روغن موتور چیست ؛ وظایف، انواع، زمان تعویض و هر آنچه باید درباره روغن موتور بدانید

هر زمان که پیشرانه خودرو شما فعال و روشن باشد، محصولات جانبی حاصل از احتراق، شروع به آلوده‌کردن روغن موتور می‌کنند. اگر این آلودگی‌ها جمع شوند، می‌توانند به‌صورت لجن‌ و رسوبات در قسمت‌هایی از پیشرانه که تمیز‌کردن آن‌ها دشوار است، ته‌نشین شوند. استفاده از روغن موتور بی‌کیفیت یا غفلت از تعویض روغن موتور در فواصل منظم نیز منجر به تشکیل این لجن‌های چسبنده می‌شود.

اگر اجزای داخل پیشرانه و مسیرهای حرکت روغن در آن آلوده باشد، عملکرد، کارایی و همچنین مصرف سوخت خودرو ممکن است تحت‌تأثیر قرار گیرد. علاوه بر این، رسوبات چسبنده گرمای داخل پیشرانه را به دام می‌اندازد که باعث ناکارآمدی می‌شود و بار اضافی را بر پیشرانه می‌افزاید.

روغن موتور چیست؟

انواع روغن موتور

فواید روغن موتور

زمان تعویض روغن موتور

تعویض روغن موتور

ساکشن روغن موتور

بهترین روغن موتور ایرانی

بهترین روغن موتور خارجی

قیمت روغن موتور

هر روغن موتور از دو جزء متمایز تشکیل شده است: جزء اول پایه اصلی روغن و جزء دوم افزودنی‌هایی است که به ترکیب اصلی اضافه می‌شود تا محصول نهایی حاصل شود. تفاوت اصلی روغن موتورهای معمولی و سنتتیک در ترکیب پایه آن‌ها است. ترکیب پایه در روغن موتورهای معمولی از نفت خام به‌دست می‌آید؛ درصورتی که ترکیب پایه روغن‌های سنتتیک را ترکیبات شیمیایی ساخت بشر تشکیل می‌دهد. این نحوه ساخت کاملا متفاوت باعث ایجاد خواص برتر در روغن‌های سنتتیک شده است.

برای درک خواص برتر روغن‌های سنتتیک، ابتدا باید با وظایف اصلی روغن موتورها آشنا شویم. روغن‌ها دو وظیفه اصلی دارند: روان‌کاری و خنک‌کاری. در بخش روان‌کاری، لایه‌ای از روغن سطح اجزای مختلف پیشرانه را می‌پوشاند تا از اصطکاک اجزا با یکدیگر جلوگیری کند. در این بخش، ضخامت لایه روغن بسیار مهم است و این لایه نباید خیلی نازک یا خیلی ضخیم باشد. ضخامت این لایه به دمای کاری پیشرانه وابستگی زیادی دارد که این امر ناشی از خواص اجزای تشکیل‌دهنده روغن است. به‌منظور خنک‌کاری و همین‌طور روان‌کاری پیشرانه خودرو، نیاز است روغن درون اجزای مختلف جریان داشته باشد.

جریان مناسب روغن تابع یکی از خواص اصلی روغن یعنی ویسکوزیته (گران‌روی) است. هرچه ویسکوزیته بیشتر باشد، چسبندگی افزایش و جریان روغن کاهش می‌یابد و با کاهش ویسکوزیته، لغزندگی و جریان روغن هر دو افزایش می‌یابند. به‌خاطر بسپارید که لغزندگی زیاد از تشکیل لایه روغن با ضخامت مناسب روی اجزای موتور مانع می‌شود. ویسکوزیته نیز خود تابعی از دما است و مقدار آن ممکن است با تغییرات اندک دما به میزان زیادی تغییر کند. هرچه ویسکوزیته روغن موتورها به تغییرات دمایی واکنش کمتری نشان دهند، آن روغن مناسب‌تر است.

روغن موتور در دو نوع نفت‌پایه و مصنوعی تولید می‌شود. روغن‌ها معمولا ترکیبی از فرمول‌های شیمیایی مختلف، نظیر هیدروکربن‌ها و پلی‌اینترنال الفین‌ها و پلی‌آلفا الفین‌ها هستند. یکی از مشخصه‌های مهم‌ فیزیکی روغن‌ها ویسکوزیته یا گران‌روی آن‌ها است. روغن موتور باید به‌اندازه‌ای ضخیم باشد که بتواند به‌خوبی سطوح را بپوشاند و باید به‌اندازه‌ای سیال باشد که بتواند به‌سادگی از شیارها و لوله‌های باریک عبور کند. ویسکوزیته روغن‌ها تابعی از دما است. در اکثر روغن‌ها، با افزایش دما ویسکوزیته کاهش و با کاهش دما ویسکوزیته افزایش می‌یابد. به‌همین‌دلیل، روغنی که در پیشرانه‌ها استفاده می‌شود، در بازه وسیعی از دماها عملکرد مناسبی باید داشته باشد تا در گرمای تابستان و سرمای زمستان خودرو دچار مشکل نشود.

