نگاهی عمیق به افسانه بی ام و M3 از ۱۹۸۵ تا کنون

مدتی پیش مطلبی در مورد خودروهای جاده‌ای که به منظور کسب مجوز شرکت در مسابقات اتومبیلرانی ساخته شده بودند، منتشر کردیم که یکی از خودروهای معرفی‌شده در آن، توجه بیشتری جلب کرد: بی‌ام‌و M3 GTR. با توجه به محبوبیت سری M3، در این مقاله که با یک ویدئوی ۱۰ دقیقه‌ای جذاب همراه شده است، تمام نسل‌های مدل پرطرفدار M3 را بررسی می‌کنیم؛ البته در این مطلب سعی داریم بر مدل‌های اصلی M3 در پنج نسل‌ مختلف آن تمرکز کنیم و انواع نسخه‌های تولید محدود و متنوع را کنار گذاشتیم. با بررسی روند ساخت و تغییرات بی‌ام‌و M3، همراه زومیت باشید.

در مسابقات قهرمانی تورینگ آلمان (DTM) دهه ۱۹۸۰ آلمان، مرسدس‌بنز با بهینه‌سازی مدل سدان کامپکت 190 فرمانروایی می‌کرد. DTM به‌عنوان عالی‌ترین سطح مسابقات آلمان محسوب می‌شود که بنابراین، برندهای خودروسازی آلمان همچون مرسدس و بی‌ام‌و، به دنبال قهرمانی در آن بودند. پس از عملکرد بی‌نظیر مرسدس در این مسابقات، مدیر عامل گروه خودروسازی بی‌ام‌و، ابرهارد کوئنهایم، به دپارتمان موتوراسپرت بی‌ام‌و M، سفارش یک خودروی مسابقه‌ای جدید بر اساس سری 3 این شرکت داد تا در مسابقات DTM رقیب محصولات مرسدس باشد.

اما بی‌ام‌و با یک مشکل روبه‌رو بود؛ کسب تأییدیه برای شرکت در مسابقات. بر اساس قوانین مسابقات اتومبیلرانی، باید هر شرکت نسخه‌ی جاده‌ای خودرو خود را تقویت می‌کرد و در مسابقات شرکت می‌داد. بی‌ام‌و برای گرفتن این تأییدیه، باید ۵ هزار دستگاه از خودروی جاده‌ای خود را به بازار عرضه می‌کرد. اما بخش فروش بی‌ام‌و معتقد بود که تقاضای لازم برای تولید ۵ هزار دستگاه M3 وجود ندارد. با این حال بی‌ام‌و برای ماندن در میدان رقابت خط تولید M3 را استارت زد.

برای تولد M3 قبل از هر چیز به یک پیشرانه‌ی توانا نیاز بود که دپارتمان M بی‌ام‌و سنگ تمام گذاشت. تیم مهندسی دپارتمان M، پیشرانه‌ی ۶ سیلندر خطی مدل M1 را انتخاب کردند؛ اما این پیشرانه برای سری 3 بی‌ام‌و بیش از حد سنگین بود. سریع‌ترین و بهترین راه‌ حل آلمانی موجود، حذف دو سیلندر و تولد پیشرانه‌ی جواهر چهار سیلندر S14 بود. پیشرانه‌ی S14 در مدت‌زمان فقط دو هفته به مرحله‌ی تست پروتوتایپ رسید. پس از ساخت یکی از بهترین پیشرانه‌های مسابقه‌ای تاریخ، دپارتمان M به سراغ بدنه‌ی سری 3 رفت و تمام بخش‌هایی که از چهار پنل ساخته شده بودند کنار گذاشت و با پنل‌های آیرودینامیک‌تر جایگزین کرد. تیم مهندسی دپارتمان M سپس به تنظیم و تقویت سیستم تعلیق، گاز و ترمز پرداخت. در واقع M3 تا جایی که ممکن بود از یک خودروی استاندارد جاده‌ای فاصله داشت.

