امروزه انواع و اقسام روغن موتورها تولید و عرضه می‌شوند و تشخیص روغن موتور مناسب هر اتومبیل به امری دشوار بدل شده است. برای آنکه بهترین انتخاب را داشته باشیم نیاز است تا ابتدا با این روغن‌ها و وظایفشان آشنا شویم.
به طور کلی روغن موتورها به دو دسته‌ی اصلی سنتتیک (مصنوعی) و معمولی تقسیم می‌شوند. تفاوت میان این دو نوع را باید در نحوه‌ی ساخت آن‌ها جستجو کرد. هر روغن موتور از دو جزء متمایز تشکیل شده است، جزء اول پایه‌ی اصلی روغن است و جزء دوم، افزودنی‌هایی است که به ترکیب اصلی اضافه می‌شود تا محصول نهایی حاصل شود. تفاوت اصلی روغن موتورهای معمولی و سنتتیک در ترکیب پایه‌ی آن‌هاست. ترکیب پایه در روغن موتورهای معمولی از نفت خام به دست می‌آید درصورتی که ترکیب پایه‌ی روغن‌های سنتتیک را ترکیبات شیمیایی ساخت بشر تشکیل می‌دهد. این نحوه‌ی ساخت کاملاً متفاوت، باعث ایجاد خواص برتر در روغن‌های سنتتیک شده است.
برای درک خواص برتر روغن‌های سنتتیک ابتدا باید با وظایف اصلی روغن موتورها آشنا شویم. روغن‌ها دو وظیفه‌ی اصلی دارند، روانکاری و خنک‌کاری. در بخش روانکاری، لایه‌ای از روغن سطح اجزای مختلف موتور را می‌پوشاند تا از اصطکاک اجزا با یکدیگر جلوگیری کند. در این بخش ضخامت لایه‌ی روغن بسیار مهم است، این لایه نباید خیلی نازک یا خیلی ضخیم باشد. از طرفی ضخامت این لایه به دمای کاری موتور وابستگی زیادی دارد که این امر ناشی از خواص اجزای تشکیل دهنده‌ی روغن است. به‌منظور خنک‌کاری و همین‌طور روانکاری موتور اتومبیل نیاز است تا روغن درون اجزای مختلف جریان داشته باشد. جریان مناسب روغن تابع یکی از اصلی‌ترین خواص روغن یعنی ویسکوزیته، یا گرانروی، است. هرچه ویسکوزیته بیشتر باشد چسبندگی افزایش یافته و جریان روغن کاهش می‌یابد، از طرف دیگر با کاهش ویسکوزیته، لغزندگی و جریان روغن هر دو افزایش می‌یابند. به خاطر داشته باشید که لغزندگی زیاد مانع از تشکیل لایه‌ی روغن با ضخامت مناسب بر روی اجزای موتور می‌شود. ویسکوزیته نیز خود تابعی از دما است و مقدار آن ممکن است با تغییرات اندک دما به میزان زیادی تغییر کند. هرچه ویسکوزیته‌ی روغن موتورها به تغییرات دمایی واکنش کمتری نشان دهند، آن روغن مناسب‌تر است.
در حقیقت دلیل برتری روغن های سینتتیک نسبت به روغن‌های معمولی در خاصیت ویسکوزیته‌ی آن‌ها خلاصه می‌شود. به همین منظور، یکی از ساده‌ترین آزمایش‌های رایج، سرد کردن روغن‌ها تا دماهای بسیار پایین (حدود ۳۰ تا ۴۰ درجه‌ی سلسیوس زیر صفر) و مقایسه‌ی ویسکوزیته‌ی آن‌ها است، که در این تست همواره روغن‌های سنتتیک عملکرد درخشانی داشته‌اند. دلیل این عملکرد خوب را باید در مولکول‌های چنین روغن‌هایی جستجو کرد. به بیان ساده، روغن‌های سنتتیک ساختار مولکولی یکنواخت‌تری دارند (شبیه تیله) که این ساختار به مولکول‌ها اجازه می‌دهد تا به سادگی روی هم بلغزند درصورتی که مولکول‌های روغن معمولی را می‌توان به تاس‌هایی تشبیه کرد که برای لغزیدن بر روی یکدیگر با مشکل مواجه هستند. طی تحقیقات به عمل آمده، ۶۰ درصد از عیوب موتور خودروها در مواقعی رخ می‌دهد که دمای هوا پایین است و راننده در حال استارت زدن جهت روشن کردن خودرو است. در این لحظه اگر روغن موتور مناسب نباشد قادر به روانکاری مناسب نخواهد بود و لایه‌ای ضخیم از روغن که در اثر سرما روی اجزای موتور تشکیل شده است موجب آسیب رساندن به موتور در لحظه‌ی استارت خواهد شد.
البته لازم به ذکر است که قیمت بالای روغن‌های سنتتیک بزرگ‌ترین ایراد آن‌ها است که شاید بتوان با وجود مزایایی از جمله کاهش مصرف سوخت، افزایش عمر اجزای موتور و عدم ایجاد ته‌نشین در موتور از آن چشم‌پوشی کرد.
نظرات