اکثر خودروهای موجود در بازار از روغن‌های نفت‌پایه استفاده می‌کنند؛ اما روغن مناسب خودروهای به‌روزتر، به‌ویژه خودروهای اسپرت، روغن‌های مصنوعی (سینتتیک) است. اگر بدون اطلاع از پیشنهاد شرکت سازنده خودرو و نوع روغن سازگار با آن، روغن موتور را تعویض کنید، به‌احتمال بسیار زیاد پیشرانه خودرو خود را دچار مشکل خواهید کرد. حقیقت این است روغن‌های مصنوعی فقط مناسب پیشرانه‌هایی هستند که به‌طور خاص برای کارکرد با این نوع روغن طراحی شده‌اند. از مشکلات شایعی که ممکن است با این عمل برای پیشرانه به‌وجود بیاید، روغن‌سوزی و مشاهده خروج دود آبی از اگزوز است.

درحقیقت، دلیل برتری روغن‌های سینتتیک بر روغن‌های معمولی در خاصیت ویسکوزیته آن‌ها خلاصه می‌شود. به‌همین‌منظور، یکی از آزمایش‌های رایج ساده سرد‌کردن روغن‌ها تا دماهای بسیار پایین (حدود ۳۰ تا ۴۰ درجه سلسیوس زیر صفر) و مقایسه ویسکوزیته آن‌ها است که در این تست همواره روغن‌های سنتتیک عملکرد درخشانی داشته‌اند. دلیل این عملکرد مطلوب را باید در مولکول‌های چنین روغن‌هایی جست‌وجو کرد. به‌عبارت‌دیگر‌، روغن‌های سنتتیک ساختار مولکولی یکنواخت‌تری دارند (شبیه تیله) که این ساختار به مولکول‌ها اجازه می‌دهد تا به‌سادگی روی هم بلغزند؛ درصورتی‌‌‌که مولکول‌های روغن‌ معمولی را می‌توان به تاس‌هایی تشبیه کرد که برای لغزیدن روی یکدیگر با مشکل مواجه هستند.

طی تحقیقات، ۶۰ درصد از عیوب پیشرانه خودروها در مواقعی رخ می‌دهد که دمای هوا پایین و راننده در حال استارت‌زدن برای روشن‌کردن خودرو است. در این لحظه، اگر روغن موتور مناسب نباشد،نمی‌تواند به‌خوبی روان‌کاری کند و لایه‌ای ضخیم از روغن که دراثر سرما روی اجزای موتور تشکیل شده است، موجب آسیب‌رساندن به پیشرانه در لحظه استارت خواهد شد.

البته قیمت گران روغن‌های سنتتیک بزرگ‌ترین ایراد آن‌ها است که شاید بتوان با وجود مزایایی، ازجمله کاهش مصرف سوخت و افزایش عمر اجزای پیشرانه و ایجاد‌نکردن ته‌نشین در پیشرانه از آن چشم‌پوشی کرد.

اگر تابه‌حال به ظرف روغن موتور نگاه کرده باشید، حتما متوجه اعداد و ارقام چاپ‌شده روی آن شده‌اید. این اعداد بیانگر گرید روغن هستند و ازطریق آن می‌توانید روغن مناسب پیشرانه خود را انتخاب کنید. گرید روغن‌ها را جامعه مهندسان خودرو (Society of automotive Engineers) تعیین می‌کند که حروف SAE درج‌شده در گرید روغن‌ها برگرفته از همین نکته است.

جامعه مهندسان خودرو (SAE) گرید هر روغن را با دو عدد بیان می‌کند: عدد اول، بیانگر میزان ویسکوزیته در دمای پایین و عدد دوم، بیانگر ویسکوزیته در دمای بالا (معمولا متوسط دمای کارکرد پیشرانه) است. برای مثال، روی ظرف روغن عبارت SAE ۱۰W-۴۰ حک شده است. ۱۰W بیان می‌کند ویسکوزیته این روغن در دمای پایین برابر دَه و در دمای بالا برابر چهل است.

تقسیم‌بندی گرید روغن‌ها از صفر آغاز می‌شود و با فواصل پنج تا دَه‌تایی افزایش می‌یابد. برای مثال، احتمالا روغن‌هایی با گریدهای ۰، ۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۴۰، ۵۰، یا ۶۰ دیده‌اید. پس از اعداد ۰، ۵، ۱۰، ۱۵ یا ۲۵، حرف W نوشته شده که بیانگر زمستان است. هرچه عدد قبل از حرف W کوچک‌تر باشد، آن روغن در دماهای پایین بهتر جریان می‌یابد یا به‌بیان‌بهتر، ویسکوزیته کمتری دارد.

