تنها ۵ درصد از خودروهای بازار ایران توسط بخش خصوصی تولید می‌شود

وزارت صنعت، معدن و تجارت، خودروسازان خصوصی را ملزم به تولید ۱۵۰ هزار دستگاه خودرو تا پایان ۱۴۰۰ کرده است. این به آن معنا است که این بخش باید تا پایان ۶ ماه نخست حدود ۷۵ هزار دستگاه خودرو تولید می‌کرد؛ حال‌آنکه طبق آمارهای ارائه‌شده، خصوصی‌ها تنها ۲۲ هزار و ۵۰۰ خودرو به بازار عرضه کرده‌اند که حکایت از عقب‌ماندگی ۷۰ درصدی از برنامه‌ریزی وزارت صمت برای این بخش دارد.

طبق بررسی‌های دنیای اقتصاد، سهم خصوصی‌ها در بازار خودرو با توجه به آمار ۶ ماهه تولید، به ۵ درصد رسیده است. نگاهی به آمار وزارت صمت همچنین از فعالیت ۹ شرکت خودروساز بخش خصوصی از مجموع ۱۴ شرکت حکایت دارد. گزارش ارائه‌شده از سوی وزارت صمت در باب فعالیت بخش خصوصی در نیمه نخست سال جاری، گویای ضرب‌آهنگ آرام تولید در این بخش از خودروسازی کشور است، این در حالی است که علیرضا رزم‌حسینی، وزیر پیشین صمت برای نخستین بار برنامه تولید ۱۵۰ هزار دستگاهی تا پایان ۱۴۰۰ را برای خصوصی‌ها در نظر گرفت. واضح است که در نظر گرفتن تیراژ مشخص برای بخش خصوصی در راستای کاهش انحصار خودروسازان در کنار ممنوعیت واردات خودرو صورت گرفت. البته رزم‌حسینی سازوکاری برای رشد تیراژ این بخش تعریف نکرد و تنها تولید ۱۵۰ هزار دستگاه را به خصوصی‌ها تکلیف کرد.

خودروسازان نه‌تنها به حاشیه تکلیف وزارت صمت نیز نرسیدند، بلکه از برنامه سالانه خود نیز عقب ماندند. دلایل رشد نکردن تولید در خودروسازی بخش خصوصی نیز مشخص است. موجودیت این بخش با شرکای خارجی گره خورده؛ حال‌آنکه خروج شرکت‌های خودروساز خارجی از سال ۹۸ و هم‌زمان با اوج‌گیری تحریم‌ها، این بخش را زمین‌گیر کرد. طبق آمارهای موجود، خصوصی‌ها در سال ۹۷ (یعنی سال پیش از تحریم‌ها) تولید ۹۳ هزار و ۴۰۰ دستگاه خودرو را در کارنامه خود به ثبت رساندند. این به آن معنا است که در آن سال سهم بخش خصوصی در بازار خودروی کشور به ۵/۱۱ درصد رسیده بود؛ اما روند کاهشی تولید از سال ۹۸ آغاز شد؛ به‌طوری‌که در این سال تولید به ۳۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه رسید. سال ۹۹ نیز تولید خصوصی‌ها چندان تعریفی نداشت و رقم ۴۷ هزار و ۳۰۰ دستگاهی را ثبت کرد. در نیمه نخست سال، تولید به ۲۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه رسیده است.

با توجه به توقف واردات خودرو و کاهش روند تولید در خصوصی‌ها، انحصار دو خودروساز بزرگ کشور طی سه سال گذشته بیشتر از گذشته شده است. البته دو خودروساز بزرگ در این بازار کاملا انحصاری نیز قادر به پاسخگویی به نیاز مشتریان داخلی نیستند؛ اما همان‌طور که از آمار‌های وزارت صمت مشخص است، بخش خصوصی خودروسازی کشور حال و روز خوبی ندارد و آمارهای تولید در ۶ ماهه گذشته گویای افت یا ثبات تیراژ در این بخش است. این بخش اما از سال گذشته با توجه به افت‌وخیز مذاکرات هسته‌ای پروژه جدیدی برای ادامه فعالیت خود تعریف کرد و آن خرید یک برند مشخص از خودروسازان خارجی بود. این پروژه هم‌اکنون در برخی از خودروسازی خصوصی اجرا می‌شود؛ به‌طوری‌که آن‌ها با خرید یک پلتفرم از برندی مشخص به تولید محصولاتی محدود می‌پردازند. برخی از دیگر شرکت‌ها نیز تولید خودروهایی از برندهای گمنام چینی را که ترسی از تحریم‌های آمریکا ندارند در دستور کار قرار داده‌اند؛ بنابراین فعالیت خودروسازان بخش خصوصی هم‌اکنون در دو پروژه مذکور خلاصه شده است.