حاصل ترکیب بی‌ام‌و سری 3 و مهندسی دپارتمان M در سال ۱۹۸۶ رونمایی شد. اولین M3 تاریخ با پیشرانه‌ی چهار سیلندر خطی به قدرت ۲۰۰ اسب بخار و تیونینگ فرمان توسط استادان نوربرگرینگ، در مسیر مستقیم و در پیچ عملکردی باورنکردنی به نمایش گذاشت. مسلماً مقامات بی‌ام‌و به دنبال تولید یک خودروی قابل بودند، ولی حتی خود آن‌ها هم انتظار این عملکرد را نداشتند. دپارتمان M یک خودروی استاندارد جاده‌ای را به تکامل رسانده بود که نسخه‌ی مسابقه‌ای آن کاملا موفق بود. نتیجه‌ی عملکرد عالی M3 در مسابقات فروش تمام ۵ هزار دستگاه M3 جاده‌ای بود که در واقع بی‌ام‌و حدود ۱۸ هزار دستگاه از نسل اول M3 را به بازار عرضه کرد. به دلیل محبوبیت بالای M3 نسخه‌های دیگری از آن مانند اوولوشن (Evolution) و اوولوشن اسپرت هم عرضه شد. حتی بی‌ام‌و مدل مفهومی وانت M3 را هم معرفی کرد که البته به تولید انبوه نرسید. این وانت توسط کارمندان دپارتمان M به مدت ۲۶ سال استفاده شد. البته همانطور که ذکر شد، M3 فقط به‌منظور کسب تأییدیه مسابقات DTM ساخته شد و بنابراین نسخه‌ی جاده‌ای آن، تجهیزات رفاهی زیادی نداشت و اصلا یک خودروی لوکس نبود. به‌طور کلی پس از موفقیت بی‌نظیر M3 در جاده و در پیست، مدل بی‌ام‌و M3 تبدیل به یک خودروی افسانه‌ای شد.

نسل دوم M3 که بر پایه‌ی مدل E36 ساخته شده بود در سال ۱۹۹۲ معرفی شد. اولین رویکردی که دپارتمان M در ساخت این مدل به‌ کار برد، رفع ضعف‌های نسل اول M3 در طراحی کابین و فضای داخلی، تجهیزات رفاهی استاندارد و طراحی زیباتر بدنه بود.

اما E36 تغییرات دیگری هم به همراه داشت؛ پیشرانه‌ی ۶ سیلندر خطی تنفس طبیعی دوباره قلب تپنده‌ی M3 شده بود که با حجم ۳ لیتر، ۲۸۲ اسب بخار  قدرت تولید می‌کرد. در واقع این پیشرانه، بهترین نسبت اسب بخار به لیتر را در تمام خودروهای با پیشرانه‌ی تنفس طبیعی آن دوران داشت. نسخه‌های مختلف دیگری همچون M3 GT، اوولوشن، M3-R و کامپکت از E36 M3 ساخته شد. نسل دوم M3 را می‌توان به‌عنوان پلی برای رسیدن به نهایت عملکرد بی‌ام‌و M3 در دوران مدرن دانست.

نسل سوم بی‌ام‌و M3 که بر پایه‌ی مدل E46 ساخته شد، یک خودروی جاده‌ای تمام‌عیار بود. پیشرانه‌ی ۶ سیلندر خطی تنفس طبیعی ۳.۲ لیتری آن، ۳۳۸ اسب بخار قدرت تولید می‌کرد که در مقایسه با نسل اول آن، بیش از ۱۰۰ اسب بخار، قدرت بیشتری داشت. E46 M3 در بین محصولات بی‌ام‌و به‌عنوان یک جواهر شناخته می‌شود. حدود ۸۵ هزار دستگاه از نسل سوم M3 در سراسر جهان فروخته شد. مجله‌ی آمریکایی Road & Track، نسل سوم بی‌ام‌و M3 را محبوب‌ترین خودروی اسپرت تمام دوران انتخاب کرد. E46 M3 فناوری جدید یا ویژگی عجیب و غریب به همراه نداشت؛ فقط یک خودروی کامل و بی‌نظیر که به بهترین نحو ممکن ساخته شده بود.

