌دادند، به خاطر بیاورید. بنابراین، با وجود درست‌بودن اینکه دوربین‌های مکانیکی می‌توانند برخلاف دوربین‌های الکترونیکی بدون باتری عمل کنند، این قابلیت برتری مهمی برای این دوربین‌ها محسوب نمی‌شود.

۲. قابلیت تعمیر دوربین‌های مکانیکی بیشتر است     

این گفته تا حدی درست است. یکی از دلایل ازکار‌افتادن دوربین‌های الکترونیکی قدیمی، ترک برداشتن و شکستن بردهای الکتریکی انعطاف‌پذیر آن‌ها است. وقتی قطعات یدکی موجود نباشد، تعمیرکاران فقط می‌توانند از قطعات دوربین‌های از‌کار‌افتاده استفاده کنند که به‌دلیل پیشین ممکن است همان مشکلات را داشته باشند. بااین‌حال، همه‌ی مشکلات دوربین‌های الکترونیک حل‌نشدنی نیستند. بعضی وقت‌ها، تعمیرکردن دوربین‌های الکترونیکی تنها نیازمند اندکی لحیم‌کاری است و گاهی اوقات، مشکل الکتریکی نیست؛ بلکه مکانیکی است و مشمول همان مشکلاتی است که احتمال دارد در دوربین‌های مکانیکی ایجاد شوند.

۳. دوربین‌های مکانیکی روح بیشتری دارند   

هیچ بحثی دراین‌باره وجود ندارد. تمامی دوربین‌های مکانیکی ابزارهایی خارق‌العاده هستند و استفاده از آن‌ها روح شما را نوازش می‌دهد. بااین‌حال، دوربین‌های مجهز به شاتر الکترونیکی و دارای چرخش حلقه‌ی فیلم دستی و فوکوس دستی، چنین حسی در شما ایجاد می‌کنند. با اینکه استفاده از دوربین‎‌های دارای فوکوس خودکار و چرخش خودکار حلقه فیلم این حس را ندارند، استفاده از آن‌ها تجربه منحصر‌به‌فردی است که باید قدر آن را دانست.

جمع‌بندی 

دوربین‌های مکانیکی عالی هستند و مزیت‌ها و معایبی دارند. باوجوداین‌، دوربین‌های الکترونیک قهرمانانی ستایش‌نشده هستند. این دوربین‌ها در‌مقایسه‌با دوربین‌های الکترونیک معمولا ارزان‌تر هستند و نوردهی دقیق‌تری دارند و اگر تعمیرشدنی نباشند، به‌راحتی و با هزینه‌ی کم جایگزین‌شدنی هستند. سازندگان دوربین بی‌دلیل به ساخت دوربین‌های الکترونیک روی نیاورده‌اند. عکاسان نیز باید حق این را داشته باشند که دوربین‌های فیلمی مکانیکی را کنار بگذارند و از دوربین‌های فیلمی الکترونیکی استفاده کنند.   

قیمت به‌روز، مشخصات فنی و هر اطلاعاتی که برای خرید ارزان‌ و آگاهانه‌ی انواع دوربین عکاسی نیاز دارید را در بخش محصولات زومیت بیابید. در این بخش، علاوه‌بر مشخصات فنی دقیق دوربین‌های کانن، نیکون‌، پاناسونیک، سونی و دیگر برند‌ها، امکان مقایسه‌ی دو یا چند محصول درکنار گالری تصاویر رسمی محصولات دردسترس شما خواهد بود.