ازلحاظ گران‌روی، روغن‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• روغن تک‌درجه‌ای (Monogreade)
• روغن چند‌درجه‌ای (Multigrade)

روغنی که گرید آن‌ تنها با یک عدد (مثلا ۱۰) مشخص می‌شود، روغن تک‌درجه‌ای نام دارد و روغنی که گرید آن‌ با چند عدد (مثلا SAE ۱۰W-۴۰) مشخص می‌شود، روغن‌ چند‌درجه‌ای است. استفاده از روغن‌های چهارفصل در خودروهای امروزی امری عادی است. در ترکیب این روغن‌ها، افزودنی‌هایی وجود دارد که به آن‌ها اجازه می‌دهد در بازه‌های گسترده‌تری از دما عملکرد مناسبی داشته باشند. استفاده از این روغن‌ها مالک خودرو را از تعویض روغن با تغییر فصل بی‌نیاز می‌کند.

روغن‌های حاوی افزودنی

بعضی از تولیدکنندگان روغن موتور روغن‌هایی به سبد تولیدات خود افزوده‌اند که حاوی ترکیبات شیمیایی مختلف به‌منظور تمیز‌کردن قطعات داخلی پیشرانه و جلوگیری از خوردگی و خنثی‌سازی ترکیبات اسیدی است.

برای مثال، تا سال ۱۹۷۰ استفاده از ترکیب مولیبدیوم دی‌سولفید در روغن موتور برای کاهش اصطکاک و خوردگی مرسوم بود. به‌علاوه، در گذشته به‌سبب وجود سرب در سوخت‌ها استفاده از روغن‌های حاوی ترکیبات روی امری عادی محسوب می‌شد. باوجوداین، همچنان نقش بهبوددهنده بسیاری از افزودنی‌ها ازلحاظ علمی اثبات نشده و شاید فقط استراتژی بازاریابی تولیدکنندگان برای فروش بیشتر محصولات باشد.

اگر تا‌به‌حال به مغازه‌های تعویض روغنی در شهر خود رفته‌اید و قفسه‌های مربوط به روغن موتور را بررسی کرده‌اید، احتمالا از تعداد انتخاب‌های مختلف شوکه یا حتی غافل‌گیر شده‌اید. برندهای مختلف، مقادیر مختلف، وزن‌های مختلف و حتی انواع مختلف روغن موتور وجود دارد. چگونه می‌توانید بدانید کدام‌یک از این روغن موتورها برای خودروتان مناسب است؟

درواقع آن‌قدرها هم که به‌نظر می‌رسد، این کار دشوار نیست. اگر به دفترچه راهنمای خودرو خود مراجعه کنید، متوجه می‌شوید چه نوع روغن موتوری برای خودرو نیاز است، هر چند وقت یک بار باید آن را تعویض کنید و چه مقدار روغن باید در هر بار استفاده در پیشرانه بریزید. همه این‌ها ارقام مهمی هستند که باید بدانید؛ اما ممکن است دفترچه راهنمای خودرو شما به این موضوع اشاره نکرده باشد. شاید مهم‌ترین کار در چنین شرایطی، انتخاب روغن موتور جدید باشد؛ زیرا می‌تواند تأثیر بسزایی بر سلامت پیشرانه خودرو شما بگذارد.

آیا همه روغن‌ها یکسان هستند؟ اگر بخواهیم کوتاه پاسخ دهیم، اصلا یکسان نیستند. درادامه، انواع روغن موتور و مزایای انواع روغن موتورها و موارد مرتبط با آن را بررسی می‌کنیم. به‌طورکلی ازنظر شیوه تولید، چهار نوع مختلف روغن موتور وجود دارد:

روغن‌های معدنی در انواع درجات گران‌روی و سطوح کیفیت فرموله می‌شوند. این روغن‌ها برای خودروهای دارای طراحی پیشرانه ساده و رانندگان با سبک رانندگی معمولی توصیه می‌شوند. به رانندگانی که سبک رانندگی متنوعی دارند، توصیه می‌شود از روغن‌های سنتتیک یا مصنوعی استفاده کنند؛ زیرا آن‌ها عمر طولانی‌تری دارند و فاصله تخلیه روغن نیز زیاد است!

روغن موتور مینرال یا معدنی یا معمولی از نفت خام تولید شده است که از زیر زمین خارج و سپس در کارخانه تصفیه می‌شود. افزودنی‌ها و فرایندهای مختلف برای بهبود ویسکوزیته (گران‌روی) و خواص محافظتی پیشرانه انجام و سپس بسته‌بندی و برای استفاده در پیشرانه خودرو به مشتریان فروخته می‌شود. 