نسخه‌ی مسابقه‌ای آن M3 GTR نام داشت که به پیشرانه‌ی هشت سیلندر V شکل با قدرت ۴۴۳ اسب بخار مجهز بود. M3 GTR در مسابقات لمانز آمریکا (ALMS) سال ۲۰۰۱ در بخش GT به مقام قهرمانی رسید. نسخه‌های مختلف جاده‌ای مانند CSL و CS نیز به تعداد محدود تولید شد. نسل سوم M3 به دلیل عملکرد عالی و محبوبیت آن، در دو عنوان Most Wanted و Carbon  از سری بازی‌های ویدئویی Need For Speed به‌عنوان خودروی اصلی و تبلیغاتی و با طراحی معروف استودیوی Black Box حضور داشت.

نسل چهارم بی‌ام‌و M3 بر اساس مدل E90 در نمایشگاه خودروی ژنو سال ۲۰۰۷ رونمایی شد. تیم مهندسی دپارتمان M، پیشرانه‌ی هشت سیلندر V شکل S65، با قدرت ۴۱۴ اسب بخار و گشتاور ۴۰۰ نیوتن‌متر در E90 M3 استفاده کرده بود. بی‌ام‌و مدتی بعد مدل E92 M3 را با مشخصات فنی بهتر و نسخه‌ی سدان به بازار عرضه کرد. در ادامه مدل E93 هم عرضه شد که نسخه‌ی کروک M3 بود.

در واقع بی‌ام‌و در نسل چهارم M3 سه مدل با کدهای مختلف رونمایی کرد. اما در سال ۲۰۱۱ بود که مدل مفهومی وانت نسل چهارم M3 معرفی شد. همانند وانت نسل اول، این مدل نیز به تولید نهایی و انبوه نرسید و در بخش‌های مختلف کارخانه‌های بی‌ام‌و استفاده شد.

مدل مسابقه‌ای نسل چهارم M3 برای شرکت در کلاس GT2 ساخته شد که به موفقیت‌هایی بسیاری هم دست پیدا کرد.

در سال ۲۰۱۴، نسل جدید M3 بر پایه‌ی مدل F80 معرفی شد؛ اما نسل جدید M3 فقط در قالب سدان کامپکت عرضه می‌شود و مدل کوپه و دو درب آن با کد جدید M4 معرفی شد (تصویر زیر). F80 M3 پیشرانه‌ی جدید ۶ سیلندر خطی سه لیتری توئین توربو با قدرت ۴۲۵ اسب بخار و گشتاور ۵۵۰ نیوتن‌متر را انتخاب کرده است. در واقع نسل فعلی M3، اولین مدل در سری است که پیشرانه‌ی تنفس طبیعی را کنار گذاشته و مهم‌تر از آن، به فرمان الکترونیکی مجهز شده است. با اینکه طرفداران قدیمی M3 از تغییرات جدید پیشرانه‌ی آن دلسرد شدند؛ ولی با عرضه‌ی نسل پنجم M3 و مشخص شدن توانایی‌های آن، افسانه‌ی M3 همچنان به راه خود ادامه می‌دهد.

پس از گذشت ۳۰ سال، بی‌ام‌و M3 همچنان یکی از برترین خودروهای کلاس اسپرت است. شما طرفدار کدام نسل از M3 هستید؟

در پایان از شما دعوت می‌‌کنیم بیننده‌ی ویدئویی جذاب از روند تغییرات پنج نسل از بی‌ام‌و M3 باشید.