همه چیز درباره‌ی تست تصادف در خودروهای مدرن

با اینکه خودروهای مدرن امروز در مقایسه با دهه‌های گذشته بسیار ایمن‌تر شده‌اند، ولی حتی در کشورهای پیشرفته‌ای مانند آمریکا، تصادف خودروها عامل اصلی صدمات ناخواسته و مرگ‌ومیر جاده‌ای است. جای تعجب نیست که ایمنی خودروها، اهمیت زیادی برای خریداران دارد. از طرفی شرکت‌های خودروسازی دنیا با تبلیغ عملکرد خوب محصولات خود در آزمایش‌های تصادف سازمان ایمنی ترافیک بزرگراه‌های ملی آمریکا (NHTSA) و مؤسسه‌ی بیمه و ایمنی بزرگراه‌های آمریکا (IIHS)، نقش مهمی در پررنگ کردن موضوع ایمنی خودروها دارند.

در ادامه آزمایش‌های تصادف NHTSA و IIHS و روند انتخاب خودروهای بسیار ایمن توسط کارشناسان این دو سازمان را بررسی می‌کنیم.

کارشناسان NHTSA (سازمان دولتی فدرال) هر ساله ایمنی تعدادی خودرو را در مکان‌های مشخص در آزمایش‌های برخورد از جلو و پهلو و وضعیت استحکام بدنه در غلت خوردن بررسی و بر اساس نتایج، آن‌ها را در سیستم ۵ ستاره‌ی ایمنی طبقه‌بندی می‌کنند. آزمایش‌های برخورد از جلو، به‌منظور شبیه‌سازی تصادف شاخ‌به‌شاخ با سرعت ۵۶ کیلومتر بر ساعت انجام می‌شود. در این تست، آدمک‌های آزمایش تصادف به‌وسیله‌ی کمربند ایمنی استاندارد سه نقطه‌ای در صندلی جای گرفته‌اند که فشار وارد شده بر قفسه‌ی سینه، سر، گردن و پاها اندازه‌گیری می‌شود.

آزمایش برخورد به پهلوی NHTSA به‌منظور شبیه‌سازی تصادف در تقاطع‌ها با سرعت ۶۲ کیلومتر بر ساعت انجام می‌شود. در این تست، فشار وارد شده بر سر، قفسه‌ی سینه، شکم و لگن راننده‌ی مرد‌ با جثه‌ی متوسط و سرنشین زن با جثه‌ی کوچک در صندلی پشت راننده اندازه‌گیری می‌شود. آزمایش دیگر برخورد جانب (از طرف راننده) خودرو به تیر چراغ برق است. در این تست فشار وارد شده به سر، قفسه‌ی سینه، بخش پایینی ستون فقرات، شکم و لگن راننده‌ی زن با جثه‌ی کوچک اندازه‌گیری می‌شود.

آزمایش بعدی NHTSA به‌منظور اندازه‌گیری احتمال چپ شدگی و غلت خوردن است. معمولاً به دلیل مرکز ثقل بالا، احتمال چپ شدگی کامیون‌ها، وانت پیکاپ‌ها و شاسی‌بلندها بیشتر از خودروهای سدان و کوپه است. بر اساس داده‌های NHTSA، هیچ یک از خودروهای کلاس وانت پیکاپ و شاسی‌بلند در این بخش بیشتر از ۴ ستاره ایمنی دریافت نکرده‌اند.

برخلاف NHTSA، مؤسسه‌ی IIHS مستقل و غیرانتفایی بوده و دفتر آن در ایالت ویرجینیا واقع شده است. رده‌بندی ایمنی این مؤسسه نیز متفاوت است و عملکرد هر خودرو در آزمایش‌های مختلف در قالب «خوب»، «قابل قبول»، «نسبتاً ضعیف» و «ضعیف» تعریف می‌شود.