روغن موتور مینرال ویژگی‌های مثبت و منفی دارد که درادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم. بزرگ‌ترین جنبه مثبت این نوع روغن موتور هزینه است. روغن موتور مینرال گزینه‌ای بسیار ارزان‌قیمت برای محافظت از پیشرانه خودرو شما و کار‌کردن روان آن به‌شمار می‌رود. این روغن موتور تاحدودی مؤثر است و شاید بتوان گفت این روزها هیچ روغن موتور بدی در بازار وجود ندارد. تا زمانی که حجم و مقدار مناسب روغن موتور را برای ریختن در پیشرانه بدانید، می‌توانید عملکرد مناسبی را از خودرو انتظار داشته باشید.

با‌این‌حال، معایب روغن موتور معدنی بیشتر از انواع دیگر است. به‌دلیل وجود مواد طبیعی، این روغن‌ها به تصفیه کمتری تمایل دارند. افزون‌براین، آن‌ها حفاظت کمتری درمقایسه‌با انواع دیگر دارند؛ به‌همین‌دلیل، نمی‌توانند از وقوع آسیب‌های احتمالی در پیشرانه جلوگیری کنند.

روغن‌های سنتتیک یا مصنوعی از نظر شیمیایی مهندسی شده‌اند؛ بنابراین، مولکول‌های روغن از نظر شکل یکنواخت‌تر هستند و ناخالصی کمتر و خواص بهتری درمقایسه‌با روغن‌های معدنی دارند. ازآنجاکه روغن‌های مصنوعی با افزودنی‌های با عملکرد بهتر فرموله می‌شوند، تمایل دارند در شدیدترین شرایط دمایی، چه بالا و چه پایین، بهتر عمل کنند.

روغن موتور سنتتیک یا کاملا مصنوعی کاملا در کارخانه یا آزمایشگاه تولید می‌شود؛ به‌همین‌دلیل، آن‌ها تمایل دارند که با پیشرانه خودرو بسیار سازگارتر باشند. هنگامی که همه مواد استانداردهای بسیار سخت‌تری داشته باشند، کنترل فرایندهای تولید آسان‌تر است. بنابراین، روغن موتورهای سنتتیک بیشتر تصفیه شده‌اند و در کل برای پیشرانه بهتر هستند.

این کار به‌معنای واقعی کلمه هزینه دارد. روغن موتور تمام سنتتیک گران‌تر از روغن معمولی است. به‌طورکلی، می‌توانید انتظار داشته باشید که درصورت استفاده از روغن کاملا مصنوعی، بسته به نوع خودرو و ظرفیت آن، مبلغ زیادی برای تعویض روغن پرداخت کنید. روغن‌های مصنوعی ماندگاری بیشتری دارند و مدت زمان و فاصله بیشتری از روغن‌های معمولی طول می‌کشد تا به تعویض نیاز داشته باشند.

روغن‌های نیمه‌سنتتیک از ترکیب روغن‌های مصنوعی و معدنی برای مقاومت بیشتر دربرابر اکسیداسیون در‌مقایسه‌با روغن معدنی استفاده می‌کنند و در‌عین‌حال ویژگی‌های عالی درجه حرارت پایین را برای پیشرانه خودرو شما فراهم می‌کنند.

روغن‌های ترکیبی یا روغن موتور نیمه‌سنتتیک نوعی روغن هستند که از مواد مصنوعی و طبیعی تولید می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر، ترکیبی از روغن‌های معمولی و مصنوعی است که سعی می‌کنند برخی از مزایای هر دو را داشته باشند و در‌عین‌حال معایب آن‌ها را کاهش دهند.

نتایج تقریبا همان چیزی است که انتظار دارید: این روغن‌ها محافظت و عملکرد بهتری از روغن موتور معمولی ارائه می‌دهند؛ اما نه به خوبی روغن موتور کاملا سنتتیک. طول عمر آن‌ها کمی بیشتر از روغن‌های معمولی است؛ اما نه به‌اندازه روغن موتور سنتتیک. از نظر هزینه، آن‌ها کمی گران‌تر از روغن موتور مینرال و کمتر از روغن موتور سنتتیک هستند. به‌طورکلی، این روغن موتورها برای کسانی مناسب است که به‌دنبال کاهش هزینه هستند؛ اما می‌خواهند به خودرو هم کمک بیشتری کنند.

روغن‌های مخصوص خودروهای با کارکرد زیاد برای خودروهای قدیمی یا خودروهای جدید با کارکرد بیش از ۱۰۰،۰۰۰ کیلومتر طراحی شده‌اند. این روغن‌ها با ترکیب خاصی از مواد افزودنی و فرمولاسیون به کاهش سوختن روغن موتور و جلوگیری از نشت روغن کمک می‌کنند. همیشه از دستورهای موجود در دفترچه راهنمای وسیله نقلیه خود پیروی کنید تا مشخصات صحیح روغن موتور، درجه ویسکوزیته و فاصله زمانی یا مسافتی تخلیه روغن برای پیشرانه خودرو شما مشخص شود.