در میان خودروسازان بخش خصوصی، مدیران‌خودرو در صدر لیست تیراژ تولید قرار دارند. این خودروساز کرمانی در پایان نیمه اول امسال در مجموع تولید بیش از ۱۱ هزار و ۴۰۰ دستگاه از محصولات حاضر در سبد محصولاتی خود را نهایی کرد. مقایسه این مقدار تولید با تولید آن‌ها در همین بازه زمانی در سال گذشته از افت تولید بیش از ۲۹ درصدی این خودروساز حکایت می‌کند. بعد از مدیران‌خودرو، دیگر خودروساز کرمانی یعنی کرمان‌خودرو جایگاه دوم را در جدول تیراژ تولید به خود اختصاص داده است. کرمان‌خودرویی‌ها طی ۶ ماهی که از سال جاری گذشته نزدیک به ۸ هزار دستگاه خودرو را در خطوط تولید خود تکمیل کردند. این خودروساز بر خلاف رقیب خود، رشد تولید بیش از ۷۰ درصدی را به نسبت سال گذشته در کارنامه ثبت کرد.

سال گذشته کرمان موتور حدود ۴ هزار و ۶۰۰ دستگاه از محصولات خود را تولید کرد. بهمن موتور بعد از کرمان موتور جایگاه سوم را در جدول یادشده به خود اختصاص داده است. بهمن‌موتوری‌ها توانسته‌اند نزدیک به هزار و ۹۰۰ دستگاه خودرو تولید کنند. تولید این تعداد خودرو در بازه زمانی ذکرشده در سال جاری در قیاس با تولید این خودروساز خصوصی در سال گذشته رشد تولید بیش از ۲۷۶ درصدی نشان می‌دهد.

سیف‌خودرو با تولید ۳۳۳ دستگاه خودرو جایگاه چهارم جدول تیراژ تولید خصوصی‌ها را به تصرف خود درآورده است. این خودروساز نیز در قیاس با تولید سال گذشته خود افت تولید به خود دیده است. سیف‌خودرویی‌ها سال گذشته در مجموع توانستند تولید بیش از ۷۰۰ دستگاه از محصولات حاضر را در سبد محصولات‌ خود نهایی کنند؛ بنابراین تیراژ تولید آن‌ها در سال جاری بیش از ۵۳ درصد افت کرده است.

نورا موتور پارس که تا پایان مردادماه سال جاری بر اساس آمارهای منتشرشده توسط وزارت صمت هیچ محصولی تولید نکرده بود، در یک‌ماهه شهریورماه ۲۶۰ دستگاه خودرو تولید کرد. این خودروساز خصوصی مونتاژ خودروی تیوولی از برند سانگ یانگ را بر عهده دارد. با توجه به این تعداد تولید، نورا موتور پارس توانسته است بعد از سیف خودرو جایگاه پنجم را به خود اختصاص بدهد.

سروش دیزل مبنا با تولید حدود ۲۴۰ دستگاه در جایگاه ششم قرار دارد. بررسی آمار تولید این خودروساز خصوصی نشان می‌دهد این شرکت در جاده رشد تولید حرکت کرده است. سروش دیزل مبنا توانسته تولید خود را بیش از ۶۶۰ درصد رشد بدهد. ریگان خودرو با تولید بیش از ۱۷۰ دستگاه خودرو تا پایان شهریورماه امسال در رتبه هفتم قرار دارد. آن‌ها نیز مانند سروش دیزل مبنا رشد تولید به خود دیدند. رشد تولید این خودروساز در ۶ ماه ابتدایی امسال در مقایسه با همین بازه زمانی در سال گذشته، رشد بیش از ۱۰۴ درصدی نشان می‌دهد. بم‌خودرو و خودروسازان‌ راین به ترتیب با تولید ۱۰۷ دستگاه خودرو و ۳ دستگاه خودرو در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.