کارشناسان IIHS برای بررسی ایمنی بخش جلوی خودرو، چندین آزمایش تصادف از روبرو اجرا می‌کنند. به عنوان مثال در برخورد از جلو ملایم، تصادف ۴۰ درصد از بخش جلوی طرف راننده با سرعت ۶۴ کیلومتر بر ساعت شبیه‌سازی می‌شود. علاوه بر این تست‌های مختلف برخورد بخش کمی از جلوی خودرو (طرف راننده یا سرنشین) نیز انجام می‌شود. مثلاً تست برخورد ۲۵ درصد جلوی خودرو  (طرف راننده یا سرنشین) با جسم سنگین ۱.۵ متری با سرعت ۶۴ کیلومتر بر ساعت انجام می‌شود.

این مجموعه آزمایش‌ها برای بررسی ایمنی جلوی خودرو در برخورد با یک خودرو دیگر یا اجسام مختلف مانند درخت یا تیر چراغ برق در نظر گرفته شده است. در این برخوردها فشار زیادی به چرخ‌های جلو، سیستم تعلیق و بخشی ازبدنه که موتور را از کابین جدا می‌کند، و به دنبال آن صدمات جدی (لزوماً کشنده نیست) به پاهای سرنشینان جلو وارد می‌شود.

مجموعه آزمایش‌های برخورد به پهلوی IIHS در بخش سرعت، جسمی که نیروی برخورد را ایجاد می‌کند و آدمک‌های آزمایش با تست‌های NHTSA متفاوت است. در آزمایش برخورد IIHS، جسم سنگین و مقاوم به جلوی یک وانت یا شاسی‌بلند که با سرعت ۵۰ کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کند، نصب شده است. بر اساس داده‌های موجود، این نوع برخورد فشار شدیدتری به خودرو وارد می‌کند. در تست‌های NHTSA، جسم سنگین با دستگاه متصل است نه خودروی در حال حرکت. آدمک‌های آزمایش تصادف در صندلی راننده و صندلی پشت آن (سرنشین زن جثه کوچک یا کودک ۱۲ ساله) قرار داده شده‌اند.

در این آزمایش‌ها، فشار و مقاومت خودرو و آسیب‌های وارده بر سر و گردن اندازه‌گیری می‌شود. علاوه بر این کارشناسان IIHS، با برخورد به عقب خودرو در با سرعت ۳۲ کیلومتر بر ساعت، عملکرد پشت‌سری‌های صندلی‌ها و مقاومت سپر عقب را هم اندازه‌گیری می‌کنند.

اخیراً کارشناسان IIHS، عملکرد سیستم‌های جدید جلوگیری از تصادف مانند ترمز اضطراری خودکار را هم بررسی می‌کنند. خودروهایی که موفق به کسب درجه‌ی «عالی» می‌شوند، در تست جلوگیری از تصادف در سرعت‌های ۲۰ و ۴۰ کیلومتر بر ساعت موفق عمل کرده‌اند. برای دریافت درجه‌ی «خیلی خوب»، خودرو باید به سیستم ترمز اضطراری خودکار مجهز باشد و در این دو تست، حداقل ۸ کیلومتر بر ساعت کاهش سرعت داشته باشد.

جدیدترین آزمایش IIHS، بررسی عملکرد چراغ‌های جلو است. بر اساس داده‌های این مؤسسه، نیمی از تصادفات در تاریکی و بیش از یک چهارم آن‌ها در جاده‌های بدون روشنایی اتفاق می‌افتد. علمکرد نورپایین و نوربالای چراغ‌ها در مسیر مستقیم و پیچ‌های تند و ملایم بررسی می‌شود. خودروهایی که در آزمایش‌های برخورد از جلو، پهلو، وضعیت استحکام سقف و پشت سری صندلی‌ها نمره‌ی «خوب»، در آزمایش جلوگیری از تصادف روبرو نمره‌ی «خیلی خوب» یا «عالی» و در بخش عملکرد چراغ‌های جلو نمره‌ی «قابل قبول» می‌گیرند، در کلاس «ایمن» (Top Safety Pick) طبقه‌بندی می‌شوند. کلاس «ایمن پلاس» (Top Safety Pick+) مختص خودروهایی است که علاوه بر موارد ذکر شده، در بخش عملکرد چراغ‌های جلو نمره‌ی «خوب» می‌گیرند. تعداد خودروهای مدل ۲۰۱۸ که در این کلاس رده‌بندی شده‌اند، بسیار کم است.