روغن موتور خودروهای با کارکرد زیاد، ترکیبی از افزودنی‌های منحصربه‌فرد دارد که برای محافظت از آب‌بندی پیشرانه طراحی شده‌ است و به‌نوبه خود به جلوگیری از تبخیر روغن و بهبود عملکرد کلی پیشرانه کمک می‌کند. برای خودروهایی که کارکرد زیادی دارند، این حفاظت اضافی بسیار مهم است؛ زیرا سوختن روغن کمی مشکل ایجاد می‌کند و باعث سایش بیشتر پیشرانه و کاهش طول عمر آن می‌شود. اگر با خودرویی با کارکرد بیش از ۷۵،۰۰۰ مایل رانندگی می‌کنید، به‌شدت توصیه می‌شود از چنین روغنی استفاده کنید.

پیشرانه خودرو قطعات متحرک بسیار زیادی دارد که با یکدیگر در تماس‌ هستند. همان‌طورکه احتمالا می‌دانید، هرگاه سطح دو جسم متحرک با یکدیگر در تماس باشد، براثر نیروی اصطکاک علاوه‌بر افزایش دمای دو جسم، سطوح آن‌ها دچار خوردگی و سایش می‌شود. به‌علاوه، نیروی اصطکاک ممکن است سبب اتلاف انرژی در پیشرانه‌ شود. در این وضعیت، بهترین و مؤثرترین راه برای جلوگیری از ایجاد سایش و افزایش دما و اتلاف انرژی، استفاده از روان‌کارها است.

روغن موتور به‌عنوان یکی از انواع روان‌کارهای مایع در پیشرانه خودروها شناخته می‌شود. این روغن ازطریق سیستم روغن‌کاریِ تعبیه‌شده در پیشرانه به بخش‌های حیاتی پمپ می‌شود تا بتواند وظایف خود را به بهترین شکل انجام دهد. مهم‌ترین وظایف و مزایای استفاده از روغن موتور و سیستم روغن‌کاری در پیشرانه خودروها عبارت‌اند از:

• به‌حداقل‌رساندن اتلاف قدرت ناشی از اصطکاک میان قطعات متحرک
• کاهش ساییدگی و خوردگی سطوح و قطعات
• خنک‌کاری پیشرانه
• کاهش ارتعاشات پیشرانه
• تمیزکاری قطعات پیشرانه
• کمک به آب‌بندی رینگ پیستون به‌منظور جلوگیری از نشت گازهای درون سیلندر

تعویض‌روغنی‌ها معمولا می‌گویند که زمان مناسب برای تعویض روغن موتور هر پنج‌هزار کیلومتر یا هر سه ماه یک‌ بار است (هرکدام زودتر فرا‌برسد). باید بگوییم حرف درستی است؛ اما نه برای همه خودروها! فناوری ساخت پیشرانه و نحوه‌‌ی رانندگی با خودرو و حتی نوع روغن موتور استفاده‌شده در تعیین زمان مناسب تعویض روغن موتور خودرو بسیار مهم است؛ به‌طوری‌که مثلا برخی خودروسازان هر پنج‌هزار کیلومتر را معادل هر شش ماه در نظر می‌گیرند؛ اما برخی دیگر معتقدند در هر دوازده‌هزار کیلومتر یا هر یک‌ سال باید روغن موتور را تعویض کرد.

همان‌طورکه گفتیم، فناوری ساخت پیشرانه نیز در تعیین زمان مناسب تعویض روغن موتور مهم است. برای مثال، پیشرانه‌هایی که از سیستم توربوشارژ استفاده می‌کنند، ممکن است زودتر از سایر پیشرانه‌های تنفس طبیعی به تعویض روغن موتور نیاز داشته باشند. حتی نوع سوخت هم می‌تواند در تعیین زمان تعویض روغن موتور خودرو مؤثر باشد. به‌عنوان نمونه، پیشرانه‌های دیزلی معمولا در بازه زمانی بیشتری (درمقایسه‌با پیشرانه‌های بنزینی) به تعویض روغن موتور نیاز دارند.

پس بهترین زمان تعویض روغن موتور چیست؟ جواب ما واضح است: بهترین زمان تعویض روغن خودرو که از آن به‌عنوان «زمان طلایی تعویض روغن موتور» نیز یاد می‌کنند، دقیقا همان چیزی است که در دفترچه راهنمای خودرو ذکر شده است. پس به حرف افراد غیرمتخصص گوش ندهید و روغن موتور را طبق دفترچه راهنمای خودرو تعویض کنید.

برای تعویض روغن موتور، پیشرانه خودرو‌‌ را خاموش و خودرو را روی سطحی صاف و بدون شیب پارک کنید و مطمئن شوید پیشرانه برای حداقل پنج دقیقه خاموش باشد. گیج روغن یا میله تراز‌‌ را بردارید و تمیز کنید. کاپوت‌‌ خودرو را باز کنید و میله تراز روغن‌‌ را بردارید و با پارچه‌ای تمیز، روغن روی آن را پاک کنید. در این مرحله، باید سطح روغن‌‌ داخل کارتل پیشرانه را چک کنید. به‌آرامی میله تراز‌‌ را تا انتها در مخزن فرو کنید و دوباره بیرون بیاورید. سطح روغن باید بین خطوط مشخص‌شده میله تراز (بین حداقل و حداکثر) باشد. اگر سطح روغن به علامت پایین میله نزدیک باشد، نیاز است که روغن موتور خودرو‌‌ را بیشتر کنید.

هم‌اکنون، نوبت این است که روغن‌‌ را اضافه کنید. برای این کار، درپوش پیشرانه را بردارید. مقداری روغن در آن بریزید و منتظر بمانید تا به انتهای پایینی پیشرانه در داخل کارتل برسد. بعد دوباره سطح روغن‌‌ را بسنجید. دقت کنید که بیش‌از‌حد روغن درون آن نریزید.

چرا باید سطح روغن را ارزیابی کنیم؟

روغن برای پیشرانه مانند خون برای بدن انسان است و پیشرانه بدون وجود روغن موتور نمی‌تواند فعالیت کند. روغن موتور مثل بالشی است که بین اجزای متحرک پیشرانه قرار می‌گیرد؛ چون از برخورد آن‌ها باهم جلوگیری و از فرسودگی یا پارگی آن‌ها جلوگیری می‌کند.

پیشرانه‌های امروزی حدود یک لیتر روغن به‌ازای هر پنج‌هزار کیلومتر مسافت مصرف می‌کنند؛ بنابراین، لازم است که سطح روغن موتور را در مواقع لازم بسنجید و درصورت نیاز، میزان آن را بیشتر کنید. بهترین زمان برای این کار، هر ماه و قبل از رفتن به مسافرت‌های طولانی است.

روشی قدیمی و منسوخ‌شده برای ساکشن روغن موتور وجود دارد که این روش استفاده از پیچ کارتل موتور است؛ اما امروزه در تعمیرگاه‌های به‌روز و مجهز، استفاده از دستگاه ساکشن روغن مرسوم است. مکانیزم ساکشن روغن ایجاد خلأ با باد و در‌نهایت مکش روغن از انتهای مخزن روغن موتور خودرو است که از این طریق عملیات ساکشن روغن به‌راحتی و بدون نیاز به بازوبسته‌کردن پیچ کارتل انجام می‌شود.

مزایای استفاده از دستگاه ساکشن روغن موتور عبارت‌اند از:

• با درنظرگرفتن استاندارد روز دنیا، نیازی به چال نیست
• تمیزبودن محیط پارک خودرو با درنظرگرفتن اینکه برخی کارتل‌ها ضربه خورده‌ و ناصاف شده‌اند و نشتی روغن دارند و با بازوبسته‌کردن پیچ کارتل، آسیب بیشتری می‌بینند.
• انجام‌دادن عملیات مکش و تخلیه روغن از روی پیشرانه خودرو
• تمیزبودن محل و نریختن روغن سوخته در تعمیرگاه
• اندازه‌گیری‌کردن کامل روغن و اطمینان‌داشتن از میزان کاهش روغن
• مشاهده روغن سوخته تخلیه‌شده و نشان‌دادن وضعیت سلامت خودرو در زمینه مخلوط‌نبودن روغن با آب یا مواد دیگر
• بازو‌بسته‌نکردن پیچ کارتل
• استفاده آسان برای تخلیه روغن کهنه انواع خودرو

سه عامل زیر در انتخاب روغن موتور، مهم است:

• شاخص گران‌روی یا SAE
• شاخص API
• روش ساخت روغن موتور: معدنی، نیمه سنتتیک، سنتتیک

برای پیدا‌کردن باکیفیت‌ترین روغن موتورهای موجود در بازار، دو انتخاب پیش روی ما وجود دارد: روغن موتورهای ایرانی و روغن موتورهای خارجی. الف، شل، توتال، کاسترول، لیکومولی و… در فهرست برندهای برتر روغن موتور دنیا قرار می‌گیرند؛ اما وجود تجربه و نیروی متخصص باعث شده است روغن موتورهای ایرانی هم تمام استانداردهای بین‌المللی را کسب کنند و جزو روغن موتورهای باکیفیت‌ موجود در بازار باشند.

شرکت نفت بهران (Behran) یکی از شرکت‌های نفتی قدیمی ایران به‌شمار می‌رود و بیش از پنجاه سال است که در زمینه تحقیق و تولید فراورده‌های نفتی فعالیت می‌کند. شرکت بهران تا قبل از سال ۱۳۷۰ با نام پالایش روغن بهران فعالیت می‌کرد. این شرکت به پشتوانه سابقه طولانی در بازار روان‌کاری و فراورده‌های نفتی، توانسته است به یکی از برندهای بزرگ‌ و معتبر روغن موتور ایرانی تبدیل شود. این سابقه طولانی و کیفیت مطلوب محصولات باعث شده است بهران جایگاه ثابت را در فهرست بهترین برند روغن موتور ایرانی داشته باشد.