بدون شک برای خرید خودرو، توجه داشتن به امتیاز‌های ایمنی هر مدل در آزمایش‌های تصادف سازمان‌های جهانی امری لازم و منطقی است؛ اما نباید فقط این سازمان‌ها را ملاک قرار داد.

برای مثال، به دلیل هزینه‌های بالا، تمام مدل‌های تولیدی شرکت‌های مختلف در این آزمایش‌ها رده‎بندی نمی‌شوند و معمولاً فقط مدل‌های پرفروش یک برند در نظر گرفته می‌شوند؛ یعنی حداقل ۲۰ درصد محصولات یک شرکت، شامل مدل‌های اسپرت و لوکس اصلاً در این آزمایش‌ها قرار نخواهند داشت. علاوه بر این مدل‌های جدید یک خودرو هر ساله قدری طول می‌کشد تا تست شوند و معمولاً قبل از آزمایش ایمنی، مدل جدید به بازار عرضه شده است. علاوه بر این، مدل‎های هر سال یک خودرو، فقط در صورت ایجاد به‌روزرسانی عمده دوباره آزمایش می‌شوند. در واقع برخی از خودروهایی که امروز در فهرست‌های ایمنی منتشر می‌شوند، ممکن است مدل ۲ سال پیش باشند.

از سوی دیگر باید توجه داشت که آزمایش‌های برخورد از جلو، فقط در خودروهایی که در این قسمت وزن و ابعاد مشخصی دارند ( حدود ۱۱۰ کیلوگرم) کاربرد دارد. بر اساس قوانین فیزیک، تقریباً خودروهای دیگر عملکرد برابر دارند؛ در واقع سرنشینان خودروهای بزرگ‌تر و سنگین‌تر در مقایسه با خودروهای کوچک‌تر و سبک‌تر، ایمنی بهتری در این بخش خواهند داشت. برعکس رده‌بند‌ی‌های برخورد از پهلو در بین تمام خودروها بدون توجه به وزن و ابعاد، قابل مقایسه است.

باید توجه داشت که احتمال ناهماهنگی بین نتایج آزمایش‌های ایمنی و داده‌های مؤسسه‌های بیمه وجود دارد. چرا که داده‌های شرکت‌های بیمه، بر اساس آمار واقعی از سوابق صدمات و مرگ‌ومیر در کنار عامل‌های مهمی چون رفتار راننده جمع‌آوری شده است؛ به عنوان مثال، رفتار راننده‌های مینی ون، در مقایسه با راننده‌های خودروهای اسپرت، ایمن‌تر است.

مورد مهم دیگر رده‌بندی ایمنی نسخه‌های مختلف یک مدل است. اگر یک مدل خودرو در کلاس «ایمن پلاس» مؤسسه‌ی IIHS قرار دارد، این مورد به این معنی نیست که تمام نسخه‌های آن مدل، از مدل پایه تا فول آپشن در این کلاس قرار می‌گیرند. مثلاً سیستم ترمز اضطراری خودکار یا چراغ‌های جلوی بهینه شده، در بیشتر مدل‌های تولیدی تویوتا استاندارد است، اما این سیستم در خودروهای برندهای دیگر معمولاً در قالب پکیج آپشن ارائه می‌شود یا در تیپ‌های گران‌قیمت‌تر وجود دارد.

همیشه داشتن اطلاعات بیشتر، بهتر است. درهر صورت اگر قصد خودروی جدید یا دست دوم دارید، در صورت امکان نتایج آزمایش‌های تصادف آن را توسط سازمان‌های مختلف بررسی کنید. بیشتر کارشناسان توصیه می‌کنند خودروی با ابعاد بزرگ‌تر خریداری کنید؛ معمولا این خودروها با ویژگی‌ها وسیستم‌های کمکی و ایمنی بیشتری همراه هستند.

در پایان این مطلب، توصیه می‌کنیم که فارغ از ایمنی خودرو، همیشه از بسته بودن کمربندهای سرنشینان مطمئن شوید. به‌خصوص به وضعیت نشستن کودکان در خودرو و مناسب بودن صندلی و کمربند آن‌ها توجه ویژه داشته باشید. همیشه احتیاط را در رانندگی شرط اول بدانید و فراموش نکنید که شما در جاده تنها نیستید.