شرکت بهران امروز در تولید فراورده‌هایی ازقبیل روان‌کار خودروهای بنزینی و دیزلی، روغن‌های صنعتی، پارافین، گریس، ضدیخ‌های خودرو و صنعتی، مکمل‌های سوختی و سایر محصولات تکمیلی فعالیت می‌کند. شرکت بهران بیش از نیمی از سهم بازار روان‌کارهای خودرو و بیش از یک‌سوم سهم بازار روغن‌های صنعتی را در‌اختیار دارد. ازجمله محصولات این شرکت در بازار می‌توان به روغن موتور تکتا و، رخش و سوپر رانا اشاره کرد.

پالایشگاه نفت سپاهان در سال ۱۳۷۱ به‌عنوان یکی از پالایشگاه‌های اصفهان شروع به فعالیت کرد. در سال ۱۳۸۱ این واحد پالایشگاهی واگذار شد و به شرکت نفت سپاهان (سهامی خاص) تغییر نام داد. شرکت نفت سپاهان از آغاز تأسیس به‌موازات تولید روغن موتورهای دیزلی و بنزینی، با برآورد ظرفیت تقاضای داخلی روغن پایه اکستراکت و اسلاک واکس مازاد تولیدی را صادر کرد. شرکت اسپیدی یکی از شرکت‌های پایه نفت سپاهان است که انواع روغن موتور، روغن جعبه‌دنده، روغن موتورسیکلت و... را تولید می‌کند. 

به‌ادعای شرکت نفت سپاهان، اسپیدی بزرگ‌ترین و مدرن‌ترین تولیدکننده روغن پایه در خاورمیانه است. حجم تولید و کیفیت چشمگیر محصولات باعث شده است اسپیدی هم در میان بهترین برندهای روغن موتور ایرانی جای داشته باشد. در دسته روغن‌های موتوری، اسپیدی انواع روغن موتورهای بنزینی، دیزلی، دوگانه‌سوز، ویژه (ژنراتورها، تراکتور و لوکوموتیو) و پیشرانه‌های دوزمانه را تولید کرده است. ازجمله محصولات این شرکت در بازار می‌توان به روغن موتور پلاتینیوم و گولدن اشاره کرد.

شرکت نفت ایرانول که عمده فعالیتش در حوزه روغن موتور و گریس و روان‌کار است، در سال ۱۳۸۱ و با واگذاری پالایشگاه‌های تهران و آبادان به بخش خصوصی تأسیس شد. ایرانول هم‌اکنون برای انواع پیشرانه‌های دیزلی و بنزینی، دوگانه‌سوز و موتورسیکلت‌ها روغن تولید می‌کند. کیفیت محصولات و تنوع آن‌ها باعث شده است شرکت ایرانول هم جزو گزینه‌های بهترین برند روغن موتور ایرانی باشد. 

همچنین، روغن پیشرانه‌های دریایی (قایق‌ها)، گریس، ضدیخ و ضدجوش از سایر محصولات ایرانول است. ازجمله محصولات این شرکت در بازار می‌توان به روغن موتور ریسینگ و رونیا اشاره کرد.

شرکت آذر روان‌ساز که پیشینه‌ای بیش از پنجاه ساله در حوزه تولید فراورده‌های نفتی دارد، با همکاری مهندسانی از کشورهای آلمان، ترکیه، کانادا و ایران روان‌کارهایی به نام پترونول و سازگار با استاندارد‌های بین‌المللی را تولید کرده است. آزمایشگاه‌های مجهز و کسب استانداردهای بین‌المللی باعث شده است پترونول هم در بین بهترین برندهای روغن موتور ایرانی، جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.

پترونول که تاکنون روان‌کارهای مختلفی به کشورهای اروپایی و آسیایی صادر کرده است، امروزه در تولید محصولاتی ازجمله روغن موتورهای بنزینی و دیزلی، روغن هیدرولیک، روغن‌های صنعتی، گریس، مکمل‌های روغن و ضدیخ فعالیت می‌کند. ازجمله محصولات این شرکت در بازار می‌توان به روغن موتور فول‌گلد و فول‌مکس اشاره کرد.

برای معرفی بهترین برند روغن موتور خارجی گزینه‌های زیادی پیش روی ما قرار دارد. شل، توتال، لیکومولی، کاسترول، الف، Valvoline، Quaker State، Havoline و… برندهایی هستند که جزو بهترین برندهای روغن موتور در دنیا هستند. بااین‌حال با‌‌‌توجه‌‌به اینکه تمام این برندها در ایران حضور ندارند، تنها معتبرترین تولیدکنندگان روغن موتور خارجی را بررسی می‌کنیم که محصولاتشان در ایران یافت می‌شود.

شرکت توتال (Total) فرانسه که ارنست مرسیه آن را در سال ۱۹۲۴ راه‌اندازی کرد، هم‌اکنون چهارمین شرکت بزرگ نفتی و گازی دنیا و هشتمین شرکت بزرگ در جهان است. این شرکت به‌حدی بزرگ است که به‌هیچ‌وجه نمی‌توان آن را در فهرست بهترین برند روغن موتور خارجی قرار نداد. این شرکت بیش از چهل شعبه و در‌مجموع حدود ۹۵،۰۰۰ کارمند در سرتاسر دنیا دارد.

شرکت توتال که پخش‌کننده اصلی سوخت در کشور فرانسه به‌شمار می‌رود، سابقه طولانی هم در همکاری با ایران در صنایع مختلفی ازجمله صنایع هوایی، خودروسازی، دریایی و داروسازی دارد. توتال علاوه‌بر اکتشاف نفت و گاز و تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، یکی از تولیدکننده‌های برتر روغن موتور خودرو و سایر لوازم جانبی خودرو است. ازجمله محصولات این شرکت که در بازار ایران نیز فروخته می‌‌شود، می‌توان به روغن‌های کوارتز ۷۰۰۰ و کوارتز ۵۰۰۰ اشاره کرد. 

شرکت کاسترول (Castrol) یکی از برندهای بزرگ و برتر روغن موتور و روان‌کار در دنیا است و قطعا در فهرست بهترین برند روغن موتور خارجی جای می‌گیرد. شهرت این شرکت بریتانیایی به‌حدی است که حتی بسیاری از افراد غیرمرتبط با روغن موتورها آن را می‌شناسند.

کاسترول تولیدکننده انواع روغن موتورهای دیزلی و بنزینی، انواع گریس، مکمل‌های سوخت، تمیزکننده‌های پیشرانه و… است که در صنایع خودروسازی، دریایی، هوایی و تولیدی به‌کار می‌رود. دفتر مرکزی این شرکت در انگلستان است و با بیش از ۴۶ کشور دنیا به‌صورت مستقیم ارتباط تجاری دارد. ازجمله محصولات این شرکت می‌توان به روغن‌های کاسترول GTX و مگناتک اشاره کرد.

شرکت الف (Elf)، یکی از تولیدکنندگان بزرگ روغن موتور در فرانسه است که از شرکت رنو تأییدیه دارد. به‌عبارت‌دیگر، شرکت رنو برای محصولاتش روغن موتور الف را پیشنهاد می‌کند. با‌‌‌توجه‌‌به حضور پر تعداد محصولات رنو در ایران، بهترین برند روغن موتور خارجی برای خودروهای رنو روغن موتور الف است. همچنین، نظر به حضور چندساله محصولات رنو و الف در ایران، می‌توان گفت روغن‌های Elf یکی از روغن موتورهای باکیفیت موجود در بازار برای خودروهای مرتبط با شرکت خودروسازی رنو است. ازجمله محصولات الف که در بازار ایران نیز عرضه می‌شود، می‌توان به روغن موتور اوولوشن اشاره کرد.

شرکت لیکومولی (Liqui Moly) در انتخاب بهترین برند روغن موتور خارجی جایگاه ویژه‌ای دارد؛ چراکه این شرکت آلمانی از بیشترین و کامل‌ترین تنوع در سبد محصولاتش بهره می‌برد. این شرکت بیش از ۱،۷۵۰ نوع محصول برای خودروهای سنگین، سواری، موتورسیکلت، قایق، خودروهای کارتینگ و ماشین آلات صنعتی تولید می‌کند. لیکومولی در بیش از نود کشور جهان فعال است و تمامی مراحل تحقیق‌و‌توسعه و تولید محصول فقط در آلمان صورت می‌گیرد. ازجمله محصولات این شرکت که در بازار ایران نیز موجود است، می‌توان به روغن موتور LEICHTLAUF اشاره کرد.

قیمت روغن موتور در شرایط کنونی بازار، با تنوع بسیاری مواجه است. وجود انواع روغن موتورهای ایرانی و خارجی و عرضه آن‌ها در انواع بسته‌بندی و حجم باعث شده است تنوع بسیاری را در این بازار شاهد باشیم. به‌عنوان مثال، قیمت بسته ۴ لیتری روغن موتور اسپیدی مدل پاور (Power) از حدود ۲۰۰ هزار تومان آغاز می‌شود؛ درحالی‌که قیمت بسته ۴ لیتری روغن موتور اسپیدی سوپر پاور (Super Power) حدود ۲۲۳ هزار تومان است. روغن موتور ۴ لیتری پارس مدل سوپر پایا با قیمت حدود ۲۱۰ هزار تومان به بازار عرضه می‌شود؛ درحالی‌که قیمت بسته ۵ لیتری روغن موتور پارس سوپر پایا پلاس به ۳۵۰ هزار تومان می‌رسد. قیمت محصولات سایر شرکت‌های داخلی و خارجی در جدول زیر ارائه شده است: